١
د زا ﻖﺸﻋ ﯾ
هﺎﮔﺪ ﺎﻧﻻﻮﻣ يدﺎﺑآﺮﯿﺟ يﺰﯾﺰﻋ لﻮﺘﺑ
1
ﺮﺘﮐد داﮋﻧ ﯽﻗدﺎﺻ ﻦﯿﻣار 2
هﺪﯿﮑﭼ : اﺮﺑﺎﻨﺑ ؛ﺖﺳا نﺎﺴﻧا دﻮﺟو رد ﻖﺸﻋ دﻮﻤﻧ ﻦﯾﺮﺗ ﻞﻣﺎﮐ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﺟ نآ زا ﯾ
ﻦ نﺎﺴﻧا ﻦﯾا ﻖﯾﺮﻃ زا
ﯽﻣ ،يدﻮﺟو ﺮﻫﻮﮔ ﻞﯾﺎﻧ ﻖﺣ ﺖﻓﺮﻌﻣ ﻪﺑ و ﺪﺸﺨﺑ ﻞﻣﺎﮑﺗ ار شدﻮﺟو و ﺪﺳﺎﻨﺸﺑ ار دﻮﺧ ﺲﻔﻧ ﺪﻧاﻮﺗ
و نﺪﻧﺎﺳر ﺖﯿﻠﻌﻓ ﻪﺑ و هﺪﺷ هدﺎﻬﻧ نﺎﺴﻧا دﻮﺟو رد ﯽﻬﻟا ﺖﻤﮑﺣ ﻪﺑ ﺎﻨﺑ ﻖﺸﻋ دﻮﺟو ﻞﺻا اﺬﻟ ،دﻮﺷ ﯾا رد ار ﻖﺣ ﺖﯾﺎﻨﻋ و ﻒﻄﻟ ﺪﻨﭼ ﺮﻫ ،ﺖﺳا نﺎﺴﻧا رﺎﯿﺘﺧا هزﻮﺣ رد يدﻮﺟو ﺮﻫﻮﮔ ﻦﯾا نﺪﻧاروﺮﭘ ﻦ
ﺖﻓﺮﮔ هﺪﯾدﺎﻧ ﺪﯾﺎﺒﻧ هزﻮﺣ .
يﺎﭘ ﺖﯾﺎﻏ ﻦﯾﺪﺑ ﺎﺗ ﯽﻨﯿﺋآ ﭻﯿﻫ ﻪﺑ وا و ﺖﺳﺎﻧﻻﻮﻣ ﻦﯿﺋآ ﯽﯾاﺪﯿﺷ و ﻖﺸﻋ
ﻪﺘﻔﮔ ﺮﺑﺎﻨﺑ ،ﺖﺴﯿﻧ ﺪﻨﺑ ﺎﺗ ار شﺰﯿﭼ ﻪﻤﻫ ﻖﺸﻋ وا
هﺪﻧﺎﻣ ﯽﻗﺎﺑ دﻮﺧ و ﺖﺳا هدﺮﮐ جار .
ﯽﻣور فرﺎﻋ
ﺎﺑ ﺎﻬﻨﺗ ،ﺪﺑﺎﯾرد ار نآ ﺖﻘﯿﻘﺣ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻤﻧ ﯽﻧﺎﺴﻧا ﭻﯿﻫ و ﺖﺳا ﯽﻬﻟا ﯽﻔﺻو ،ﻖﺸﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ﺮﺑ ﻋ ﺖﻬﺟ نآ زا هﮋﯾو ﻪﺑ ،ﺖﺴﯿﻧ ﺮﯾﺬﭘ ﻒﯿﺻﻮﺗ ﺰﮔﺮﻫ ﯽﻟو ﺖﻓﺎﯾرد ار نآ ﻢﻌﻃ ناﻮﺗ ﯽﻣ نﺪﺷ ﻖﺷﺎ
ﻖﺸﻋ ﻪﮐ )
قﻮﺸﻌﻣ ﺰﯿﻧ و (
ﺖﺳا نﺎﻬﻨﭘ ﯽﻫﺎﮔ و اﺪﯿﭘ ﯽﻫﺎﮔ .
هژاو ﺪﯿﻠﮐ :
،ﺎﻧﻻﻮﻣ
،قﻮﺸﻌﻣ ،ﻖﺷﺎﻋ ﻮﻨﻌﻣ ﻖﺸﻋ
ي
، زﺎﺠﻣ ﻖﺸﻋ ي
ﻪﻣﺪﻘﻣ :
1 ـ يﻮﺠﺸﻧاﺪ ياﺮﺘﮐد ناﺮﯾا ،ﺮﻫا ،ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺮﻫا ﺪﺣاو ،ﯽﺳرﺎﻓ تﺎﯿﺑدا و نﺎﺑز ،
09144512605
2 ـ ﯿﻤﻠﻋ ﺖﺌﯿﻫ ﻮﻀﻌ اﺮﯾا ،ﺮﻫا ،ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﺮﻫا ﺪﺣاو ،ﯽﺳرﺎﻓ تﺎﯿﺑدا و نﺎﺑز هوﺮﮕ
،ن
٢
ﻨﺑ ﻖﺸﻋ ﯿ دﺎ ي ﺮﺗ ﯾ
،ﻦ ﻠﮐ ﯿﺪ ي ﺮﺗ ﯾ ﻦ ﻠﺠﺘﻣ و ﯽ ﺮﺗ ﯾ ﻦ ﻠﻋ ﺎﻣا ،ﺖﺳا هژاو ﯽ
ا ﻢﻏر ﯾ
،ﻦ ﺑﯿ نﺎ
رﺪﻗ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ ي
ﻣ ﺮﺳ ﻢﻠﻗ ﻪﮐ ﺖﺳا راﻮﺷد و ﺖﺨﺳ ﯽ
ﻣ وﺮﻓ و ﺪﻨﮑﺷ ﯽ
ﺪﻧﺎﻣ . ﻖﺸﻋ ﻪﮐ اﺮﭼ
ﺪﻗ ﯾﻢ ﺖﺳا هدﻮﺑ رﺎﮐ ﻪﺑ لزا زور زا و ﺖﺳا .
ﻘﺷﺎﻋ ﺪﻬﻋ ﯽ
ﺖﺳا ﺖﺴﻟا زور ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ .
ﺘﺴﻫ ﯽ
ﺖﺳا ﻖﺸﻋ ﺮﻬﻈﻣ .
ﺑ نﺎﺴﻧا ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ ﻪﮑﻠ
ﺘﺴﻫ ،ﺮﺻﺎﻨﻋ و اﺰﺟا ﻪﻤﻫ ﯽ
ﻣ ﻖﺸﻋ زا ار ﯽ
ﺪﻧاد . ﺘﺣ ﯽ
ﺷرﻮﺧ و كﻼﻓا ﯿﺪ
ﺎﻣ و و ﺶﺗآ و كﺎﺧ و دﺎﺑ و بآ و ه ...
ﻘﺷﺎﻋ راﺪﻣ ﺮﺑ ﻪﻤﻫ و ﻪﻤﻫ ﯽ
ﺪﻧراﺮﻗﺮﺑ . ﺑ ﻖﺸﻋ ﯽ ﻫﺎﻨﺘﻣﻻ و ﻪﻧاﺮﮐ ﯽ
وﺪﺤﻣ ،ﺖﺳا ﯾ
ﺖ ﻤﻧ ﯽ ﺬﭘ ﯾ
،دﺮ ﻟزا ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮔ نﺎﻤﻫ ﯽ
ﺪﺑا ﺖﺳا ي ﻧﯿ ﺰ ﻗﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻖﺸﻋ ﺎﻬﻨﺗ و ،ﺖﺴﻫ ﯽ
ﭼ ﻪﻤﻫ و ﺖﺳا ﯿﺰ
ﺎﻓﻧ ﯽ . و كﻼﻣ ﻖﺸﻋ
ﻌﻣ ﯿ رﺎ ﺣﯿ تﺎ ﺑ نﺎﺴﻧا ،ﺖﺳا ﯽ
ﺣ ﻖﺸﻋ ﯿ ﻧاﻮ ﯽ ﺑﯿ ﺶ ﻧﯿ
،ﺖﺴ ﺖﺳا دﺎﻤﺟ .
ﺑ نﺎﺴﻧا ﯽ ﻖﺸﻋ
ﺣ بآ ﻪﻤﺸﭼ ًﻻﻮﺻا ﻪﮑﻠﺑ ﺖﺳا ندﻮﺑ هﺪﻧز كﻼﻣ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ ﻖﺸﻋ و ﺖﺳا ﻦﺠﻬﺘﺴﻣ ﯿ
تﺎ ،ﺖﺳا
ﻣ هداز ﻖﺸﻋ زا ﻖﺷﺎﻋ ﯽ
ﺎﻫ ﺖﻤﻌﻧ و ﺎﻫ ﺖﻟود ﻪﻤﻫ و دﻮﺷ ي
ﻘﺣ ﯿﻘ ﯽ ﺷﺎﻧ ﻖﺸﻋ زا ﯽ
ﻣ ﯽ
ﺪﻧﻮﺷ . اﺮﺑ ﻖﺸﻋ ي ﺎﻔﮐ نﺎﻘﺷﺎﻋ ﯾ
ﺖﺳﺎﺘ ﻏ و ﯿﺮ ﭼ ﻖﺸﻋ زا ﯿﺰ
ي اﺮﺑ ي و ﺖﻟﺎﺻا و رﺎﺒﺘﻋا ﻖﺷﺎﻋ
دراﺪﻧ شزرا .
ﻤﻧ ﺰﮔﺮﻫ ﻖﺷﺎﻋ ﯽ
ﻣ ﯿ دﺮ ﺪﺑا نﺎﺟ ﻪﮑﻠﺑ ي
ﻣ ﯿﯿ ﺪﺑﺎ . ﻪﮐ ﻖﺸﻋ ﺐﻫﺬﻣ رد ﻖﺷﺎﻋ
ارو ي آ و ﺎﻫ ﺐﻫﺬﻣ ﻪﻤﻫ ﯿﯾ
ﻦ ﻣ ﺖﻋﺎﻨﻗ و ﺮﮑﺷ و تدﺎﺒﻋ ،ﺖﺳﺎﻫ ﯽ
دزرو .
ﯽﻣ ﺮﺑ ﻖﺸﻋ ياﺮﺑ ﺦﻠﺑ ﺮﯿﭘ ﻪﮐ ﯽﻓﺎﺻوا نﺎﯿﻣ زا ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ ﯽﻣ دﺮﻤﺷ
: ﺖﺳا ﯽﺸﺗآ ﻖﺸﻋ
ﯽﻣ وﺮﻓ نﺎﻗﺎﺘﺸﻣ نﺎﺟ ﺮﺑ ﯽﺘﺒﻫﻮﻣ نﺎﻧﻮﭼ ﯽﻟزا ﺪﻫﺎﺷ ﻪﮐ ﻧزور ناﺪﺑ و دﺰﯾر
ﻦﺘﺨﯾﺮﮔ ياﺮﺑ ﯽ
ﯽﻣ دﺎﺠﯾا نﺎﻬﺟ ناﺪﻧز زا ﯽﻣ زاوﺮﭘ لﺎﺑ ار نﺎﺸﯾا و ﺪﻨﮐ
ﺎﻨﻓ نﺎﻤﺳآ ﻪﺑ ﯽﺘﺴﻫ ﺲﻔﻗ زا ﺎﺗ دﻮﺷ
ﺮﭘ ﺻ و ﺪﻨﺸﮐ ﺖﻔ
ﺪﻨﺑﺎﯾ ﺎﻘﺑ . ﯽﻣ ﻖﺸﻋ ﺮﺑ ﺖﺣاﺮﺻ ﻪﺑ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﻪﮐ ﯽﻣﺎﻧ ﻪﻤﻫ ﻦﯾا ﺎﺑ ﯽﺑ درد ﺪﻬﻧ
ﺖﺳاود . ﺖﻓﺎﯾرد ناﻮﺗ ﯽﻤﻧ شدﻮﺧ زا ﺰﺟ ار نآ نﺎﯿﺑ و حﺮﺷ ﻪﮐ يدرد .
ﺎﻨﻌﻣ ي ﻘﺣ ﯿﻘ ﯽ ﻖﺸﻋ :
٣
عﻮﺿﻮﻣ رد ﻪﮐ ،ﺖﺳا ﻖﺸﻋ ،ﺚﺤﺑ ﯾﺎ
ﯽﯾ ﺑ ﺖﺳا ﯽ
،ناﺮﮐ ﻋﻮﺿﻮﻣ ﯽ نآ هرﺎﺑرد ﻪﭼ ﺮﻫ ﻪﮐ
آ ﻪﺘﻔﮔ ﯾ
،ﺪ ﭼﺎﻧ و ﻢﮐ ﯿﺰ
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ .
نﺎﻨﭼ ﻮﻟﻮﻣ ﻪﮐ ي ﻣ ﯽ ﻮﮔ ﯾﺪ ﻫاﻮﺨﺑ ﻪﭼ ﺮﻫ ﯿﻢ
ار ﻖﺸﻋ
ﻫد حﺮﺷ ﯿﻢ ﺑ و ﯿ نﺎ ﻨﮐ ﯿﻢ ﺎﺑ ﻪﮐ رﻮﻃ نآ زﺎﺑ ﯾﺪ
ﻤﻧ ار ﺐﻠﻄﻣ ﻖﺣ ﯽ
ﻧاﻮﺗ ﯿﻢ ﻨﮐ ادا ﯿﻢ . لﺎﺣ ﺮﻫ ﻪﺑ
ا رد ﯾ ﻦ ﺘﺴﺨﻧ ًﺎﻌﺒﻃ ،ﺚﺤﺑ ﯿ
ﻦ لاﺆﺳ ﺎﺑﯾ ﺪ اﯾ ﻦ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ : ﭼ ﻖﺸﻋ ﯿ
؟ﺖﺴ ﺖﺒﺤﻣ ار ﻖﺸﻋ ًاﺮﺜﮐا
ﮕﺘﺴﺒﻟد و ﯽ
ﺪﺷ و طﺮﻔﻣ ﯾﺪ
ﻨﻌﻣ ﯽ هدﺮﮐ ﺪﻧا . ﻮﮔ ﯾﺎ زا ﻖﺸﻋ
"
ﻪﻘﺸﻋ
"
ﮔ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﻣآ ﯿ
ﻫﺎ ﯽ
ﺘﺧرد ﺮﺑ نﻮﭼ ،ﺖﺳا ﯽ
ﭘ ﯿ
،ﺪﭽ ﺪﻧﺎﻤﺑ ﺰﺒﺳﺮﺳ دﻮﺧ و ﺪﻧﺎﮑﺸﺨﺑ ار نآ ) .
،اﺪﺨﻫد 1345 : 1424 (
د زا ﯾ هﺎﮔﺪ ﺮﺗﺎﻣ ﯾﻟﺎ ﯿ ﺖﺴ ﺎﻨﺸﻧاور ،ﺎﻫ نﺎﺳ
ﻋﻮﻧ ﻖﺸﻋ ،نﺎﮑﺷﺰﭘ و ﯽ
ﺑﯿ رﺎﻤ ي ﻧاور ﯽ ﺖﺳا
ﺮﺑ ﺖﻣواﺪﻣ و ﺰﮐﺮﻤﺗ زا ﻪﮐ ﯾ
ﮏ ﺎﻤﺗ ﯾ ﻞ ﺒﻃ ﻪﻗﻼﻋ و ﯿﻌ
ﯽ
، اﺮﮔ ﺮﺛا رد ﯾ
ﺶ ﺎﻫ ي ﺮﻏ ﯾﺰ ي ﺪﭘ ﯾﺪ
ﻣ ﯽ آﯾ
،ﺪ نﺎﻨﭼ ﺮﻫ درﻮﻣ رد لاﺪﺘﻋا ﺪﺣ زا جوﺮﺧ و طاﺮﻓا ﻪﮐ ﯾ
ﮏ ﺎﻤﺗ زا ﯾ تﻼ ﺮﻏ ﯾﺰ ي
،
ﻋﻮﻧ ﯽ ﺑﯿ رﺎﻤ ي ﺖﺳا .
د زا ﯾ هﺎﮔﺪ ﻖﺸﻋ ،ﺎﻧﻻﻮﻣ ﯾ
ﮏ ﻘﺣ ﯿ ﺖﻘ و ﯾ ﮏ ﺳﺎﺳا ﻞﺻا ﯽ
ﻋ و ﯿﻨ ﯽ ﻟ و ﺖﺳا ﯿ ﻦﮑ اﯾ ﻦ
ﻘﺣ ﯿ ﺖﻘ ﻋ ﯿﻨ ﯽ ﮔدﺎﺳ ﻪﺑ ﯽ ﺮﻌﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﯾ ﻒ ﻧﯿ ﺖﺴ .ا ﯾ ﻦ راﻮﺷد ي ﺮﻌﺗ ﯾ ﻒ ﺪﺤﺗ و ﯾﺪ ا ﻪﺑ ﯾ ﻦ ﻟد ﯿ ﻞ
ﻪﮐ ﺖﺳا : نﺎﻨﭼ ﻖﺸﻋ ،ًﻻوا ﺘﻔﮔ ﻪﮐ
ﯿﻤ ﯿ ﮏ ﻘﺣ ﯿ ﺖﻘ ﻋ ﯿﻨ ﯽ ﺎﻬﻧ رد ﺖﺳا ﯾ
ﺖ ،ﺖﻤﻈﻋ و ﺖﻌﺳو
ا اﺬﻟ و ﯾ ﻦ ﻘﺣ ﯿ ﺖﻘ ﻈﻋ ﯿﻢ ﺎﻣ دوﺪﺤﻣ ﻦﻫذ رد ﻤﻧ
ﯽ ﺪﺠﻨﮔ ا و ﯾ ﻦ ﻧ ﻖﺸﻋ ﺎﻬﻨﺗ ﯿ
،ﺖﺴ ﺎﻘﺣ ﻪﮑﻠﺑ ﯾ ﻖ
د گرﺰﺑ ﯾ ﺮﮕ ﻧﯿ ﺰ ﺒﻗ زا ـ ﯿ ﻞ ﺘﺴﻫ ﯽ
، ﻏ و تﺪﺣو ﯿ
هﺮ ﻤﻧ ﺎﻣ ﻦﻫذ رد ـ ﯽ
ﺪﺠﻨﮔ . ﻣﻼﺳا رﺎﻌﺷ ﯽ
ﺪﺑ ،ﺮﺒﮐا ﷲا ،ﺎﻣ ﯾ
ﻦ ﺴﻔﺗ ﻪﻧﻮﮔ ﯿﺮ
ﻒﺻو رد ﻪﮐ ﺖﺳا نآ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺪﻧواﺪﺧ ﻪﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ
ﺪﺠﻨﮔ . ﭼ ﻂﻘﻓ ﺎﻣ ﻦﻫذ و ﺖﺳﺎﻣ ﻦﻫذ لﻮﺼﺤﻣ ﺎﻣ ﻒﺻو ﻪﭼ ﯿ
ﺎﻫﺰ ﯽﯾ ﻣرد ار ﯽ ﯾ ﺪﺑﺎ ﻣ و ﯽ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺻﻮﺗ ﯿ ﻒ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺎﻣ ﻦﻫذ ﻪﺑ لﺎﻘﺘﻧا ﻞﺑﺎﻗ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ ﭼ ﻪﻤﻫ ،ﻪﻧﺎﻔﺳﺄﺘﻣ و
ﯿﺰ ﺎﻣ ﻦﻫذ ﻪﺑ لﺎﻘﺘﻧا ﻞﺑﺎﻗ
ﻧﯿ ﺖﺴ . رﻮﺒﺠﻣ دﺎﻀﺘﻣ ًﻼﻣﺎﮐ درﻮﻣ ود رد ﺎﻣ ﯾﻢ
ﭼ دﻮﺧ ﻦﻫذ رد ﯿﺰ
ي زﺎﺴﺑ ﯾﻢ زا نﻮﭼ
ﻌﻗاو ﯿ
،ﺖ ﭼﯿ ﺰ ي ﻤﻧ ﺎﻣ ﻦﻫذ ﻪﺑ ﯽ
آﯾ ﺪ زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ درﻮﻣ ود نآ و :
مﺪﻋ ـ ﻒﻟا .
دﻮﺟو ـ ب .
) ﺎﺒﻃﺎﺒﻃ ﯽﯾ ، 1374 : 227 (
رد ﭼ ،لوا درﻮﻣ ﯿﺰ
ي ﻌﻗاو رد ﯿ ﺖ لﺎﻘﺘﻧا ﺎﻣ ﻦﻫذ ﻪﺑ ﺎﺗ دراﺪﻧ دﻮﺟو ﯾ
ﺪﺑﺎ . مود درﻮﻣ رد
ﻋ ﺖﺴﻫ ﻪﭽﻧآ ﯿ
ﻦ ﻌﻗاو ﯿ ﺖ ﻌﻗاو و جرﺎﺧ ﻦﺘﻣ رد و ﺖﺳا ﯿ
ﺖ اﺮﺑ ندﻮﺑ ﯾ ﺶ ﺗاذ ﯽ اﺬﻟ و ﺖﺳا
اﯾ ﻦ ﺻﺎﺧ ﯿ ﺖ ﺗاذ ﯽ ﻤﻧ ضﻮﻋ ﺰﮔﺮﻫ ﯽ
دﻮﺷ ﻋ و ﯿﻨ ﯿ ﺖ ﻨﻫذ ﺎﺑ ﯿ ﺖ ﻤﻧ ﯽ دزﺎﺳ . ا زا ﯾ ﺖﺳﺎﺠﻨ ﻪﮐ
ﺮﮑﻓ مﺎﻈﻧ رد ي
ﻣﻼﺳا ﯽ
، ﺘﻗو ﯽ ﻟﺎﺻا ﻪﮐ ﺖ ﻫﺎﻣ ﯿ ﺖ ﺎﺟ ي ﺖﻟﺎﺻا ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﻣ دﻮﺟو
ﯽ ﺪﻫد و
٤
ﻊﻗاو رد ﯾ
ﮑ ﻧﺎﻓﺮﻋ ﻞﺻﺎ ﯽ
ترﻮﺻ ﻪﺑ ﯾ
ﮏ ﻔﺴﻠﻓ ﻞﺻا ﯽ
ﺬﭘ ﯾ ﻪﺘﻓﺮ ﻣ ﯽ
،دﻮﺷ ﺳ تروﺮﺿ ﯿﺮ
و
ﻣ حﺮﻄﻣ كﻮﻠﺳ ﯽ
ددﺮﮔ . نﺎﻨﭼ ﺳ ارﺪﺻﻼﻣ ﻪﮐ ﯿﺮ
ار كﻮﻠﺳ و ،لﻻﺪﺘﺳا و ﻞﻘﻋ رﺎﻨﮐ رد
روﺮﺿ ي ﺖﺳا ﻪﺘﺴﻧاد مزﻻ و ) .
ﺪﻟارﺪﺻ ﯾ ﻦ ﺷ ﯿ زاﺮ ي
، 1380 : 278 (
اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾ ﻦ ﻘﺣ نآ ﻖﺸﻋ ﯿ
ﺖﻘ ﻻاو ﯽﯾ ادﻮﺳ زا ﻪﮐ ﺖﺳا ﯾ
ﺶ ﻫ ﯿ ﭻ ﺮﺳ ي ﻟﺎﺧ ﯽ ﻧﯿ ﺖﺴ و ﯾ ﮏ
ﻘﺣ ﯿ ﺖﻘ رﺎﺟ ي رﺎﺳ و ي ﺘﺴﻫ مﺎﻈﻧ رد ﯽ
ﻧ و ﺖﺳا ﯿ
زﺎ ي ﻧﯿ ﺖﺴ ﻏ ﺎﺑ ار ﻖﺸﻋ ﻪﮐ ﯿﺮ
ﻖﺸﻋ
ﺳﺎﻨﺸﺑ ﯿﻢ ﻘﺣ ﻪﮐ ﯿ ﺖﻘ ﻘﺣ نﻮﭽﻤﻫ ،ﻖﺸﻋ ﯿ
ﺖﻘ ﺘﺴﻫ ﯽ
، دﺰﻧ ندﺮﮔ گر زا ﺎﻣ ﻪﺑ ﯾ
ﺮﺘﮑ ﺖﺳا . ﻪﺑ
ﻤﻫ ﯿ ﻦ ﻟد ﯿ ﻞ راﺪﻧ رﺎﻈﺘﻧا ﯾﻢ
ﻫﺎﻔﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ ﯿﻢ
ﻨﻫذ ﯽ ﺑرد هرﺎ ﻘﺣ ﯿ ﺖﻘ ﻠﮑﺸﻣ ،ﻖﺸﻋ ﯽ
نﺎﺳآ ار
ﻨﮐ ﯿﻤ ﯿﺎ ﻟﻮﻬﺠﻣ ﯽ زﺎﺳ مﻮﻠﻌﻣ ار ﯾﻢ
ا ﻪﮐ ﯾ ﻦ ﻘﺣ رد ﯿ ﺖﻘ ﻮﺠﺘﺴﺟ ﻪﺑ ﻊﻤﺷ رﻮﻧ ﺎﺑ ي
ﺷرﻮﺧ ﯿﺪ ﻦﺘﻓر
ﺖﺳا .
ﻫﺎﻣ ﯿ ﺖ ﻖﺸﻋ :
ﻖﺸﻋ رد ﻪﮐ لﺎﺣ ﻦﯿﻋ رد ،لﻮﻘﻌﻣ ﻪﻧ ﺖﺳا سﻮﺴﺤﻣ ﻪﻧ اﺮﯾز ؛ﺖﺴﯿﻧ ﯽﻤﻠﻋ ﻒﯾﺮﻌﺗ ﻞﺑﺎﻗ
دروآ ﯽﻣ دﻮﺟو ﻪﺑ ﯽﻧﻮﮔﺮﮔد و ﺮﯿﺛﺄﺗ ،ﻞﻘﻋ و ﺲﺣ وﺮﻤﻠﻗ ﻪﻤﻫ .
ﺮﮔا وا ﻒﯾﺮﻌﺗ ًﺎﻤﻠﺴﻣ ،دزرو ﯽﻣ ﻖﺸﻋ دﻮﺧ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺴﮐ ﻖﺸﻋ هﺪﻨﻨﮐ ﻒﯾﺮﻌﺗ و ﻞﻘﻌﺗ لﻮﺻا و ﺮﻋﺎﺸﻣ و ﻪﺸﯾﺪﻧا مﺎﻤﺗ ﻪﺑ يدﺎﻋ ﺮﯿﻏ هﺪﯾﺪﭘ ﻦﯾا اﺮﯾز ؛دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺨﻧ ﺢﯿﺤﺻ
ﺖﺳا هدﺮﮐ يﺰﯿﻣآ ﮓﻧر و هﺪﺷ ﻂّﻠﺴﻣ وا ﻖﻄﻨﻣ .
تﺎﻤﻠﮐ ﻦﯾا ﺎﺑ ﺪﻫاﻮﺨﺑ ﻖﺷﺎﻋ ﺮﮔا ًﻼﺜﻣ
ﻪﮐ ﺪﻨﮐ ﻒﯾﺮﻌﺗ ار ﻖﺸﻋ :
"
زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﻖﺸﻋ ﺒﺤﻣ
ﺖ ﺮﯿﺧ و لﺎﻤﮐ كرد زا ﻪﮐ ﺪﯾﺪﺷ
دﺮﯿﮔ ﯽﻣ اﺮﻓ ار ﯽﻣدآ ناور ﺮﺳ ﺎﺗ ﺮﺳ و ﺪﯾآ ﯽﻣ دﻮﺟو ﻪﺑ قﻮﺸﻌﻣ رد ﯽﯾﺎﺒﯾز و .
"
ﮏﯾﺮﻫ
يﻮﺑ ،ﺎﻧﻻﻮﻣ حﻼﻄﺻا ﻪﺑ و يﺰﯿﻣآ ﮓﻧر ،ﻖﺷﺎﻋ ﯽﻧاور ﻊﺿو ﺎﺑ ﻒﯾﺮﻌﺗ رد دﻮﺟﻮﻣ ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ زا ﺪﻫد ﯽﻣ ﻖﺸﻋ .
ﻏ ،ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﺮﯿﺴﻔﺗ فﺮﻃ ﯽﺑ سﺎﻨﺸﻧاور ﮏﯾ ﻪﮐ ﺖﺒﺤﻣ زا ﯽﻣﻮﻬﻔﻣ ﺮﯿ
زا
ﻮﻬﻔﻣ و ﻒﯾﺮﻌﺗ رد ﻖﺷﺎﻋ ﻪﮐ ار ﯽﯾﺎﻫﺪﺣاو اﺮﯾز ؛ﺪﻨﮐ ﻒﯾﺮﻌﺗ ار نآ ﻖﺷﺎﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻣ نآ دﻮﺧ ﻪﮑﻠﺑ ،هﺪﺷ عﻮﻨﻤﻣ ﻞﻘﻌﺗ و ﺲﺣ ﻪﻄﯿﺣ ﻪﺑ دورو زا دﺮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ رﺎﮐ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ ﺢﯿﺿﻮﺗ
دراد ﯽﻣ زاﺮﺑا شا ﯽﻧاور ﻊﺿو ندﺮﮐ رادﻮﻤﻧ ياﺮﺑ ﻖﺸﻋ زا ﯽﺟاﻮﻣا ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ .
ﺪﻫاﻮﺨﺑ ﺮﮔا
رد و ﺪﻫﺪﺑ ﻞﯾﻮﺤﺗ شﺰﻐﻣ ﻪﺑ ار جاﻮﻣا نآ ،دزادﺮﭙﺑ شﺮﯿﺴﻔﺗ و ﻞﯿﻠﺤﺗ ﻪﺑ هﺎﮔرﺎﮐ نآ
ﺎﯾرد رد هﺪﻧز ﯽﻫﺎﻣ يﺎﺟ ﻪﺑ ﯽﮑﺸﺧ رد ار هدﺮﻣ ﯽﻫﺎﻣ ﺲﮑﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺖﺳرد
٥
ﺪﻫد راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ .
زا ﯽﻃﻮﻠﺨﻣ ﻪﮐ ﻖﺸﻋ دﻮﺧ كرد زا ﯽﺘﺣ ﻖﺷﺎﻋ ،رﺎﺒﺘﻋا ﮏﯾ ﻪﺑ
ﺷﺎﺑ ﯽﻣ ﺖﺑﺎﺛ و ﺮﯿﻐﺘﻣ و ﯽﺘﺴﯾﺎﺒﻧ و ﯽﺘﺴﯾﺎﺑ و ﺖﻤﻈﻋ و ﯽﯾﺎﺒﯾز ﻪﺑ باﺬﺠﻧا
،ﺪ ناﻮﺗﺎﻧ ﺖﺳا .
ﭻﯿﻫ ﺮﯾﺬﭘ نﺎﮑﻣا ﯽﺼﺨﺷ ﺖﻓﺎﯾرد نوﺪﺑ ،نآ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ و ﯽﻧاور يﺎﻫ هﺪﯾﺪﭘ زا ﮏﯾ
ﺖﺴﯿﻧ . ار وا ﯽﻧورد تﺎﻧﺎﯾﺮﺟ و ﺎﻫﺪﺣاو مﺎﻤﺗ ،ﺪﯾﺎﯿﺑ دﻮﺟو ﻪﺑ ﻪﮐ يدﺮﻓ ﺮﻫ رد ﻖﺸﻋ هﺪﯾﺪﭘ ﻖﺸﻋ نآ نﺎﯾﺮﺟ و ﺖﯿﻠﻌﻓ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﮐ دزﺎﺳ ﯽﻣ ار ﯽﺻﻮﺼﺨﻣ ﺖﯿﺼﺨﺷ و ،هدﻮﻤﻧ نﻮﮔﺮﮔد
ﺖﺳا نآ هﺪﻨﻨﮐ ﺺﺨﺸﻣ .
ﻖﺷﺎﻋ ﺮﯿﻏ ﺺﺨﺷ اﺬﻟ ﻫﺎﻔﻣ
ﯽﻤﯿ رﺎﮐ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ نﺪﻧﺎﺳﺎﻨﺷ رد ﻪﮐ ار
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺨﻧ يﺮﮕﯾد ﺰﯿﭼ ﻖﺸﻋ صاﻮﺧ زا هﺪﺷ ﺪﯾﺮﺠﺗ ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ ﺖﺸﻣ ﮏﯾ ﺰﺟ ،دﺮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ .
ﻖﺸﻋ ﻒﯾﺮﻌﺗ رد ﺖﺳا ﻪﻧﺎﻘﺷﺎﻋ قﺎﯿﺘﺷا لﻮﺼﺤﻣ ﻪﮐ ﯽﻧاور صﺎﺧ نﺎﺠﯿﻫ و كﺮﺤﺗ ﺮﮔا ﺖﺳا هﺪﺷ فﺬﺣ ﻖﺸﻋ ﻒﯾﺮﻌﺗ زا ﻖﺸﻋ دﻮﺧ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺖﻘﯿﻘﺣ رد ،دﻮﺷ فﺬﺣ .
) ﻌﺟ يﺮﻔ
، 1378 : 109 ـ 112 (
اﺬﻟ ﯽﻨﺘﻓﺎﺑ ﻪﻧ ﺖﺳا ﯽﻨﺘﻓﺎﯾ ،ﻖﺸﻋ ﻪﮐ ور نآ زا .
رد ظﺎﻔﻟا ﺪﻨﻤﮐ ﻪﺑ ار نآ ناﻮﺗ ﯽﻤﻧ
دﺮﮐ ﺪﯿﺻ ناﻮﺘﻧ ماد و ﺦﻓ ﻪﺑ ار يرﺎﻬﺑ ﻢﯿﺴﻧ ﻪﮐ نﺎﻨﭼ ﺪﯿﺸﮐ .ﺑ
ار نآ ناﻮﺗ ﯽﻣ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﮑﻠ
دﺮﮐ ﺲﺣ .ﻫ
ﺎﻤﻠﻌﻟا نﺎﻄﻠﺳ ﻪﮐ رﻮﻃ نﺎﻤ )
ﺪﻟو ﻦﯾﺪﻟا ءﺎﻬﺑ (
زا ﻪﮐ ﯽﺴﮐ ﻪﺑ فرﺎﻌﻣ ﺐﺘﮐ رد
هرﺎﺑرد وا ﺮﮐ لاﺆﺳ ﻖﺸﻋ ﺖﯿﻫﺎﻣ
هد ﺖﻔﮔ دﻮﺑ :
؟ﻢﯾﻮﮕﺑ ﻪﭼ يا ﻪﺘﻓﺎﯾ ار نآ ﺮﮔا !
ﺮﮔا و
ﺎﯿﻧ
؟ﻢﯾﻮﮕﺑ ﻪﭼ يا ﻪﺘﻓ ) !
ﯽﻧﺎﻣز ، 1383 : 433 ( ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻦ ﻣ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﯽ ﺎﻣﺮﻓ ﯾﺪ : رﺎﺘﻔﮔ رد ﻪﻧ ﻖﺸﻋ
ﻨﺷ رد ﻪﻧ و ﯿ
راﺪ ﻣ ﯽ رد نﻮﭽﻤﻫ ﻪﮐ اﺮﭼ ﺪﺠﻨﮔ ﯾﺎ
ﯽﯾ ﺪﭘﺎﻧ شﺮﻌﻗ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯾﺪ
ﺖﺳا ) . ﺎﻧﻻﻮﻣ ،
ﺖﯿﺑ 2732 ـ 2731 (
ﺎﻣا ﺮﻌﺗ ﯾﻔ ﯽ ا ﺪﻧا هدﻮﻤﻧ ﻖﺸﻋ زا ﺎﻤﮑﺣ ﻪﮐ ﯾ
ﻦ ﻖﺸﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯾ
ﮏ ﻟﺎﻣ زا ﻢﺴﻗ ﯿ
ﻟﻮﺨ ﯿﺎ و
و نﻮﻨﺟ ﯾ ﮏ ادﻮﺳ ضاﺮﻣا زا عﻮﻧ
ﯾﻪ ﺖﺳا . ﻟو ﯽ ﻬﻟا ﺐﺘﮐ رد
ﯿﻪ ﻨﭼ ﯿ ﻦ زا ﻖﺸﻋ ﻪﮐ ﺪﻧا ﻪﺘﺷﻮﻧ
ﺮﺗ گرﺰﺑ ﯾ
ﻦ ﺖﺳا تدﺎﻌﺳ و تﻻﺎﻤﮐ .
ﻠﺤﺗ و ﯿ ﻞ ﺑ ﻪﮐ ﺪﻧا ﻪﺘﻔﮔ ناﺮﺴﻔﻣ و ناﺮﮔ ﯿ
ﻦ اﯾ ﻦ
راد دﻮﺟو فﻼﺘﺧا رﺎﺘﻔﮔ ود و مﻼﮐ د
ﻧ و ﺪﺿ و ﻘﯿ
ﺾ ﻟﺎﺣ رد ﺖﺳا ﯽ
ﻪﮐ ار ﻪﭼ نآ ﻪﮐ
ﻧﺎﻤﺴﺟ ﻖﺸﻋ ؛ﺖﺳا ﺪﻨﺴﭘﺎﻧ و مﻮﻣﺬﻣ ﯽ
ﺣﯿ ﻧاﻮ ﯽ ﻧاﻮﻬﺷ ﯽ اﺮﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ي
اﺮﻏ لﺎﻤﻋا ﯾﺰ
ﻧﺎﻤﺴﺟ ﯽ
ﻧﺎﺴﻔﻧ ﯽ ﺣ تﻮﻬﺷ ﻊﻓد و ﯿ
ﻧاﻮ ﯽ ﻣ هدﺮﺑ رﺎﮐ ﻪﺑ ﯽ
ﺪﻨﺴﭘ و حوﺪﻤﻣ ﻖﺸﻋ ﺎﻣا و دﻮﺷ ﯾ
هﺪ نآ
ﻧﺎﺣور ﻖﺸﻋ ﯽ
ﻧﺎﺴﻧا ﯽ ﻧﺎﺴﻔﻧ ﯽ ﺖﺳا . ﻧﺎﻤﺴﺟ ﻖﺸﻋ ﯽ
ﺬﭘ لاوز ﯾﺮ ﺑ زا و ﺖﺳا ﯿ
ﻦ ﻓر ﻨﺘ ﯽ
، ﻪﺑ
ﻪﺑ قﻮﺸﻌﻣ و ﻖﺷﺎﻋ لﺎﺼّﺗا و لﺎﺻو دﺮﺠﻣ ﯾ
ﺪﮑ ﯾ ﺮﮕ دﺮﺳ و لاوز ﻪﺑ ور ي
،ﺖﻓر ﺪﻫاﻮﺧ
٦
ﻧﺎﺣور ﻖﺸﻋ فﻼﺧﺮﺑ ﯽ
ﻧﺎﺴﻧا ﯽ ﻧﺎﺴﻔﻧ ﯽ اﺮﺑ ﻪﮐ ي ﻤﻫ ﯿ ﻪﺸ ﻗﺎﺑ ﯽ لاوز ﺰﮔﺮﻫ و دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ
ﺬﭘ ﯾﺮ ﺑ ﻪﭼ ﺮﻫ ﻪﮑﻠﺑ ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺨﻧ ﯿ
ﺮﺘﺸ ﭘ ﻪﻣادا ﯿ اﺪ ﺪﺷ ﺪﻨﮐ ﯾ ﺮﺗﺪ ﻣ ﺮﺗ هﺪﻨﻧازﻮﺳ و ﯽ
ددﺮﮔ .
) ﻠﮐ ﯿﻨ ﯽ
، 1363 ج ، 3:
231 (
ﺎﺑ اﯾ ﻦ دﻮﺟو ﯾ ﮑ ﯽ ﺎﻫ هار ﻦﯾﺮﺗ ﻢﻬﻣ زا ي
ﺧﺮﺑ و ءﺎﻤﮑﺣ ﻪﯿﺻﻮﺗ ﯽ
و ﺎﻓﺮﻋ و ﻪﻔﺳﻼﻓ
و نﻼﻗﺎﻋ ﯾ
ﮑ ﯽ ﺖﺳا ﻖﺸﻋ ﺚﺤﺑ ﺪﻧواﺪﺧ ﺖﻘﯿﻘﺣ ﻪﺑ نﺪﯿﺳر هار ﻦﯾﺮﺗ ﻢﻬﻣ زا .
مﻮﺣﺮﻣ ﺮﻬﻄﻣ ﺪﯿﻬﺷ ي
ﻠﻋ ﻪﻌﻓاد و ﻪﺑذﺎﺟ ﺪﻨﻤﺷزرا بﺎﺘﮐ رد ﯽ
) ع ( ﻣ ﯽ ﺪﯾﻮﮔ : ﻠﻣﺎﮐ ﯽ ار
زا ﻪﮐ ﺰﯾوآ ندﺮﮔ ﻪﺑ ار وا تدارا و ﺖﺒﺤﻣ ﻪﺘﺷر و ﻦﮐ اﺪﯿﭘ ﻢﮐ ﻢﻫ لﻻﺪﺘﺳا و ﻞﻘﻋ هار
ﺖﺳا ﺮﺗ ﻊﯾﺮﺳ ﻢﻫ و ﺮﺗﺮﻄﺧ ) .
ﻣ يﺮﻬﻄ ، 1374 : 72 (
مﻮﺣﺮﻣ ﻠﻋ ﷲا ﺖﯾآ تﺮﻀﺣ ﯽ
ﺎﻗآ ي زاﺮﯿﺷ ي ﻘﻓ ﯿﻪ ﺮﻬﻄﻣ ﺪﯿﻬﺷ دﺎﺘﺳا و ﻢﻟﺎﻋ ي
ﮑﯾ رد ﯽ
ﺜﺣﺎﺒﻣ زا ﯽ ﺮﻬﻄﻣ ﺪﯿﻬﺷ مﻮﺣﺮﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ ي
ﻣ رﺎﮐ ﯽ هدﻮﺑ ﻖﺸﻋ ﺚﺤﺑ ﺪﻧدﺮﮐ .
ﮑﯾ ﯽ هﺮﺠﺣ ﻢﻫ زا
ﺎﻫ يا ي ﻣ نﺎﺸﯾا ﯽ ﺪﯾﺎﻣﺮﻓ : ﺎﻫ ﻪﻤﯿﻧ ي ﻣ ﺐﺷ ﯽ ﺮﻬﻄﻣ ﺪﯿﻬﺷ ﻪﮐ ﻢﯾﺪﯾد ي
هﺮﺠﺣ ﻦﮑﻟﺎﺑ رد
ﻣ ﯽ ﻣ ندﺮﮐ ﺖﺒﺤﺻ ﻪﺑ عوﺮﺷ و ﺪﺘﺴﯾا ﯽ
ﺪﻨﮐ و رد هﺮﺧﻻﺎﺑ ﺎﺗ ﺖﺷاد ﻪﻣادا ﻢﻫ لﺎﺳ نﺎﯿﻟﺎﺳ
ﺎﻫ ﺖﺒﺤﺻ ﻦﯾا ي
ﻣ ﻢﻫ ار ﺶﺒﻃﺎﺨﻣ ﻪﮐ ﻢﯾﺪﺷ ﻪﺟﻮﺘﻣ ﺎﻣ ﻪﻧﺎﻘﺷﺎﻋ ﯽ
ﺶﻣﺎﻣا ﺎﺑ دراد و ﺪﻨﯿﺑ
ﻣ ﺖﺒﺤﺻ ﯽ
ﺪﻨﮐ ) . ﯽﺴﻠﺠﻣ ، 1364 ج ، 178 : 226 (
رد ﺖﺳﺎﺒﯾز رﺎﯿﺴﺑ ،ﻢﯿﮑﺣ سﻮﻨﯿﻟﺎﺟ ﻪﻠﻤﺟ ﻦﯾﺮﺤﺒﻟا ﻊﻤﺠﻣ بﺎﺘﮐ :
ﻠﻌﻓ ﻖﺸﻋ ﯽ
ﻧﺎﺴﻔﻧ ﯽ
اراد ي ﺖﺳا ﻒﻗﻮﻣ ﻪﺳ :
اﺪﺘﺑا رد ﻞﯿﺨﺗ ـ ﻒﻟا .
ﻪﻧﺎﯿﻣ رد ﺮﮑﻔﺗ ـ ب .
ﺎﻬﺘﻧا رد ﺮﮐذ ـ ج .
ﻨﻌﯾ ﯽ ﻗﻮﺸﻌﻣ ﺶﻨﻫذ رد نﺎﺴﻧا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا مﺪﻗ ﻦﯿﻟوا ﯽ
اﺮﺑ ي ﻣ ﺖﺳرد شدﻮﺧ ﯽ
ﺪﻨﮐ .
ﻨﻌﯾ ﻞﯿﺨﺗ ﯽ
زادﺮﭘ لﺎﯿﺧ ي
. ﺘﯿﻨﻫذ ﮏﯾ ﯽ
ﻌﻣ زا ﻮﺸ ق ﻘﯿﻘﺣ ﯽ زﺎﺠﻣ ﺎﯾ ي ﻣ دﺎﺠﯾا ﯽ رد ؛ﺪﻨﮐ
ﺘﻗو مﺪﻗ ﻦﯿﻣود ﯽ
دراو ﻣ ﯽ ﻣ ندﺮﮐ ﺮﮑﻓ ﻪﺑ عوﺮﺷ دﻮﺷ ﯽ
ﺪﻨﮐ . ﻣ ار ﻖﯾدﺎﺼﻣ ﯽ
ﻪﮐ ﺪﺠﻨﺳ
ﺰﯿﭼ ﺎﻫ ﻦﯾا زا ﮏﯾ ماﺪﮐ ي
ﻣ ﺮﮑﻓ ﻦﻣ ﻪﮐ ﺖﺴﻫ ﯽ
رد ﺮﮐذ دﻮﺷ ﯽﻣ ،ﺪﯿﺳر ﻪﮐ ﺪﻌﺑ مدﺮﮐ
ﺎﻬﺘﻧا . ﻤﻧ ﺮﮕﯾد ﯽ ﺪﻨﮐ شﻮﻣاﺮﻓ ﺪﻧاﻮﺗ .
اﺮﺑ ار ﻪﻠﭘ ﻪﺳ ،ﻢﯿﮑﺣ سﻮﻨﯿﻟﺎﺟ ﺖﻘﯿﻘﺣ رد ي
ﻖﺸﻋ
ﻌﻣ ﻓﺮ ﯽ ﻣ ﯽ ﺪﻨﮐ ) . ﺮﻃ ﯾﺤ ﯽ
، 1387 : 214 (
مﻮﺣﺮﻣ ﻠﻋ ﻮﺑا ﯽ ﻣ ﺎﻨﯿﺳ ﯽ ﺪﯾﻮﮔ : ﻨﻌﯾ ؛ﺖﺳا ﻪﺘﺷﺬﮔ ﺪﺣ زا و طﺮﻔﻣ ﺖﺒﺤﻣ ﮏﯾ ﻖﺸﻋ ﯽ
ﻣ ﮓﻨﺗ ﺶﻟد نﺎﺴﻧا ﻪﮐ ﻦﯾا ﯽ
ﻤﻧ دﻮﺷ ﯽ دﺮﯿﮔ . ﮔﺪﻧز ﺐﺷ ﺎﺗ ﺢﺒﺻ زا ﯽ
ﻣ ﯽ ﻣ اﺬﻏ ،ﺪﻨﮐ ﯽ
ﻣ هار ،درﻮﺧ ﯽ
ﻣ ،دور ﯽ ﻣ ﺖﺒﺤﺻ و دﺪﻨﺧ ﯽ
اد ﺎﻣا ﺪﻨﮐ ﯾﻢ
ﻠﯿﺧ ﺾﻐﺑ ﮏﯾ ﯽ
ﮑﭼﻮﮐ ﯽ ﻪﮐ
٧
ﻫاﻮﺧ قﻮﺸﻌﻣ زا ﻞﺻﺎﺣ ﯽ
ﻮﻠﮔ ﻪﺷﻮﮔ ﻦﯾا ﺖﺳا ﯾ
ﺶ ﺮﮐ ﺮﯿﮔ هد ﻣ ﺎﻬﻨﺗ ﺎﺗ ﯽ ﺾﻐﺑ ﻦﯾا دﻮﺷ
ﻣ ﯽ ﺪﻨﮑﺷ . دراﺪﻧ مارآ ﺪﻨﯿﺒﻧ دﻮﺧ رﺎﻨﮐ ار قﻮﺸﻌﻣ ﺎﺗ ) .
ﺳ ﻦﺑا ﯿ ﺎﻨ
، 1403 ج ، 3:162 (
اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾ ﻦ ﻣ هﺪﺷ ﻪﺋارا توﺎﻔﺘﻣ تاﺮﻈﻧ عﻮﻤﺠﻣ زا ﯽ
ﻨﭼ ناﻮﺗ ﯿ ﻦ ﺘﻧ ﯿ ﻪﺠ ﮔ ﯿﺮ ي ﺎﺗ ﻪﮐ دﺮﮐ
ﺴﮐ ﯽ ﻤﻧ دﻮﺸﻧ ﻖﺷﺎﻋ ﯽ
ﻌﻗاو مﻮﻬﻔﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽ
ﻘﺷﺎﻋ و ﻖﺸﻋ ﯽ
رد ار ﯾ ﺪﺑﺎ ا و ﯾ ﻦ ﺑ ﻪﮐ ﯿ نﺎ ﻨﻌﻣ ﯽ
اﺮﺑ ًﺎﻓﺮﺻ نآ عاﻮﻧا و ﻖﺸﻋ نﻮﻤﻀﻣ و ي
ﻬﻔﺗ ﯿﻢ ا ﺮﺗ ﺖﺣار ﯾ
ﻦ ﺖﺳا ﻪﻟﻮﻘﻣ .
عاﻮﻧا ﻖﺸﻋ :
ﯽﺧﺮﺑ بﺎﺑ زا ﻖﺸﻋ ،ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ار
عﻮﻧ ود ﯽﻧﺎﻤﺴﺟ ﯽﻧﺎﺣور و
ﻢﯿﺴﻘﺗ ﺪﻧا هدﺮﮐ .
نﺎﻨﯾا
ﯽﻣ ﺪﻨﯾﻮﮔ : ﻖﺸﻋ ﯽﻧﺎﻤﺴﺟ دﺪﺻ رد
عﺎﺒﺷا ﻪﺘﺳاﻮﺧ يﺎﻫ ﯽﻧاﻮﯿﺣ ﯽﻧﺎﺴﻔﻧ و ﺖﺳا
ترﻮﺻ رد و
لﺎﺻو لﻮﺼﺣ ﺖﺳد و
ﯽﺑﺎﯾ ﻪﺑ ﺶﮐوﺮﻓ ،دﻮﺼﻘﻣ ﯽﻟو ؛ﺪﻨﮐ ﯽﻣ
ﻖﺸﻋ ﯽﻘﺸﻋ ،ﯽﻧﺎﺣور
ﯽﻧﺎﺴﻧا ﯽﻧﺎﻤﺳآ و ﻢﻈﻋا زا و
تﻻﺎﻤﮐ ﺖﺳا
ﯽﺑﺎﯾ ﺖﺳد ﺎﺑ و ﻪﺑ
ﻪﻠﻌﺷ ،دﻮﺼﻘﻣ راﺪﯾﺎﭘ و ﺮﺗرو
ﯽﻣ دﻮﺷ ) . ﺪﻟا رﺪﺻ ﯾ ﻦ ﺷ ﯿ زاﺮ ي
، 1411 : 176 ( ﯽﺧﺮﺑ ﻞﻫا زا ﺮﮕﯾد ﻖﺸﻋ ،ﺮﻈﻧ
ﻪﺑ ار يزﺎﺠﻣ
ﯽﻘﯿﻘﺣ و ﻢﯿﺴﻘﺗ
هدﺮﮐ ﻦﯾا ﺮﺑ و ﺪﻧا ﻪﮐ ﺪﻧروﺎﺑ
ﻖﺸﻋ ﺐﺟﻮﻣ ،يزﺎﺠﻣ ساﻮﺳو
لد ﺖﺳا و
ﻞﻫا نآ نﺎﺴﻧا ﺰﺟ يﺎﻫ
ﻊﻔﻧ ،ﺖﺳﺮﭘ اﻮﻫ ﺲﻔﻧ ،ﺐﻠﻃ
،ﺖﺳﺮﭘدﻮﺧ ،هاﻮﺧ تﻮﻬﺷ ،ﺖﺳﺮﭘ
ﻪﺸﯿﭘ ﺖﯿﺼﻌﻣ ﺶﮐﺮﺳ و
ﻪﺑ ،نﻮﻧﺎﻗ ﺮﺑاﺮﺑ رد هﮋﯾو
نﻮﻧﺎﻗ ﯽﻟو ؛دﻮﺑ ﺪﻨﻫاﻮﺨﻧ اﺪﺧ ﻖﺸﻋ
ﺐﺟﻮﻣ ،ﯽﻘﯿﻘﺣ ﻪﺟﻮﺗ
نﺎﺴﻧا ﻪﺑ ﯽﮔدﺮﭙﺳﺮﺳ ،ﺖﯾدﻮﺒﻋ ﻖﺣ ﺮﺑاﺮﺑ رد
ﻪﺟﻮﺗ و ﻪﺑ
تاذ
ﺖﯾﺪﺣا سﺎﺴﺣا و ﯽﮔﺪﻧز رد رﻮﻀﺣ
هﺮﻣزور ﯽﻣ نﺎﯾاﻮﺸﯿﭘ و دﻮﺷ ﻦﯾا
،ءﺎﯿﺒﻧا ﺰﺟ ،ﻪﻠﻓﺎﻗ
نﺎﺴﻧا و ﺎﯿﻟوا يﻻاو يﺎﻫ
ﯽﻧﺎﺑر ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ . ﻋ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺢﯿﺿﻮﺗ ﻪﺑ ﻒﺻو ﻦﯾا ﺎﺑ و يزﺎﺠﻣ ﻖﺸ
ﻢﯾزادﺮﭘ ﯽﻣ يﻮﻨﻌﻣ :
1 ـ ﻖﺸﻋ يزﺎﺠﻣ :
نﺎﻨﭼ ﺘﻔﮔ ﻪﮐ ﯿﻢ ﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﺖﻐﻟ رد ﻖﺸﻋ ﯽ
ﺳﺎﺴﺣا ﯽ ﺴﮐ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽ
د ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯾ
ﺮﮕ ي دراد
ا ﺮﺛا رد و ﯾ
ﻦ ﻣ سﺎﺴﺣا ﯽ
دﺰﻧ وا ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﺪﻫاﻮﺧ ﯾ
ﮏ د و هدﺮﮐ ﯾ
ﺮﮕ دﻮﺸﻧ اﺪﺟ وا زا .
رد
ﺳرﺎﻓ هروﺎﺤﻣ نﺎﺑز ﯽ
، ﺪﺷ ﺖﺒﺤﻣ سﺎﺴﺣا ﻪﺑ ﯾ
،ﺪ ﻣ ﻖﺸﻋ ﯽ ﻮﮔ ﯾ ﺪﻨ . ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ اﯾ
ﻦ ﺮﻌﺗ ﯾ ﻒ
٨
ﺰﮔﺎﻧ ﯾﺮ ﺎﺑ ﯾﺪ زﺎﺠﻣ ﻖﺸﻋ ي
ﺘﻟﺎﺣ ﻪﺑ ار ﯿ
ﺒﻌﺘ ﯿﺮ ﻨﮐ ﯿﻢ ﺘﺒﺤﻣ ﻊﻗاو رد ﻪﮐ ﯽ
ﺺﺨﺷ و دراﺪﻧ دﻮﺟو
ﻻد ﻪﺑ ﺎﻨﺑ ،ﻖﺷﺎﻋ ﯾﻠ
ﯽ ﻋﺪﻣ ﺪﻫاﻮﺨﺑ ﯽ
ﺘﺒﺤﻣ ﯽ دﻮﺸﺑ ،دراﺪﻧ دﻮﺟو ﺶﻟد رد ﻪﮐ .
ﻮﺠﺘﺴﺟ ي
ﺮﺼﺘﺨﻣ ي ﮕﻨﻫﺮﻓ ﻊﺑﺎﻨﻣ رد ﯽ
) ﻧﺎﻓﺮﻋ ﯽ
، ﻣﻼﺳا ﯿﯿ ﺎ ﺘﺣ ﯽ ﻔﺴﻠﻓ ﯽ ( ﻣ ﻦﺷور ، ﯽ
ﺒﻌﺗ ﻪﮐ دزﺎﺳ ﯿﺮ
زﺎﺠﻣ ﻖﺸﻋ ي
، ﻮﻐﻟ هدوﺪﺤﻣ زا جرﺎﺧ ي
ﻘﺸﻋ ﻪﺑ و هﺪﺷ ﻪﻤﺟﺮﺗ شا ﯽ
نآ ﻖﻠﻌﺘﻣ ﻪﮐ
) قﻮﺸﻌﻣ ( اد رد ﻞﺧاد ﯾ
هﺮ ﺎﻫ شزرا )
ا زا ماﺪﮐ ﺮﻫ سﺎﺳا ﺮﺑ ﯾ
ﻦ د ﯾ هﺎﮔﺪ ﺎﻫ ( ًﺎﺣﻼﻄﺻا ،ﺪﺷﺎﺒﻧ
زﺎﺠﻣ ﻖﺸﻋ ي
ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺘﻔﮔ .
ﯽﻣ ﯽﺴﮐ يﻮﺳ ﻪﺑ ار ﯽﻣدآ ،نآ ﺪﯾﺪﺷ ﻞﯿﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺲﻔﻧ ﺎﻫ ﻖﺸﻋ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﯾا رد دﻮﺑﺎﻧ و ﯽﻧﺎﻓ ار ﻖﺷﺎﻋ ﯽﻨﯿﻣز يﺎﻫ ﻖﺸﻋ ،ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﺮﺛا ﻢﺴﺟ ﺶﺒﻨﺟ نآ رد ﻪﮐ اﺮﭼ ،ﺪﻧاﻮﺧ دﻮﺳ ،ﯽﻨﯿﺑ دﻮﺧ ،ﺪﻫاﻮﺧ ﯽﻣ دﻮﺧ ياﺮﺑ ار قﻮﺸﻌﻣ و ﻖﺸﻋ ،ﻖﺷﺎﻋ ﺲﮑﻌﻟﺎﺑ ﻪﮑﻠﺑ ﺪﻨﮐ ﯽﻤﻧ ﻮﻫ و صﺮﺣ ،ﯽﺘﺳﺮﭘ ي
و رﺎﮑﺷآ ﺎﻫ ﻖﺸﻋ ﻦﯾا رد
،ﺖﺳاﺪﯿﭘ زا ﯽﺗﺎﻔﺻ نﺎﯿﻨﯿﻣز فﺎﺻوا و
ار ﺎﻫ ﯽﯾﺎﺒﯾز و ﻦﺳﺎﺤﻣ و تﺎﯿﻌﻗاو ﻪﭽﯾرد ﻦﯾا زا و ﺪﻨﮐ ﯽﻣ اﺪﯿﭘ ار ﻢﺸﺧ و فﻮﺧ ﻞـﯿﺒﻗ ﺪﯾد ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﮕﯾد يا ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ .
زﺎﺠﻣ ﻖﺸﻋ ي
ﻣﺎﺴﻗا ﯽ دراد :
ﻒﻟا زﺎﺠﻣ ﻖﺸﻋ ـ ي
ﺣﯿ ﻧاﻮ ﯿﯿ ﺎ ﻧاﻮﻬﺷ ﯽ و ﯾﺎ ﻧﺎﺴﻔﻧ ﯽ ) زﺎﺠﻣ ﻖﺸﻋ ي
لﻮﻘﻌﻣﺎﻧ :(
ا ءﺎﺸﻨﻣ ﯾ ﻦ
و ﺖﺳا تﻮﻬﺷ ﻖﺸﻋ ﻫاﻮﺧ دﻮﺧ ﻪﺑ ﺪﻨﺘﺴﻣ
ﯽ ﺎﻫ ي ﻣ عﻮﻨﺘﻣ ﯽ و فاﺮﺤﻧا ﺐﺒﺳ ًﻻﻮﻤﻌﻣ و ﺪﺷﺎﺑ
رﺎﺠﻨﻫﺎﻧ ي ﺎﻫ ي ﺣور ﯽ ﻋﺎﻤﺘﺟا و ﯽ ﺖﺳا .
ب زﺎﺠﻣ ﻖﺸﻋ ـ ي
ﻔﻋ ﯿ ﻒ كﺎﭘ و ) زﺎﺠﻣ ﻖﺸﻋ ي
لﻮﻘﻌﻣ :(
ﺪﺷ ﺖﺒﺤﻣ نآ ءﺎﺸﻨﻣ ﯾﺪ
و
اﺮﮔ ﯾ ﺶ ﺣﯿ ﺗﺎ ﯽ ﺧ و لﺎﻤﺟ و لﺎﻤﮐ ﻪﺑ ﯿ
تاﺮ ﻟﺎﻋ ﯿﻪ ﺖﺳا ) . ﺘﺸﻬﺑ ﯽ ، 1373 : 47 (
2 ـ ﻖﺸﻋ ﯽﻘﯿﻘﺣ :
ﻪﻄﻘﻧ زﺎﺠﻣ ﻖﺸﻋ ﻞﺑﺎﻘﻣ ي
، ﻘﺣ ﻖﺸﻋ ﯿﻘ ﯽ ﻖﻠﻄﻣ لﺎﻤﺟ و لﺎﻤﮐ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ نآ ءﺎﺸﻨﻣ ،ﺖﺳا
ﻣ ﺪﻧواﺪﺧ نآ ﻖﻠﻌﺘﻣ و ﺖﺳا ﯽ
ﻟﺎﻋ و ﺪﺷﺎﺑ ﯽ
ﺮﺗ ﯾ ﻦ اﺮﺑ لﺎﻤﮐ ﻪﺟرد ي
ﻤﻫ لﻮﺼﺣ ،نﺎﺴﻧا ﯿ
ﻦ
ﺖﺳا ﻖﺸﻋ زا عﻮﻧ .
ﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﯽ ﻘﺸﻋ ﯽ ﺎﺷ ﺶﻗﻮﺸﻌﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯾ
ﻪﺘﺴ ) و ﯾﺎ ﺘﺣ ﯽ ﺎﺑ ﯾ ﻪﺘﺴ ( ﺖﺒﺤﻣ
ﺪﺷ ﯾﺪ ﺪﺷﺎﺑ . ا رد ﯾ ﻦ ﻘﺣ ار ﻖﺸﻋ نآ ،ترﻮﺻ ﯿﻘ
ﯽ ﻣ ﯽ ﺪﻨﻣﺎﻧ . ﺑ تﺎﻓﻼﺘﺧا ﻪﺘﺒﻟا ﯿ
ﺸﻨ ﯽ ﺑﯿ ﻦ ماﺮﻣ
اد ،ﺎﻫ ﯾ هﺮ ﻘﺣ ﯿ ﺖﻘ رﺪﻗ ار زﺎﺠﻣ و ي
ﺪﻧا هدﺮﮐ ﻒﻠﺘﺨﻣ .
٩
رد ﺪﻧﺎﺘﺳ ﯽﻣ ﺶﯾﻮﺧ زا ار ﯽﻧﺎﺴﻧا ،نﺪﯿﺸﺨﺑ نﺎﺟ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺪﻧواﺪﺧ ﯽﻘﯿﻘﺣ يﺎﻫ ﻖﺸﻋ ﻖﺣ ﻢﺸﭼ زا ﻖﺷﺎﻋ و ،ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﺮﺛا نﺎﺟ ﺶﺷﻮﺟ نآ رد ﻪﮐ اﺮﭼ ،ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﯽﻧﺎﻓ دﻮﺧ رد و ﯽﺘﺴﻫ ﻪﻨﯿﯾآ رد ﺪﻫﺎﺷ نآ ﯽﯾﺎﺒﯾز ﺲﮑﻋ ﺰﺟ يﺰﯿﭼ ﺰﯿﻧ تادﻮﺟﻮﻣ ،ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﺮﻈﻧ نﺎﻬﺟ ﻪﺑ ﺘﺷز زا و ﺪﻨﯾﺎﺒﯾز ﻪﻤﻫ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ ﯽ
فﻮﺧ و ﻢﺸﺧ ،ﺪﻧراد ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺎﻫ ﮓﻨﺳﺮﻓ نﺎﺼﻘﻧ و
ﻖﺷﺎﻋ ،دﻮﺷ اﺪﯿﭘ قﻮﺸﻌﻣ زا يﺮﺛا نﻮﭼ ؛دراﺪﻧ ﯽﯾﺎﺟ نﺎﻘﺷﺎﻋ ﻦﺘﺴﯾز و ﺖﺧﺎﻨﺷ رد ﺰﯿﻧ ﺎﻣ ﯽﻤﻧ ﯽﻗﺎﺑ وا زا ﯽﯾﻮﻣ رﺎﺗ ﻪﮐ دﻮﺷ ﯽﻣ ﯽﻧﺎﻓ نﺎﻨﭼ ﺪﻧ
. ) www.persianblog.ir/post (
نﻮﭼ ﻘﺣ قﻮﺸﻌﻣ ﺲﭘ ،ﺖﺳا لﺎﻤﮐ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻖﺸﻋ ﯿﻘ
ﯽ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﻖﻠﻄﻣ لﺎﻤﮐ نﺎﻤﻫ .
ﺮﺳ رد ﺎﻣا ﯾ
نﺎ اراد ﻢﻫ ﻖﺸﻋ ًﺎﻌﺒﻃ ،دﻮﻌﺻ و لوﺰﻧ سﻮﻗ رد ،ﻖﺸﻋ ي
هﺪﺷ تﺎﺟرد و ﺐﺗاﺮﻣ
اﺮﺑ ﻖﺸﻋ و دﻮﺑ ﺪﻨﻫاﻮﺧ توﺎﻔﺘﻣ ﻢﻫ ﺎﻫ قﻮﺸﻌﻣ و ﺎﻫ ﻖﺷﺎﻋ و ي
دﻮﺟﻮﻣ ﺮﻫ ي
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
هﻮﻠﺟ دﻮﺟﻮﻣ نآ لﺎﻤﮐ ﻣ ﺮﮔ
ﯽ دﻮﺷ . ﮐ ﺎﺠﻧآ زا ﺎﻣا ﻪ
ﻟﺎﻤﮐ ﺮﻫ ﯽ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ لﺎﻤﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
ﻮﺧ ﯾ ﺶ ﻪﺒﺗﺮﻣ ﺮﻫ رد ﻖﺸﻋ ،ﺖﺳا ﺺﻗﺎﻧ ا
ي و ﺖﻓﺮﮔ ﺪﻫاﻮﺧ ﻖﻠﻌﺗ نآ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﺒﺗﺮﻣ ﻪﺑ
ﺮﺗﻻﺎﺑ نﻮﭼ ﯾ
ﻦ ﻘﺣ قﻮﺸﻌﻣ ﺲﭘ ﺖﺳا ﻖﺣ تﺮﻀﺣ لﺎﻤﮐ ،لﺎﻤﮐ ﻪﺒﺗﺮﻣ ﯿﻘ
ﯽ
، تﺮﻀﺣ تاذ
ﻘﺣ ﻖﺸﻋ و هدﻮﺑ ﻖﺣ ﯿﻘ
ﯽ ﻘﺑ و دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ وا تاذ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ ﯿﻪ
ﻪﺑ ﺎﻫ قﻮﺸﻌﻣ و ﺎﻫ ﻖﺸﻋ
زﺎﺠﻣ ترﻮﺻ ي
ﺪﺷ ﺪﻨﻫاﻮﺧ حﺮﻄﻣ ﻪﻄﺳاو و ) .
ﺪﻟا رﺪﺻ ﯾ ﻦ ﺷ ﯿ زاﺮ ي
، 1411 : 160 (
ﺪﺑ ﯾ ﻦ ﺗﺮﺗ ﯿ
،ﺐ ﺑﺎﻌﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا رد ﯿﺮ
ﻘﺣ ﯿﻘ ﯽ زﺎﺠﻣ و ي
، دﻮﺟو ﯾﺎ درﻮﻣ ،ﻖﺸﻋ ﺮﺼﻨﻋ مﺪﻋ
ﻧ ﻪﺟﻮﺗ ﯿ ﺖﺴ ﮐﺄﺗ ﻪﮑﻠﺑ ﯿﺪ ور ي ﺖﺳا قﻮﺸﻌﻣ .
د ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﯾ
،ﺮﮕ ﻘﺣ زا ار ﻖﺸﻋ ﻪﮐ ﻪﭽﻧآ ﯿﻘ
ﯽ
زﺎﺠﻣ ﻪﺑ ي ﻣ ﯽ ﻏورد ،ﺪﻧﺎﺸﮐ ﯿ
ﻦ ﻧ ﺖﺒﺤﻣ ﻞﺻا ندﻮﺑ ﯿ
ﺖﺴ . رﺪﻗ ﺮﮔا ي ﻗد ﯿ ﻖ ﺧﺮﺑ ﻪﺑ ﺮﺗ ﯽ
ﺎﻫ ﮓﻨﻫﺮﻓ )
ﻣﻼﺳا ًﻼﺜﻣ ﯽ
( ﻨﮐ هﺎﮕﻧ ﯿ ﻫاﻮﺧ،ﻢ ﯿﻢ د ﯾﺪ ﺴﺑ رد ﯿ رﺎ ي ﺎﻬﻧ ﻢﮑﺣ روﺪﺻ ،دراﻮﻣ زا ﯽﯾ
ﻘﺣ درﻮﻣ رد ﯿﻘ
ﯿﯿ ﺎ زﺎﺠﻣ ي ﺳرﺮﺑ ﻪﺑ طﻮﻨﻣ ،ﻖﺸﻋ ندﻮﺑ ﯽ
ﺖﺳا ﻖﺷﺎﻋ دﺮﮑﻠﻤﻋ و لﺎﻌﻓا .
ًﻼﺜﻣ
ماﺮﺣ ﻪﺑ ﺮﮔا )
اد رد ﯾ هﺮ ﺎﻫ شزرا ي
ﻬﻘﻓ ﯽ ﻣﻼﺳا ﯽ ( ﺑﯿ
،ﺪﻣﺎﺠﻧﺎ زﺎﺠﻣ ًﺎﻌﻄﻗ ي
ﻪﺑ ﺮﮔا ﺎﻣا ﺖﺳا
هﺎﻨﮔ كﺮﺗ و ﻪﺑﻮﺗ )
لﺎﺜﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ (
ﻣ ،دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ ﯽ
ﺑ ناﻮﺗ ﺎ ﮐﺪﻧا ﯽ ا ﻪﻗرﺎﺑ ار نآ ،ﻪﺤﻣﺎﺴﻣ ي
ﻘﺣ ﻖﺸﻋ رﻮﻧ زا ﯿﻘ
ﯽ ﻣﺎﻧ ﯿﺪ . ﻖﺸﻋ ﻘﺣ ﯿﻘ ﯽ ﺖﺳا عﻮﻧ ود ﺮﺑ دﻮﺧ :
ﯽﻬﻟا ـ ﻒﻟا )
ﯽﻘﯿﻘﺣ :(
ﯽﻘﺸﻋ ﻪﮐ ﻪﺑ ﻪﺑ ﺎﯾ و اﺪﺧ قﻮﺸﻌﻣ
طﻮﺑﺮﻣ وا ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﯽﻣ
،دﻮﺷ
ﯽﻬﻟا ﻪﻧﻮﮔود ﺮﺑ دﻮﺧ و ﺖﺳا ﺖﺳا
: ﻞﯿﺻا ) ﻖﺸﻋ ﯽﻘﯿﻘﺣ ( ﻪﺘﺴﺑاو و )
ﻖﺸﻋ ﺪﻨﺴﭘ اﺪﺧ .(
١٠
ب ﻧﺎﺴﻧا ـ ﯽ ) ﻪﺘﺴﺑاو :(
ﻦﯾا نﺎﻤﻫ ،ﻖﺸﻋ ﺖﺳا
ﻪﮐ نآ ﻖﺸﻋ ار ﻪﺘﺴﺑاو
ﯽﻣ ﯽﻨﻌﯾ ﺪﻨﻣﺎﻧ
ﯽﻘﺸﻋ ﻪﮐ لﺎﻤﺟ ﻪﻨﯿﯾآ ﻢﯿﮑﺣ رﺎﮔدروﺮﭘ
قﻮﺸﻌﻣ ؛ﺖﺳا ﻖﺸﻋ رد
ﻪﻔﯿﻠﺧ ،ﻪﺘﺴﺑاو نﺎﺴﻧا ﺎﯾ
ﻒﻄﻟ درﻮﻣ لﺎﻌﺘﻣ رﺎﮔدروﺮﭘ
ﺖﺳا . ﻦﯾا ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ،ﻖﺸﻋ ﻒﻄﻟ و
ﻖﺸﻋ راد ﻪﻨﯿﯾآ و اﺪﺧ
ﯽﻘﯿﻘﺣ ﮐ ،ﺖﺳا ﻪ ﯽﻣ ناﻮﺗ ﻦﯾا زا ﻪﺑ ،هار ﺖﯾﻮﻘﺗ ﻖﺸﻋ ﯽﻘﯿﻘﺣ ؛ﺖﺧادﺮﭘ
ﻪﺟﻮﺗ ﺪﯾﺎﺑ ﺖﺷاد
ﻪﮐ ﻖﺸﻋ يﺎﻫ ﯽﻘﯿﻘﺣ ،ﻪﺘﺴﺑاو ﻪﻧ ،ﺪﻨﺘﺴﻫ
ﻦﯾا ﺮﮕﻣ ،يزﺎﺠﻣ ﻪﮐ
ﻪﻤﻫ ﻪﻧﻮﮔ ﻖﺸﻋ ار اﺪﺧ ﺮﯿﻏ
يزﺎﺠﻣ ﻦﯾا رد ؛ﻢﯿﻧاﺪﺑ ﻖﺸﻋ ،ترﻮﺻ
يﺎﻫ ﻪﻟﻮﻘﻣ زا ،ﻪﺘﺴﺑاو يﺎﻫ
ﻖﺸﻋ يﺎﻫ يزﺎﺠﻣ زﺎﺠﻣ و
،دﻮﺑ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﻪﻧ
ماﺮﺣ و زﺎﺠﻣ ﺮﯿﻏ .
) www.ttnoorportal.net (
وﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي د زا ﻖﺸﻋ ﯾ
هﺎﮔﺪ ﺎﻧﻻﻮﻣ :
ﻖﺸﻋ و ﺪﺷﺎﺑ ﻪﮐ عﻮﻧ ﺮﻫ زا ﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ﯽﯾ ﺮﺗ ﻢﻬﻣ ﻪﮐ دراد ﯾ
ﻦ زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﺎﻬﻧآ :
1 ﻣ ﻖﻟﺎﺧ ﺎﺑ قﻮﻠﺨﻣ دﺎﺤﺗا ﺐﺟﻮﻣ ﻖﺸﻋ ـ ﯽ
دﻮﺷ : ﺪﯾﻮﮔ ﯽﻣ ﺎﻧﻻﻮﻣ :
ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ ﻖﺸﻋ
دﻮﺷ ﯽﻣ ﯽﻧﺎﻓ قﻮﺸﻌﻣ رد ﻖﺷﺎﻋ ﻪﮑﻠﺑ ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﺮﭘ ار قﻮﺸﻌﻣ و ﻖﺷﺎﻋ ﯽﻣ ﺪﺤﺘﻣ وا ﺎﺑ و
ددﺮﮔ ) . ﯽﻧﺎﻣز ، 1383 : 441 (
2 ﺖﺳا ﺰﯿﭼ ﻪﻤﻫ هﺪﻧرﻮﺧ ،ﻖﺸﻋ ـ ﺖﺳا ﻞﮐآ يرﺎﺒﺘﻋا ﻪﺑ يا هﺪﯾﺪﭘ ﺮﻫ نﺎﻬﺟ ﻦﯾا رد:
ﻪﺑ ﺎﯾ و تادﻮﺟﻮﻣ ماﺪﻣ لﻮﻓا و رﻮﻬﻇ زا ﺖﺳا يا هﺮﯿﺠﻧز نﺎﻬﺟ ﯽﻨﻌﯾ لﻮﮐﺄﻣ يرﺎﺒﺘﻋا ﻪﺑ و ﯽﻤﯾاد يﺎﻫ ﺲﺒﻟ و ﻊﻠﺧ زا ﺖﺳا يا ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻪﯿﻓﻮﺻ ﺮﯿﺒﻌﺗ .
ﻮﺟو ﺎﻬﻨﺗ و ﺖﺳا ﯽﻬﻟا لاﺰﯾﻻ د
ﺖﺳا يﺪﻣﺮﺳ و ﯽﻗﺎﺑ ﻪﮐ .
ﺎﺸﻋ ﺰﯿﻧ ق ﯽﺘﺴﻫ ناﺮﮑﯿﺑ ﺮﺤﺑ ﻪﺑ ار دﻮﺧ دﻮﺟو هﺮﻄﻗ ﻪﮐ ﻖﯿﻘﺣ
ﻘﺋﺎﺳ ﻪﺑ ﺪﻧا هدﺮﮐ ﻞﺼﺘﻣ ﺪﻧراﺪﻧ ﯽﯾﺎﻨﻓ ﺰﮔﺮﻫ ﻖﺸﻋ ﻪ
) . ﯽﻧﺎﻣز ، 1383 : 443 (
3 ﻼﯾﺎﻤﺗ يﻮﺳ ﻪﺑ ﺶﺸﮐ ،ﻖﺸﻋ ـ ت
ﺖﺴﯿﻧ ﺎﻫ تروﺮﺿ و :
ﻖﺸﻋ ﻪﮐ ﺖﺴﯿﻧ ﺪﯾدﺮﺗ يﺎﺟ
ﺖﺴﯿﻧ ﯽﯾﻮﺟ ﻢﯾﻼﻣ هﺰﯾﺮﻏ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ يوﺎﺴﻣ ،ﺖﯿﻫﺎﻣ ﺮﻈﻧ زا .
ﺮﻫ ﻪﮐ ﺖﺴﯿﻧ ﻦﯿﻨﭼ ﯽﻨﻌﯾ
ﺎﯿﺷا نآ ﻪﺑ ﯽﻘﺸﻋ ،دﻮﺷ بﺬﺟ ﺶﻌﺒﻃ ﻢﯾﻼﻣ و ﺪﯿﻔﻣ ءﺎﯿﺷا يﻮﺳ ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﺴﻧا ﺎﯾ راﺪﻧﺎﺟ دراد . تروﺮﺿ ﻪﺒﻨﺟ باﺬﺠﻧا و ﺶﺸﮐ ﻦﯾا ﺮﮔا ﻪﮑﻠﺑ يﺪﺟ
طﻮﺑﺮﻣ زﺎﺑ ،دﺮﯿﮕﺑ دﻮﺧ ﻪﺑ ﻢﻫ
ﻖﺸﻋ هﺪﯾﺪﭘ ﻪﺑ ﺖﺴﯿﻧ
. ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ يﻮﺳ ﻪﺑ ﻢﻟﺎﻋ تادﻮﺟﻮﻣ ﺶﺸﮐ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺖﻬﺟ ﻦﯿﻤﻫ ﻪﺑ
١١
ﻢﯿﻣﺎﻨﺑ ﯽﺣﻼﻄﺻا يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ ﻢﯾا ﻪﺘﺴﻧاﻮﺘﻧ ،ﺖﺳا ﻢﻈﻧ هﺪﻧروآ دﻮﺟو ﻪﺑ ﻪﮐ ار .
ﻪﺑ نﺎﺴﻧا
ار ﺶﺸﮐ ﻦﯾﺮﺗ ﯽﺗﺎﯿﺣ ،بﺎﺘﻓآ ﻪﻌﺷا زا هدﺎﻔﺘﺳا و اﺬﻏ و بآ ندرﻮﺧ ﻪﺑ و اﻮﻫ زا قﺎﺸﻨﺘﺳا ﺖﺳاراد . نآ ﻪﺑ ،ﯽﺣﻼﻄﺻا يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ ﺎﻣا ﺪﻨﮐ ﯽﻤﻧ قﺪﺻ رﻮﻣا
. ﺎﻣ ﻪﮐ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﺎﻬﻧآ ﻪﺑ نﺎﺴﻧا ﻪﮐ ار يروﺮﺿ تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ مزاﻮﻟ و ﺖﻘﯿﻘﺣ ،ﯽﻧاور و ﯽﻤﻠﻋ ﺮﻈﻧ زا ﻢﯿﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻢﯿﺳﺎﻨﺸﺑ ،دﻮﺷ ﯽﻣ هﺪﯿﺸﮐ .
ﯽﺘﺣ و ﻖﺸﻋ دﻮﺧ ﺖﺴﻧاﻮﺗ ﻢﯿﻫاﻮﺨﻧ ﺰﮔﺮﻫ ﺎﻣ ﻪﮐ ﯽﺗرﻮﺻ رد
مزاﻮﻟ و ﺖﻘﯿﻘﺣ ﯽﮔﺰﯿﮕﻧا ﻪﻗﻮﺸﻌﻣ
دﻮﺧ ﻪﮐ ﻦﯾا ﺮﮕﻣ ،ﻢﯿﺳﺎﻨﺸﺑ ار ﯽﻠﯿﻟ ندﻮﺑ نﻮﻨﺠﻣ نﺎﻣ
ﻢﯾﻮﺷ يﺮﻣﺎﻋ .
هﺰﯾﺮﻏ عﺎﺒﺷا رد دﻮﺟﻮﻣ قﺎﯿﺘﺷا و ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و ﺶﺷﻮﺟ ﻢﯿﻧاﻮﺗ ﯽﻤﻧ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
؛ﻢﯿﻨﮐ ﻒﯾﺮﻌﺗ و ﺮﯿﺴﻔﺗ ﻖﺸﻋ هﺪﯾﺪﭘ ﺎﺑ ﺖﺳا قﺎﯿﺘﺷا و ﺶﺷﻮﺟ ﻦﯾﺮﺗرﺎﺑ تﺬﻟ ﻪﮐ ار ﯽﺴﻨﺟ ﺖﺳا ﯽﻌﯿﺒﻃ تروﺮﺿ نﺎﻤﻫ رﻮﺑﺰﻣ قﺎﯿﺘﺷا و ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و ﺶﺷﻮﺟ اﺮﯾز ﻪﮐ
هاﺮﻤﻫ ار تﺬﻟ
دراد دﻮﺧ ) .
يﺮﻔﻌﺟ
، 1378 : 55 (
4 ﻖﺷﺎﻋ نﺎﺴﻧا حور ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ـ :
ياﻮﻗ ﯽﻣﺎﻤﺗ ﻪﮐ دﻮﺷ ﯽﻣ ﻦﯾا ﺐﺟﻮﻣ ﻖﺸﻋ ﻪﮐ ﻦﯾا ﺎﺑ
فﺮﻃ ﯽﺑ ﯽﻠﮐ ﻪﺑ ار ﺎﯿﺷا ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ،ﻪﺠﯿﺘﻧ رد و دﻮﺷ ﺰﮐﺮﻤﺘﻣ قﻮﺸﻌﻣ رد ﻖﺷﺎﻋ ﯽﻧورد ﻦﮑﻤﻣ و دﺮﯿﮔ ﯽﻣ دﻮﺧ ﻪﺑ ﯽﺘﯾﺎﻬﻧ ﯽﺑ ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ ﯽﻧﺎﺴﻧا حور ،لﺎﺣ ﻦﯾا ﺎﺑ ،ﺪﻨﮐ هﺪﻫﺎﺸﻣ ور رد ﻪﺛدﺎﺣ ﻦﯾﺮﺗﺮﻘﺤﻣ و ﻦﯾﺮﺗ ﮏﭼﻮﮐ ﺖﺳا ح
ﯽﻧﺎﺴﻧا ﻢﻃﻼﺘﻣ سﻮﻧﺎﯿﻗا ﮏﯾ ﻪﺑ لﺪﺒﻣ
دﻮﺷ ) . ،ﺖﻣاﺮﮐ ﺮﺸﻧ ،يﺮﻔﻌﺟ 1378
ص ، 126 ( زﺮﻃ ﺎﺑ ﻮﮔﻮﻫ رﻮﺘﮑﯾو ار ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ؛
ﺪﻨﮐ ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﯽﯾﺎﺒﯾز :
"
لﺎﻤﺘﺳد ﮏﯾ ﻦﺘﻓﺎﯾ زا ﺎﯾ ﺶﮑﺘﺳد ﮏﯾ ندﺮﮐ ﻢﮔ زا ﯽﻌﻗاو ﻖﺸﻋ
ﯽﺘﯾﺪﺑا ﻪﺑ ،ﺶﯾﺎﻫ يراوﺪﯿﻣا ياﺮﺑ و ﺶﺻﻼﺧا ياﺮﺑ و ،دﻮﺷ ﯽﻣ روﺮﺴﻣ ﺎﯾ ﻦﯿﮕﻫوﺪﻧا ﺎﯿﻧ ﻣز ﺪﻨ ﺖﺳا . ﯽﻣ ﮏﭼﻮﮐ ﺖﯾﺎﻬﻧ ﯽﺑ و گرﺰﺑ ﺖﯾﺎﻬﻧ ﯽﺑ زا ﺐﮐﺮﻣ لﺎﺣ ﮏﯾ رد وا
ﺪﺷﺎﺑ .
"
) ﻮﮔﻮﻫ رﻮﺘﮑﯾو ،
271 (
5 ﺖﺳا ﻪﺒﻧﺎﺟ ود ،ﻖﺸﻋ ـ ﺖﺴﯿﻧ رﻮﻃ ﻦﯾا ﯽﻨﻌﯾ ﺖﺳا راﺮﻗﺮﺑ فﺮﻃ ود زا ﻖﺸﻋ نﺎﯾﺮﺟ :
ﺎﻨﻐﺘﺳا قﻮﺸﻌﻣ ًﻼﺑﺎﻘﺘﻣ و ﺪﻨﮐ لﺎﺒﻧد ار قﻮﺸﻌﻣ و ﺪﻧز ﺮﺳ ﻖﺷﺎﻋ يﻮﺳ زا ﻖﺸﻋ هراﻮﻤﻫ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﯾﺮﺟ ،قﻮﺸﻌﻣ و ﻖﺷﺎﻋ نﺎﯿﻣ رد ﻖﺸﻋ ﻪﮑﻠﺑ ،ﺪﺷوﺮﻔﺑ زﺎﻧ و ﺪﻫد نﺎﺸﻧ يزﺎﯿﻧ ﯽﺑ و دزرو دراد ﻪﯾﻮﺳ ود .
ﺳا لﺎﻤﺟ ﺐﻟﺎﻃ ﻖﺸﻋ
،ﺖ ﺎﻫاﻮﺧ ﺰﯿﻧ لﺎﻤﺟ ﯽﻟو ﺎﺗ ﻪﮐ اﺮﭼ ،ﺖﺳا ﻖﺸﻋ ن
١٢
ﻦﯾا ﻪﺑ زﺎﯿﻧ ﯽﯾور ﺎﺒﯾز ﺮﻫ ًﻼﺜﻣ ،دﻮﺷ ﯽﻤﻧ رﺎﮑﺷآ ﺰﯿﻧ لﺎﻤﺟ ﺖﻠﯿﻀﻓ ،ﺪﺷﺎﺒﻧ لﺎﻤﺟ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ ﺪﻨﯾﺎﺘﺴﺑ ار وا ﯽﯾﺎﺒﯾز و ﺪﻨﯾﺎﺸﮔ وا لﺎﻤﺟ ﻪﺑ هﺪﯾد ،ﻖﻠﺧ ﻪﮐ دراد .
ﻪﺑ قﻮﺸﻌﻣ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
و ﺖﺳا ﻖﺷﺎﻋ يرﺎﺒﺘﻋا ﺖﺳا قﻮﺸﻌﻣ يرﺎﺒﺘﻋا ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﻖﺷﺎﻋ
. ) ﺎﻣز ﯽﻧ ، 1383 : 443 (
6 ﺎﻣ ـ قﻮﺸﻌﻣ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ زا ،ﺪﯾﺎﯿﻧ دﻮﺟو ﻪﺑ ﺎﻤﺷ رد يﺮﮕﯾد قﻮﺸﻌﻣ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ ﻪﮐ ﯽﻣاد
ﺖﺷاد ﺪﯿﻫاﻮﺨﻧ ﺮﺑ ﺖﺳد ﻦﯿﺘﺴﺨﻧ يﺎﻫ ﺶﯾاﺮﮔ ﻞﯾﺎﺴﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﺖﯿﻤﻫا ﺎﺑ زا ﯽﮑﯾ ﻪﻟﺄﺴﻣ ﻦﯾا:
ناﻮﺗ ﯽﻤﻧ ﺮﮕﯾد هﺪﯿﻘﻋ و نﺎﻤﯾا ﺎﺑ ﺰﺟ ﻪﺑ ار يا هﺪﯿﻘﻋ و نﺎﻤﯾا ﭻﯿﻫ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻧﺎﺴﻧا ﯽﺣور دﺮﺑ ﻦﯿﺑ زا .
ار ﯽﻘﺸﻋ ﭻﯿﻫ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻪﺑ
ﺰﺟ دودز لد ﻪﺤﻔﺻ زا ناﻮﺗ ﯽﻤﻧ ﺮﮕﯾد ﻖﺸﻋ ﺎﺑ .
ﺎﯾآ اﺮﯾز ؛دراﺪﻧ ﺖﯿﻠﮐ رﻮﺑﺰﻣ ﻪﯿﻀﻗ ﻪﮐ ﺪﺳر ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ؟دراد ﺖﯿﻠﮐ ًﺎﻌﻗاو ﻪﯿﻀﻗ ﻦﯾا نﺎﻤﯾا و ﺪﯾآ ﯽﻣ ﯽﻧﺎﻤﯾا و ،ﺪﯾادز ﯽﻣ ار يﺮﮕﯾد ﻖﺸﻋ و ﺪﯾآ ﯽﻣ ﯽﻘﺸﻋ ﻪﮐ دراﻮﻣ نآ
ﺮﺳ ﯽﯾﺎﻨﺑ ﺮﯾز ﻞﺻا ﮏﯾ زا ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﯾﺎﻨﺑ ور هﺪﯾﺪﭘ ﮏﯾ ،ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﻮﺤﻣ ار يﺮﮕﯾد ﻪﻤﺸﭼ
دﺮﯿﮔ ﯽﻣ .
ﺳا ترﺎﺒﻋ ﯽﯾﺎﻨﺑ ﺮﯾز ﻞﺻا نآ ﺖ
ﻪﺑ جﺎﯿﺘﺣا ﯽﻌﻄﻗ سﺎﺴﺣا و نازﻮﺳ ﯽﮕﻨﺸﺗ زا
دﻮﺷ ﯽﻣ هﺪﯿﻣﺎﻧ نﺎﻤﯾا ﻪﮐ ﯽﻋﻮﺿﻮﻣ ﻪﺑ ﻪﯿﮑﺗ و ،ﻖﺸﻋ ﻦﺘﺷاد .
قﻮﻓ ﻞﺻا ،عﻮﺿﻮﻣ ﻪﺳ رد
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺎﻋدا :
ﻒﻟا ﻪﻔﺴﻠﻓ ـ . ﻖﺸﻋ ـ ب
.
نﺎﻤﯾا ـ ج .
ﻮﻄﺳرا ﺖﺳا ﻪﺘﻔﮔ ﻦﯿﺘﺴﺨﻧ عﻮﺿﻮﻣ هرﺎﺑرد :
ﯽﻓﻮﺴﻠﯿﻓ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ﯽﻀﺘﻘﻣ ﺮﻣا ﺮﮔا
ﻪﻔﺴﻠﻓ ﻪﺑ ﺪﯾﺎﺑ زﺎﺑ ،ﻢﯿﯾﺎﻤﻧ ﯽﻓﻮﺴﻠﯿﻓ ﻪﮐ ﺖﺴﯿﻧ ﯽﻀﺘﻘﻣ ﺮﻣا ﺮﮔا و ،ﻢﯿﻨﮐ ﯽﻓﻮﺴﻠﯿﻓ ﺪﯾﺎﺑ ﻢﯿﻨﮐ دراﺪﻧ يا ﻪﺸﯾر و ﻞﺻا ﯽﻔﺴﻠﻓ تاﺮﮑﻔﺗ ﻪﮐ ﻢﯿﻨﮐ تﺎﺒﺛا ﺎﺗ ﻢﯾﺮﺒﺑ ) .
ﻪﯾﺎﭘ ،هرﺪﻧآ نﻮﺳﺮﮐ
ﻠﻓ يﺎﻫ ص ،ﻪﻔﺴ 96
(.
ﻣﺎﮐ ﺐﻠﻄﻣ ﻦﯾا ؛
ًﻼ ﻪﺸﯾر ،ﯽﻔﺴﻠﻓ يﺎﻫ ﻪﺸﯾﺪﻧا ياﺮﺑ اﺮﯾز ؛ﺖﺳا ﺖﺳرد
زا يراﺪﻘﻣ كاردا ﻪﺑ زﺎﯿﻧ سﺎﺴﺣا زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ ﻪﮐ دراد دﻮﺟو ﺎﻣ نورد رد ﯽﺘﺑﺎﺛ ﺪﻨﮐ ﻮﮔزﺎﺑ ﯽﺘﺴﻫ نﺎﻬﺟ رد ار نﺎﺴﻧا ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ﻪﮐ ﻪﯿﻟﺎﻋ يدﺎﺒﻣ و تﺎﯿﻠﮐ .
ﺎﻣا ﺖﻔﮔ ناﻮﺗ ﯽﻣ ﻦﯿﻨﭼ ﻖﺸﻋ هرﺎﺑرد :
ﻤﺗ ،دﻮﺼﻘﻣ ﺮﮔا ﻪﮐ دﺎﺣ قﺎﯿﺘﺷا و ﺪﯾﺪﺷ تﻼﯾﺎ
،ﯽﻧﺎﺴﻧا ﻪﯿﻟﺎﻋ فرﺎﻌﻣ حﻼﻄﺻا رد ﻪﮐ ،ﺖﺳا عﻮﺿﻮﻣ ﮏﯾ ﻪﺑ
"
يزﺎﺠﻣ ﻖﺸﻋ
"
ﯽﻣ هﺪﯿﻣﺎﻧ
ﺪﯾﻮﮔ ﯽﻣ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﻪﮐ ار ﯽﻠﺻا ،دﻮﺷ :
رد ﻪﮐ ﯽﻗﺎﺸﻋ ﺎﺴﺑ ﻪﭼ اﺮﯾز ؛ﺪﺳر ﯽﻤﻧ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺢﯿﺤﺻ
١٣
ﯾ ﻪﺑ نﺪﯾزرو ﻖﺸﻋ كﺮﺗ زا ﺲﭘ ﺎﯿﻧد ﻦﯾا ﮏ
يﺮﮕﯾد ﺰﯿﭼ ﻪﺑ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ ،عﻮﺿﻮﻣ هﺪﺸﻧ ﻖﺷﺎﻋ
،ﺪﻧا ﻪﮑﻠﺑ دﻮﺧ ،ﺪﻧا هﺪﯾد يزﺎﺠﻣ ﻖﺸﻋ زا ﻪﮐ ﯽﺨﻠﺗ يﺎﻫ ﻪﺑﺮﺠﺗ و تﺎﻣﻮﻠﻌﻣ ﺖﻬﺟ ﻪﺑ
ﮏﯾ هار رد دﻮﺧ ﺖﯾﺎﻬﻧ ﯽﺑ ﺖﯿﺼﺨﺷ ﻦﺘﺧﺎﺑ زا ﯽﻋﻮﻧ ار نآ و مﻮﮑﺤﻣ ار ﯽﻘﺸﻋ تﺎﻧﺎﺠﯿﻫ ﺮﮐ ﯽﻘﻠﺗ ،ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ اﺮﻓ ﺺﻘﻧ ار ﺶﻧﻮﻣاﺮﯿﭘ ﻪﮐ دوﺪﺤﻣ عﻮﺿﻮﻣ هد
ﺪﻧا . زا دﻮﺼﻘﻣ ﺲﭘ
اﻮﺧ ﯽﻣ مﺎﻤﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻼﻋا ﺖﻘﯿﻘﺣ نآ ،قﻮﻓ ﻞﺻا رد ﻖﺸﻋ رد يﺮﺸﺑ يﺎﻫ ﻦﯿﻘﯾ و ﺎﻫ ﻢﻫ
ار نآ ﺎﻓﺮﻋ و ﻪﻔﺳﻼﻓ حﻼﻄﺻا رد و ،دﻮﺷ ﯽﻣ ﻪﺻﻼﺧ نآ
"
ﯽﻘﯿﻘﺣ ﻖﺸﻋ
"
ﺪﻨﻣﺎﻧ ﯽﻣ . ﻦﯾا
ﺖﻓﺎﯾرد ار ﯽﺘﺴﻫ نﺎﻬﺟ زا دﻮﺼﻘﻣ ﻪﺑ ناﻮﺗ ﯽﻤﻧ نآ ﻞﯿﺼﺤﺗ نوﺪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻖﺸﻋ نﺎﻤﻫ .
ﻖﺸﻋ دراد ﯽﺳﺎﺳا ﻪﺸﯾر ناﺪﻨﻤﺸﯾﺪﻧا ياﺮﺑ ﯽﻨﯿﺑ نﺎﻬﺟ ﺪﻨﻧﺎﻣ ،ﺎﻨﻌﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ .
نوﺪﺑ ﻪﮐ نﺎﻨﭼ
،ﺖﺷادﺮﺑ ﻦﯿﺸﯿﭘ ﯽﻨﯿﺑ نﺎﻬﺟ زا ﺖﺳد ناﻮﺗ ﯽﻤﻧ ﺮﮕﯾد ﯽﻨﯿﺑ نﺎﻬﺟ ﮏﯾ ندروآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻪﺑ ﻦﯿﺘﺴﺨﻧ ﻖﺸﻋ زا ﻦﺘﺷادﺮﺑ ﺖﺳد ،ﯽﺘﺴﻫ نﺎﻬﺟ ﯽﺳﺪﻨﻫ ﻪﺸﻘﻧ فﺪﻫ ﺖﻓﺎﯾرد رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ عﻮﺿﻮﻣ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ ﻞﯿﺼﺤﺗ نوﺪﺑ ،عﻮﺿﻮﻣ ﮏﯾ ﮕﯾد
يﺮ ،ﺪﻨﮐ ﻦﯿﻣﺄﺗ ار رﻮﺑﺰﻣ ﺖﻓﺎﯾرد ﻪﮐ
ﺎﮑﻣا ﺖﺴﯿﻧ ﺮﯾﺬﭘ ن ) .
يﺮﻔﻌﺟ ، 1378 : 154 ـ 152 (
7 ﺖﺳا زﺎﺳ ترﻮﺻ ﻖﺸﻋ ـ :
ﺮﻫﺎﻈﻣ رد ﻪﮐ ﯽﻨﻌﻣ ﻦﯾﺪﺑ ،ﺖﺳا زﺎﺳ ترﻮﺻ ًﺎﺗاذ ﻖﺸﻋ
ﺪﻧراد ﯽﻣ نﺎﻤﮔ و ﺪﻧﻮﺷ ﯽﻣ ﺮﻫﺎﻈﻣ نآ ﻪﺘﻔﯿﺷ ،ﻖﺸﻋ ﻖﯾﺮﻃ نﺎﻣﺎﺧ ،ﺪﻨﮐ ﯽﻣ رﻮﻬﻇ سﻮﺴﺤﻣ ﺖﺳا ﻪﺳﻮﺴﺤﻣ رﻮﺻ زا ﺶﺸﮐ و ﯽﯾﺎﺒﯾز ﻦﯾا ﻪﮐ ﯽﻣ مﺎﺠﻧاﺮﺳ ،ﺪﻧرﺎﭙﺳ ﯽﻣ لد ناﺪﺑ ﯽﺗﺪﻣ ،
ﯽﻧورد زﺎﯿﻧ يﻮﮕﺑاﻮﺟ ﺎﻫ ترﻮﺻ نآ ﻪﮐ ﺪﻨﻨﯿﺑ نﺎﻧآ
ﺖﺴﯿﻧ . ﻖﺸﻋ ﻖﯾﺮﻃ نﺎﻫﺎﮔآ ﻦﮑﯿﻟ ﯽﻣ
ﻪﮐ ﺖﺳا ﻖﺸﻋ زا ﻪﮑﻠﺑ ،ﺖﺴﯿﻧ نآ دﻮﺧ زا ﯽﺗرﻮﺻ و ﺮﻬﻈﻣ ﺮﻫ ﯽﯾﺎﺒﯾز ﻪﮐ ﺪﻨﻧاد نﺎﻬﺟ ﻪﺑ
دراد ﻖﻠﻌﺗ ﯽﺣاﺮﻓ ) .
ﯽﻧﺎﻣز ، 1383 : 445 (
8 يﺎﻫ گﺮﻣ و ﺎﻫ ﯽﮔﺪﻧز مواﺪﺗ ،ﻖﺸﻋ ـ عﻮﻨﺘﻣ
دراد يروآ ﺖﻬﺑ ﺖﯿﺻﺎﺧ ﮏﯾ ﻖﺸﻋ:
ﻢﻬﻓ و كرد ﻞﺑﺎﻗ ،ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ خر رﻮﺑﺰﻣ هﺪﯾﺪﭘ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﺴﮐ ياﺮﺑ ﻪﺟو ﭻﯿﻫ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺴﯿﻧ .
ﻦﯾا ،ﻖﺷﺎﻋ ياﺮﺑ گﺮﻣ و ﯽﮔﺪﻧز عﻮﻨﺗ و دﺪﻌﺗ زا ﺖﺳا ترﺎﺒﻋ روآ ﺖﻬﺑ ﺖﯿﺻﺎﺧ نﺎﯾﺮﺟ و ﻪﻣادا ﻖﺷﺎﻋ حور ،ﻖﺸﻋ تﻻﺎﺣ رد ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ﺖﯿﺻﺎﺧ ﻦﯾا ﯽﻟﺎﻤﺟا ﺢﯿﺿﻮﺗ
١٤
تﺎﯿﺣ ًﺎﺠﯾرﺪﺗ ﺖﻨﻣا مﺎﻤﺗ ﺎﺑ ﺖﺳا رﻮﺒﺠﻣ ﯽﺘﺴﻫ هﺎﮕﺘﺳد ﻪﮐ ﺪﻧاد ﯽﻣ ﯽﻣاو ﺪﻨﻧﺎﻣ ار ﯽﻌﯿﺒﻃ
ﺪﻨﮐ ﺖﺧادﺮﭘ وا ﻪﺑ .
ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﻫد ﯽﻣ نآ ﻪﺑ ﯽﺘﯿﻤﻫا ﻪﻧ و دراد يا ﻪﺸﯾﺪﻧا ﻪﻧ ﯽﻌﯿﺒﻃ تﺎﯿﺣ هرﺎﺑرد وا .
نﺎﻨﭼ
ﮏﭼﻮﮐ ﺲﻔﻨﺗ تروﺮﺿ رد ﺐﺳﺎﻨﻣ و كﺎﭘ ياﻮﻫ هرﺎﺑرد يدﺎﻋ تﻻﺎﺣ رد ﺲﮐ ﭻﯿﻫ ﻪﮐ ﺪﻧ يا ﻪﺸﯾﺪﻧا ﻦﯾﺮﺗ درا
.
ﯽﻌﻗﻮﻣ رﺎﻨﮐ ﺮﺑ ﻖﺷﺎﻋ ﻪﻧﺎﻫﺎﮔآ هﺎﮔﺪﯾد زا ﺶﻨﯿﻧاﻮﻗ و ﻞﯾﺎﺳو مﺎﻤﺗ ﺎﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ تﺎﯿﺣ ﻪﮐ
ﯽﻣ ﻖﺸﻋ ﯽﻧﺎﺴﻧا ﺮﯿﻏ ﺎﯾ ﯽﻧﺎﺴﻧا هاﻮﺧ ،عﻮﺿﻮﻣ ﮏﯾ ﻪﺑ وا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻦﯾا ضﺮﻓ نﻮﭼ و ،ﺪﺷ مﺎﮕﻨﻫ ﻦﯾا رد ،ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﯽﻘﻠﺗ دﻮﺧ ﯽﻧﺎﮔﺪﻧز ﯽﺳﺎﺳا ﻪﻄﻘﻧ ار عﻮﺿﻮﻣ نآ ﻖﺷﺎﻋ حور ،دزرو و ﺎﻫ هﺪﯾﺪﭘ و تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ﻪﻤﻫ ﻻﻮﺤﺗ
ت تﺎﯿﺣ ﻢﻌﻃ ،ﻖﺷﺎﻋ ياﺮﺑ قﻮﺸﻌﻣ عﻮﺿﻮﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ
ﻪﮐ ﺪﻨﮐ ﯽﻣ سﺎﺴﺣا ﻖﺷﺎﻋ ،رﻮﻣا نآ زا ﮏﯾ ﺮﻫ نﺪﺷ ﯽﻔﻨﻣ ﺎﺑ و ﺪﻫد ﯽﻣ تﺎﯿﺣ يﻮﺑ و ﺖﺳا هداد ﺖﺳد زا ار ﯽﺗﺎﯿﺣ .
نﺎﻨﭼ تﺎﯿﺣ زا يا ﻪﺼﺣ ،قﻮﺸﻌﻣ ﺎﺑ لﻮﺤﺗ و هﺪﯾﺪﭘ و عﻮﺿﻮﻣ ﮏﯾ طﺎﺒﺗرا زوﺮﺑ ﺎﺑ ﻪﮐ
ياﺮﺑ ﻖﺷﺎﻋ و هداد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ ار ﻖﺷﺎﻋ عﻮﺿﻮﻣ نآ رد يﺪﯾﺪﺟ تﺎﯿﺣ دﻮﺧ
ﺪﻨﮐ ﯽﻣ سﺎﺴﺣا .
ﯽﺘﻘﯿﻘﺣ نﺎﺴﻧا ياﺮﺑ ،ﯽﻌﯿﺒﻃ تﺎﯿﺣ ﯽﻟﻮﻤﻌﻣ تﻻﺎﺣ رد ﻪﮐ ﯽﺗرﻮﺻ رد
ﺎﻘﺑ ﻞﻣاﻮﻋ و ﻆﻔﺣ ار نآ ﺖﺳا رﻮﺒﺠﻣ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ ﯽﻣ هﻮﻠﺟ ﺶﯾ
ﻞﯿﺼﺤﺗ ،ﺖﺳا يﻮﺤﻧ ﺮﻫ ﻪﺑ ار
ﺪﻨﮐ . ﻦﯾﺪﺑ هﻮﻠﺟ ﺖﻘﯿﻘﺣ ﮏﯾ ،يزرو ﻖﺸﻋ ترﻮﺻ ﺮﯿﻏ رد ،ﯽﻣدآ تﺎﯿﺣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺖﻬﺟ
ﺪﻨﻨﮐ ﯽﻣ ﻆﻔﺣ ار دﻮﺧ ﯽﻌﻗاو ﻪﻓﺎﯿﻗ ﺰﯿﻧ تﺎﯿﺣ نآ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﻠﺴﻠﺳ و ﺪﻨﮐ ﯽﻣ .
ﻦﯾا تﺎﻧﺎﯾﺮﺟ ﺮﻈﻧ زا ﺎﻣا ؛ﻖﺸﻋ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺎﺑ ﯽﺟرﺎﺧ ﯽﻨﯿﻋ تﻻﻮﺤﺗ و ﺎﯿﺷا طﺎﺒﺗرا ﺮﻈﻧ زا
ﺣ ﻪﺑ ﻖﺷﺎﻋ ياﺮﺑ گﺮﻣ و ﯽﮔﺪﻧز عﻮﻨﺗ و هرﺎﻤﺷ ،ﯽﻧاور و شرﺎﻤﺷ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﮐ ﺖﺳا يﺪ
ﺖﺴﯿﻧ ﻒﯿﺻﻮﺗ .
لﺎﺣ دﺮﯿﮕﺑ ترﻮﺻ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﯽﻟﺎﻌﻔﻧا و ﻞﻌﻓ ﯽﻣدآ دﻮﺟو رد ﯽﻨﻌﯾ ،ﺖﺳا ﻦﯿﻨﭼ ﻪﮐ .
نﺎﺴﻧا ﯽﺣور و ﻪﺸﯾﺪﻧا ناﺮﺒﻫر ﺎﯾآ ،دروﺎﯿﺑ رﺎﺑ ﻪﺑ وا ياﺮﺑ گﺮﻣ و ﯽﮔﺪﻧز عﻮﻨﺘﻣ عاﻮﻧا ﻪﮐ ﮕﻧا ﺖﻬﺑ صاﻮﺧ و لﺎﻌﻔﻧا و ﻞﻌﻓ ﻦﯾا هرﺎﺑرد ﻪﮐ ﺪﻣآ ﺪﻨﻫاﻮﺧ ﺮﺑ دﺪﺻ ﻦﯾا رد ،ﺎﻫ شﺰﯿ
١٥
ﺘﺴﯾﺎﺷ ﯽﺘﯿﺑﺮﺗ يﺎﻫ هار و ﺪﻨﺸﯾﺪﻨﯿﺑ ﻪ
و ﻒﺸﮐ لﺎﻌﻔﻧا و ﻞﻌﻓ ﻦﯾا نﺪﯿﻧﺎﺳر ﺮﻤﺛ ﻪﺑ رد ار يا
؟ﺪﻧراﺬﮕﺑ يﺮﺸﺑ ﻊﻣاﻮﺟ رﺎﯿﺘﺧا رد
ﺎﻣا ﺎﻫوﺮﺑا يﺎﭘ ﺮﯾز ﻪﮐ ار عﻮﻨﺘﻣ ﺖﯾﺎﻬﻧ ﯽﺑ يﺎﻫ ﯽﮔﺪﻧز نﺎﻤﻫ ﻪﮐ ﻢﯿﻧاد ﯽﻣ راﺪﻘﻣ ﻦﯾا
ﻪﺑ ناﻮﺗ ﯽﻣ ،ﺪﻨﻨﮐ ﯽﻣ هﺎﺒﺗ و ﺪﻧﺰﯾر ﯽﻣ نﺎﯾورﺎﺒﯾز يﺎﻫ ﯽﻨﯿﺑ و ﺎﻫ ﻢﺸﭼ و هﺎﺒﺗ ﯽﮔﺪﻧز
ﻞﻣﺎﮑﺗ و ﺪﺷر بﺎﺼﻧ ﺪﺣ ﻪﺑ ار ﯽﻣدآ حور و دﺮﮐ ﻞﯾﺪﺒﺗ نادوﺎﺟ و هﺪﻨﯾﺎﭘ و ﯽﻧﺪﺷﺎﻧ ﺪﯿﻧﺎﺳر . ﺪﯾﻮﮔ ﯽﻣ ﺎﻧﻻﻮﻣ :
دﻮﺼﻘﻣ زا ﻪﻟﺄﺴﻣ نآ رد ﻪﮐ هدﻮﺑ ﯽﻬﻟا ﻖﺸﻋ و ﺖﺒﺤﻣ ﻖﺸﻋ
ﯽﻣ يﺪﺣ ﻪﺑ حور ﺖﻤﻈﻋ ،ﻖﺸﻋ نآ رد اﺮﯾز ؛دﻮﺷ ﯽﻣ ﯽﻔﺘﻨﻣ ًﻼﻣﺎﮐ ﯽﭘ رد ﯽﭘ يﺎﻫ گﺮﻣ ﺎﺳا ﯽﺑ تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ ﺮﮕﯾد ﻪﮐ ﺪﺳر ﺖﺳد زا ﻊﻗﻮﻣ رد ﺎﺗ ﺪﻨﮐ ﯽﻤﻧ ﯽﻬﺟﻮﺗ ﯽﻧﺪﺷ ﻞﯾاز و س
ﺪﻨﮐ گﺮﻣ سﺎﺴﺣا ﺎﻬﻧآ ﻦﺘﻓر .
ﻦﮑﻤﻣ ﯽﻔﻨﻣ و ﺖﺒﺜﻣ هﺪﯾﺪﭘ ود ،ﺎﻫ ﯽﮔﺪﻧز و ﺎﻫ گﺮﻣ زا دﻮﺼﻘﻣ ﻪﮐ دﻮﺷ ﻪﺘﻔﮔ ﺖﺳا
ﺲﺒﻟ و ﻊﻠﺧ ﻪﮑﻠﺑ ،ﺖﺴﯿﻧ ﻦﯿﻏورد و ﯽﻌﯿﺒﻃ يﺎﻫ ﻖﺸﻋ )
ﺪﯾﺪﺟ نﺪﯿﺷﻮﭘ و نﺪﻨﮐ (
ﻮﺷ ﯽﻣ ﻦﯿﺘﺳار يﻮﭘﺎﮑﺗ لﺎﺣ رد حور ﺐﯿﺼﻧ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺖﯾدﻮﺟﻮﻣ د.
ﻦﯾا ﺖﺴﯿﻧ ﺪﯾدﺮﺗ يﺎﺟ و ﺖﺳا ﺢﯿﺤﺻ ًﻼﻣﺎﮐ ﺐﻠﻄﻣ .
يﺪﻋﺎﺼﺗ يﺎﻫ نﺪﺷ نﺎﻤﻫ ،ﻦﯾا
زا ﯽﻠﺒﻗ تﺎﯿﺣ و ﺪﻨﮐ ﯽﻣ زوﺮﺑ يا هزﺎﺗ تﺎﯿﺣ ،ﺮﺗﻻاو ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺑ حور يﺎﻘﺗرا ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا رد ﺎﯾ ،دور ﯽﻣ ﻦﯿﺑ دﻮﺷ ﯽﻣ ﻮﺤﻣ نآ
) . يﺮﻔﻌﺟ ، 1378 ، 150 ـ 147 (
9 نﺎﻤﯾا و ﺮﻔﮐ زا ﺮﺗﺮﺑ ،ﻖﺸﻋ ـ :
اﺮﻗ ﻖﺣ ﻒﺻو ،ﺮﻔﮐ ﻪﻧ نﺎﻤﯾا ﻪﻧ دﺮﯿﮔ ر
) ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺑ
هﺪﻧوﺮﮔ ﻪﻧ هﺪﻨﻫد نﺎﻣا ﯽﻨﻌﻣ ﯽﻬﺘﻨﻣ ﺖﺳا ﻦﻣﺆﻣ ﻢﺳا ﷲا ءﺎﻤﺳا ﻪﻠﻤﺟ زا ﻪﮐ اﺮﭼ ،ﺢﻠﻄﺼﻣ (
دﺮﯿﮔ راﺮﻗ ﻖﺣ ﻒﺻو ﻖﺸﻋ ﺎﻣا .
ﺖﺳا نﺎﻤﯾا و ﺮﻔﮐ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻖﺸﻋ ﻪﺒﺗﺮﻣ ور ﻦﯾا زا .
) ،ﯽﻧﺎﻣز 1383 : 446 (
10 لﺎﻤﮐ و ﯽﯾﺎﺒﯾز ،ﻖﺸﻋ ـ ﻋ زا ﻪﺘﺳﺎﺧﺮﺑ تادﻮﺟﻮﻣ ﯽﯾﺎﺒﯾز و هﻮﮑﺷ :
ﺖﺳا ﻖﺸ .
) ﯽﻧﺎﻣز ، 1383 ص ، 465 ( ﯽﻣ عوﺮﺷ لﺎﻤﮐ و ﺮﯿﺧ و ﯽﯾﺎﺒﯾز سﺎﺴﺣا زا ﻖﺸﻋ ﻪﮐ اﺮﭼ ؛
و لآ هﺪﯾا ترﻮﺻ ﻪﺑ ار قﻮﺸﻌﻣ عﻮﺿﻮﻣ ،ﯽﺑﺎﯾﺎﺒﯾز يﻮﺳ ﻪﺑ يﺪﺟ ﺖﮐﺮﺣ ﺮﯿﺴﻣ رد و ،دﻮﺷ ،ﯽﻧاور و ﯽﺗﺎﯿﺣ ياﻮﻗ مﺎﻤﺗ ﺎﺑ هﺎﮕﻧآ و ،دروآ ﯽﻣ رد ﯽﺘﺴﻫ ﻢﻟﺎﻋ رد ﺮﺼﺤﻨﻣ لﺎﻤﮐ و ﺮﯿﺧ
١٦
ﯽﯾﺰﺟ ﺪﻨﻧﺎﻣ ار وا ﺪﻫاﻮﺧ ﯽﻣ ﺪﻨﮐ دﻮﺧ ِﻦﻣ زا
. تروﺮﺿ و ﺖﻤﯾﻼﻣ عﻮﺿﻮﻣ ﻪﮐ ﯽﺘﻗو اﺮﯾز
رد ﯽﯾﺎﺒﯾز هﺪﯾﺪﭘ ًﺎﻤﻠﺴﻣ ،ﺪﺷﺎﺑ هدﻮﺑ ﻖﺸﻋ هﺰﯿﮕﻧا ﺪﻧاﻮﺘﻧ ﯽﻣﻮﻤﻋ يﺎﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯾ تﺬﻟ و دﺮﮐ ﺪﻫاﻮﺧ ﯽﺳﺎﺳا ﺖﻟﺎﺧد عﻮﺿﻮﻣ .
ﻪﺘﺒﻟا قﻮﺸﻌﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﯽﻋﻮﻨﺗ ﻪﮑﻠﺑ ،ﺖﺴﯿﻧ ﯽﺼﺨﺷ هﺪﯾﺪﭘ ﮏﯾ ﻖﺸﻋ ﻪﮐ ﺖﻬﺟ ناﺪﺑ
نﺎﺴﻧا ﻪﺑ نﺎﺴﻧا ﻖﺸﻋ ﺪﻨﻧﺎﻣ ،دراد مﺎﻘﻣ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ ،يزوﺮﯿﭘ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ ،ﺖﻌﯿﺒﻃ ﺮﻇﺎﻨﻣ ﻪﺑ ﻖﺸﻋ ،
و ...
عاﻮﻧا ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻣﻮﻤﻋ يﺎﻨﻌﻣ ﮏﯾ ،لﺎﻤﮐ و ﺮﯿﺧ و ﯽﯾﺎﺒﯾز زا ﻢﻫ ﺎﻣ دﻮﺼﻘﻣ اﺬﻟ ، درادﺮﺑ رد ار ﯽﻧﻮﮔﺎﻧﻮﮔ .
رد لﻮﺻو موﺰﻟ سﺎﺴﺣا و نآ ﻪﺑ لﻮﺻو نﺎﮑﻣا و لﺎﻤﮐ و ﺮﯿﺧ و ﯽﯾﺎﺒﯾز كرد ،ﻪﺠﯿﺘﻧ ﯽﻣ اﺪﯿﭘ ار ﯽﻋﻮﻨﺘﻣ ﻢﯿﻫﺎﻔﻣ ،ﺖﺳا ﻖﺸﻋ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﯾﺮﺗ ﯽﺳﺎﺳا ﻪﮐ لﺎﻤﮐ و ﺮﯿﺧ و ﺎﺒﯾز ﻪﺑ
ﺪﻨﻨﮐ . ﻢﯿﺘﻔﮔ ﻪﮐ ﻦﯾا :
ﺖﯿﺻﺎﺧ ،دروآ ﯽﻣ رد دﺮﻓ ﻪﺑ ﺮﺼﺤﻨﻣ لآ هﺪﯾا ترﻮﺻ ﻪﺑ ار قﻮﺸﻌﻣ
و ،ﭻﯿﻫ ار ﺰﯿﭼ ﻪﻤﻫ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻖﺸﻋ ﯽﺳﺎﺳا ﯿﻫ
ﭻ ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﺰﯿﭼ ﻪﻤﻫ ار ) .
يﺮﻔﻌﺟ ، 1378 :
56 (
١٧
يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ :
فﺎﺻوا ﯽﻣ ﺮﺑ ﻖﺸﻋ ياﺮﺑ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﻪﮐ يرﺎﺛآ و ﺪﻨﻤﺗرﺪﻗ و ﺖﻔﮕﺷ ،عﻮﻨﺘﻣ رﺎﯿﺴﺑ دﺮﻤﺷ
ﺖﺴﯿﻧ سﺎﯿﻗ ﻞﺑﺎﻗ يﺮﮕﯾد ﺮﻣا ﭻﯿﻫ ﺎﺑ وا ﺮﻈﻧ رد ﯽﻬﻟا ﺪﻨﻤﺟرا ﺖﺒﻫﻮﻣ ﻦﯾا ﺎﯾﻮﮔ ،ﺖﺳا .
ﻪﺑ
ﻖﺸﻋ ﺮﮔا ،ﺖﻓﺮﻌﻣ و ﯽﻠﺠﺗ ﻪﺑ ﻖﺣ ﻖﺸﻋ ،ﺖﺳا ﻖﺸﻋ ﺰﯿﻧ نﺎﻬﺟ ﺶﯾاﺪﯿﭘ ﺖﻠﻋ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﺮﻈﻧ ﺑ ﺰﯿﻧ ﯽﻣدآ يﺎﻬﺑ دﻮﺒﻧ ﯽﻧﺎﻬﺟ دﻮﺑ ﯽﻤﻧ ﻪ
ﺪﻧا هزا ﺮﺗﺎﻬﺑ ﺮﭘ ﻦﯾا ﻪﭼﺮﻫ ،ﺖﺳوا قﻮﺸﻌﻣ شزرا
ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﯾﺎﭘ نآ ﺎﺗ ﻖﺸﻋ ناﻮﺗ و ترﺪﻗ ؛دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﺗﺪﻨﻤﺷزرا ﺰﯿﻧ نآ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺑ دﻮﺷ ﺪﻨﻣ هﺮﻬﺑ ﻖﺸﻋ ﺖﺒﻫﻮﻣ زا يﺰﯿﭼ ﺎﯾ ﯽﺴﮐ نﻮﭼ ،دزﺎﺳ ﻦﮑﻤﻣ ار ﻦﮑﻤﻣ ﺮﯿﻏ رﻮﻣا ﻫ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ﻖﺷﺎﻋ ،ﺖﺳا ﯽﻧﻮﺧ و ﺶﮐﺮﺳ ﻖﺸﻋ ﻪﮐ رﻮﻃ نﺎﻤﻫ ،ددﺮﮔ لﻮﺤﺘﻣ ﯽﻠﮐ نﺎﻤ
ﻧ ﺖﺒﺴ
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ﺎﺒﯿﮑﺷ و ﻞﻤﺤﺘﻣ ﺪﯾﺎﺑ .
ﺮﻬﻗ و ﻒﻄﻟ ﺮﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺴﮐ ﻦﯿﺘﺳار ﻖﺷﺎﻋ ﺖﻘﯿﻘﺣ رد
ﯽﻣ ﻖﺸﻋ هزاﺪﻧا ﮏﯾ ﻪﺑ قﻮﺸﻌﻣ دزرو
. ﻪﺑ ﻦﺘﺳﺎﺧﺮﺑ دﻮﺧ زا ﻖﺸﻋ نﺎﺸﻧ ﻦﯾﺮﺗ ﻢﻬﻣ ﺎﻧﻻﻮﻣ ﺮﻈﻧ
ﯽﻣ ﺪﯿﮐﺄﺗ ﺖﺨﺳ ﻢﻬﻣ ﻦﯾا ﺮﺑ يﻮﻟﻮﻣ ،ﺖﺳا ﻖﺸﻋ ﺖﺒﻫﻮﻣ زا ﯽﺴﮐ هﺎﮕﻧآ ﻪﮐ دزرو
ﯽﻣ رادرﻮﺧﺮﺑ ﻪﺘﺳﻮﭘ زا ﻪﮐ ددﺮﮔ
ﺶﯾﻮﺧ تﺎﺑاﺮﺧ رد ار يﺮﺸﺑ فﺎﺻوا و ﺪﺷﺎﺑ هﺪﻣآ رد ﻪﺑ
ﻪﻣﺪﻘﻣ ار ﻖﺸﻋ دﻮﺧ ﺲﭙﺳ ،ﺪﺷﺎﺑ هدﺮﮐ ناﺮﯾو ﺖﻓﺮﻌﻣ ﯽﻣ ﯽﺗاذ يﺎﻨﻓ
ﺪﻧاد . ﺎﻋ فر ﻦﺷور
ﻤﺿ ﯿﺮ ﯽﻣ ندﺮﻣ ﻦﯿﺘﺳار يﺎﺟ ار ﻖﺸﻋ ،دﺮﯿﻤﺑ ﻖﺸﻋ رد ﯽﺴﮐ نﻮﭼ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ﺮﺑ و ﺪﻧاد
ﺪﻨﮐ ﺮﯿﺨﺴﺗ ار ﺎﻫ نﺎﻤﺳآ و ﺪﯾآﺮﺑ كﺎﺧ زا و دﻮﺷ حور ﻪﻤﻫ .
ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻖﺸﻋ يﻮﻟﻮﻣ ﺮﻈﻧ زا
ﯽﻣ يزﺎﺠﻣ يﺎﻫ ﯽﻣ ﯽﻘﯿﻘﺣ ﻖﺸﻋ ﻪﺑ نآ زا ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ يﺮﺒﻌﻣ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﺪﻧاﻮﺗ
طﺮﺷ ﻪﺑ ،ﺪﻨﺳر
نآ و ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو نآ رد ﺖﻗاﺪﺻ ﺮﻫﻮﮔ ﻪﮑﻧآ ﺮﮕﯾد و ﺪﺷﺎﺑ ﻖﺣ ﺐﻧﺎﺟ زا ﻪﮑﻧآ ﯽﻬﻟا رﻮﻧ ﻪﺑ و ﺪﺷﺎﺑ ﯽﻬﺗ يﻮﻫ و صﺮﺣ ﺮﺼﻨﻋ زا ﻪﮑﻧآ مﻮﺳ و ﺖﺳا ﯽﺘﺴﻫ ﺪﻨﺑ زا ﻦﺘﺨﯾﺮﮔ ﻪﺘﺨﯿﻣآ .ا ﺮﮔ ﯿﮔﮋﯾو ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ،دﻮﺸﻧ ﺖﻓﺎﯾ يرﻮﺻ يﺎﻫ ﯽﮕﺘﺴﺒﻟد و ﺎﻫ ﻖﺸﻋ رد قﻮﻓ يا ﻪ
دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺨﻧ ﺶﯿﺑ ﯽﻧﺪﻨﮐ نﺎﺟ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﭼ ﺮﻫ ﺎﻧﻻﻮﻣ .
١٨
ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﺳﺮﻬﻓ :
1 ﺳ ﻦﺑا ـ ﯿ
،ﺎﻨ ﺴﺣ ﯿ ﻦ ﺒﻨﺗ و تارﺎﺷا ،ﷲاﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﯿ
،تﺎﻬ ج 3 ﺼﻧ ﻪﺟاﻮﺧ حﺮﺷ ﺎﺑ ، ﯿ
ﺪﻟاﺮ ﯾ ﻦ ﺳﻮﻃ ﯽ
،
ﺪﻟا ﺐﻄﻗ ﻪﻣﻼﻋ ﯾ
ﻦ زار ي
، ،بﺎﺘﮐ ﺮﺸﻧ ﺮﺘﻓد 1403
ق .
2 ـ ﺘﺸﻬﺑ ﯽ
، ﺣ ﺰﻣر ﻖﺸﻋ ،دﻮﻤﺤﻣ ﯿ
،تﺎ ﻮﻧ ترﺎﺸﺘﻧا ﯾ
ﻦ ،نﺎﻫﺎﭙﺳ 1373 .
3 ﯽﻠﻋ ،اﺪﺨﻫد ـ ﺖﻐﻟ ،ﺮﺒﮐا
ﻪﻣﺎﻧ ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد پﺎﭼ ،ﻦﯿﻌﻣ ﺪﻤﺤﻣ ﺮﺘﮐد ﺮﻈﻧ ﺮﯾز ،اﺪﺨﻫد
1345 .
4 ﺮﺸﻧ ﻪﺴﺳﺆﻣ ،يداﻮﺟ ﺎﺿر ﺪﻤﺤﻣ هﺪﻧروآدﺮﮔ ،يﻮﻨﺜﻣ رد ﻖﺸﻋ ،ﯽﻘﺗ ﺪﻤﺤﻣ دﺎﺘﺳا ،يﺮﻔﻌﺟ ـ
،لوا پﺎﭼ ،راﺮﺣا هﺪﯿﭙﺳ پﺎﭼ ،ﺖﻣاﺮﮐ 1378
.
5 پﺎﭼ ،لاﺰﻏ پﺎﭼ ،ﯽﻧ ﺮﺸﻧ ،يﻮﻨﻌﻣ يﻮﻨﺜﻣ ﯽﻋﻮﺿﻮﻣ حﺮﺷ ،ﻖﺸﻋ ﺮﮔﺎﻨﯿﻣ ،ﻢﯾﺮﮐ ،ﯽﻧﺎﻣز ـ
ناﺮﻬﺗ ،مود 1383
.
6 ﺪﻟارﺪﺻ ـ ﯾ
ﻦ ﺷ ﯿ زاﺮ ي
، ﻫاﺮﺑا ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ﯿ
،ﻢ ﺤﺼﺗ ،دﺎﻌﻤﻟا و أﺪﺒﻤﻟا ﯿ
ﺢ ﺳ ﯿﺪ ﺪﻟا لﻼﺟ ﯾ ﻦ ﺘﺷآ ﯿﻧﺎ ﯽ
،
ﻠﺒﺗ ﺮﺘﻓد ﯿ تﺎﻐ ﻣﻼﺳا ﯽ
،
،ﻢﻗ 1380 .
7 ﺪﻟارﺪﺻ ـ ﯾ
ﻦ ﺷ ﯿ زاﺮ ي
، ﻫاﺮﺑا ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ﯿ
،ﻢ ﻟﺎﻌﺘﻤﻟا ﻪﻤﮑﺤﻟا ﯿﻪ
ﻓ ﯽ ﻠﻘﻌﻟا رﺎﻔﺳﻻا ﯿﻪ
ﻪﻌﺒﻄﻣ ،ﻪﻌﺑرﻻا
ﻤﻠﻌﻟا ﯿ
،ﻪ ﺑ ﯽ ،ﺎﺗ 1411 ﻢﻗ ، .
8 ﺎﺒﻃﺎﺒﻃ ـ ﯽﯾ ﺳ ﯿﺪ ﺴﺣ ﺪﻤﺤﻣ ﯿ
،ﻦ ﺎﻬﻧ ﯾﮥ هزﻮﺣ ﻦﯿﺳرﺪﻣ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﯽﻣﻼﺳا تارﺎﺸﺘﻧا ﺮﺘﻓد ،ﻪﻤﮑﺤﻟا ي
ﻪﯿﻤﻠﻋ ،ﻢﻗ ي 1374 .
9 ﺮﻃ ـ ﯾﺤ ﯽ
، ﺪﻟاﺮﺨﻓ ﯾ ﻦ ﻦﺑ ﺮﺤﺒﻟا ﻊﻤﺠﻣ ،ﺪﻤﺤﻣ ﯾ
،ﻦ ج 5 ﺤﺼﺗ ، ﯿ ﺢ ﺮﺘﻓد تارﺎﺸﺘﻧا ،لدﺎﻋ دﻮﻤﺤﻣ
ﻣﻼﺳا ﮓﻨﻫﺮﻓ ﯽ
، ﻢﻗ 1387 .
١٩
10 ﻠﮐ ـ ﯿﻨ ﯽ
، ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ﯾ
،بﻮﻘﻌ ﻓﺎﮐ لﻮﺻا ﯽ
، ج 3 ﺳ ﻪﻤﺟﺮﺗ ﺎﺑ ، ﯿﺪ
ﻮﻔﻄﺼﻣ داﻮﺟ ي
، ﺮﺸﻧ
ﺑ ﻞﻫا ﮓﻨﻫﺮﻓ ﯿ
،ﺖ ﺑ پﺎﭼ ﯽ ناﺮﻬﺗ ،ﺎﺗ 1363 .
11 ج ،راﻮﻧﻻارﺎﺤﺑ ،ﺮﻗﺎﺑ ﺪﻤﺤﻣ ،ﯽﺴﻠﺠﻣ ـ 178
ﻪﻤﺟﺮﺗ ، ﺢﯿﺤﺼﺗ ،ﯽﯾﺎﺿر ﻦﯿﺴﺤﻟاﺪﺒﻋ ﺪﯿﺳ
ﺐﯿﺒﺣ ﺮﺸﻧ ،ﯽﺗﺎﯿﺑ ﷲا ،ﻪﯿﻣﻼﺳا ﯽﺷوﺮﻔﺑﺎﺘﮐ
1364 .
12 دوﺮﻬﻗ رﻮﭘ رﺎﺘﺨﻣ ـ ي
،
،ﺎﺿﺮﯿﻠﻋ ﺴﻤﺷ ﻪﻣﻮﻈﻨﻣ رد ﻖﺸﻋ ﯽ
، ﻣا تارﺎﺸﺘﻧا ﻪﺴﺳﺆﻣ ﯿ
ﺒﮐﺮ ﯿ
،ﺮ پﺎﭼ
،ناﺮﻬﺗ ،لوا پﺎﭼ ،ﺮﻬﭙﺳ ﻪﻧﺎﺧ 1378
.
13 ﯽﻠﻋ ﻪﻌﻓاد و ﻪﺑذﺎﺟ ،ﯽﻀﺗﺮﻣ ،يﺮﻬﻄﻣ ـ )
ع ( و ﺖﺴﯿﺑ پﺎﭼ ،ﺮﺠﻓ پﺎﭼ ،ارﺪﺻ تارﺎﺸﺘﻧا ،
ناﺮﻬﺗ ،ﻢﺘﻔﻫ 1374
.
14 يﻮﻟﻮﻣ ـ )
ﺎﻧﻻﻮﻣ ( لﻼﺟ ، ﺮﺸﻧ ،ﯽﻧﺎﺤﺒﺳ ﻖﯿﻓﻮﺗ ﺮﺘﮐد حﺮﺷ ،يﻮﻨﻌﻣ يﻮﻨﺜﻣ ،ﺪﻤﺤﻣ ﻦﯾﺪﻟا
مود پﺎﭼ ،تﺮﺘﻋ پﺎﭼ ،هﺮﻄﻗ 1381
. 15. www.persianblog.ir/post
16. www.ttnoorportal.net
