١٠٠
ۀرﺷ ،مود لﺎﺳ ،ناﺮﯾا و مﻼﺳا ﯽﻤﻠﻋ ثاﺮﯿﻣمود ﯽﭘﺎﯿﭘ)۴ ،(ﺰﯿﯾﺎﭘ ونﺎﺘﺴﻣز۱۳۹۲
بﺎﯿﻫر ﺎﻫ
ﻖﻃﺎﻧ داﻮﺟﺪﻤﺤﻣ ١
،ﯽﻠﯿﻠﺧ ﻢﯿﺟ بﺎﯿﻫر
ﺎﻫ ﯽﺑﺮﻋ ﺶ اد ﯽﯾﻼﻃ نارود : ،ﻦﺋﻮﮕﻨﭘ تارﺎﺸ ﻧا ،
۲۰۱۰
٢م.
نآ ﻮﻧ ﯽﻫار ﻪﮐ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ زﺎﯿﻧ ﺪﻨﭼﺮﻫ ﺖﺳا بﺎﯿﻫر ﺪﺑﺎﯾ
زا ﺮﺗﻮﻠﺟ ﯽﺴﺑ ﻪﮑﻧآ و ؛ﺪﻨﺑﺎﯿﺑ هرﺎﺑود ار ﺮﯿﺴﻣ ناﺮﮕﯾد ﻢﻫ ﯽﻣﺮﺑ مﺎﮔ ﺶﻧارﺎﮔزور هﺪﺳ ﻪﭼﺮﮔ ﺖﺳا زﺎﺘﺸﯿﭘ دراد
ﺎﻫ
.دﻮﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯾا ﻪﺑ ﺎﺗ درﺬﮕﺑ
نوﺪﻠﺧ ﻦﺑا
(بﺎﺘﮐ زﺎﻏآ لﻮﻗ ﻞﻘﻧ) ِ
نآ ۀﺪ ﺴ ﻮﻧ و ﯽﺴ ﻠﮕﻧا ﻪﺑ بﺎﺘﮐ .ﺖﺳا ﻩﺪﻣآ ﻻﺎﺑ رد نوﺪﻠﺧ ﻦﺑا زا ﻪﮐ ﺖﺳا یرﺎﺘﻔﮔ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮ بﺎﺘﮐ مﺎﻧ رد ﯽﻌﻗر ﻪﺑﺎﺸﻣ ﯽﻌﻄﻗ رد ﻦﺋﻮﮕﻨﭘ تارﺎﺸ ﻧا ﻂﺳﻮﺗ و ﺖﺳا ﯽﻠﯿﻠﺧ ﻢﯿﺟ ۳۰۲
بﺎﺴ ﺣا نوﺪﺑ ﻪﺤﻔﺻ
ﻩﺪﺳ ﯽﻣﻼﺳا نﺪﻤﺗ رد ﻢﻠﻋ ﺦﯾرﺎﺗ بﺎﺘﮐ عﻮﺿﻮﻣ .ﺖﺳا ﻩﺪﺷ پﺎﭼ ﯽﺗﺎﻣﺪﻘﻣ تﺎﺤﻔﺻ ِ
،ﺖﺳا ﯽﻧﺎﯿﻣ یﺎﻫ
دراد راﺮﻗ بﺎﺘﮐ ﻪﺟﻮﺗ ﺰﮐﺮﻣ رد وا نارود و نﻮﻣﺄﻣ اﺮ ز
بﺎﺘﮐ ۀﺪ ﺴ ﻮﻧ نﺎﻤﮔ ﻪﺑ
، ﻩﺪﯿﭽﯿﭘ ﺖﯿﺼﺨﺷ ﺎﺑ نﻮﻣﺄﻣ
گرﺰ دﻮﺧ ﺐﻟﺎﺟ و ﻦﯾﺮ
ﮥﻔﯿﻠﺧ ﻢﻠﻋ نﺎﺒﯿ ﺸ .دﻮﺑ
نﺎﻣز زا ﯽﻤﻠﻋ ۀرود ﻦﯾﺮ راﺬﮔﺮﯿﺛﺄﺗ عوﺮﺷ ﺖﻟﺎﺳر و
نﺎ ﺳﺎﺑ نﺎﻧﻮﯾ .ﺖﺷاد ار
ﺶﺷرﺎﮕﻧ ﯽﮔدﺎﺳ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ بﺎﺘﮐ ﻩدﺮ ﺴﮔ ﻒﯿﻃ
زا یا نﺎﺒﻃﺎﺨﻣ ﻼﻋ
ﻗ ﺪﻨﻤ ﻪﺑ ﺦﯾرﺎﺗ
ﯽﻣ ﺮ رد ار ﻢﻠﻋ فرژ زا لﺎﺣ ﻦﯿﻋ رد و دﺮﯿﮔ
ﺖﺳا رادﻮﺧﺮ ﯽﻓﺎﮐ یﺮﮕﻧ ﺎﺗ
یاﺮ یدﺎﻤﺘﻋا ﻞﺑﺎﻗ یﻮﮕﺨﺳﺎﭘ
ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ زا یﺮ ا ﻦﯿﻨﭼ ﺶ ﯾﺮﻓآ .ﺪﺷﺎﺑ دﻮﺧ وﺎﮑﺠﻨﮐ و ﺮﮕﺸﺳﺮ نﺎﮔﺪﻨﻧاﻮﺧ ﯽﻣﺮ ﯽﻠﯿﻠﺧ ﻞﺜﻣ یا
ﻪﮐ ﺪﯾآ
ﺎﺳر یﺮﺠﻣ ،دراد یﺮﻈﻧ ﮏﯾﺰﯿﻓ رد ار ﯽﻫﺎﮕﺸ اد ﯽﻤﻠﻋ ﯽﺳﺮﮐ ﻦﯾﺮ ﻻﺎﺑ ﻪﻧ
یرﻮﺸﮐ رد ،ﺖﺳا ﯽﻧﺎﮕﻤﻫ یﺎﻫ
ﻩدﺮ ﺴﮔ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﮥﻏﺪﻏد ،ﺖﺳﺎ ﺷآ ﯽﻣﻼﺳا نﺪﻤﺗ ﺦﯾرﺎﺗ ﻪﺑ ،ﺖﻓﺎﯾ شروﺮ و ﺪﺷ ﻩداز ﯽﻣﻼﺳا ﻦﯾا زا یا
ﯽﮔﺪﻧز ﻂﯾاﺮﺷ و دراد ﯽﻧﺎﻬﺟ نﺎﺒﻃﺎﺨﻣ ﻪﺑ ار نﺪﻤﺗ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻪﮐ ﻩداد راﺮﻗ ﻩﮋ و ﯽﺘﯿﻌﻗﻮﻣ رد ار وا شا
رد ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ .ﺪﻧﺎﺷﻮﭙﺑ ﻞﻤﻋ ﮥﻣﺎﺟ دﻮﺧ ﯽﻨﻫذ لﺎﻐ ﺷا ﻩروﺎﺤﻣ ﯽﻧﺎﺑز ﺎﻫﺎﺟ زا یرﺎ ﺴ
یا ﯽﻣ رﺎﮐ ﻪﺑ دﺮ
و
١.
،ﮏﯿﻧﺎﮑﻣ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ ﻩﺪﮑﺸ اد ،سرﺪﻣ ﺖ ﺑﺮ ﻩﺎﮕﺸ اد ﯽﻤﻠﻋ ﺖ ﯿﻫ ﻮﻀﻋ
2. Jim al-Khalili, Pathfinders, The Golden Age of Arabic Science, Allen Lane, an Imprint of Penguin Books, 2010
١٠١
ﻫرﯿبﺎﺎﻫ
ﯽﻫﺎﮔ نﺎ ﺳاد ﯽﮑ ﺳ ﺎﺑ ﯽﻣ ﺐﻟﺎﻄﻣ لﺎﺒﻘ ﺳا ﻪﺑ ﻪﻧﺎﯾاﺮﺳ
ﻪ ﺷﺬﮔ و دور ﺪﻧﻮﯿﭘ دﻮﺧ ۀﺮﻣزور تاﺮﻃﺎﺧ ﺎﺑ ار ﺎﻫ
ﯽﻣ نآ زا ﺶ ﺑ ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ .ﺪﻧز ﯽﻣ ﻪﺘﻓر ﻩار ﻪﺑ دزادﺮﭙﺑ ﯽﻣﻼﺳا ناﺪﻨﻤﺸ اد ﯽﻓﺮﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ
ِ ﻦﯿﻤﻫ رد و ﺪﺸ ﺪﻧا
و لﺎﺣ حﺮﺷ رد بﻮﭼرﺎﭼ شﻼﺗ
ﯽﻣ شﺎﮑﻨﮐ ناﺪﻨﻤﺸ اد ﯽﻤﻠﻋ یﺎﻫ ﺪﻨﮐ
ﻦﯾا زا ، ﺎﻫﺎﺟ یرﺎ ﺴ رد بﺎﺘﮐ ور
ﻪﻌﻣﺎﺟ و ﻪﻔﺴﻠﻓ یﻮﺑ و ﮓﻧر ﻢﻠﻋ ﯽﺳﺎ ﺷ
ﺰﯿﻧ ﯽﻣ ﯽﻣ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﮐ دﺮﯿﮔ رد ﯽﮑﺸﺧ زا ﻢﻠﻋ ﺦﯾرﺎﺗ دﻮﺷ
و ﺪﯾآ
نﺎﺟ ﯽﻣ بﺎﺘﮐ ﯽﯾاﺮﯿﮔ ﻪﺑ ﺎﻬﻨﯾا ﮥﻤﻫ .دﺮﯿﮔ .ﺪﯾاﺰﻓا
ﻪﺑ ﯽﺑﺮﻋ ﺶ اد حﻼﻄﺻا بﺎﺨﺘﻧا ﺖﻔﮔ ﺪﯾﺎﺑ زﺎﻏآ نﺎﻤﻫ زا ﻪﺑ بﺮﻋﺮﯿﻏ نﺎﮔﺪﻨﻧاﻮﺧ یاﺮ تﺪﺷ
ﻩﮋ و
ﯽﻣ ار ﻦﯾا دﻮﺧ ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ ،ﺖﺳا ﻪﺟﻮﻣﺮﯿﻏ و ﻩﺪﻨﻫدرازآ ﯽﻧاﺮ ا ﺳ زا ﯽﮑﯾ رد و ﺪﻧاد
ﯽﺣﺮﺷ رد بﺎﺘﮐ ﮥﭼﺎﺒﯾد ﻪ
شﻼﺗ ﻞﺼﻔﻣ ﻩدﻮﻬﯿﺑ
ﯽﻣ نآ ﻪﯿﺟﻮﺗ فﺮﺻ یا .ﺪﻨﮐ
ﯽﻠﯿﻠﺧ ﯽﻟو ﺎﻓﺎﺼﻧا
ً ﺮﯿﻏ ناﺪﻨﻤﺸ اد درﻮﻣ رد
ﺎﺗﺪﻤﻋ و بﺮﻋ ً ﻪﺑ ار ﺐﻠﻄﻣ ﻖﺣ ﯽﻧاﺮ ا
ادا ﯽﺑﻮﺧ
ﻩدﺮﮐ ﺑ وا ﯽﯾﺎ ﺷآ زا رﺎﮐ ﻦﯾا ،ﺖﺳا ﺎ
و ﮓﻨﻫﺮﻓ
ﯽﻣ ﻪﻤﺸﭼﺮﺳ ناﺮ ا ﯽﻤﻠﻋ ﮥ ﺷﺬﮔ دﻮﺧ ﻪﮐ دﺮﯿﮔ
و ﻞﺻا و نﺎﯿﻧاﺮ ا ﺎﺑ ﺶ ادواﺮﻣ زا ﻪ ﺳﺎﺧﺮ ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻪﺠﯿ ﻧ رد .ﺖﺳا یو دﻮﺧ ﯽﻧاﺮ ا ﺐﺴ ﻦﯾا ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ﺪﯾﺎﺒﻧ بﺎﺘﮐ مﺎﻧ ﻪﻧﻮﮔ
ﻪﮐ یراﺬﮔ
ب ﺮﻌﻣ ﺎﺗﺪﻤﻋ و بﺮﻋ نﺎﮔﺪ ﺴ ﻮﻧ نﺎﯿﻣ رد ﺎﻣﻮﻤﻋ ّ ً ً
اﺮﻗ ﺖﺳا لواﺪﺘﻣ دﺮﯿﮔ ر
. عﻮﺿﻮﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻩرﺎﺑود
ﯽﻣزﺎﺑ .ﻢﯾدﺮﮔ
ﯽﻠﯿﻠﺧ ﻢﯿﺟ ﯽﻧاﺮ ا و ﯽﻌ ﺷ یرﺪﭘ زا
و رﺎﺒﺗ
یردﺎﻣ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﯽﯾﺎﯿﻧﺎﺘﯾﺮ ﻪﻌ ﺷ یا
ﺎﺑ ﻦ ﺸ
داﺪﻐﺑ رد ﯽﺤ ﺴﻣ نﺎﻨﮐﺎﺳ زا ﻩدﺮ ﺴﮔ ﯽﺘﯿﻌﻤﺟ ﺶ ﭘ ار دﻮﺧ ﯽﻧاﻮﺟﻮﻧ ﺮﺧآ لﺎﺳ ﺪﻨﭼ و ﺪﺷ ﻩداز نآ زا لﺎﺳ رد ﻪﮐ ۱۹۷۹
ﻪﺑ ار قاﺮﻋ ﻪﺸ ﻤﻫ یاﺮ
ﻧﺎﺘﯾﺮ ﺪﺼﻘﻣ .ﺪﻧارﺬﮔ داﺪﻐﺑ بﻮﻨﺟ رد ﻊﻗاو ﻪﯾﺪﻨﻫ رد ﺪﻨﮐ کﺮ ﺎﯿ
ﯽﻠﯿﻠﺧ یﺎﻫﺮﻬﺷ رد ﯽﻌ ﺷ ﯽﻧاﺪﻧﺎﺧ ﺎﻫ
ﻪﻓﻮﮐ و ﻒﺠﻧ ﻪﮐ ﯽﺠﺣ ﺮﻔﺳ رد دﻮﺑ ناﺮﻬﺗ رد ﻪ ﺴﺟﺮ ﯽﮑﺷﺰ ﻪﮐ ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ مﻮﺳ ﺪﺟ ﻞﯿﻠﺧ ازﺮﯿﻣ .ﺪﻧا
ّ
ﺮﺧاوا رد ﺎﺒﻗﺎﻌﺘﻣ و ﺪﻧﺎﻫر ﯽﻀﯾﺮﻣ زا ﯽﻫﺎﯿﮔ یﺎﻫوراد ﺰ ﻮﺠﺗ ﺎﺑ ار یو ﺪﺷ داﺪﻐﺑ ﯽﻟاو ﺮﻔﺳ ﺎﺑ فدﺎﺼﻣ ً لﺎﺳ رد و ﺪﺷ ﻦﮐﺎﺳ قاﺮﻋ رد داﺪﻐﺑ ﯽﻟاو تﻮﻋد ﻪﺑ ﻢﻫﺪﺠﻫ ۀﺪﺳ ۱۷۹۹
گرﺰ ﺮﺴ ﺪﻤﺤﻣ ،ﺖﻓﺎﯾ تﺎﻓو
ﺪﻧﺎﻣ ناﺮ ا رد ازﺮﯿﻣ ﺮﮔ ﺐﻘﻟ ءﺎﺒﻃﻻا ﺮﺨﻓ و ﺪﺷ ﻩﺎﺷ ﻦﯾﺪﻟا ﺮﺻﺎﻧ ﯽﺼﺨﺷ ﮏﺷﺰ و
ﺖﻓ ۀﺪﻧﺎﻣزﺎﺑ ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ .
مﺎﻧ ﻪﺑ ﻞﯿﻠﺧ ازﺮﯿﻣ ﺮﮕﯾد ﺮﺴ ود گرﺰ رﺪﭘ فﺮﻃ زا ﻦ ﺴﺣ ازﺮﯿﻣ و ﺮﻗﺎﺑ یﺎﻫ
گرﺰ ردﺎﻣ و ا
ﺖﺳ . ازﺮﯿﻣ
١٠٢
نﻮﯿﻠﯿﻣ یاﺪﺘﻘﻣ ﻒﺠﻧ رد ﻦ ﺴﺣ ﺶﻘﻧ و دﻮﺑ ﻢﻫدزﻮﻧ ۀﺪﺳ ﺮﺧاوا رد ﺪﻨﻫ و نﺎﻨﺒﻟ ،ناﺮ ا ،قاﺮﻋ ﮥﻌ ﺷ ﺎﻫ
ﺖﺳﺎ ﺳ و نوﺰﻓازور دﺎﺴﻓ ﻪﯿﻠﻋ ﯽﻣدﺮﻣ ﺞ ﺴ رد ﯽﻤﻬﻣ سور یﺎﻫ
زا ﺶ ﭘ رﺎﺟﺎﻗ نﺎﻫﺎﺷ ﻦﯾﺮﺧآ ﮥﻧﺎﯾاﺮﮔ
.ﺖﺷاد ﺖﯿﻃوﺮﺸﻣ بﻼﻘﻧا ازﺮﯿﻣ
ﻦ ﺴﺣ ﯽﻠﯿﻠﺧ یازﺮﯿﻣ رﺪﻘﯿﻟﺎﻋ ﻢﯿﻋز ﺖﺷﺬﮔرد زا ﺲ ﻒﺠﻧ رد یزاﺮ ﺷ
ۀداﻮﻧﺎﺧ ﻦ ﺴﺣ ماﺪﺻ رﺎﮔزور رد .ﺪﺷ نﺎﯿﻌ ﺷ ﻊﺟﺮﻣ ﯽﻠﯿﻠﺧ
ﯽﻤﻧ ﻩدﺮﻤﺷ ﯽﻗاﺮﻋ ﺪﻧﺪﺷ
و ﻦﯾا زا یرﺎ ﺴ
جوا لﻼﺧ رد ناﺪﻧﺎﺧ ﮥﻫد رد قاﺮﻋ و ناﺮ ا ﻦﯿﺑ ﻢﺻﺎﺨﺗ یﺮﯿﮔ
۱۹۸۰ .ﺪﻧﺪﺷ ماﺪﻋا زاﺮ ا ﯽﻠﯿﻠﺧ ١
ﯽﻣ ﯽﻟﺎﺤﺷﻮﺧ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ
ﺪﻨﭼ ﻪﻧﺮﮔو ﺪﻣآ نوﺮﯿﺑ قاﺮﻋ زا دﻮﺧ ۀداﻮﻧﺎﺧ ﺎﺑ ﻊﻗﻮﻣ ﯽﻣ ﺪﻌﺑ ﻩﺎﻣ
ﺪﯾﺎﺑ ﮓﻨﺟ رد
ﺖﮐرﺎﺸﻣ یرﺎﺒﺟا ﺖﻣﺪﺧ مﺎﺠﻧا یاﺮ ناﺮ ا ﻪﯿﻠﻋ ﻦ ﺴﺣ ماﺪﺻ کﺎﻨ ﺸﺣو و ﻩدﻮﻬﯿﺑ ﯽﻣ
دﺮﮐ سﺪﻨﻬﻣ شرﺪﭘ .
دﻮﺑ ﯽﯾاﻮﻫ یوﺮﯿﻧ ﺮﺴﻓا و قﺮ .
و ﺪﺷ ﺎ ﺷآ شﺮﺴﻤﻫ ﺎﺑ ﺖﻓر ﺎﯿﻧﺎﺘﯾﺮ ﻪﺑ ﻞﯿﺼﺤﺗ یاﺮ ﻪﮐ ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ یو
ﻦﯿﻟوا ﺮﻔﻧ زا ﯽﻠﯿﻠﺧ ﮐ ﺖﻠﺻو ﯽﮔداﻮﻧﺎﺧ ۀﺮ اد زا نوﺮﯿﺑ ﻪﮐ دﻮﺑ ﺎﻫ دﺮ
. ﯽﻣ ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ ﻪﺑ ﺪﯾاﺰﻓا
ﺐ ﺗﺮ ﻦﯾا
ﯽﻣ گر رد ﯽﺑﺮﻋ نﻮﺧ ﭻﯿﻫ ﻪﮐ دﺮﮐ لﻻﺪ ﺳا ناﻮﺗ ار صﺎﺧ داﮋ ﮏﯾ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺗ ﺮ راﺮﺻا یو .ﺖﺴ ﻧ ﺶ ﺎﻫ
ﻦﯾا ﻪﮐ ﯽﻄﯾاﺮﺷ رد داﮋ جاﺰﺘﻣا ﻪﻤﻫ
ﯽﻣ ﻩدﻮﻬﯿﺑ دراد دﻮﺟو یزوﺮﻣا قاﺮﻋ رد ﺎﻫ .ﺪﻧاد
لﺎﺳ رد یو ۱۹۶۲
ﻤﻫ و یﺮﻈﻧ ﮏﯾﺰﯿﻓ ﺺﺼﺨﺘﻣ ،ﺪﺷ ﺪﻟﻮﺘﻣ قاﺮﻋ رد یﺮﺠﻣ و ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ ﻦﯿﻨﭽ
ﺖﺳا ﯽﻧﻮﯾﺰ ﻮﻠﺗ .
لﺎﺳ رد ۱۹۸۹ ﮥﻨﯿﻣز رد ار دﻮﺧ یﺮﺘﮐد ﮥﺟرد ﮥﯾﺮﻈﻧ
ﺶ ﮐاو یﺎﻫ ﻪ ﺴﻫ ﻩﺎﮕﺸ اد زا یا
ﺲ ﻠﮕﻧا رد یرﺎﺳ نﻮﻨﮐا و ﺖﻓﺮﮔ
ﻩﺎﮕﺸ اد نﺎﻤﻫ رد دﺎ ﺳا
ﯽﺳﺮﮐ ﺐﺣﺎﺻ و یﺮﻈﻧ ﮏﯾﺰﯿﻓ ﯽﻤﻠﻋ ﮥﻣﺎﻧﺮ
-
ﯽﺠﯾوﺮ ﻪﻣﺎﻧﺮ یﺮﺠﻣ وا .ﺖﺳا ﻨﮐﺎﺗ و ﺖﺳا ﯽﯾﻮﯾدار و ﯽﻧﻮﯾﺰ ﻮﻠﺗ یﺎﻫ
ﯽﺑ رد ﯽﻤﻠﻋ ﮥﻣﺎﻧﺮ ﺪﻨﭼ نﻮ ﯽﺑ
ﯽﺳ
ﻪﻧﺎﺳر ﯽﻤﻠﻋ ﺮﺴﻔﻣ و ﻩدﺮﮐ اﺮﺟا ِ ﯾﺎﯿﻧﺎﺘﯾﺮ یﺎﻫ
،ﺖﺳا ﮏﯾﺰﯿﻓ وا ﯽﻠﺻا ﮥ ﺷر ﺪﻨﭼﺮﻫ .ﺖﺳا ﯽ ﯽﺒﻨﺟ ﮥﻗﻼﻋ
ﻪﺑ ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد و ﺖﺳا ﯽﻣﻼﺳا نﺪﻤﺗ ﺦﯾرﺎﺗ ﻪﺑ وا ﻩﮋ و
ۀرﺎﺑرد ﺖ ﺑ نارود و ﻪ ﺷاد ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻤﮑﺤﻟا
لﺎﺳ ﻞﯾاوا رد .ﺖﺳا ﺮ ا ﺐﺣﺎﺻ ۲۰۰۹
ﻪﺳ لﺎﯾﺮﺳ ﮏﯾ ﻪﺑ ﯽﺘﻤﺴﻗ
مﺎﻧ ﻢﻠﻋ و مﻼﺳا ﯽﺑ رﺎﻬﭼ ﮥﮑ ﺷ رد
ﯽﺑ
ﻪﮐ دﺮﮐ اﺮﺟا ﯽﺳ ۀرﺎﺑرد
ﻩﺪﺳ ﯽﻣﻼﺳا نﺪﻤﺗ رد ﻢﻠﻋ ﮥﭽﺨﯾرﺎﺗ ِ ﯽﺸﻬﺟ زا ﻞﯿﺼﻔﺗ ﻪﺑ نآ رد و دﻮﺑ ﯽﻧﺎﯿﻣ یﺎﻫ
ِ
ﻩﺪﺳ ﮥﻠﺻﺎﻓ رد ﻪﮐ ﯽﻤﻠﻋ یﺎﻫ
مود ﺎﺗ یﺮﺠﻫ ﻢ ﺸﻫ ﻪﺑ مﻼﺳا نﺎﻬﺟ رد
ﻪﺑ ﻦﺨﺳ ﺖﺳﻮﯿﭘ عﻮﻗو .دروآ نﺎﯿﻣ
ﯽﺗﺪﻣ مﺎﻘﻣ ﻢﺋﺎﻗ و ﺎﻨﻣا ﺖ ﯿﻫ ﻮﻀﻋ ﺎﯿﻧﺎﺘﯾﺮ مﻮﻠﻋ ﻦﻤﺠﻧا
لﺎﺳ ۀﺰ ﺎﺟ ،دﻮﺑ٢
۲۰۰۷ ﻞﮑﯾﺎﻣ ﯽﺘﻨﻄﻠﺳ ﻦﻤﺠﻧا
ﻩدارﺎﻓ ﻪﺑ ٣
لﺎﺳ رد و ﺪﺷ ﺎﻄﻋا وا ﻪﺑ ﯽﻤﻠﻋ تﺎﻃﺎﺒﺗرا ﺮﻃﺎﺧ ۲۰۱۴
و ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ مﻮﻠﻋ ﯽﺸﻫوﮋ یارﻮﺷ
ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ ﺰ ار زﺎ ﺸ ﭘ ﺐﻘﻟ یو ﻪﺑ ٤
لﺎﺳ زا وا .داد ار٥
۲۰۱۳ نﺎﺴ ا ﻦﻤﺠﻧا ﺲ ﺋر ﻧﺎﻣوا) یراﺪﻣ
(ﯽ ﺴ
١
ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻪﺑ ﺪﯾﺮﮕﻨﺑ ﯽﻠﯿﻠﺧ ناﺪﻧﺎﺧ ۀرﺎﺑرد ﺮ ﺸ ﺑ ﮥﻌﻟﺎﻄﻣ یاﺮ . :ﺮ ز یﺎﻫ
رد ،یﺪﯿﻌﺳ ﻩﺪﯾﺮﻓ زا «ﯽﻠﯿﻠﺧ ﻦ ﺴﺣازﺮﯿﻣ جﺎﺣ ،ﯽﻧاﺮﻬﺗ» مﻼﺳا نﺎﻬﺟ ﮥﻣﺎ ﺸ اد
ج ، ۸ ص ، ۷۵۶ - ۷۵۸
؛ ؛ ۱۱۹-۱۱۷ص ،۱۶ج ،مﻼﺳا نﺎﻬﺟ ﮥﻣﺎ ﺸ اد رد ،ﯽ ﺳﺎﻤﻬﻃ ﻢﯿﻈﻋ زا «ﯽﻠﯿﻠﺧ ﺮﻔﻌﺟ»
» ﯽﻠﯿﻠﺧ سﺎﺒﻋ «
رد ،ﺪﻧژآ بﻮﻘﻌﯾ زا مﻼﺳا نﺎﻬﺟ ﮥﻣﺎ ﺸ اد
ج ، ۱۶ ص ، ۱۲۴ - ۱۲۶
: -۶۰۲ص ،۱۶ ج ،ﯽﻣﻼﺳا گرﺰ فرﺎﻌﻤﻟاةﺮ اد رد ،ﯽﻤﯿﻫاﺮ ا اﺮﻫز زا «ﯽﻧاﺮﻬﺗ» ۶۰۵
.
2. British Science Association 3. Royal Society Michael Faraday Prize
4. Engineering and Physical Sciences Research Council
5. Rise (Recognising Inspirational Scientists and Engineers «قﻼﺧ نﺎﺳﺪﻨﻬﻣ و ناﺪﻨﻤﺸ اد ﺖﺷاﺪﺳﺎﭘ»)
١٠٣
ﻫرﯿبﺎﺎﻫ
ﺎﯿﻧﺎﺘﯾﺮ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ یو .ﺖﺳ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ و ﺎﻫ
ﻩدﺮﮐ ﺖﻓﺎﯾرد ﻢﻫ یﺮﮕﯾد ﺰ اﻮﺟ و ﻪ ﺷاد ﻢﻫ یﺮﮕﯾد دﺪﻌﺘﻣ یﺎﻫ
دﻮﺧ ندﻮﺑ ﺖﺴ ﺌ ﺗآ ﯽﻠﯿﻠﺧ .ﺖﺳا ِ ﯽﻤﻧ نﺎﻬﻨﭘ ار
ﺪﻨﮐ بﺎﺘﮐ یو . ﻩﺎ ﺳ درﻮﻣ رد ﻪﻠﻤﺟ زا ﮏﯾﺰﯿﻓ ﮥﻨﯿﻣز رد ﯽﯾﺎﻫ
ﻪﻟﺎﭼ ﯽﻤﻠﻋ تﺎﯾﺮﺸ رد ﻪ ﺷر ﻦﯾا رد ﯽﻧاواﺮﻓ تﻻﺎﻘﻣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و مﻮﺘﻧاﻮﮐ و ﺎﻫ -
ﻩﺪﻧﺎﺳر پﺎﭼ ﻪﺑ ﯽﺸﻫوﮋ
.ﺖﺳا ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ
، نﺎﻨﭼ ﯽﻣ ﻪﻣﺪﻘﻣ رد ﻪﮐ ﺪﯾﻮﮔ
، ﯽﻣ رد نﺎﮔﺪﻨﻧاﻮﺧ ﺎﺑ ار ﯽﻧارود نﺎ ﺳاد بﺎﺘﮐ ﻦﯾا رد ﺪﻫاﻮﺧ
ﻪﺑ ار ﺶ اد یﺎﻫزﺮﻣ ﻪ ﺴﺟﺮ ﯽﻐﺑاﻮﻧ نآ رد ﻪﮐ دراﺬﮕﺑ نﺎﯿﻣ نآ ﺎﺗ ﺪﻧﺪﻧار ﻮﻠﺟ
زوﺮﻣا ﻪﺑ ﺎﺗ نﺎﺷرﺎﺛآ ﻪﮐ ﺎﺟ
نﺪﻤﺗ قﺎﯿ ﺷا ﻪﮐ دﻮﺑ ﯽﺗﺪﻣ .ﺖﺳا ﻩدﻮﺑ زﺎﺳ ﯽﻣ ﺲﺣ دﻮﺧ رد یﺪﻨﻣوﺮﯿﻧ
یور ﺶ ﭘ ار نﺎ ﺳاد ﻦﯾا ﺎﺗ دﺮﮐ
ﻊ ﺳو ﻒﯿﻃ ﭻﯿﻫ ﻪﮐ ﺖﺳا روﺎﺑ ﻦﯾا ﺮ وا .دراﺬﮕﺑ نﺎﺒﻃﺎﺨﻣ زا یﺮ
ﻪﺑ ﻩﺎﮔ مﺎﮕﻨﻫ کاوﮋ ﺮ و ﺮ ِ ُ رﺎﮔزور زا ﺮ
ِ
ﯽﻤﻧ بﺎﺘﮐ ﻦﯾا شرﺎﮕﻧ ﻪﺸ ﺪﻧا ﻩزاﺪﻧا ﻪﭼ ﻪﮐ ﺪﯾوﺎﮐاو ﺪﺷ
ماو ﻦﯿﻣز بﺮﻐﻣ ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ و ﯽﻤﻠﻋ یﺎﻫ یﺎﻫرﺎﮐ راد
ﻋ ناﺪﻨﻤﺸ ﺪﻧا ﻧاﺮ ا ،بﺮ
ﯽ دﻮﻬﯾ و ﯽﺤ ﺴﻣ ،نﺎﻤﻠﺴﻣ ، ی
ﯽﻠﯿﻠﺧ .ﺖﺳا ﺶ ﭘ لﺎﺳ راﺰﻫ رد ﯽﻣ
رﺎﺛآ ﻪﮐ ﺪﯾاﺰﻓا
رد ﻩﺪﺷ ﺮﺸ ﻨﻣ رﻮﻬﺸﻣ ِ ﯽﻣ نﺎﺸ ﻢﻠﻋ ﺦﯾرﺎﺗ ۀرﺎﺑ
و نﺎ ﺳﺎﺑ نﺎﻧﻮﯾ نﺪﻤﺗ ﻦﯿﺑ ﯽﻧﺎﻣز ﮥﻠﺻﺎﻓ رد ﻪﮐ ﺪﻨﻫد ﯽﯾازﻮﻧ
ﻪﮐ ﻟﺎﺳ راﺰﻫ ﮏﯾرﺎﺗ نارود ﯽﺑﺮﻏ یﺎﭘورا ﮥ
ﯽﻣ ار دﻮﺧ ز لﺎﺳ ﺪﺼﺘﻔﻫ زا ﺶ ﺑ ﯽﺗﺪﻣ رد ،ﺪﻧارﺬﮔ
نﺎﺑ ِ ﯽﺑﺮﻋ ،
نآﺮﻗ نﺎﺑز ﯽﻨﻌﯾ
، نﺎﺑز ﻢﻠﻋ ﯽﻠﻠﻤﻟاﻦﯿﺑ ِ اﺮﭙﻣا زا ﯽﻌ ﺳو ﺶﺨﺑ نﺎﺑز نآ ﻊﺒﺗ ﻪﺑ و
ﺗ .دﻮﺑ ﯽﻣﻼﺳا یرﻮ
ﻪﺑ لﺎﯾﺮﺳ ﺖﺧﺎﺳ ،ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ ﮥﺘﻔﮔ ﻢﻠﻋ و مﻼﺳا
ﯽﺑ یاﺮ ﯽﺑ ﻪ ﺷاد ﻪﻄﺑار ﻦﯾا رد ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫﺮﻔﺳ و ﯽﺳ
ﺮﺳ ﮥﻣﺎﻧﺮ ﻪﺑ ﺖ ﺴ یﺮ ﺸ ﺑ ﻖﻤﻌﺗ بﺎﺘﮐ ﻦ ﺷﻮﻧ رد ﯽﻟو ﻩدﺮﮐ وا ﻪﺑ ﯽﻧﺎﯾﺎﺷ ﮏﻤﮐ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﯾ
.ﺖﺳا ﻩداد جﺮﺧ
ۀژاو ﻪﺑ ﺖ ﺴ نﺎﻧﺎﻤﻠﺴﻣﺮﯿﻏ زا یرﺎ ﺴ ﯽﻔﻨﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﻩرﺎﺷا ﺎﺑ ﯽﻠﯿﻠﺧ مﻼﺳا
ﯽﻣ رد ﻪﮐ نﺎﻧآ ﯽﺘﺣ ﺪﯾﻮﮔ
رﻮﻨﺗ ندﺮﮐ مﺮﮔ زا ﺮ اﺮﻓ ﯽﺸﻘﻧ ﻪﺑ ﻢﻬﺳ ﻦﯾا ۀرﺎﺑرد ﺪﻧراد مﻼﺳا نﺎﻬﺟ ﯽﻤﻠﻋ ﻢﻬﺳ زا ﯽﻟﺎﻤﺟا ﯽﺘﺧﺎ ﺷ بﺮﻏ ﯽﻤﻧ یروآﻮﻧ ﯽ ﺷﺎﭼ ﯽﻤﮐ ﺎﺑ ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ ﮥﻔﺴﻠﻓ و ﻢﻠﻋ ﺸ ﺪﻧا
ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ﺎﺗ ﺪ ﺶ اﻮﺧ زا ﻦ ﺳﺎﺧﺮ زا ﺲ ﺎﭘورا ﻪﮐ
لﻼﺧ رد ﯽﯾازﻮﻧ
ﯽﻣ ﻩﺪﻋو ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ .ﺖﻓﺮﮔ ﺲ زﺎﺑ ار دﻮﺧ ثاﺮﯿﻣ ﺶﺳﺮ ﻪﺑ ﺪﻫد
ﺪﻫاﻮﺧ یرﺎ ﺴ یﺎﻫ
ﻦﯾا ﻼﺜﻣ ،ﺖﺳا ﻪﺘﺨﯿﮕﻧاﺮ ار ﻢﻠﻋ ﺦﯾرﺎﺗ ناﺪﻨﻤﺸ ﺪﻧا ﻪﺟﻮﺗ زﺎﺑﺮ د زا ﻪﮐ ﺖﺧادﺮ ً رﺪﻘﭼ ﻊﻗاو رد باﺮﻋا ﻪﮐ
ﯽﻣ ﺮ ا ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻢﻬﺳ ﺖﯿﻤﻫا ؟ﺪﻨ ﺴ اد یﺪﻨﻫ تﺎﯿﺿﺎﯾر و ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ ﮥﻔﺴﻠﻓ ،ﯽﻧا
ﻪﭼ ﻪﻧﻮﮕﭼ و اﺮﭼ ؟ﺖﺳا ﻩدﻮﺑ
نﺎﻣﺮﻓ ﯽﻀﻌﺑ ﯽﻧﺎﺒﯿ ﺸ ﺎﺑ ﻢﻠﻋ ﺐﻟﺎﺟ ﺪﯾﺎﺷ و ؟ﺪﺷ ﺎﻓﻮﮑﺷ نﺎﯾاور
مﺎﮕﻨﻫ ﻪﭼ و اﺮﭼ یﺮﮕﯾد ﺶﺳﺮ ﺮﻫ زا ﺮ
؟ﺪ ﺳر نﺎﯾﺎﭘ ﻪﺑ ﻦﯾ رز ﺮﺼﻋ ﻦﯾا ّ
ﻠﯿﻠﺧ ﻢﯿﺟ بﺎﺘﮐ ۀﺪﻨﺴﯾﻮﻧ ،
ﯽﻣ ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ ﻦﺑا نﻮﭼ ﯽﮔرﺰ ناﺪﻨﻤﺸ ﺪﻧا ﺎﺑ ﻪﺳرﺪﻣ رد ﺪﯾﻮﮔ
ﻨ ﮐ ،ﺎﻨ ﺳ ْ ِ ﻪﺑ ﻪﻧ ﻢﺜﯿﻫ ﻦﺑا و یﺪ ﻩﺮﻬﭼ ﮥﺑﺎﺜﻣ
ﯽﯾﺎﻫ
ﻪﺑ ﻪﮑﻠﺑ ﺦﯾرﺎﺗ ﺖﺳدرود رد ِ ﻪﺘﺨﯿﻫﺮﻓ ﯽﻧﺎﮐﺎﯿﻧ ناﻮﻨﻋ
ﻩﺮﻬﭼ ﯽﻀﻌﺑ ﺎﺑ بﺮﻏ رد .ﺪﺷ ﺎ ﺷآ ﺎﻨ ﺳ ﻦﺑا ﻞﺜﻣ ﺎﻫ
ﺐﺣﺎﺻ زا یرﺎ ﺴ ﯽﻟو ﺪﻨﯾﺎ ﺷآ گرﺰ نﺎﻣﺎﻧ
ﻩﺪﺷ شﻮﻣاﺮﻓ ﯽﻣ یو .ﺪﻧا
ﺪﯾاﺰﻓا ﻦﯾا ﺎﺑ قاﺮﻋ رد ﯽﺘﺣ ﻪﮐ
ﺖﯿﺼﺨﺷ سﻼﮐ رد ﻪﻧ ﺎﻫ
ﻮﻠﻋ یﺎﻫ سرد رد ﻪﮑﻠﺑ م رد مﻮﻠﻋ شزﻮﻣآ اﺮ ز ﺖﺳا ﻩدرﻮﺧﺮ ﺦﯾرﺎﺗ یﺎﻫ
نﺎ ﺳاد ﮥﯾﺎﭘ ﺮ یزوﺮﻣا نﺎﻤﻠﺴﻣ یﺎﻫرﻮﺸﮐ ﻪﭽﺑ ﺮﮔا ﺖﺴ ﻧ ﯽﺘﻔﮕﺷ یﺎﺟ ﺎﭘورا رد .ﺖﺳا ﯽﺑﺮﻏ ﯽﯾاﺮﺳ
ﺎﻫ
ﯽﻠﯿﻠﺨﻟا ﻢﯿﺟ ١٠۴
ﻩدﺎﺘﻔﯿﻧ قﺎﻔﺗا یرﻮﺧرد ﯽﻤﻠﻋ داﺪﯾور نﺎﻧآ زا ﺶ ﭘ و ﺪﻧدﻮﺑ مﻮﺠﻧ نارﺪﭘ ﺮﻠﭙﮐ و ﻪﻠﯿﻟﺎﮔ ،ﮏﯿﻧﺮ ﻮﮐ ﻪﮐ ﺪﻧزﻮﻣﺎﯿﺑ ِ ِ ﺟو ﻪﮑﻠﺑ ،ﺖﺳا نآ نﺎ ﺳاد ۀﺪﻨﻨﮐ ﺪﯿﻣاﺎﻧ ﻪ
ﻪﭽﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﻣاﺮﻓ ار نﺎﻤﻫ ﺰﯿﻧ مﻼﺳا نﺎﻬﺟ رد ﺎﻫ
ﻪﺑ ﺮﮔا .ﺪﻧﺮﯿﮔ
ﯽﻣ ﺐﺷ نﺎﻤﺳآ رد ﻪﮐ ﯽﻧﺎﮔرﺎ ﺳ ﺮ ﺸ ﺑ ﻪﮐ دﻮﺷ ﻪﺘﻔﮔ نﺎﻨﯾا مﺎﻧ ﻢﯿ ﯿﺑ
ﻪﺟﻮﺗ ﺪﻧراد ﯽﺑﺮﻋ ﯽﯾﺎﻫ ﻪﺘﺨﯿﮕﻧاﺮ نﺎﺷ
.ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺨﻧ
ﻩﺪﺷ ﯽﻓﺮﻌﻣ بﺎﺘﮐ رد ﻪﮐ ﯽﻧاﺪﻨﻤﺸ اد ﺴ ﻮﻧ نﺎﻤﮔ ﻪﺑ ﺪﻧا
ﻩرﺎﻌ ﺳا ﻪﺑ ﻪﭼ و ﻊﻗاو ﻪﺑ ﻪﭼ ﻩﺪ بﺎﯿﻫر
.ﺪﻧدﻮﺑ
ﻪﻨﯿﻣز نﺎﻧآ ﮥﻤﻫ ﯽﻟﺎﺣ رد ﺪﻧدﻮﺸﮔ یﺮﺸ ﺶ اد یوراﺮﻓ ار یﺪﯾﺪﺟ یﺎﻫ
ﻪﺘﻓر دﺎﯾ زا نﺎﻧآ زا یرﺎ ﺴ ﻪﮐ .ﺪﻧا
ﻪﺸ ﺪﻧا یوﺎﮐاو ﻪﺑ بﺎﺘﮐ رد ﻪﮐ ﻩدﻮﺑ ﻦﯾا ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ ﺖﺳاﻮﺧ ِ و ﻪﻔﺴﻠﻓ ،ﯽﮑﺷﺰ ،ﯽﻌﯿﺒﻃ مﻮﻠﻋ ﮥﻨﯿﻣز رد ﺎﻫ
ﻪﺸ ﺪﻧا ،دزادﺮﭙﺑ تﺎﯿﺿﺎﯾر ﺎﻫ
فﺮﺻ ﻪﮐ ﯽﯾ ﺖﯿﻠﻣ و ﻦﯾد زا ﺮﻈﻧ
ِ
ﻩﺪﺳ مﻼﺳا رد ناﺪﻨﻤﺸ اد ِ یو .ﺪ ﺳر غﻮﻠﺑ ﻪﺑ و دﺮﮐ رﻮﻬﻇ ﯽﻧﺎﯿﻣ یﺎﻫ
ﻪﺑ ﯽﻤﺗا ﮥ ﺴﻫ ﯽﻧورد یﺎﻫدﺮﮐرﺎﮐ ﻪﺑ ﺮ ﺸ ﺑ ﻪﮐ ﯽﻧاﺪﮑﯾﺰﯿﻓ ناﻮﻨﻋ
ﻒﻌﺷ و ﺪﻨﯾﺎﺷﻮﺧ ار دﻮﺧ ﮥ ﺷﺬﮔ ﻪﺑ ﺮﻔﺳ ﻦﯾا ﺖﺳﺎ ﺷآ ﻒﯿﺻﻮﺗ ﺰﯿﮕﻧا
ﯽﻣ ﻪﺑ و ﺪﻨﮐ ﯽﻧﺎﮕﯾﺎﻤﻧاﺮﮔ ﻪﺑ ﺶﻬﺟﻮﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا لﺎﺤﺷﻮﺧ ﻩﮋ و فﻮﻄﻌﻣ
ﻩوﺮﮔ ﻪﺑ نﺪﻧﺎﺳﺎ ﺷ یاﺮ ﺎﯾ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﻩﺪﯾدﺎﻧ ﺎﯾ ناﺮﮕﯾد ﻪﮐ ﻩﺪﺷ ﻩدﺮ ﺴﮔ ﻪﺘﻓﺎﯿﻧ نﺎﺸ ﺳﺎﻨﻣ نﺎﺒﻃﺎﺨﻣ زا یﺮ ﯽﯾﻮﺑ و ﮓﻧر بﺎﺘﮐ .ﺪﻧا
زا ﻦﺨﺳ ،دراد ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ ﺑﺎﯿﻫر
ﺖﺳد ﺶ اد ﮥﺻﺮﻋ نﺎ ِ یاﺮ ﺖﺳا یﺰ وآ
ﻪﺑ ﺶ اد ﻢﭼﺮ ﺪﺷ ﻪﭼ ﻪﮐ ﺶﺳﺮ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ رد ﺮ ﺮﯿﮔاﺮﻓ ﯽﻣﺎﯿﭘ نﺪﻧﺎﺳر ﻦﯾا ﺖﺳد
ﺎﯿﻫر ﺑ ﻪ ﺷاﺮﻓاﺮ نﺎ
.ﺖﺧادﺮ بﺎﺘﮐ ﻦﯾا شرﺎﮕﻧ ﻪﺑ رﺎﮐﺮ لﺎﺳ ﻪﺳ وا .ﺪﺷ ﻩﺪﯾﺮﻓآ ﯽﯾﻼﻃ ﯽﻧارود و ﺪﻧﺎﻣ ُ
ﻩﺮﻃﺎﺧ و ﻦﯾﺮ رﻮﺷﺮ ﯽﻠﯿﻠﺧ ﻢﯿﺟ ﻪﮐ ﯽﺗﺪﻣ رد رﺎﻨﮐ رد ار ﯽﻧاﻮﺟﻮﻧ ﯽﻨﻌﯾ دﻮﺧ ﯽﮔﺪﻧز ۀرود ﻦﯾﺮ ﺰﯿﻣآ
ﻪﺑ رﺎﺛآ ﯽﻣ ﯽﻣﻼﺳا نﺪﻤﺗ ﯽﯾﻼﻃ نارود زا ﻩﺪﻧﺎﻣ ﺎﺟ نوﺮﯿﺑ ﺪﻧارﺬﮔ
ندز ،نﺎ ﺳود ﺎﺑ ﺶ ﺎﻫ شدﺮﮔ
یﺎﻫ
غﺎﺑ رد ﯽﮔداﻮﻧﺎﺧ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﻣ یﺎﻫ
ﻪﺳرﺪﻣ یﺎﻫﺪﯾدزﺎﺑ و ﻞﺑﺎﺑ نﺪﻤﺗ زا ﻩﺪﻧﺎﻣ ﺎﺟ و دﺮﮐ ار شدﻮﺧ رﺎﮐ یا
ﺪ ﺴ ﻮﻧ ۀ ﺪﻧﺎﺸﮐ ﺦﯾرﺎﺗ ﮥﻟﺎﺳ ﺪﺻرﺎﻬﭼ و راﺰﻫ یﺎﻓرژ رد زارد و رود یﺮﻔﺳ ﻪﺑ ار وﺎﮑﺠﻨﮐ .
ﺪﯾﺎﺑ ﻪﮐ یﺮﻔﺳ
ﺖﺳد ِ ﻩر و ﺪﺷﺎﺑ ﻩﺪ ﺸﮐ لﻮﻃ ﻪﻫد ﻪﺳ ﻢﮐ نآ یﺎﻫدروآ
رﺎﺘﻔﮔ ﺳ تاﺮﻃﺎﺧ زا ﺶ ﺎﻫ ﻩدﺮ ﺴﮔ ﻒﯿﻃ یاﺮ ﺮﻔ
یا
ﻦﯾا نﺪ ﺷﻮﯿﻧ نﺎﻗﺎ ﺸﻣ زا ِ ِ ﻪﻣﺎﻧﺮﻔﺳ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ،ﺖﺳا نﺎﻨﺨﺳ ﻪﻧﻮﮔ
ﻦﯾا رد وا .ﺖﺳور ﺶ ﭘ بﺎﺘﮐ ﻪﮐ یا
ﻪﺑ زوﺮﻣا داﺪﻐﺑ زا ﺮﻔﺳ ِ نﺎﺑﺎﯿﺧ و ﺪﺳﺮ نﺎﻣز نآ داﺪﻐﺑ ﻪﺑ ﺎﺗ ﻩﺪﻣآ رد
ِ ورﺎﺟ و ﺰﯿﻤﺗ یﺎﻫراﻮﻟﻮﺑ ،ار شدﺎﺸﮔ یﺎﻫ
ﻩدز بآ ﮥﮑ ﺷ و ،ار شا ﻩار
ﻩﺪﯿﭽﯿﭘ یﺎﻫ ﮐ ار شا
بآ ﻪ ار ﻪﻧﺎﺧ ﻪﺑ ﻪﻠﺟد زا ﯽﻣ ﺶ ﺎﻨﮐﺎﺳ یﺎﻫ
یﻮﺑ ؛ﺪﻨ ﺒﺑ ﺪﻧﺎﺳر
ﯽ ﺷﺎﭼ ﺪﻨﺗ ﻪﭼﻮﮐ رد ار ﺎﻫﺮﻄﻋ یﻮﺑ و ﯽﺗادراو و ﯽﻠﺤﻣ یﺎﻫ
ﺲ ﻪﭼﻮﮐ ﻞﺣﺎﺳ رد ،ﺪﻨﮐ ﺲﺣ ﺶ ﺎﻫ
ﻪﻧﺎﺧدور ﯽﻠﺤﻣ یاﺬﻏ یﻮﺑ زا و ﺪﻧﺰ مﺪﻗ شا ﺶ ﺳود مدﺮﻣ ﻢﻫ زﻮﻨﻫ ﻪﮐ ﯽﺑﺎﺒﮐ تﻮﺑﺎﺷ ﯽﻫﺎﻣ ﯽﻨﻌﯾ شا
ﻪﮐ ﺪﺑﺎﯾرد ﻩزﺎﺗ و ؛دﻮﺷ ﺖﺴﻣﺮﺳ ﺪﻧراد ﯽﺳﺎﺒﻋ رﻮﺼﻨﻣ اﺮﭼ
، زا ار ﺖﺨﺘﯾﺎﭘ و دﺎﻬﻧ ﺎﻨﺑ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻦﯾا رد ار داﺪﻐﺑ
ﯽﻣ شرﺪﭘ ﻩﺎﮔداز دﺎﯾ ﻪﺑ ار وا ﻪﻓﻮﮐ .ﺪﻧﺎﺸﮐ ﺎﺠﻧآ ﻪﺑ ﻪﻓﻮﮐ نآ رد و دزاﺪﻧا
ﯽﻤ ﺷ ﺎﺟ ﯽﻣ ار ﯽﻧاد
ﺪﻨ ﺑ ﻦﺑ ﺮ ﺎﺟ)
١٠۵
ﻫرﯿبﺎﺎﻫ
(نﺎ ﯿﺣ ّ ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﻣ ﯽﭘ ار ﯽﻤ ﺷ ﻢﻠﻋ نﺎﯿ ﺑ ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ .دﺰ ر
ﯽﻣ قاﺮﻋ رد ﯽﻠﯿﻠﺧ ﻪﯾرﻮﺳ ﺎﯾ ﺮﺼﻣ رد ﻪﻧ ﺖﺴ ز
ﺪﻨ ﺒﺑ ﺪﻧاﻮﺘﻧ ﺎﺗ ﺖﺷاﺪﻧ ﻢﻫ ﯽﺑﺮﻋ ﺐﺼﻌﺗ و ،نﺎﻨﺒﻟ ﺎﯾ
ﺖﻣﻮﮑﺣ لﻮﻃ رد ﻪﻧﻮﮕﭼ نﺎﯾﻮﻣا
ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ ﯽﻨ ﺘﻧاﺰﯿﺑ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻣدﺮﻣ ﺎﺑ ﻖﺸﻣد ﯽﺘﺨﺘﯾﺎﭘ ﻪﺑ ِ زا یﺮﺒﺧ ﺪﻧدﻮﺑ نﺎﺑز
لﺎﺳ نﺎﻤﻫ رد ﯽﻟو دﻮﺒﻧ مﻼﺳا نﺎﻬﺟ ﻪﺑ ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ مﻮﻠﻋ لﺎﻘﺘﻧا ار دﻮﺧ ﺖﺨﺘﯾﺎﭘ ﻪﮐ نﺎ ﺳﺎﺒﻋ تﻮﮑﺣ ﮥﯿﻟوا یﺎﻫ
ﺮ ا نﺎﻧﺎﺒﯿ ﺸ راﻮﺟ رد ﻪﺑ ﺪﻧدﺎﻬﻧ ﺎﻨﺑ داﺪﻐﺑ رد ﺲ ﺳ و ﻪﻓﻮﮐ رد دﻮﺧ ﯽﻧا
مﻮﻠﻋ لﺎﻘﺘﻧا نﺎﯿﻧاﺮ ا نﺎﻤﻫ یدﺮﻤﯾﺎﭘ
نﺎﺑز زا ﻪﻤﺟﺮ ﺖﻀﻬﻧ ﺐﻟﺎﻗ رد رد ﺶ اد ﯽﯾﻼﻃ ۀرود ﻪﺑ و ﺖﻓﺮﮔ ﺎﭘ یﺪﻨﻫ و ،ﯽﻧﺎﯾﺮﺳ ،ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ ،یﻮﻠﻬﭘ یﺎﻫ
ﯽﻣﻼﺳا ۀرود .ﺪﯿﻣﺎﺠﻧا
.ﺖﺳا ﻩﺪﺷ ﻢﯿﻈﻨﺗ ﻞﺼﻓ ﻩدﺰ ﺎﺷ رد بﺎﺘﮐ
ﻮﻄﺳرا باﻮﺧ :لوا ﻞﺼﻓ
ۀدﻮﻟﺎﺷ ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸ نﻮﻣﺄﻣ ﺖﯿﺼﺨﺷ حﺮﺷ ار لوا ﻞﺼﻓ ﺪﻫد
. یاﺮ ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ نداد نﺎﺸ
ﯽﮔﮋ و نﻮﻣﺄﻣ یﺎﻫ
ﯽﻣﺮ ﺐﻘﻋ ﻪﺑ ﯽﮐﺪﻧا ﻪﻨﯿﻣز زا و ددﺮﮔ
ﺖﻟود ۀدﺮ ﺴﮔ ﻂﺑاور زا و دﻮﺑ ﻪﺘﺧﺎﺳ ﻢﻫاﺮﻓ ﺪ ﺷﺮﻟا نورﺎﻫ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ
ﻤﻟرﺎﺷ ﺎﺑ وا تﻻدﺎﺒﺗ و تﺎﻃﺎﺒﺗرا نﺎ ﺳاد و ﺎﭘورا و ﻦﯿﭼ ﻪﻠﻤﺟ زا نﺎﻬﺟ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺎﺑ یو ﻦﺨﺳ ﯽﻧﺎ
ﻪﺑ ﯽﻣ نﺎﯿﻣ دروآ . ﯽﻣ ﻩرﺎﺷا ﯽﻧﺎﻤﻟرﺎﺷ ﻪﺑ ﺪ ﺷﺮﻟا نورﺎﻫ ﮥﯾﺪﻫ ﯽﺠﻧﺮ ﯽﺑآ ﺖﻋﺎﺳ ﻪﺑ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽﻟو ،ﺪﻨﮐ
ﯽﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا ﻒﯿﻌﺿ ار ﻪﻔﯿﻠﺧ ﻦﯾا ﺖﯾﺮ ﺪﻣ ﯽﻧاﺮ ا ۀداﻮﻧﺎﺧ نﻮﯾﺪﻣ رﻮﻣا ۀرادا رد ار وا ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ و ﺪﻨﮐ
نﺎﯿﮑﻣﺮ ﯽﻣ .ﺪﻧاد ﯽﻣ وا نﻮﻣﺄﻣ ﺪﺴ ﻮﻧ ﺳا رﺪﺻ ﮥﭽﺨﯾرﺎﺗ ﻪﺑ ،دﻮﺑ نآﺮﻗ ﻆﻓﺎﺣ
ﺮﻌﺷ ﻞﻫا ،ﺖﺷاد ﯽﻫﺎﮔآ مﻼ
ثرا و تﺎﯿﻟﺎﻣ ﮥ ﺳﺎﺤﻣ رد نآ دﺮ رﺎﮐ و تﺎﯿﺿﺎﯾر ﻪﺑ ،ﺖﺷاد ﻂﻠﺴ ﯽﺑﺮﻋ نﺎﺑز یﺎﭘﻮﻧ ﻮﺤﻧ و فﺮﺻ ﻪﺑ ،دﻮﺑ ِ ﻪ ﺴﺟﺮ دﺮﮔﺎﺷ ،دﻮﺑ ﺎ ﺷآ ﻢﻠﻋ رد یا
ﻪﺑ مﻼﮐ ﯽﻣ رﺎﻤﺷ ﯽﻤﻠﻋ ﺚﺣﺎﺒﻣ ﻪﺑ وا لﺎﻐ ﺷا سﺎﺳا اﺪﻌﺑ مﻼﮐ و ﺖﻓر ً
رود نآ رد داﺪﻐﺑ ﺮﻬﺷ زا ﻞﺼﻓ ﻦﯾا رد ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ .ﺪﺷ ﯽﻣ نا
خﺎﮐ و ﺎﻫﺎﻨﺑ ﻪﺑ ﯽﺗارﺎﺷا و ﺪﯾﻮﮔ ﻪﺑاﺮﺧ و ﺎﻫ
یﺎﻫ
ﻪﺑ ﻪﺑ ﺢﻟﺎﺼﻣ عﻮﻧ و نآ زا ﻩﺪﻧﺎﻣ ﺎﺟ رد ﯽﻠﯿﻠﺧ .دراد داﺪﻐﺑ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا ﻊﺿو ﻪﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﺎﻬﻧآ رد ﻪﺘﻓر رﺎﮐ
ﯽﻣ داﺪﻐﺑ رد ﯽﮔﺪﻧز زا ﺶ اﺮﻃﺎﺧ ﻪﺑ دﻮﺧ ﻒﯿﺻﻮﺗ دﻮﺧ ﯽﻧاﻮﺟﻮﻧ و نﻮﻣﺄﻣ نﺎﻣز ود ﻦﯿﺑ ﯽﻋﻮﻧ ﻪﺑ و دزادﺮ
و ﺖﻓر .دراد ﺖﺸﮔﺮ ﮥﭽﺨﯾرﺎﺗ ﻞﺼﻓ ﻦﯾا رد یو
ﻠﺼﻔﻣ ﺎﺘ ﺴ ً ﯽ
ﺖﺳد ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ زا ﯽﺳﺮﮐ ﻪﺑ نﻮﻣﺄﻣ ﯽﺑﺎﯾ
ﯽﻣ نﺎﯿﺑ ﺖﻓﻼﺧ ﻦﺨﺳ دﻮﺑ نﺎﻧﻮﯾ ﮥﻔﺳﻼﻓ رﺎﺛآ زا ﻪﺘﻓﺮﮔﺮ ﻪﮐ ﻪﻟﺰﺘﻌﻣ ﯽﯾاﺮﮔدﺮﺧ ﻪﺑ نﻮﻣﺄﻣ ﺮﻃﺎﺧ ﻖﻠﻌﺗ زا ،ﺪﻨﮐ
ِ
ﯽﻣ نﺎﯿﻣ ﻪﺑ داﺪﻐﺑ ﻪﺑ ناﺪﻨﻤﺸ اد بﺬﺟ زا ،دروآ
ﺮ ا رد ﻖﯾﻮﺸ و زﺎﺑ ﺖﺳﺎ ﺳ ﯽﻣ نﻮﻣﺄﻣ ﺰﯿﻣآ
ﺑ و ﺪﯾﻮﮔ ﻪ
ﯽﻣ ﻩرﺎﺷا نﻮﻣﺄﻣ ﺮﻤﻋ ﺮﺧاوا رد نآﺮﻗ ﻖﻠﺧ ﮥﻨﺤﻣ ﺎﯾ ﻪﻨﺘﻓ عوﺮﺷ ﺖﺨﺳ و ﺪﯾﺎﻘﻋ ﺶ ﺘﻔﺗ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﮐ
و یﺮﯿﮔ
یﺪﻌﺑ یﺎﻔﻠﺧ نﺎﻣز رد ﯽﺗﺪﻣ ﺎﺗ ﻪﮐ ﯽ ﺳﺎ ﺳ ،ﺪﯿﻣﺎﺠﻧا ﻪﻟﺰﺘﻌﻣ نﺎﻔﻟﺎﺨﻣ ﻞﺘﻗ ﯽﺘﺣ و ندﺮﮐ ﯽﻧاﺪﻧز و ﻪﺠﻨﮑﺷ ﯽﯾﺎﯾؤر حﺮﺷ ﺎﺑ ﻞﺼﻓ ﻦﯾا .داد نﺎﯾﺎﭘ نآ ﻪﺑ ﻞﮐﻮﺘﻣ ﺎﺗ ﺖﻓﺎﯾ ﻪﻣادا ﻦﺑا زا ﻞﻘﻧ ﻪﺑ
١ﻢﯾﺪﻧ ﯽﻣ نﺎﯾﺎﭘ رد ﻪﮐ ﺪﺑﺎﯾ
ﯽﻣ باﻮﺧ ﻪﺑ ار ﻮﻄﺳرا نﻮﻣﺄﻣ نآ ﺶﺳﺮ ﻪﺑ ﺦﺳﺎﭘ رد ﻮﻄﺳرا و ﺪﻨ ﺑ
ﺶ ﺎﻫ رد ﺎﻬﻨﺗ ار ﻦﺴ ﺣ ُ ﺲ ﺳ و د ﺮ ﺧ
َ ِ
ﮥﻤﺟﺮ ،ﺖﺳﺮﻬﻔﻟا ،ﻢﯾﺪﻧ ﻦﺑا قﺎﺤﺳا ﻦﺑﺪﻤﺤﻣ ١.
،ﺮﯿﻃﺎﺳا تارﺎﺸ ﻧا ،دﺪﺠﺗ ﺎﺿر ﺪﻤﺤﻣ ،ناﺮﻬﺗ
۱۳۸۱ ص ، ۴۴۳ .
١٠۶
ﯽﻣﺮ مدﺮﻣ مﻮﻤﻋ توﺎﻀﻗ رد ﻦﯾا و ؛دﺮﻤﺷ
ار ﯽﯾاﺮﮔدﺮﺧ ﻩار نﻮﻣﺄﻣ ،ﻪﻧ ﺎﯾ ﺪﺷﺎﺑ ﻩدﻮﺑ ﯽﻌﻗاو ﺎﯾؤر ﻦﯾا ﻪﭼ ﻪﮐ
ود رد ﺶ ﭘ زا ﻪﮐ ﯽﻫار ﮥﻣادا ﻪﺑ و ﺖﻓﺮﮔ ﺶ ﭘ رد رﺎﺛآ ﺮﺸ و ﻪﻤﺟﺮ ﻪﺑ ﯽﻨﻌﯾ دﻮﺑ ﻩﺪﺷ عوﺮﺷ نﺎ ﺳﺎﺒﻋ ۀر
ﻦﯿﻨﭼ ﯽﯾاﺮﭼ .دﻮﻤﻧ خ ر ﯽﻤﻠﻋ غﻮﺒﻧ ﻪﮐ دﻮﺑ ﻩرود ﻦﯾا رد .ﺖﺷﺎﻤﮔ ﺖﻤﻫ نﺎ ﺳﺎﺑ ۀرود ﯽﻔﺴﻠﻓ و ﯽﻤﻠﻋ ِ ُ
ﻩﺮﻈﺘﻨﻣ ﺮﯿﻏ ﯽﯾﺎﻓﻮﮑﺷ ﺖﺴ ود ﻪﮐ دﺮﮐ ﻮﺠ ﺴﺟ نﺎ ﺴ ﺮﻋ یاﺮﺤﺻ رد مﻼﺳا نﺪﻣآﺮ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ رد ﺪﯾﺎﺑ ار یا
ﻓ عﻮﺿﻮﻣ و دﺎﺘﻓا قﺎﻔﺗا ﺮ ﺸ ﭘ لﺎﺳ .ﺖﺳا یﺪﻌﺑ ﻞﺼ
مﻼﺳا نﺪﻣآﺮﺑ :مود ﻞﺼﻓ
ﻪﮐ یﻮﺒﻧ ﺚﯾﺪﺣ ﻦﯾا ﻞﻘﻧ ﺎﺑ مود ﻞﺼﻓ
» ﺖﺳا ناﺪﯿﻬﺷ نﻮﺧ زا ﺮ ﺮ ناﺪﻨﻤﺸ اد ﻢﻠﻗ «
ﯽﻣ عوﺮﺷ ﺎﺑ و دﻮﺷ
ﯽﻣ ﻪﻣادا مﻼﺳا ﻦﯾزﺎﻏآ یﺎﻫزور عﺎﺿوا حﺮﺷ و لﺎﺣ ﺢﯾﺮﺸ ﻪﻠﻤﺟ زا ،ﺪﺑﺎﯾ
زور نﺪﻤﺗ نآ گرﺰ یﺎﻫ نﺎﻣز
ﺎﻌﺷ و مﻼﺳا نﺪﻣآﺮ ،نﺎ ﺴ ﺮﻋ عﺎﺿوا ﻒﯿﺻﻮﺗ و ﻒﻌﺿ ،لوا ﮥﻔﯿﻠﺧ ود نﺎﻣز رد ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺮﯿﺨﺴ ،شﺮ
ترﺪﻗ ﮥ ﺸ و ﺪﺳﺎﻓ ﮥﻔﯾﺎﻃ ذﻮﻔﻧ ﺶ اﺰﻓا و مﻮﺳ ﮥﻔﯿﻠﺧ ﺖﯾﺮ ﺪﻣ ِ نﺎﯾﻮﻣا
ﯽﻠﻋ ﺖﻓﻼﺧ ،وا نﺎﻣز رد ﯽﺑا ﻦﺑ
نﻮﯿﻠﯿﻣ مﺎﻣا ﻦﯿﻟوا و ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ دﺎﻣاد ﺐﻟﺎﻃ ﻪﻨﯾﺪﻣ زا ﺖﻓﻼﺧ ﺰﮐﺮﻣ لﺎﻘﺘﻧا و یزوﺮﻣا نﺎﻬﺟ ﺮﺳاﺮﺳ رد ﻪﻌ ﺷ ﺎﻫ
ِ
ﺐﻠﻗ رد ﻊﻗاو ﻪﻓﻮﮐ ﺮﻬﺷ ﻪﺑ رﻮﺗاﺮﭙﻣا
ﮥﻔﯾﺎﻃ و ﻪﯾوﺎﻌﻣ ندروآﺮ ﺮﺳ ،ﯽﻣﻼﺳا یﺎﭘﻮﻧ ی نﺎﯾﻮﻣا
ﺖﺳد رد و
ﻦﺘﻓﺮﮔ رﻮﺗاﺮﭙﻣا و ،دﻮﺑ ﻩدﺮ ﺴﮔ بﺮﻏ رد ﺲﻠﻃا سﻮﻧﺎﯿﻗا ﺎﺗ قﺮﺷ رد ﺪﻨﻫ زا نﺎﻣز ﻦﯾا رد ﻪﮐ ﯽﻣﻼﺳا ی
ﻦ ﺴﺣ تدﺎﻬﺷ ﻪﺑ ﯽﻠﻋ ﻦﺑ
.نﺎﯿﻌ ﺷ نﺎﯿﻣ رد ارﻮﺷﺎﻋ ﺖﺷاﺪﮔرﺰ نﺪﺷ ﻢﺳر و ﺪﯾﺰ نازﺎﺑﺮﺳ ﺖﺳد نﺎﯾﻮﻣا
ﮥﯿﺣور زا ﺮ اﺮﻓ یﺰﯿﭼ ﻞﻤﻋ
ﻪﻧﺎﯾاﺮﮔ نﺎﯿﻣور و نﺎﯿﻧاﺮ ا ۀﺪﯿﭽﯿﭘ ﯽﻟﺎﻣ و یرادا رﺎﺘﺧﺎﺳ ثراو نﺎﻧآ .ﺪﻨ ﺷاﺪﻧ
.دﻮﺑ ﻩﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ مود ﮥﻔﯿﻠﺧ نﺎﻣز رد مﻼﺳا وﺮﻤﻠﻗ ﻊﯾﺮﺳ شﺮ ﺴﮔ زا ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﻩﺪﺷ ﺶﺨﺑ
ﻦﯾا ﻢﻈﻋا
ﺖﺳد رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﺷﻼﺗ زا ﺮﯿﻏ ﺪﻧﺎﻣ ﯽﻗﺎﺑ ﻩدرﻮﺨﻧ
ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﯽﺑﺮﻋ نﺎﺑز ﺎﺗ ﺪﻣآ ﻞﻤﻋ نﺎﺑز
و یﻮﻠﻬﭘ یﺎﻫ
ود رد ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ رﻮﺗاﺮﭙﻣا
تﺎﯿﻟﺎﻣ .دﻮﺷ مور و ناﺮ ا ی ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ
نﺎﯾﻮﻣا ﺎﺑ ترﺎﺠﺗ شﺮ ﺴﮔ و ﺪﻧدﺮﮐ ﻊﺿو
.ﺪﯿﻣﺎﺠﻧا نﺎﻧآ توﺮ و ترﺪﻗ شﺮ ﺴﮔ و مﺎﮑﺤ ﺳا ﻪﺑ ﻪﻄﻠﺳ ﺖﺤﺗ ﻖﻃﺎﻨﻣ
ۀﺮﻬﭼ ﻦﯾﺮ راﺬﮔﺮ ا ﮏﻠﻤﻟاﺪﺒﻋ نﺎﯾﻮﻣا
وﺮﻤﻠﻗ نﺎﻣزﺎﺳ ﺪﯾﺪﺠﺗ ﻪﺑ ﺶ ﻣﻮﮑﺣ لﺎﺳ ﺖﺴ ﺑ لﻮﻃ رد ﻪﮐ دﻮﺑ
دﻮﺧ ﺢﺘﻓ وا نﺎﻣز رد ﺎﻘﯾﺮﻓآ لﺎﻤﺷ ﯽﻠﺣﺎﺳ یﺎﻫﺮﻬﺷ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ،ژﺎﺗرﺎﮐ .ﺖﺧادﺮ نآ مﺎﮑﺤ ﺳا و
ﺒﻗ یﻼﺼﻣ ﺎﺑ ﺮ ﺸ ﺑ ار وا ﻩزوﺮﻣا .ﺪﺷ ﻩﺮﺨﺼﻟا ﺔ
ﯽﻣ ﻢﯿﻠﺷروا رد لﺎﺳ رد ﻪﮐ ﺪ ﺳﺎ ﺷ
ﺶ ﻣﻮﮑﺣ ﮥﯿﻟوا یﺎﻫ
ﯽﻤﯾﺪﻗ و ﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ ﻪﺑ دﻮﺟﻮﻣ ﯽﻣﻼﺳا یﺎﻨﺑ ﻦﯾﺮ
ﯽﻣ رﺎﻤﺷ ﻩﺮﺨﺻ .دور آ ﺮ ﯽﻠﺼﻣ ﻦﯾا ﻪﮐ یا
دراد راﺮﻗ ن
یاﺮ ار کﺮ ﺸﻣ ﮥﮑﺳ ﻦﯿﻟوا ﮏﻠﻤﻟاﺪﺒﻋ .ﺖﺳا سﺪﻘﻣ یزوﺮﻣا نﺎﯾدﻮﻬﯾ و نﺎﯿﺤ ﺴﻣ و نﺎﻧﺎﻤﻠﺴﻣ یاﺮ زﻮﻨﻫ ﻪﺑ ﯽﻟو دﺮﮐ بﺮﺿ نﺎﯿﻧﺎﻧﻮﯾ و نﺎﯿﻧاﺮ ا ﮏ ﺳ ﻪﺑ ﺶ ﻣﻮﮑﺣ ﺖﺤﺗ وﺮﻤﻠﻗ نآ ﺮ نآﺮﻗ تﺎﯾآ نﺎﻫﺎﺷ ﺮ وﺎﺼﺗ یﺎﺟ
ﯽﻤ ﺷ یو .ﺪﺷ ﮏﺣ ﺶ ﺎﻣزآ ﺎﺑ ﺎﺗ دﺮﮐ لﻮ ﺴﻣ ار نﺎﻤﻠﺴﻣ نﺎﻧاد
، ﻣ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﯽﻣ ﻪﮐ ار داﻮ بﺮﺿ یاﺮ ناﻮﺗ
ﻪﮑﺳ ﻪﺑ ﺮﮕﯾد تاﺰﻠﻓ و تاﺰﻠﻓ ﻦﯾا یﺎﻫژﺎﯿﻟآ و ﺲﻣ ،ﻩﺮﻘﻧ ،ﻼﻃ زا ﺪﯾﺪﺟ یﺎﻫ .ﺪﻨﺑﺎﯿﺑ دروآ ﺖﺳد
نﺎﯾﻮﻣا ﻪﺧﺎﺷ ﺮ ﺎﺳ ﻪﺑ ﯽﻤ ﺷ زا ﺮﯿﻏ ﻪﺑ و ﺪﻨ ﺷاد ﯽﻤﮐ ﮥﻗﻼﻋ مﻮﻠﻋ یﺎﻫ
یاﺮ ﻪﮐ ﯽﻗﺎﯿ ﺷا زا ﺮﯿﻏ
ﻩژوﺮ ﯽﻣ زوﺮ دﻮﺧ زا یرﺎﻤﻌﻣ ﻢﯿﻈﻋ یﺎﻫ ﮓﻨﻫﺮﻓ و شزﻮﻣآ ﻪﺑ ﺪﻧداد
ﻪﺑ ﺎﻀﻌﺑ ﻪﮐ ﺪﻨ ﺷاﺪﻧ ﯽﻧاﺪﻨﭼ ﮥﻗﻼﻋ ً
١٠٧
ﻫرﯿبﺎﺎﻫ
ﯽﻣارآﺎﻧ نﺪﻧﺎﺸ وﺮﻓ و ﺎﻫزﺮﻣ شﺮ ﺴﮔ و ترﺪﻗ مﺎﮑﺤ ﺳا ﻪﺑ نﺎﺸﻟﺎﻐ ﺷا ﺮﻃﺎﺧ .دﻮﺑ ﯽﻠﺧاد ﯽﻤﺋاد ﯽﯾﺎﻫ
ﻪﺑ رﻮﻣا ۀرادا رد ﻪﮐ نﺎ ﺳﺎﺒﻋ فﻼﺧﺮ ﺪﻧدﻮﺑ ﯽﮑﺘﻣ ﻪﺘﺨﯿﻫﺮﻓ نﺎﯿﻧاﺮ ا ﺶ اد و ﻪﺑﺮﺠﺗ ﻪﺑتﺪﺷ
ِ نﺎﯾﻮﻣا
ﮥﻤﻫ
» نﺎﻤﺠﻋ
« ﺪﻧدﻮﺑ ﻩﺪﯾوﺮﮔ مﻼﺳا ﻪﺑ ﺮﮔا ﯽﺘﺣ ار ﯽﻣ ﻪﮕﻧ رود ذﻮﻔﻧ و ترﺪﻗ ﻊﺿاﻮﻣ زا
ﺖﻟﺎﺧد .ﺪﻨ ﺷاد
ﺖﺷﻮﻧﺮﺳ ﯽﯾﺎﻫﺪﻣﺎﯿﭘ نﺎ ﺳﺎﺒﻋ ۀرود رد رﻮﻣا ۀرادا رد نﺎﯿﻧاﺮ ا ﻢﻗر ار مﻮﻠﻋ ﻦﯾرز نارود عوﺮﺷ ﻪﮐ ﺖﺷاد زﺎﺳ
ِ
.دز مود ﻞﺼﻓ ﮥﻣادا رد
، ﻪﺑ نﺎ ﺳاد ۀﺪﻧﺎﻣزﺎﺑ ﺎﻬﻨﺗ نﺎﻤﺣﺮﻟاﺪﺒﻋ ﺖﺳا ﻩﺪﺷ ﻮﮔزﺎﺑ نﺎ ﺳﺎﺒﻋ نﺪ ﺳر ترﺪﻗ
زا سﺎﺒﻌﻟاﻮﺑا ﻪﮐ یرﺎ ﺸﮐ نﺎﯾﻮﻣا
ﮥﻠﺴﻠﺳ و ﺖﺨﯾﺮﮔ ﺎﯿﻧﺎ ﺳا ﻪﺑ دﺮﮐ نﺎﯾﻮﻣا
نآ رد ار ﻪﺑ ﺎﺟ ﻪﮐ ﺖﺧاﺪﻧا ﻩار
ﻪﺑ ار داﺪﻐﺑ ﺮﻬﺷ ﯽﺳﺎﺒﻋ رﻮﺼﻨﻣ ﯽﻓﺮﻃ زا .ﺖﺷاد ماود لﺎﺳ ﺪﺼ ﺳ .دﺮﮐ ﺎﻨﺑ دﻮﺧ ﺖﺨﺘﯾﺎﭘ ناﻮﻨﻋ
ﻪﻤﺟﺮﺗ :مﻮﺳ ﻞﺼﻓ
ﻮﺳ ﻞﺼﻓ دراد صﺎﺼﺘﺧا ﻪﻤﺟﺮ ﺖﻀﻬﻧ ﻪﺑ م نآ رد ﻪﮐ
ﯽﻧاﺪﻨﻤﺸ اد ﻪﺑ قﺎﺤﺳا ﻦﺑ ﻦﯿﻨﺣ نﻮﭼ
رﺎﮐ ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ
ﯽﻤﻧ ﻪﺑ ار نﺎﺒﺗﺎﮐ و نﺎﻤﺟﺮﺘﻣ ،نﺎﯾﻮﺠﺸ اد زا ﯽﻫوﺮﮔ ﮏﯾ ﺮﻫ ﻪﮑﻠﺑ ﺪﻧدﺮﮐ ﻦﯾا ﺮ ﯽﻠﯿﻠﺧ .ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﮐ
ﯽﮔﮋ و رد ﺪﯾﺎﺑ ار ﻪﻤﺟﺮ ﺖﻀﻬﻧ عوﺮﺷ ﻞﻣﺎﻋ ﻪﮐ ﺖﺳا روﺎﺑ ﺪﺘﺑا رد ﺎﻬﻧآ نارود و نﺎ ﺳﺎﺒﻋ یﺎﻫ
یا
ﻞﮑﺷ ﯽﻣ ﺶ ﭘ ﺶﺳﺮ ﻦﯾا ﻪﻧﺮﮔو دﺮﮐ ﻮﺠ ﺴﺟ نﺎﺸ ﻣﻮﮑﺣ یﺮﯿﮔ ﺶ ﭘ ﺖﻀﻬﻧ ﻦﯾا اﺮﭼ ﻪﮐ ﺪﯾآ
رد نآ زا ﺮ
نﺎﻣز نﺎﯾﻮﻣا ۀرود فﻼﺧ ﺮ .دﺎﺘﻔﯿﻧ قﺎﻔﺗا نﺎﯾﻮﻣا
زا ﯽﺸﺨﺑ ،ﻖﺸﻣد ،نﺎﺸ ﺨﺘﯾﺎﭘ ﻪﮐ رﻮﺗاﺮﭙﻣا
نﺎﺑز ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ ی
ناﺪﻧﺎﺧ و نﺎﯿﻧاﺮ ا ﯽﻧﺎﺒﯿ ﺸ زا ﻪﮐ نﺎ ﺳﺎﺒﻋ دﻮﺑ مور ﺮﯿﻈﻧ ﯽﻧاﺮ ا ترﺪﻗﺮ یﺎﻫ
نﺎﯿﮑﻣﺮ ﺘﺨﺑﻮﻧ و نﺎﯿ ﺐﺴﮐ رد
ﺐﻠﻗ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﺟ رد قﺮﺷ ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﺰﮐﺮﻣ ﺪﻧدﻮﺑ رادرﻮﺧﺮ ترﺪﻗ رﻮﺗاﺮﭙﻣا
ی بﻮﺴﺤﻣ نﺎﯿﻧﺎﺳﺎﺳ
ﯽﻣ ﺪﺷ (داﺪﻐﺑ) ناﺪﻧﺎﺧ ﻦﯾا ﻪﮐ یذﻮﻔﻧ .ﺪﻧداد لﺎﻘﺘﻧا ﻞﺴ ﯽﻃ ﺪﻧدﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺖﻟود رد ﺎﻫ
ﺎﺟﺮ ﺎﭘ ﯽﻟاﻮﺘﻣ یﺎﻫ
ﻪﯿﮑﺗ ﯽﻧاﺮ ا ﺖﻟﺎﺻا .ﺪﻧﺎﻣ ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ نﺎ ﺳﺎﺒﻋ یاﺮ ﯽﻫﺎﮔ
ﻦﯾا زا و ﺪﺷ ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻦﺘﺨﯿﻣآرد قﻮﺸﻣ ور
و ﺎﻫ
ﺖﯾﻮﻫ ﯽﻤﺳر نﺎﺑز ﯽﺑﺮﻋ نﻮﻨﮐا ﺎﻣا .ﺪﻧدﻮﺑ ﯽﻧاﺮ ا و ﯽﺑﺮﻋ یﺎﻫ رﻮﺗاﺮﭙﻣا
ﺪ ﺸﮑﻧ ﯽﻟﻮﻃ و دﻮﺑ ﻩﺪﺷ نﺎ ﺳﺎﺒﻋ ی
ﺪﺷ سﺎﺴﺣا ﯽﺑﺮﻋ ﻪﺑ یﻮﻠﻬﭘ نﻮﺘﻣ ﮥﻤﺟﺮ ﻪﺑ زﺎﯿﻧ ﻪﮐ .
ﺖﻀﻬﻧ ﺖﻓﻼﺧ ﻩﺎﮕ ﺳد ﻞﻣﺎﮐ ﺖﯾﺎﻤﺣ زا ﻪﻤﺟﺮ
ﺎﺘﻟﺎﺻا نﻮﺘﻣ ﻦﯾا زا ﯽﻀﻌﺑ .دﻮﺑ رادرﻮﺧﺮ ً دﻮﺑ ﯽﺳرﺎﻓ ﻪﺑ
؛ ﯽﺿﺎﯾر ،ﯽﮑﺷﺰ رﺎﺛآ زا یرﺎ ﺴ ﻞﺜﻣ ﺮﮕﯾد ﯽﻀﻌﺑ
یﺪﻨﺟ ﻞﺜﻣ ﯽﯾﺎﻫﺮﻬﺷ رد و دﻮﺑ ﻩﺪﺷ ﻪﻤﺟﺮ یﻮﻠﻬﭘ ﻪﺑ یﺪﻨﻫ و ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ زا مﻮﺠﻧ و ﻩﺮﻬﺑ ﺎﻬﻧآ زا رﻮﭘﺎﺷ
ﯽﻣ .دﻮﺑ یﻮﻠﻬﭘ ﮓﻨﻫﺮﻓ ﻪﺑ نﺎ ﺳﺎﺒﻋ ﯽﻨﻫذ ﻖﻠﻌﺗ ﻪﻤﺟﺮ ﺖﻀﻬﻧ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ و ﻦﯿﻟوا ﻪﺠﯿ ﻧ رد .ﺪﻧدﺮ
ﺎﻃ بوﺬﺠﻣ ﯽﺳﺎﺒﻋ رﻮﺼﻨﻣ ﻊﻟ
ﻪﺑ دﻮﺑ ﯽﻨ ﺑ ﺖﻓﺮﮔ دﻮﺧ ﺪﯾﺪﺟ ﺖﺨﺘﯾﺎﭘ ﺖﺧﺎﺳ ﻪﺑ ﻢﯿﻤﺼﺗ ﯽﺘﻗو ﻪﮐ یرﻮﻃ
ﻊﻟﺎﻃ زا ﻦﺗ ﻪﺳ .ﺪﻨﻨﮐ ﻦﯿ ﯿﻌﺗ ار رﺎﮐ عوﺮﺷ یاﺮ ﺐﺳﺎﻨﻣ زور ﺎﺗ ﺪﯿﺒﻠﻃ ترﻮﺸﻣ ﻪﺑ ار دﻮﺧ ﮥ ﺴﺟﺮ نﺎﻨ ﺑ
ﻊﻟﺎﻃ دﻮﺑ ﺞﯾار یﺮﻣا ﻪﻔﯿﻠﺧ رﺎﺑرد رد ﯽﻨ ﺑ نﺎﻨﭽﻤﻫ
ﻪﺠﯿ ﻧ رد .ﺖﺷاد ﺶﻘﻧ نﺎﯿﻧاﺮ ا ۀﺮﻣزور ﯽﮔﺪﻧز رد ﻪﮐ
ﺖﺴ ﻧ ﺐﺠﻌﺗ یﺎﺟ ﻪﺧﺎﺷ ﻦﯿﻟوا رﺎﻤﺷ رد ﯽﻨ ﺑ ﻊﻟﺎﻃ ﻪﮐ
ﻪﺑ مﻮﻠﻋ یﺎﻫ ﻪﮐ ﯽﻧﻮﺘﻣ زا ﺎﯾ یﻮﻠﻬﭘ زا ﻢﻈﻨﻣ رﻮﻃ
ﯽﻣ ﻪﻤﺟﺮ ﯽﺑﺮﻋ ﻪﺑ دﻮﺑ ﺖﯾﺮﮑﺴ ﺎﺳ ﻪﺑ زﻮﻨﻫ ﻊﻟﺎﻃ نﻮﺘﻣ ﻦﯿﻟوا زا ﯽﮑﯾ .ﺪﺷ
ﺮ ا ﺪﺷ ﻪﻤﺟﺮ ﯽﺑﺮﻋ ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﻨ ﺑ
ﺞﻨﭘ و راﺬﮔﺮﯿﺛﺄﺗ رﺎ ﺴ ﻗ
ﯽﺘﻤﺴ ﻪﺑ بﻮﺴ ﻣ ﻊﻟﺎﻃ .دﻮﺑ ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ ﺖﺸ رز
ِ ﻪﺑ ﯽﻨ ﺑ
ﻪﺧﺎﺷ زا ﯽﮑﯾ ناﻮﻨﻋ ﯽﻤﻠﻋ یﺎﻫ
١٠٨
ﻩﺰﯿﮕﻧا ﻦﯿﻣود ﻦﯾا .دﻮﺑ ﻩدﺎﺘﻓاﺎﺟ ﯽﻣﺮ ﻪﻤﺟﺮ ﺖﻀﻬﻧ عوﺮﺷ یاﺮ ﯽﻠﯿﻠﺧ ﻪﮐ ﺖﺳا یا
.دﺮﻤﺷ
رد ﺬﻏﺎﮐ یﺎ ﺳآ ﻦﯿﻟوا .دﻮﺑ یزﺎﺳﺬﻏﺎﮐ یروﺎﻨﻓ دورو ﻪﻤﺟﺮ ﺖﻀﻬﻧ عوﺮﺷ ﻞﻣﺎﻋ ﻦﯿﻣﻮﺳ رﻮﺗاﺮﭙﻣا
ی
ﯽﻨﯿﭼ یاﺮﺳا ﻂﺳﻮﺗ ﯽﺳﺎﺒﻋ ﺮﺧا ﮥﻫد رد داﺪﻐﺑ رد ﺬﻏﺎﮐ یﺎ ﺳآ ﻦﯿﻟوا ﺖﺧﺎﺳ .ﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎﺳ ﺪﻨﻗﺮﻤﺳ ﺮﻬﺷ رد
یروﺎﻨﻓ نﺎﻣﺰﻤﻫ .ﺪﺷ عوﺮﺷ مود/ﻢ ﺸﻫ ۀﺪﺳ و مﺮﭼ ،ﺐﺴﭼ ،ﺐﮐﺮﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺮﯿﻈﻧ ،بﺎﺘﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ یﺎﻫ
بﺎﺘﮐ ﯽﻓﺎﺤﺻ نﻮﻨﻓ ﻦﯾا ﮥﻤﻫ .ﺖﻓﺮﮔ جوا ﺰﯿﻧ
ﮏﯾ ﻪﺑ ﺬﻏﺎﮐ .دﺎﺘﻓا قﺎﻔﺗا ﻩﺎﺗﻮﮐ رﺎ ﺴ ﯽﺗﺪﻣ رد ﺎﻫ زا ﻩرﺎﺑ
سوﺮﯿﭘﺎﭘ نازرا رﺎ ﺴ ﯽ ﺳﻮﭘ ﺬﻏﺎﮐ و
ﻪﺨﺴ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﺮ نﺎﺳآ نﻮﺘﻣ یﺎﻫ
ﺮ ﺸ ﭘ ﯽﻠﯿﺧ .ﺪﺷ ﺮ ﺲﮐ ﺪ ﮐ
ِ ُ
١
ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫﺪﻠﺟ ﻦﯿﺑ ﻪﮐ ﯽ ﺳﻮﭘ ﺎﯾ ﯽﺳوﺮﯿﭘﺎﭘ قاروا ﮥﻋﻮﻤﺠﻣ زا دﻮﺑ ترﺎﺒﻋ و دﻮﺑ ﻩﺪﺷ رﺎﻣﻮﻃ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﯽﻣ ﻪ ﺴ دﻮﺑ ﯽﺑﻮﭼ ﻻﻮﻤﻌﻣ ً ﯽﻣ ﻪﺘﻔﮔ .ﺪﺷ
ﻪﺑ مﻼﺳا ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ تﺎﯿﺣ رد نآﺮﻗ قاروا دﻮﺷ ﺎﺑ ﺲﮐﺪﮐ ترﻮﺻ
ﯽﻣ یراﺪﻬﮕﻧ ﯽﺑﻮﭼ یﺎﻫﺪﻠﺟ .ﺪﺷ
عوﺮﺷ ﺎﺑ ﻪﻤﺟﺮ ﺖﻀﻬﻧ ﻪﻗﺮﺟ ﯽﻧﺎ ﺳﺎﺑ نﻮﺘﻣ ﮥﻤﺟﺮ ﻪﺑ لﺎﻐ ﺷا مواﺪﺗ
یا
.ﺶ اد ﯽﯾﻼﻃ نارود زﺎﻏآ یاﺮ دﻮﺑ
مﻮﻠﻋ رد ﯽﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ و ﻩدﻮﺑ نﺎﻤﻠﺴﻣ ﺮﯿﻏ ﻪﮐ ﻩﺪﺷ ﻩدﺮ مﺎﻧ ﯽﻧاﺪﻨﻤﺸ اد زا ﻞﺼﻓ ﻦﯾا ﯽﻧﺎﯾﺎﭘ تﺎﺤﻔﺻ رد ﺮﻋ ﻪﺑ نﺎﺷرﺎﺛآ ﮥﻤﻫ ﺎﺒﯾﺮﻘﺗ و ﺪﻨ ﺷاد داﺪﻐﺑ ﯽﻠﻘﻋ ً ﮏﺷﺰ و ﻢﺠﻨﻣ ﻪﮐ یﺮﺒﻃ ﻦ ﺑ ر ﻞﻬﺳ ﻪﻠﻤﺟ نآ زا ،دﻮﺑ ﯽﺑ
َ
ﯽﻣ ﻪﺘﻔﮔ و دﻮﺑ رﺎﺑ ﻦﯿﻟوا دﻮﺷ
ﯽﻄﺴ ﺠ ﻣ ِ َ و ﺪﯾوﺮﮔ مﻼﺳا ﻪﺑ ﻪﺘﺒﻟا ﻪﮐ ﯽﻠﻋ شﺮﺴ ،دﺮﮐ ﻪﻤﺟﺮ ﯽﺑﺮﻋ ﻪﺑ ار
دﻮﺑ یزار یﺎﯾﺮﮐز ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ﻢﻠﻌﻣ و ﺖﺷﻮﻧ ﯽﺑﺮﻋ ﻪﺑ ار ﯽﮑﺷﺰ ﮥﻣﺎ ﺸ اد ﻦﯿﻟوا ﻩ ﺮﻗ ﻦﺑ ﺖﺑﺎﺛ .
ّ زا ﻪﮐ
نﺎﮐﺮﺸﻣ ﻦﯿﺑ لﺎﻤﺷ رد نا ﺮ ﺣ ﺮﻬﺷ ٢
ّ َ ،سﺪﯿﻤﺷرا ،سﺪﯿﻠﻗا ﯽﺿﺎﯾر رﺎﺛآ ،دﻮﺑ (یزوﺮﻣا ﮥﯿﮐﺮ ) ﻦﯾﺮﻬﻨﻟا
ِ
دﺮﮐ ﻪﻤﺟﺮ ار سﻮﯿﻤﻠﻄﺑ و سﻮﯿﻧﻮﻟﻮﭘآ وا .ﺖﺧادﺮ ﻮﻄﺳرا یﺎﻫرﺎﮐ ﺺﯿﺨﻠﺗ ﻪﺑ و
ﯽﺿﺎﯾر دﻮﺧ ﻪ ﺴﺟﺮ ناد
یا
ﻊﺑﺮﻣ ،ﮏﯿﺗﺎ ﺳا ،ﻪﺳﺪﻨﻫ رد ﯽﻠﯿﺻا رﺎﺛآ و دﻮﺑ یﺎﻫ
ﯽﻘﻓو و ﯾﺮﻈﻧ ﺪﻧز ﺮﺧاوا رد و ﺖﺷﻮﻧ داﺪﻋا ﮥ ﻂﺳﻮﺗ ﺶ ﮔ
ﺪﺷ بﻮﺼﻨﻣ رﺎﺑرد ﯽﻤﺠﻨﻣ مﺎﻘﻣ ﻪﺑ ﯽﺳﺎﺒﻋ ﺪﻀﺘﻌﻣ
؛ شﺮ ا ﻦﯾﺪﻨﭼ ﻢﻫ
ﻨ ﺗﻻ ﻪﺑ ﯽ بﺮﻏ رد و ﺪﺷ ﻪﻤﺟﺮ
ﻪﺑ ﻢﻟﺎﻋ ﻪﮐ دﻮﺑ ﮏﺒﻠﻌﺑ ﻞﻫا و ﯽﻨ ﺘﻧاﺰﯿﺑ ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ و ﯽﺤ ﺴﻣ نﺎﻤﺟﺮﺘﻣ زا ﺎﻗﻮﻟ ﻦﺑ ﺎﻄﺴ ﻗ .دﻮﺑ راﺬﮔﺮﯿﺛﺄﺗ رﺎ ﺴ ِ ُ
ﻪﻔﺴﻠﻓ و مﻮﺠﻧ ،ﯽﮑﺷﺰ ،تﺎﯿﺿﺎﯾر ﻪﺑ
ﯽﻣ رﺎﻤﺷ بﺎﺘﮐ نﺎﯿﻣ رد .ﺖﻓر ﮐ ﯽﯾﺎﻫ
ﻪﻤﺟﺮ ﯽﺑﺮﻋ ﻪﺑ ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ زا وا ﻪ
ﯽﻣ دﺮﮐ ﯽﺿﺎﯾر سﻮﺘﻧﺎﻓﻮﯾد رﺎﺛآ زا ناﻮﺗ ِ ﻩرﺎ ﺳ ﻦﯿﻟوا) سﻮﺧرﺎ ﺴ رآ ،ناد
ﺪ ﺷرﻮﺧ ﮥﯾﺮﻈﻧ ﻪﮐ ﯽﺳﺎ ﺷ یرﻮﺤﻣ
یﺪ ﺷرﻮﺧ ﮥﻣﻮﻈﻨﻣ یاﺮ ار ﻪﺿﺮﻋ
بﺎﺘﮐ ﺰﯿﻧ دﻮﺧ ﺎﻄﺴﻗ .دﺮ مﺎﻧ سﻮﻨﯿﻟﺎﺟ و (دﺮﮐ ،ﯽﮑﺷﺰ رد یدﺎﯾز یﺎﻫ
ﻪﻟﺎﺳر ﯽﺘﺣ و ،ﻪﺳﺪﻨﻫ یا
ۀرﺎﺑرد .ﺖﺷﻮﻧ بﻻﺮﻄﺳا
بﺎﺘﮐ ﻪﮐ ﺪﺷ ﻪﻤﺟﺮ ﯽﺑﺮﻋ ﻪﺑ رﺎﺑ ﻦﯾﺪﻨﭼ ﻢﻬﻣ نﻮﺘﻣ زا یرﺎ ﺴ سﺪﯿﻠﻗا ﮥﺳﺪﻨﻫ لﻮﺻا
ﻪﻧﻮﻤﻧ نآ زا یا
ﻒﺳﻮﯾ ﻦﺑ جﺎ ﺠﺣ ﻂﺳﻮﺗ رﺎﺑ ﻦﯿﻟوا بﺎﺘﮐ ﻦﯾا .ﺖﺳا ّ ﺮ ﻄ ﻣ ﻦﺑ
َ َ ﺪﺷ ﻪﻤﺟﺮ نورﺎﻫ نﺎﻣز رد
؛ ﮥﻤﺟﺮ دﺮﻓ ﻦﯿﻤﻫ
نﻮﻣﺄﻣ یاﺮ ار نآ زا یﺪﯾﺪﺟ ﻪﯿﻬﺗ
٣دﺮﮐ ﺰﯿﻧ قﺎﺤﺳا ﻦﺑ ﻦﯿﻨﺣ . ﯽﻄﺴﺠﻣ
ﻪﮐ دﺮﮐ ﻪﻤﺟﺮ ار ﺖﺑﺎﺛ ﻂﺳﻮﺗ اﺪﻌﺑ
ً
1. codex, pl. codices
٢.
ﺮﻓﺎﮐ ﺎﯾ کﺮﺸﻣ نﺪﻧاﻮﺧ
ﺮﻗ ﻦﺑ ﺖﺑﺎﺛ ﻩ نآ ، ) ﻩﺪﻣآ بﺎﺘﮐ رد ﻪﮐ ﻪﻧﻮﮔ
pagan
( ) ﻦﯿ ﺑﺎﺻ زا وا .ﺖﺴ ﻧ ﺖﺳرد
Sabians
و دﻮﺑ ناﺮﺣ (
.ﺖﺳا ﻩﺪﺷدﺎﯾ نآ زا ﺎﺤﯾﺮﺻ ﻢﯾﺮﮐ نآﺮﻗ رد ﻪﮐ ﺖﺳا مﻼﺳا ﺖﯾﺎﻤﺣ درﻮﻣ ﺐﻫاﺬﻣ زا ﯽﺑﺎﺻ ﺐﻫﺬﻣ ً
ﺎﺑ ﻦﯿﻟوا ارﯽﻄﺴﺠﻣ. ٣
ص ،نﺎﻤﻫ ،ﻢﯾﺪﻧ ﻦﺑا) .ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﻪﻤﺟﺮ ﮏﻣﺮ ﻦﺑ ﺪﻟﺎﺧ ﻦﺑ ﯽﯿﺤﯾ یاﺮ ﯽﻫوﺮﮔ ر ۴۸۲
(
١٠٩
ﻫرﯿبﺎﺎﻫ
ﺮﻗ ﻦﺑ ﻩ ﺪﻌﺑ ﻩﺪﺳ رﺎﻬﭼ دوﺪﺣ مﺎﺠﻧاﺮﺳ .ﺪﺷ حﻼﺻا
، زا یﺮ ﺮﺤﺗ ﯽﺳﻮﻃ ﻦﯾﺪﻟاﺮﯿﺼﻧ ﯽﻄﺴﺠﻣ
دروآ ﻢﻫاﺮﻓ .١
ﻪﮐ دﻮﺑ ﺮ ﺮﺤﺗ ﻦﯿﻤﻫ ﺎﺑ ﻻﺎﻤﺘﺣا ً ﯽﻄﺴﺠﻣ
.ﺪﺷ ﻪﺘﺧﺎ ﺷ ﺎﭘورا رد ﯽﻨ ﺗﻻ ﮥﻤﺟﺮ ﻖﯾﺮﻃ زا رﺎﺑ ﻦﯿﻟوا
ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻪﺑ مرﺎﻬﭼ/ﻢﻫد ۀﺪﺳ مود ﮥﻤﯿﻧ رد ﻪﻤﺟﺮ ﺖﻀﻬﻧ مﺎﺠﻧاﺮﺳ ﻪﮐ ﺪ ﺳر یا
و دﻮﺒﻧ نآ ﻪﺑ یزﺎﯿﻧ ﺮﮕﯾد
راﺮﻗ ﺮ ﺴﻔﺗ و حﺮﺷ درﻮﻣ و دﻮﺑ ﻩﺪﺷ ﻪﻤﺟﺮ زﺎﺑ و ﻪﻤﺟﺮ ﻢﻬﻣ رﺎﺛآ ﮥﻤﻫ ﺦﯾرﺎﺗ ﻦﯾا ﺎﺗ .ﺖﻓﺎﯾ نﺎﯾﺎﭘ ﻪﺠﯿ ﻧ رد .ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺑ ار ﺶ اد دﺮ ﺸ ﭘ ﺖﻟﺎﺳر و ﺪﺷ ﻪﻤﺟﺮ ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﺪﯾﺪﺟ و ﻞﯿﺻا رﺎﺛآ ﺲ ﺳ ﻊﻗاو رد .ﺖﻓﺮﮔ ﻩﺪﻬﻋ
نﻮﭽﻤﻫ ﯽﻤﻬﻣ رﺎ ﺴ رﺎﺛآ ﯽﻄﺴﺠﻣ
ﺮﮕﯾد ﺶ اد زﺮﻣ ﻮﺴﺤﻣ
ﯽﻤﻧ ب رﺎﺛآ و ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﺸ ﭘ ﯽﻣﻮﺠﻧ
زا ار نآ یﺮ
.ﺪﻧدﺮﮐ جرﺎﺧ رود
ﻤﯿﺷ :مرﺎﻬﭼ ﻞﺼﻓ ﺎﻬﻨﺗ ناد
ﯽﻣ نﺎﯿﺣ ﻦﺑ ﺮ ﺎﺟ لﺎﺣ حﺮﺷ ﻪﺑ مرﺎﻬﭼ ﻞﺼﻓ رد ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ و یزار یﺎﯾﺮﮐز ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ﻪﺑ ﺎﻬﺘﻧا رد و دزادﺮ
ﯽﻣ ﻩرﺎﺷا ﺶ ﺎﻫرﺎﮐ ﯽﻣ نﻮﻣﺄﻣ زا ﺶ ﭘ ﺮ ﺎﺟ .ﺪﻨﮐ
یرﺎﻄﻋ ﻪﺑ شرﺪﭘ ،دﻮﺑ ﯽﻨﻤﯾ ﺎﺘﻟﺎﺻا ،ﺖﺴ ز ً لﺎﻐ ﺷا
نآ رد و دﺮﮐ تﺮﺟﺎﻬﻣ ﻪﻓﻮﮐ ﻪﺑ نﺎ ﺳﺎﺒﻋ ﺎﺑ ،ﺪﺷ ﺪﻟﻮﺘﻣ نﺎﺳاﺮﺧ رد ناﺮ ا رد ﺮ ﺎﺟ .ﺖﺷاد ﺖﺑﺎﺒﻃ ﻪﺑ ﺎﺟ
.ﺪﺷ لﻮﻐﺸﻣ
ﯽﻤ ﺷ زا ﻦﺨﺳ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ ﯽﻠﺼﻓ رد نﺎﻬﮔﺎﻧ اﺮﭼ ﯽﻧاد
ﻪﺑ ﺎﻬﻨﺗ ﯽﻣ نﺎﯿﻣ ﮥﺘﻔﮔ ﻦﯾا رد ﺶﺳﺮ ﻦﯾا ﺦﺳﺎﭘ ؟ﺪﯾآ
ﻧ ناﻮﺘﺑ ار ﺶ اد زا ﻪﺧﺎﺷ ﮏﯾ ﺎﻬﻨﺗ ﺮﮔا ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪﺘﻔﻬﻧ ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ نﺎﻬﺟ رد ﺶﻫﺎﮕ ﺳﺎﺧ ﻪﮐ دﺮ مﺎ
ۀرود
ﯽﻣﻼﺳا ماو یدﺎﯾز ﺪﺣ ﺎﺗ عﻮﺿﻮﻣ ﻦﯾا و ﺖﺳا ﯽﻤ ﺷ ﻢﻠﻋ ﻩدﻮﺑ یﺎﻫدروﺎ ﺳد راد
نﺎ ﯿﺣ ﻦﺑ ﺮ ﺎﺟ ّ ﻪﮐ ﺖﺳا
ﻪﺑ ﯽﻣ رﺎﮐ ﻪﻓﻮﮐ رد مود/ﻢ ﺸﻫ ۀﺪﺳ رد ﯽﯾﺎﻬﻨﺗ .دﺮﮐ
ﻪ ﺷﺬﮔ زا ﻪﮐ ﺰﯿﻧ ار ﯽﯾﺎﻫرﺎﮐ .ﺖﺳا توﺎﻔﺘﻣ یﺮﮔﺎﯿﻤﯿﮐ ﺎﺑ ﯽﻤ ﺷ ﻪﮐ دراد ﺪﯿﮐﺄﺗ ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ رد رود یﺎﻫ
ﯽﻣ مﺎﺠﻧا داﻮﻣ یروآﺮﻓ ﻪﮐ ار یﺪﯾﺎﻘﻋ و ﺪﺷ
ۀرﺎﺑرد داﻮﻣ ﻞﯿﮑﺸ ﯽﻣ زاﺮ ا نﺎﻬﺟ ۀﺪﻨﻫد ﯽﻤﻧ ﺪﺷ
ﯽﻤ ﺷ ناﻮﺗ
.دﺮﮐ بﻮﺴﺤﻣ یﺪﻨﻫ ،نﺎﯿﻠﺑﺎﺑ ،نﺎﯾﺮﺼﻣ
ﯽﻨﯿﭼ و ﺎﻫ ،یژرﻮﻟﺎﺘﻣ رد ﻼﺜﻣ ار ﯽﻤ ﺷ زا ﯽﯾاﺪﺘﺑا و مﺎﺧ ﯽﻋﻮﻧ ﺎﻫ
ً
ﻪﺑﺎﺷﻮﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﺮﯿﻤﺨﺗ رد ﯽﺘﺣ و ﯽﮕﻧر داﻮﻣ و ﮏﻤﻧ ،ﮓﻧر عاﻮﻧا ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﻠﮑﻟا یﺎﻫ
ﯽﻣ رﺎﮐ ﻪﺑ ﺪﻨ ﺴ
ﮥﻔﺳﻼﻓ .
ﻪ ﺳد ﻪﺑ ﻼﻘ ﺴﻣ ﺰﯿﻧ نﺎﻧﻮﯾ ً ﻞﯿﮑﺸ داﻮﻣ یﺮﻈﻧ یﺪﻨﺑ
ِ ِ ِ نﺎﻬﺟ ۀﺪﻨﻫد
ﮐ ﺪ ﭙﻣ ا ﺮﺼﻨﻋ رﺎﻬﭼ ﺮﯿﻈﻧ، ُ ِ ِ ِ ،کﺎﺧ ﻞﻣﺎﺷ ﺲﻠ
ﺶ آ و بآ ،اﻮﻫ ﯽﻣ
ﺘﺧادﺮ ﺪﻨ ﺖﻟﺎﺣ ار ﺮﺼﻨﻋ رﺎﻬﭼ ﺮﻫ ﻮﻄﺳرا . ﻪﺑ ﯽﻠﺻا ﺮﺼﻨﻋ ﮏﯾ زا ﯽﯾﺎﻫ
ﻞﯿﺗوﺮ مﺎﻧ
٢
ﯽﻠﺻا ﺖﯿﻔﯿﮐ رﺎﻬﭼ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺴ ادﯽﻣ ِ ﯽﻣ ﺖﺑﻮﻃر و ﯽﮑﺸﺧ ،یدﺮﺳ ،ﯽﻣﺮﮔ
ﻪﺑ ﺮ ا دﻮﺟو ﻪﺑ ﻮﻄﺳرا .ﺪﺷ ِ ِ
ﯽﻣ ﻩﺪ ﺴ ﻮﻧ .ﺖﺳا ﯽﻧادوﺎﺟ و ﺮ ﺬﭘﺎﻧﺮﯿﯿﻐﺗ ﻪﮐ ﺖﺷاد روﺎﺑ ﺰﯿﻧ ﻢﺠﻨﭘ ﺮﺼﻨﻋ ناﻮﻨﻋ تﺎﯾﺮﻈﻧ ﺐﯿﮐﺮ ﺪﯾﻮﮔ
و داﻮﻣ ﻪﺑ ﻊﺟار ﯽﻔﺴﻠﻓ ﺪﻨﯾاﺮﻓ
ﻪﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤ ﺷ یﺎﻫ ﯽﻤﻧ ار ﻪ ﺴ رﺎﮐ
نﻮﭼ ﺖﺴ اد ﯽﻤ ﺷ ﯽﻌﻗاو ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺑ ناﻮﺗ
ﯽﻄﺴﺠﻣ ﺰﯿﻧ یﺮﺒﻃ ﻦ ﺑ ر ﻦﺑ ﻞﻬﺳ ﻪﮐ ﺪﻧا َ ﻪﺘﻔﮔ ١.
،ﯽﻄﻔﻗ ) دﺮﮐ ﻪﻤﺟﺮ ار ﺎﻤﮑﺤﻟا ﺦﯾرﺎﺗ
،ناﺮﻬﺗ ﻩﺎﮕﺸ اد تارﺎﺸ ﻧا ،ﯽﺋاراد ﻦﯿﻬﺑ ﺶﺷﻮﮐ ﻪﺑ ،
۱۳۷۱ ص ، ۲۵۹ ﮥﻤﺟﺮ زا ﺲ .(
ﯽﻄﺴﺠﻣ حﺮﺷ ﺺﯿﺨﻠﺗ و ﺎﻫ ﻪﺑ نآ زا ﯽﯾﺎﻫ
ﻦﺑا و ،ﯽﻧﺎﻏﺮ ﻓ ،نﺎﯿﺣ ﻦﺑ ﺮ ﺎﺟ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺪﻣآ ﻞﻤﻋ َ
،ﻮﻠﻤﺳﺎﻗ ﺪﯾﺮﻓ) ﺎﻨ ﺳ
» ﯽﻄﺴﺠﻣ ﺮ ﺮﺤﺗ
« مﻼﺳا نﺎﻬﺟ ﮥﻣﺎ ﺸ اد ، ج ،ﯽﻣﻼﺳا فرﺎﻌﻤﻟاةﺮ اد دﺎﯿ ﺑ ،
۶ ،ناﺮﻬﺗ ، ۱۳۸۰ ص ، ۶۳۱
2. protyle/protyl (
١١٠
نآ زا ﯽﻤ ﺷ ﻠﻋ ﻪﮐ ور
ﻪﻓﺮﺣ ﻦﯾا ﺖﺳا ﺮﺘﻬﺑ .ﺪﻨﮐ ﺎﺿرا ار ﯽﻤﻠﻋ ﻖﯿﻗد ﻂﯾاﺮﺷ ﺪﯾﺎﺑ ﺖﺳا ﻢ تﺎﯾﺮﻈﻧ و ﺎﻫ
ﺪﻧراد ﻪﻟﺎﺳ راﺰﻫﺪﻨﭼ ﯽﺘﻣﺪﻗ ﻪﮐ ار ﯽﻧﺎ ﺳﺎﺑ ﺶ ﭘ
ﯽﻤ ﺷ ﺪﻣآرد ﯽﻣ ار یﺮﮔﺎﯿﻤﯿﮐ ﮥﺸ ﭘ و ﺖﺴ اد١
ﻩوﺮﮔﺮ ز ناﻮﺗ
ﻪﺑ نآ .دروآ رﺎﻤﺷ ﺮﺻﺎﻌﻣ نﺎﺧرﻮﻣ زا ﯽﻫوﺮﮔ
، ﯽﻣ ﺰﯿﭼﺎﻧ ار ﺮ ﺎﺟ یﺎﻫرﺎﮐ یﺮﮔﺎﯿﻤﯿﮐ ﮥﺒﻨﺟ ﮥﺘﻔﮔ ﻪﺑ ﻩرﺎﺑ ﻦﯾا رد و ﺪﻨﻧاد
ﮥﻣﺪﻘﻣ رد وا دﻮﺧ ﺮﯿﺒﮑﻟا ﺔﻤﺣﺮﻟا
ﯽﻣ دﺎﻨ ﺳا ﺪﻨﻨﮐ
ﻞﯾﺪﺒﺗ رﺎﮐ رد ﻪﮐ ار ﯽﻧﺎﺴﮐ شﻼﺗ ﻪﻣﺪﻘﻣ ﻦﯾا رد وا . ِ
ﻩﺮﻘﻧ و ﻼﻃ ﻪﺑ تاﺰﻠﻓ ﯽﻣ دﺎﻘﺘﻧا ﻪﺑ ﺪﻧا
ﺐﯾﺮﻓ ار نﺎﻧآ و دﺮﯿﮔ ﺐﯾﺮﻓ ﺎﯾ رﺎﮐ
ﯽﻣ ﻩدرﻮﺧ ﻪﺑ ار نﺎﻧآ یو .ﺪﻧاد
ﺮﻃﺎﺧ
نﺎﺸﻤﺴﺟ ندﻮﺳﺮﻓ و نﺎﺸﻟﻮﭘ نداد رﺪﻫ ﯽﺑ ﯽﺸﻫوﮋ مﺎﺠﻧا رد
ﯽﻣ ﻢﺣﺮ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﺠﯿ ﻧ یدﺎﯾز شﻼﺗ ﺮ ﺎﺟ .ﺪﻧاد
ﻪﺸ ر زا ار ﯽﻤ ﺷ ﺎﺗ دﺮﮐ ﯽﻓاﺮﺧ یﺎﻫ
ﯽﻣ وا .ﺪﻨﮐ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﯽﺑﺮﺠﺗ ﯽﻤﻠﻋ ﻪﺑ ار نآ و ﺪﻧﺎﻫﺮ شا ﻦﯿﻟوا ﻪﮐ ﺪﯾﻮﮔ
ﯽﺸ ﺎﻣزآ و ﺪﻨﮑﻧ ﯽﻠﻤﻋ یﺎﻫرﺎﮐ ﻪﮐ ﯽﺴﮐ نﻮﭼ ﺖﺳا ﺶ ﺎﻣزآ و ﯽﻠﻤﻋ یﺎﻫرﺎﮐ مﺎﺠﻧا ﯽﻤ ﺷ رد تروﺮﺿ ﺣ ﺰﮔﺮﻫ ﺪﻫﺪﻧ مﺎﺠﻧا ﻦﯿﯾﺎﭘ ﻪﺑ ﯽﺘ
ﯽﻣ ﺮ ﺎﺟ .ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺨﻧ ﻞﺋﺎﻧ یدﺎ ﺳا ﮥﺟرد ﻦﯾﺮ تﺎﯾﺮﻈﻧ ﻪﮐ ﺪﯾﻮﮔ
ﯽﻤﻠﻋ قدﺎﺻ ﺮﻔﻌﺟ مﺎﻣا زا شا ﺮﺒﻣﺎﯿﭘ زا ﻖﯾﺮﻃ ﻦﯾا زا و(ع)
ﯽﻠﻋ شدﺎﻣاد و(ص)
.ﺪﺷ ﻞﻘﺘﻨﻣ وا ﻪﺑ(ع)
ﯽﻣ ﺮ رد ار تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ زا ﯽﻌ ﺳو ۀﺮ ﺴﮔ ﺮ ﺎﺟ رﺎﺛآ ﻪﺒﻨﺟ ﻪﺑ ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ وا .دﺮﯿﮔ
یﺎﻫ یﺮﻈﻧ ﯽﻠﻤﻋ و
ﺪﻨﯾاﺮﻓ ﯿﻤ ﺷ یﺎﻫ ﻪﻘﺒﻃ و ﯽﯾﺎ
نﺎﻬﯿﮐ ،ﻪﻔﺴﻠﻓ ،ﯽﮑﺷﺰ ،ﯽﺳﺎ ﺷوراد ﻪﺑ ﻪﮑﻠﺑ داﻮﻣ یﺪﻨﺑ ﯽﻘ ﺳﻮﻣ ،ﻖﻄﻨﻣ ،ﯽﺳﺎ ﺷ
رﺎﺛآ زا یرﺎ ﺴ و ﻩدﻮﺑ زار و ﺰﻣر زا ﺮ نﻮﻨﮐﺎﺗ ﻪ ﺷﺬﮔ زا ﺶ ﺎﻫرﺎﮐ و ﺮ ﺎﺟ .دﻮﺑ ﺪﻨﻤﻗﻼﻋ ﺰﯿﻧ داﺪﻋا ﻢﻠﻋ و .ﺖﺳا ﻩﺪﺷ ﻪ ﺷﻮﻧ یو زا ﺲ ﯽﺘﺣ وا ﻪﺑ ﺐﺴ ﻨﻣ
ﺷ نﻮﻨﻓ زا یرﺎ ﺴ ﻞﯿﻤﮑﺗ و عاﺪﺑا ﻪﺑ ﺮ ﺎﺟ و ،ﺪﯿﻌﺼﺗ ،ﺮﯿﺨﺒﺗ ،ﺮﯿﻄﻘﺗ ،رﻮﻠﺒﺗ ﻞﺜﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤ
رﻮﻬﺸﻣ ﺲ ﻠﮑﺗ
ﺖﺳا ﺎﯿﻠﻗ حﻼﻄﺻا وا . ار٢
داد جاور ﯽﻟﺎﻘﻟا ﺎﯾ ﯽﻠ ﻘﻟا ﯽﺑﺮﻋ ﮥﺸ ر زا ﻪﮐ
ِ ﯽﻨﻌﻣ ﻪﺑ و٣
» ﺮ ﺴﮐﺎﺧ زا «
ﺖﺳا
ﻢﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ نﻮﭼ ﻪﺑ ﺶ آ ﺮ ﺴﮐﺎﺧ زا ﻢ ﺳﺎﺘﭘ ﯽﻨﻌﯾ ﯽﯾﺎﯿﻠﻗ تاﺰﻠﻓ ﻦﯾﺮ
ﯽﻣ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺎﺗﺪﻤﻋ و ﺪﯾآ
ً ترﻮﺻ
.ﺖﺳا ﻢ ﺴﻠﮐ تﺎﻨﺑﺮﮐ کﺎﯿﻧﻮﻣآ ﮏﻤﻧ زا وا ۀدﺎﻔ ﺳا
(ردﺎﺸ ) ﻪﺑ ﺶ ﺎﻔﯿﻟﺄﺗ زا ﯽﮑﯾ رد ﻪﮐ ﺰﯿﻧ مﺎﻧ
قوﺪﻨﺻ
ﻤﮑﺤﻟا ﺔ ﺖﺳا یروآدﺎﯾ ﮥ ﺴ ﺎﺷ ﻩﺪﺷ ﺢﯾﺮﺸ اﺮ ز
ﯽﻤ ﺷ ﯽﻠﻤﻋ دﺮ رﺎﮐ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻪ ﺷﻮﻧ ﻦﯾا رد رﺎﺑ ﻦﯿﻟوا
ﯽﻣﺮ ﯽﻟآ زا یداﺪﻌﺗ رد دﻮﺧ ﯽﯾﺎﯿﻤ ﺷ ﺶ اد زا ﺮ ﺎﺟ .ﻢﯾرﻮﺧ ﺪﻨﯾاﺮﻓ
ﯽﻠﻤﻋ یﺎﻫ
، ﮓﻧز زا یﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﻞﺜﻣ
دز ﻪﺑ و ﯽﮔ ید ندﺮ رﺎﮐ ﻪﺸ ﺷ رد ﺰﻨﮕﻨﻣ ﺪ ﺴﮐا
مﺮﭼ ﯽﻏﺎﺑد و یزﺎﺳ ﻪ ﺷﻮﻧ زا یرﺎ ﺴ .دﺮﮐ ﻩدﺎﻔ ﺳا
ﺶ ﺎﻫ
ﻩرﻮﮐ دﺮ رﺎﮐ ﻞﺜﻣ بﺎﻌﻟ نﻮﻨﻓ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ،تاﺰﻠﻓ ﮥﯿﻔﺼﺗ و بوذ ،ﯽﮕﻧر ﮥﺸ ﺷ ﺪﯿﻟﻮﺗ ،ﺮﯿﻄﻘﺗ یاﺮ ﺎﻫ
یرﺎﮐ
ﯽﺷﺎﮐ ﻩدﺎﻣآ ،ﯽﮑﯿﻣاﺮﺳ یﺎﻫ ﻼﺟ ﻦﻏور و ﮓﻧر ﺪﯿﻟﻮﺗ و ،دﻻﻮﻓ یزﺎﺳ
، ﺢﯿﺿﻮﺗ رد ﻨﯾاﺮﻓ
ﺪ .ﺖﺳا ﯽﯾﺎﯿﻤ ﺷ یﺎﻫ
ﻩﺎﮕ ﺳد وا ﺖﺧﺎﺳ ﻖﯿ ﻧا ﻪﯿ ﺷ ﯽﯾﺎﻫ
. ﺮ زا یرﺎ ﺴ ﻒﺸﮐ و ﮏﯾرﻮﻔﻟﻮﺳ ﺪ ﺳا ﻞﺜﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤ ﺷ تﺎﺒﯿﮐ
ﺪ ﺳا
ﯽﻣ ﺖ ﺴ ﺮ ﺎﺟ ﻪﺑ ار ﮏﯾﺮﻠﮐورﺪﯿﻫ .ﺪﻨﻫد
1. Protochemistry
2. alkali
٣ ﻪﺑ بﻮﭼ ﺮ ﺴﮐﺎﺧ زا ﻪﮐ ﺎﯿﻠﻗ :ﻮﻠ ﻗ ،ﯽﻠ ﻗ. ِ ِ ﯽﻣ ﺖﺳد
،حﺎ ﺳ ﺪﻤﺣا) ﯽﯾﺎﯿﻠﻗ :یﻮﻠ ﻗ ؛ﺪﯾآ ِ ﻦﯾﻮﻧ ﻊﻣﺎﺟ گرﺰ ﮓﻨﻫﺮﻓ
بﺎﺘﮐ تارﺎﺸ ﻧا ،
(ﯽﻠﻗ ﻞﯿﺧد تﺎﻐﻟ ،ﻢﻬﻧ پﺎﭼ ،مﻼﺳا ﯽﺷوﺮﻓ
١١١
ﻫرﯿبﺎﺎﻫ
ﺪﻨﯾاﺮﻓ و ﺐﺴﭼ و ﺐﮐﺮﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ و یزﺎﺳﺬﻏﺎﮐ ﻞﻣﺎﺷ بﺎﺘﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺮﮕﯾد ﺪﯾﺪﺟ ﯽﺘﻌﻨﺻ یﺎﻫ
ﻤﻫ رد ﺰﯿﻧ وراد و ﺮﻄﻋ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻦﯾا .ﺖﻓﺎﯾ شﺮ ﺴﮔ ناوا ﻦﯿ
ﺎﯾﻮﭘ یدﺎﺼﺘﻗا ﺮﮕﻧﺎﺸ ﯽﮕﻤﻫ ﺎﻫ
ﯽﻣ بﺎﺠﯾا ﻪﮐ دﻮﺑ یروﺎﻨﻓ دﺮﮐ
ﻩژاو زا یرﺎ ﺴ ﻪﮐ ﺖﺴ ﻧ ﯽﻓدﺎﺼﺗ .دﻮﺷ عاﺪﺑا ﯽﻨﯾﻮﻧ یﺎﻫ ﯽﯾﺎﯿﻤ ﺷ یﺎﻫ
خﺮﺳ ﺦﯿﻧرز ﺎﯾ رﺎﻐﻟا ﺞﻫر و ﺮ ﺴﮐا ،رﻮﻓﺎﮐ ،ﻩرﻮﺑ ،ﮏﯿﺋوﺰﻨﺑ ،ﻪﻤﻐﻠﻣ ،ﻖﯿ ﻧا ،ﺎﯿﻠﻗ ،ﻞﮑﻟا ﻞﺜﻣ یزوﺮﻣا لواﺪﺘﻣ ﯽﺑﺮﻋ ﮥﺸ ر ﻦﯾا زا ﻩژاو ﻦﯾﺪﻨﭼ ﻪﺘﺒﻟا .ﺪﻧراد
.ﺪﻧراد یﺪﻨﻫ ﺎﯾ ﯽﻧاﺮ ا ،ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ ﮥﺸ ر تﺎﺣﻼﻄﺻا عﻮﻧ
ﺐﻟﺎﻗ .ﺖﺳا یدﺮ رﺎﮐ ﯽﻤ ﺷ ﯽﻟﺎﻋ ﮥﻧﻮﻤﻧ نﻮﺑﺎﺻ ﺖﺧﺎﺳ ۀﺪﺳ ﺎﺗ ﯽﻟﺎﻤﺷ یﺎﭘورا رد ار نﻮﺑﺎﺻ یﺎﻫ
ﻢﻫدﺰ ﺳ ،یدﻼﯿﻣ ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ﯽﻨﻌﯾ ﺪﺷ عوﺮﺷ ﺎﻘﯾﺮﻓآ لﺎﻤﺷ و ﯽﻣﻼﺳا یﺎﯿﻧﺎ ﺳا زا نآ تادراو ﻪﮐ
، ﻪﺑ ترﺪﻧ
ﯽﻣ دوﺪﺣ ﺎﯿﻧﺎ ﺳا رد سﺎﻓ ﺮﻬﺷ ؛دﻮﺑ ﻩﺪﺷ ﯽﺘﻌﻨﺻ مﻼﺳا نﺎﻬﺟ رد ﻊﻗﻮﻣ نآ ﺎﺗ نﻮﺑﺎﺻ ﺖﺧﺎﺳ .ﺪﻨﺘﺧﺎ ﺷ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻪﺑ ﺐﻠﺣ و ﻖﺸﻣد ،ﺲﻠﺑﺎﻧ ﻞﺜﻣ ﯽﯾﺎﻫﺮﻬﺷ نﺎﻣز نﺎﻤﻫ رد و ﺖﺷاد یزﺎﺳ نﻮﺑﺎﺻ ﺖﻔﻫ و ﺖﺴ ﺑ
نﻮﺑﺎﺻ ﻦﯾا رد ﻪﺘﺒﻟا .ﺪﻧدﻮﺑ رﻮﻬﺸﻣ نﺎﺸ ﺎﻫ ﻪﺑ ﻩرﺎﺷا ﺎﺟ
ﺐﻟﺎﻗ ﺖﺴ ﻧ ﻦﯾا رﻮﻈﻨﻣ و ﺖﺳا ﺪﻣﺎﺟ نﻮﺑﺎﺻ یﺎﻫ
کﺎﭘ داﻮﻣ ﮥﭽﺨﯾرﺎﺗ .ﺪﻧدﺮﮐ عاﺮﺘﺧا ار نﻮﺑﺎﺻ نﺎﺷدﻮﺧ باﺮﻋا ﻪﮐ ﻪﺑ ﻩﺪﻨﻨﮐ
ﺪﻬﻋ ﯽﻣﺮ نﺎﯿﻠﺑﺎﺑ ﻪﮐ ددﺮﮔ
ﯽﺑﺮﭼ ﯽﻣ دﻮﺑ کﺎﯿﻧﻮﻣآ یوﺎﺣ ﻪﮐ ار ﻩﺪﻧﺎﻣ راردا ﯽﺘﺣ و ،بﻮﭼ یﺎﻫﺮ ﺴﮐﺎﺧ ،ﯽﻧاﻮﯿﺣ یﺎﻫ .ﺪﻧﺪﻧﺎﺷﻮﺟ
ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ ﯽﻣور و ﺎﻫ ﯽﻣ ﻩدﺎﻔ ﺳا نﻮﺑﺎﺻ ﯽﻋﻮﻧ زا ﺰﯿﻧ ﺎﻫ
ﺪﻧدﺮﮐ نﻮﺑﺎﺻ نﺪﺷ ﯽﺘﻌﻨﺻ ﺎﻣا . زﺎﺳ
و دﻮﺑ ﺪﯾﺪﺟ ی
ﻪﺑ ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ﻞﺑﺎﻗ عﻮﺿﻮﻣ یﺰﯿﻤﺗ و دﻮﺑ ﻪﺘﻓروﺮﻓ دﻮﺧ ﻩﺎ ﺳ ۀرود ﺖﻓﺎﺜﮐ و کﺮﭼ رد ﺎﭘورا ﻪﮐ ﺖﺳﻮﯿﭘ عﻮﻗو
ﯽﻟﺎﺣ رد دﻮﺒﻧ ﯽﻬﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﯽﻨﯾد ﯽﺗروﺮﺿ مﻼﺳا نﺎﻬﺟ رد ﻪﮐ
ﯽﻣ رﺎﻤﺷ ﯽﻤ ﺷ کرد .ﺖﻓر
ﻪﺑ ﺖ ﺴ نﺎﻧاد
ﻪﺸ ﺷ ﺖﻌﻨﺻ یﺎﻘﺗرا ﺚﻋﺎﺑ ﯽﯾﺎﯿﻤ ﺷ داﻮﻣ ﺮ ﺎﺳ و ﺎﻫﺎﯿﻠﻗ صاﻮﺧ ﺪﺷ ﺰﯿﻧ یزﺎﺳ
. ﮓﻧر ﻪﮐ ﺪﻨﺘﻓﺎﯾرد نﺎﻧآ
ﯽﻣ ﻪﺸ ﺷ ﺮﯿﯿﻐﺗ دﻮﺑ ﻩﺪﺷ ﻒﺸﮐ ﻩزﺎﺗ ﻪﮐ یﺰﻠﻓ یﺎﻫﺪ ﺴﮐا و ﺰﻨﮕﻨﻣ ﻞﺜﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤ ﺷ یداﻮﻣ زا ﻩدﺎﻔ ﺳا ﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﻩرﻮﮐ ﺎﺑ و ﺪﺑﺎﯾ ﺪﻨﭼ یﺎﻫ
ﻪﻘﺒﻃ ﯽﻣ نﺎﺷ .ﺪﻧزادﺮﭙﺑ ﯽﮕﻧر ﮥﺸ ﺷ ﻩﻮﺒﻧا ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻪﺑ ﺪﻨ ﺴ اﻮﺗ ﮓﻧر زا ﻩدﺎﻔ ﺳا١
ﻪﯾﺎﻣ یﺎﻫ
ﯽﺷﺎﮐ رد ﺪﯾﺪﺟ یﺎﻫ
ﯽﻟﺎﻔﺳ ﺖﺻﺮﻓ نﺎﻧآ ﻪﺑ ﯽﻣ
ﮓﻧر ﺎﺑ ار ﺪﺟﺎﺴﻣ ﺎﺗ داد حﺮﻃ و ﺎﻫ
ﻩﻮﮑﺷﺎﺑ و عﻮﻨﺘﻣ یﺎﻫ
.ﺪﻨﻨﮐ ﻦﯿﯾﺰ
ﯽﺑﺮﻋ نﻮﺘﻣ ﮥﻤﻫ ﯽﻣﻼﺳا ۀرود ﯽﻤ ﺷ
سﺎﺳا ﺮ تﺎﯿﺋﺰﺟ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ نآ و ﺪﻨﮐﺮ ﺸﻣ ﻪﺘﮑﻧ ﮏﯾ رد
ﺶ ﺎﻣزآ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ نﺎﻬﺟ رﺎﺘﺧﺎﺳ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ کرد ﺮ ﺎﺟ یﺎﻫرﺎﮐ رد ﺎﻣا .ﺖﺳا ﻖﯿﻗد یﺎﻫ ﻢﻠﻋ عوﺮﺷ ۀﺰﯿﮕﻧا ناﻮﻨﻋ
ِ
ﯽﻣ ﻩﺪﯾد ﯽﻤ ﺷ ﯽﺑﺮﺠﺗ ِ شزرا و دﻮﺑ ﯽﻔﺴﻠﻓ ﺎﻓﺮﺻ ﯽﻫﺎﮔﺪﯾد ﯽﻠﺻا ﺮﺼﻨﻋ رﺎﻬﭼ ﻪﺑ نﺎﯿﻧﺎﻧﻮﯾ روﺎﺑ .دﻮﺷ
ً
ﯽﻟﺎﺣ رد ،ﺖﺷاﺪﻧ ﯽﻧاﺪﻨﭼ ﯽﻠﻤﻋ ﯽﻤ ﺷ ﻪﮐ
ﯽﻧﺎﺴﮐ ﻦﯿﻟوا و ﺪﻧداد ﺮﯿﯿﻐﺗ ار ﻩﺎﮔﺪﯾد ﻦﯾا مﻼﺳا نﺎﻬﺟ نﺎﻧاد
ﻪﻘﺒﻃ ﻪﺑ ﯽﻫﺎﮕﺸ ﺎﻣزآ تاﺪﻫﺎﺸﻣ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ زا یرﺎ ﺴ فﻼﺧ ﺮ نﺎﯿﺣ ﻦﺑ ﺮ ﺎﺟ .ﺪﻨﺘﺧادﺮ داﻮﻣ یﺪﻨﺑ
ﯽﻤ ﺷ راﺪﻨﭘ نﺎﻤﻫ ﺎﺑ و دﻮﺑ ﯽﻗﺎﺑ دﻮﺧ ﯽﻧﺎﻧﻮﯾ فﻼﺳا ﯽﮑﯾﺰﯿﻓﺎﺘﻣ و ﻪﻧﺎﯿﻓﻮﺻ روﺎﺑ نﺎﻤﻫ ﻪﺑ زﻮﻨﻫ ،یﺪﻌﺑ نﺎﻧاد
ﯽﻣ ﺮﮑﻓ ﯽﯾﻮﻄﺳرا ﯽﻌﺳ وا ﺎﻣا ،ﺖﺳا ﮏﺸﺧ و ﺮ ،دﺮﺳ ،مﺮﮔ ﻊﺒﻃ رﺎﻬﭼ زا ﺐﮐﺮﻣ ﺖﯾﺎﻬﻧ رد ﻩدﺎﻣ ﻪﮐ دﺮﮐ
ﯽﻣ ﻪﯾﺮﻈﻧ ﻦﯾا دﺮﮐ ﺶ ﺎﻣزآ ﺎﺑ ار ﺎﻫ
.دزﺎﺳ ﻦﯿﺠﻋ
رد «ﺔﻧﻮﻨﮑﻤﻟا ةرﺪﻟا» ﮥﻟﺎﻘﻣ ﻪﺑ ﺪﯾﺮﮕﻨﺑ ١.
ناﺮ ا و مﻼﺳا ﯽﻤﻠﻋ ثاﺮﯿﻣ ۀرﺎﻤﺷ ،
۲ نﺎ ﺴﻣز و ﺰﯿﯾﺎﭘ ، ۱۳۹۱
ص ، ۱۹ - ۳۴ .
