1
ﯽﺑﺎﯾزرا ﺮﺛا
ﺮﺑ يرادﺰﯿﺨﺑآ تﺎﻣاﺪﻗا تﺎﻣﺪﺧ
ﮕﻨﻫﺮﻓ ﯽ
ﻪﺿﻮﺣ يﺎﻫ
ﺰﯿﺨﺑآ
ﯽﻤﯾﺮﮐ ﺐﻨﯾز ﺪﺣاو ،1
ﺦﯿﺷ يدﺮﺑ ﺪﻌﺳ ﺮﯿﻣا و2
ﻦﯾﺪﻟا
3
- 1 ﻮﺠﺸﻧاد ي ﻪﺘﺷر يﺮﺘﮐد يرادﺰﯿﺨﺑآ
ﻮﻧ و ﯾ لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴ و يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،
نﺎﮔﺮﮔ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ
- 2 ،نﺎﮔﺮﮔ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،يرادﺰﯿﺨﺑآ هوﺮﮔ رﺎﯿﺸﻧاد [email protected]
- 3 ﺎﮕﺸﻧاد ،يرادﺰﯿﺨﺑآ هوﺮﮔ رﺎﯿﺸﻧاد ،نﺎﮔﺮﮔ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ ه
هﺪﯿﮑﭼ
ﻆﻔﺣ و هﺮﻬﺑ يرادﺮﺑ ﺢﯿﺤﺻ زا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﻠﻤﺟزا كﺎﺧ و بآ ﺖﯾﻮﻟوا
يﺎﻫ ﯽﺘﯾﺮﯾﺪﻣ ﻪﺑ ﺎﻫﺰﯿﺨﺑآ ﯽﻣ رﺎﻤﺷ دور . ﯽﺑﺎﯾزرا ﺮﺛا ناﺰﯿﻣ ﯽﺸﺨﺑ تﺎﻣاﺪﻗا
زا ﯽﺘﯾﺮﯾﺪﻣ ﻪﺒﻨﺟ
يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ رد ﺖﺧﺎﻨﺷ طﺎﻘﻧ تﻮﻗ و تﺎﻣاﺪﻗا ﻒﻌﺿ مﺎﺠﻧا
هﺪﺷ يروﺮﺿ ﺖﺳا . ﻦﯾا رد ﻪﻟﺎﻘﻣ
، يرادﺰﯿﺨﺑآ تﺎﻣاﺪﻗا ﺮﺛا ﯽﺑﺎﯾزرا
ﺰﯿﺨﺑآ ﻪﺿﻮﺣ ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ تﺎﻣﺪﺧ ﺮﺑ
، ﻪﺿﻮﺣﺮﯾز رد ﺎﻫ
ي هد ﯽﻧﺎﻤﭼ و (رﺎﻤﯿﺗ) ﮏﺷﺎﻨﭼ (ﺪﻫﺎﺷ) ﻻﺎﺑ
ﺨﺑآ ﻪﺿﻮﺣ رد ﻊﻗاو ، ﯿ
ﻞﻬﭼ ﺰ ﺎﭼ ي
،نﺎﺘﺴﻠﮔ نﺎﺘﺳا
ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يا نﺎﻨﯿﺸﻧﺰﯿﺨﺑآ هﺎﮔﺪﯾد زا ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
ﯽﺒﺘﮐ) - (يرﻮﻀﺣ
، ﻪﺑ ﯽﻔﯿﮐ ترﻮﺻ ﻦﻣ نﻮﻣزآ ﺎﺑ و
و ﯾ ﻨﺘ ﯽ درﻮﻣ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ .
نﺎﺸﻧ داد تﺎﻣاﺪﻗا يرادﺰﯿﺨﺑآ ﻪﻓﻮﻠﻋ ﻞﻣﺎﺷ
رﺎﮐ ي لﺎﻬﻧ ، رﺎﮐ ي ساﺮﺗ ، ﺪﻨﺑ ي و مﺪﮑﭼ ﺎﻫ ز رد ﯾﺮ ﺗ ﻪﺿﻮﺣ ﯿ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ رﺎﻤ
زﯾ ﺮ ،ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺿﻮﺣ رد
صﻮﺼﺧ ﻪﺑ داﺮﻓا شﺮﮕﻧ اﺰﻓا
ﯾ ﺶ ﺋﺎﺒﯾز ﯽ ﺮﻈﻨﻣ و بﺬﺟ ﺷدﺮﮔ ﺮﮕ نا ﻨﻌﻣ ﺮﺛا ﯽ ﻪﺘﺷاد راد .ﺖﺳا
ژاو نﺎﮔ :يﺪﯿﻠﮐ تاﺮﺛا ﯽﺑﺎﯾزرا ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ تﺎﻣﺪﺧ ،ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ،
ﺮﯾز ، ﺿﻮﺣ ﻪ ﺗﯿ ﺪﻫﺎﺷ و رﺎﻤ
2
- 1 ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻪﺿﻮﺣ ﺮﺑ ﻒﻋﺎﻀﻣ رﺎﺸﻓ ﺐﺟﻮﻣ ،ﺪﯾﺪﺟ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﺑ نوﺰﻓا زور زﺎﯿﻧ و ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﺴﯾز) ﺰﯿﺨﺑآ يﺎﻫ
مﻮﺑ ﺐﯾﺮﺨﺗ و (ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ نآ ﻪﻧﻮﮔ
ﺖﺴﯾز ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻪﮐ يا مﻮﺑ
ﯽﻣ ﺮﺿﺎﺣ نﺮﻗ تﻼﻀﻌﻣ زا ﯽﮑﯾ ﺎﻫ .ﺪﺷﺎﺑ
ﺖﺴﯾز ﺮﻫ دﺮﮑﻠﻤﻋ و رﺎﺘﺧﺎﺳ ياراد مﻮﺑ
دﻮﺧ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ .ﺖﺳا
ز دﺮﮑﻠﻤﻋ و رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻦﯾا ﺖﺴﯾ
مﻮﺑ ، ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ار ﯽﺗﺎﻣﺪﺧ و ﺎﻫﻻﺎﮐ ﺖﺳا شزرا ياراد ﻪﮐ ﺪﻨﮐ
،نارﺎﮑﻤﻫ و ﻞﯿﻫ)
(.2005 رد رﺎﭼ ﺖﺴﯾز ﯽﺑﺎﯾزرا يدﺎﻬﻨﺸﯿﭘ بﻮﭼ ﺖﺴﯾز ،مﻮﺑ
مﻮﺑ ﯽﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ﻪﻌﻣﺎﺟ ياﺮﺑ ﻪﮐ ﯽﺗﺎﻣﺪﺧ ﺮﻈﻨﻣ زا ﺎﻫ هﺪﯾد ﺪﻧزﺎﺳ
ﯽﻣ ﺖﺴﯾز تﺎﻣﺪﺧ و ﺪﻧﻮﺷ ﺖﺴﯾز زا داﺮﻓا ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻌﻓﺎﻨﻣ مﻮﺑ
ﻪﺑ مﻮﺑ ﯽﻣ ﺖﺳد ﺪﻧروآ ﻪﺑ و تﺎﻣﺪﺧ ﻦﯿﺑ طﺎﺒﺗرا دﺎﺠﯾا رﻮﻈﻨﻣ
ﺖﺴﯾز نآ ،ﯽﻧﺎﺴﻧا هﺎﻓر و مﻮﺑ ﻪﻘﺒﻃ رﺎﻬﭼ رد ار ﺎﻫ
تﺎﻣﺪﺧ يﺪﯿﻟﻮﺗ
، 1
ﯽﻤﯿﻈﻨﺗ
، 2
ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ و3
ﯽﺘﯾﺎﻤﺣ ﻢﯿﺴﻘﺗ 4
هدﺮﮐ .ﺪﻧا ﻞﻣاﻮﻋ
ﯽﻧﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﻪﻠﻤﺟ زا
ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﮐا ،ﯽﻤﯿﻠﻗا ﻂﯾاﺮﺷ
، يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﯿﻌﺿو -
ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا و هﺮﻬﺑ رد ﺐﺳﺎﻨﻣﺎﻧ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ يرادﺮﺑ
ﺚﻋﺎﺑ ﺐﯾﺮﺨﺗ
ﺖﺴﯾز مﻮﺑ ﺎﻫ ﺪﺷ ﺖﺳا ه . ﻪﻘﻄﻨﻣ نوﺮﺑ و نورد رﺎﺛآ زا ﯽﺷﺎﻧ يا
ﺚﻋﺎﺑ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﻦﯾا هﺪﺷ
ﻪﮐ ﺳ ﯿ ﺖﺳﺎ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،ناراﺬﮔ ر
ﯾ ناﺰ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ و
رﺎﮑﻫار يﺎﻫ .ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﻪﺋارا نآ ياﺮﺑ ﯽﺳﺎﺳا هزﺎﺳ تﺎﻣاﺪﻗا ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ يرادﺰﯿﺨﺑآ ﺎﺘﺳار ﻦﯾا رد
ﯽﺘﯾﺮﯾﺪﻣ و ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ ،يا
ﻪﺑ ﻂﯾاﺮﺷ دﻮﺒﻬﺑ لﺎﺒﻧد ﯾژﻮﻟورﺪﯿﻫ
ﮏ ﻪﺿﻮﺣ نﺎﻌﻔﻨﯾذ ﯽﻋﺎﻤﺘﺟا و يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﯿﻌﺿو ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺰﯿﺨﺑآ يﺎﻫ تﺎﻣﺪﺧ دﻮﺒﻬﺑ و
زﯾ ﺖﺴ مﻮﺑ ﯽﻣ .ﺪﺷﺎﺑ رد اﺬﻟ ﺪﻗا ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ تﺎﻣﺪﺧ ﺮﺑ يرادﺰﯿﺨﺑآ تﺎﻣا
ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺰﯿﺨﺑآ ﻪﺿﻮﺣ .ﺪﺷ
ﻊﻤﺟ ﺶﻫوﮋﭘ يﺪﻨﺑ ﺮﺑ ﺖﻟﻻد ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ يﺎﻫ
لﺪﻣ ﺖﺴﯾز تﺎﻣﺪﺧ يزﺎﺳ مﻮﺑ
) نارﺎﮑﻤﻫ وAi
، ؛2015 Delphin نارﺎﮑﻤﻫ و
،
؛2013 نارﺎﮑﻤﻫ و Leh
، ؛2013 Logsdon and Chaubey نارﺎﮑﻤﻫ و
، ؛2013 نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﻬﻟاﺪﺳا ،
؛1394 ﺪﻧرز ﯾ و نﺎ
،نارﺎﮑﻤﻫ ﻮﻟوا ،(1394
ﯾ ﺖ ﺪﻨﺑ ي ﺖﺴﯾز تﺎﻣﺪﺧ مﻮﺑ
) نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﮐﺮﻬﺷ
، شزرا ،( ؛1394 راﺬﮔ ي ﺖﺴﯾز تﺎﻣﺪﺧ مﻮﺑ
) و ﯽﮑﭼﻮﮐ
نارﺎﮑﻤﻫ
، ( 139 و ﻨﭽﻤﻫ ﯿ زرا ﻦ ﯾﺑﺎ ﯽ ﺨﺑآ تﺎﻣاﺪﻗا ﺮﺛا ﯿ
رادﺰ ي ) Singh نارﺎﮑﻤﻫ و
، ؛2016 Meshesha and Birhanu نارﺎﮑﻤﻫ و
،
؛2015 ﺪﻤﺘﻌﻣ نارﺎﮑﻤﻫ و يﺮﯾزو ،
،نارﺎﮑﻤﻫ و يﺮﯿﻣا ؛1390 (1388
.ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻂﯾاﺮﺷ رد ﺗ
ﺪﻗا ﺮﯿﺛﺎ يرادﺰﯿﺨﺑآ تﺎﻣا
ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ تﺎﻣﺪﺧ ﺮﺑ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺖﻟﺎﺣ ﻪﺑ ﺰﯿﺨﺑآ ﻪﺿﻮﺣ
ﺮﯾز رد يا ﻪﺿﻮﺣ
رﺎﻤﯿﺗ و ﺪﻫﺎﺷ يﺎﻫ ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ رد
.ﺖﺳا ﮕﻨﻫﺮﻓ تﺎﻣﺪﺧ ﯽ
ﻧ ﯿ ﺰ ﺎﺑ يﺪﯾاﻮﻓ مدﺮﻣ ﻪﮐ ﺖﺴﯾز زا مﻮﺑ زا ﻪﻘﻄﻨﻣ يﺎﻫ ﻖﯾﺮﻃ
،جﺮﻔﺗ ﺖﺣاﺮﺘﺳا ،ﺮﮑﻔﺗ و
ﺎﯾ ﯽﺣور ﺶﻣارآ
ﻪﺑ ﯽﻣ ﺖﺳد
،ﺪﻧروآ طﺎﺒﺗرا ﺗرﻮﺻ رد و دراد ﯽ
اﺮﺷ رد ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻪﮐ ﯾ
ﻂ ﻣ ﺪﺷﺎﺑ بﻮﻠﻄﻣ ﯽ
اﻮﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﺜﮐاﺪﺣ ناﻮﺗ ﯾ
ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺪ دﺮﺑ ار .
- 2 شور و داﻮﻣ
ﺎﻫ
- ﯽﻓﺮﻌﻣ زﯾ ﺮ ﻪﺿﻮﺣ ﺎﻫ ي ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽ
: ﺮﯾز ود ﻪﺿﻮﺣ هد ﯽﻧﺎﻤﭼ و (رﺎﻤﯿﺗ) ﮏﺷﺎﻨﭼ ،ﻢﯿﻠﻗا ﻂﯾاﺮﺷ ﺎﺑ (ﺪﻫﺎﺷ) ﻻﺎﺑ
ﻦﯿﻣز ﺪﻧﺪﯾدﺮﮔ بﺎﺨﺘﻧا ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ مﺎﺠﻧا ياﺮﺑ ،ﻪﺑﺎﺸﻣ (ﻞﮕﻨﺟ و ﻢﯾد ﺖﻋارز) ﯽﺿارا يﺮﺑرﺎﮐ و ﯽﺳﺎﻨﺷ ]
لوﺪﺟ [1 ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .
ﻞﮑﺷ ﻞﻬﭼ ﺰﯿﺨﺑآ ﻪﺿﻮﺣ رد ار ﺎﻬﻧآ ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ1 ﯽﻣ نﺎﺸﻧ يﺎﭼ
.ﺪﻫد
لوﺪﺟ تﺎﻋﻼﻃا :1 ﺮﯾز ود ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﯽﻓاﺮﮔﻮﯾﺰﯿﻓ هد ﻪﺿﻮﺣ
ﯽﻧﺎﻤﭼ و ﮏﺷﺎﻨﭼ ﻻﺎﺑ
ﺖﺣﺎﺴﻣ
(رﺎﺘﮑﻫ) (ﺮﺘﻣ) ﻂﯿﺤﻣ
ﺐﯾﺮﺿ ﯽﮔدﺮﺸﻓ ﺐﯾﺮﺿ ﯽﮔﺪﯿﺸﮐ ﻂﺳﻮﺘﻣ عﺎﻔﺗرا
(ﺮﺘﻣ) ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺐﯿﺷ
ﻪﻫاﺮﺑآ ﻞﮑﺷ
هد ﮏﺷﺎﻨﭼ 488
/60 10516 /33 1 /49
0 /5
1392 /54
30 يزاﻮﻣ
ﯽﻧﺎﻤﭼ ﻻﺎﺑ 240
/73 7050 /31
1 /49
0 /5
1268 /39
33 يزاﻮﻣ
1 Provisioning Services
2 Regulating
3 Cultural
4 Life Supporting Services
ﺮﺘﻣارﺎﭘ ﺮﯾز ﻪﺿﻮﺣ
3
ﻞﮑﺷ - 1 ﻪﺿﻮﺣﺮﯾز ﺖﯿﻌﻗﻮﻣ ﺪﻫﺎﺷ و رﺎﻤﯿﺗ يﺎﻫ
ﺨﺑآ ﻪﺿﻮﺣ رد ﯿ
ﻞﻬﭼ ﺰ ﺎﭼ ي
- شور ﺶﻫوﮋﭘ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ :
هداد يروآدﺮﮔ و فﺪﻫ ﺮﻈﻧ زا ﺶﻫوﮋﭘ ﮏﯾ ،ﺎﻫ
ﺎﻘﻣ ﯾ ﻪﺴ ا ي زا اﺮﺟا هﻮﯿﺷ ﺮﻈﻧ زا و ﺖﺳا
ﯽﻧاﺪﯿﻣ عﻮﻧ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ راﺰﺑا ﺎﺑ و
ﺖﺳا رد . ﻦﯾا ﺶﻫوﮋﭘ ﯽﺑﺎﯾزرا يرادﺰﯿﺨﺑآ تﺎﻣاﺪﻗا اﺮﺟا
هﺪﺷ ساﺮﺗ) و ﻪﻓﻮﻠﻋ ،يﺪﻨﺑ
لﺎﻬﻧ يرﺎﮐ مﺪﮑﭼ و ﺎﻫ ( ﯽﮕﻨﻫﺮﻓ تﺎﻣﺪﺧ ﺮﺑ ﺮﯾز رد ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺖﻟﺎﺣ ﻪﺑ ﺰﯿﺨﺑآ ﻪﺿﻮﺣ
ﻪﺿﻮﺣ نﺎﻨﯿﺸﻧﺰﯿﺨﺑآ هﺎﮔﺪﯾد زا ﺪﻫﺎﺷ و رﺎﻤﯿﺗ يﺎﻫ
شور ﻪﺑ ترﻮﺻ ﯽﻔﯿﮐ اﺬﻟ .ﺖﻓﺮﯾﺬﭘ
ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﺑ فاﺪﻫا درﻮﻣ
،ﺮﻈﻧ ﺺﺧﺎﺷ ود ز
ﯾ ﺋﺎﺒ ﯽ ﻪﻘﻄﻨﻣ رد ﺮﮕﺷدﺮﮔ بﺬﺟ و ﺮﻈﻨﻣ رد
ﺐﻟﺎﻗ
ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺗﻻاﻮﺌﺳ
ﯽ ﯽﺣاﺮﻃ هﺪﺷ و ﻤﮑﺗ زا ﺲﭘ ﯿ
ﻪﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻞ رﻮﻀﺣ رﻮﻃ
ي ﻠﺤﺗ و ﯿ رﺎﻣآ ﻞ ي ﺎﺘﻧ ﯾ ﺨﺑآ تﺎﻣاﺪﻗا ﺞ ﯿ
رادﺰ ي ﯽﺑﺎﯾزرا
ﺪﺷ ﺮﯾز ﺖﯿﻌﻤﺟ . ﻪﺿﻮﺣ
ﻪﺑ ﺪﻫﺎﺷ و رﺎﻤﯿﺗ يﺎﻫ ﺐﯿﺗﺮﺗ
و930 ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻞﮐ نﺎﯿﻣ زا ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﻔﻧ480
ﻪﺑ يرﺎﻣآ داﺪﻌﺗ ﺐﯿﺗﺮﺗ و90
ﻪﻧﻮﻤﻧ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﺮﻔﻧ40 يﺮﯿﮔ
ﯽﻓدﺎﺼﺗ ﺮﯾز ياﺮﺑ هدﺎﺳ هد ﻪﺿﻮﺣ
ﯽﻧﺎﻤﭼ و ﮏﺷﺎﻨﭼ ﻢﺠﺣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﮐذ ﻪﺑ مزﻻ .ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﻻﺎﺑ
ﺮﯾز ﺮﻫ رد يرﺎﻣآ ﻪﻧﻮﻤﻧ ناﺮﮐﻮﮐ لﻮﻣﺮﻓ ﻖﯾﺮﻃ زا ﻪﺿﻮﺣ
ﻪﺑ 1
ﺲﭙﺳ .ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻃ
ﯽ ﺎﻫﺎﺘﺳور رد رﻮﻀﺣ ي
رﻮﮐﺬﻣ رد طﺎﺒﺗرا ﺎﺑ تﻻاﻮﺳ
ﺖﺒﺴﻧ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﺑ
ﻞﯿﻤﮑﺗ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﺎﻫ نﺎﻨﯿﺸﻧﺰﯿﺨﺑآ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﺑ ﻪﮐ
رﻮﻃ بﺎﺨﺘﻧا ﯽﻓدﺎﺼﺗ
،ﺪﻧﺪﺷ ماﺪﻗا يﺎﻫرﻮﺤﻣ .ﺪﺷ ﺶﺳﺮﭘ
ﺎﻫ رد
ﻦﯾا ﺮﺑ ﻪﮐ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻒﯿﻃ يﺎﻨﺒﻣ
،تﺮﮑﯿﻟ ﺦﺳﺎﭘ ﯽﯾﺎﻫ زا ﯽﻠﯿﺧ ) ﻢﮐ ﯽﻠﯿﺧ ﺎﺗ (1 دﺎﯾز ) ﻪﺘﺷاد (5 ،داﺮﻓا ﻒﻟﺎﺨﻣ ﻼﻣﺎﮐ تاﺮﻈﻧ ياﺮﺑ و ﺪﻧا
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺮﯿﺧ ﻪﻨﯾﺰﮔ ،نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﺳﺪﻘﻣ) ﺪﺷ
.(1394 ﻋا) ﯽﯾاور ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ (رﺎﺒﺘ هﺮﺒﺧ ﻦﯿﺼﺼﺨﺘﻣ و نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻂﺳﻮﺗ ﺎﻫ
ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﯽﯾﺎﯾﺎﭘ و ﺪﯿﯾﺄﺗ درﻮﻣ خﺎﺒﻧوﺮﮐ يﺎﻔﻟآ ﻖﯾﺮﻃ زا ﺰﯿﻧ ﺎﻫ
/92 ﻪﺑ 0 .ﺪﻣآ ﺖﺳد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ﻠﺤﺗ ﯿ ﻨﻌﻣ دﻮﺟو فﻼﺘﺧا ﻞ ﯽ
ﺑ راد ﯿ ود ﻦ
ﺎﺘﺳور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ رﺎﻣآ شور
ي ﻦﻣ و ﯾ ﻨﺘ ﯽ ترﻮﺻ .ﺖﻓﺮﮔ
- 3 ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﺎﺘﻧ ﯾ ﺞ رد لوﺪﺟ ] [ 2 ﻣ نﺎﺸﻧ ﯽ ﺪﻫد ﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ ﯽ راد ي رد ﺺﺧﺎﺷ ود ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽ
زا ﺮﺘﻤﮐ /05 ﯽﻣ0
،ﺪﺷﺎﺑ اﺬﻟ توﺎﻔﺗ
يرادﺎﻨﻌﻣ رد
ﺦﺳﺎﭘ يﺎﻫ ﺮﯾز ود ﻪﺿﻮﺣ رد ﺮﻫ ﺺﺧﺎﺷ ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽ .دﻮﺷ ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻦ ﺺﺧﺎﺷ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺿﻮﺣﺮﯾز رد ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ
هد) ﯽﻧﺎﻤﭼ) ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺿﻮﺣﺮﯾز ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ (ﮏﺷﺎﻨﭼ ﯽﻣ يﺮﺗﻻﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ياراد (ﻻﺎﺑ
.ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺮﯾز رد ﻊﻗاو رد ﻪﺑ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺿﻮﺣ
ﺪﻗﺎﻓ ﻞﯿﻟد
ﺮﯾز ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ يﺮﺘﻤﮐ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،يرادﺰﯿﺨﺑآ تﺎﻣاﺪﻗا اﺬﻟ .ﺪﻧداد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ ﻪﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺿﻮﺣ
ﯽﺑﺎﯾزرا ﻞﺻﺎﺣ زا ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ هﺪﻣآ ﺖﺳد
داد نﺎﺸﻧ
، ﺮﯾز رد ﻪﺿﻮﺣ ﻪﺑ ،ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ نآ رد يرادﺰﯿﺨﺑآ تﺎﻣاﺪﻗا ﻪﮐ رﺎﻤﯿﺗ رﺪﻫ زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ و كﺎﺧ ﺖﯿﺒﺜﺗ ﻞﯿﻟد
و بآ ﺖﻓر
ﻢﺸﭼ ،كﺎﺧ ﺮﯾز ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻘﻄﻨﻣ زاﺪﻧا
بﻮﻠﻄﻣ ﺖﯿﻌﺿو ياراد ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺿﻮﺣ
هدﻮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﺮﮕﺷدﺮﮔ بﺬﺟ و ﻪﻘﻄﻨﻣ ﺮﻈﻨﻣ ﯽﺋﺎﺒﯾز ﺮﺑ و
.ﺖﺳا اﺬﻟ ﺮﯾز رد ﻦﮐﺎﺳ مدﺮﻣ ﯽﻨﻌﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺿﻮﺣ
مﺎﺠﻧا رﺎﺘﺳاﻮﺧ ،رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺿﻮﺣﺮﯾز رد يرادﺰﯿﺨﺑآ تﺎﻣاﺪﻗا راد
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ و تﺎﻣاﺪﻗا ﺷزﻮﻣآ يﺎﻫ
ﺪﻧدﻮﺑ ﺎﺘﺳور رد ﯽ .
1Cochran Formula
4
لوﺪﺟ - 2 ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﯽ ﻪﺿﻮﺣﺮﯾز ﺪﻫﺎﺷ ﺎﺑ رﺎﻤﯿﺗ يﺎﻫ
ﺺﺧﺎﺷ ﺎﻫ ﺮﯾز
ﻪﺿﻮﺣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ يﺎﻫ ﻪﺒﺗر ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
ﺎﻫ نﻮﻣزآ هرﺎﻣآ راﺪﻘﻣ
ﯽﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ يراد
ﯽﺋﺎﺒﯾز ﻪﻘﻄﻨﻣ رﺎﻤﯿﺗ
/99 81 00 316
/
0 28/4 ﺪﻫﺎﺷ
بﺬﺟ ﺮﮕﺷدﺮﮔ رد ﻪﻘﻄﻨﻣ رﺎﻤﯿﺗ
/42 5 83
/ 187 /00
0 25/19 ﺪﻫﺎﺷ
ﻊﺑﺎﻨﻣ نﺎﻤﻠﺳ ،.ز ،ﯽﻬﻟاﺪﺳا
،.ح .س ،ﯽﻤﯾﺮﮐﺮﯿﻣ ،.ع ،ﯽﻨﯿﻫﺎﻣ
،ﯽﻤﯿﻈﻋ و .ا.م
لﺪﻣ .1394 ﺖﺴﯾز ﺖﻣﺪﺧ يزﺎﺳ مﺮﻧ ﺎﺑ كﺎﺧ ﺖﺷاﺪﻬﮕﻧ ﯽﻣﻮﺑ
راﺰﻓا
InVEST ﻪﺿﻮﺣ ﯽﻗﺮﺷ ﺶﺨﺑ :يدرﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ) ، نﺎﮔﺮﮔ ﺰﯿﺨﺑآ
،(دور ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﻠﺠﻣ ،ﯽﻄﯿﺤﻣ ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ يﺎﻫ
)5 :(19 -75 . 61
.ع ،يﺮﯿﻣا
،ﯽﺋاﺪﺻ ،
،.ل هداز ﻖﻟﺎﺧ
،نﺎﮔ
،.ع رﻮﭘﺮﻔﻨﻀﻏ
،.ن ،
،يﺮﯿﻣا و .م هژوﺮﭘ ﯽﺑﺎﯾزرا .1388 بﻮﺳر و ﺶﯾﺎﺳﺮﻓ لﺮﺘﻨﮐ رد يرادﺰﯿﺨﺑآ يﺎﻫ
ﻪﺿﻮﺣ :يدرﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ) يرادﺰﯿﺨﺑآ تﺎﯿﻠﻤﻋ ياﺮﺟا زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ﯽﻧﺎﻣز هرود رد
،(هﺮﻏﻼﻫ ﺰﯿﺨﺑآ ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ و مﻮﻠﻋ ﯽﻠﻣ ﺶﯾﺎﻤﻫ ﻦﯿﻤﺠﻨﭘ
يﺎﯾﻼﺑ راﺪﯾﺎﭘ ﺖﯾﺮﯾﺪﻣ) ناﺮﯾا يرادﺰﯿﺨﺑآ .نﺎﮔﺮﮔ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،(ﯽﻌﯿﺒﻃ
ﺪﻧرز ﯾ ،.ا ،نﺎ ﯾ روﺎ ي ﺮﻔﻌﺟ ،.ر.ا ، ي
ﻣا و ،.ر.ح ، ﯿ
ﻤﺣ ،داﮋﻧﺮ ﯿ .ﺪ .1394 لﺪﻣ زﺎﺳ ي تاﺮﺛا ﻐﺗ ﯿﯿ ﺮ ﺮﺑرﺎﮐ ي ﻣز ﯿ ﻦ ﺮﺑ تﺎﻣﺪﺧ ﺑآ ﯽ ﺳﻮﮐا ﯿ ﻢﺘﺴ ﺎﺑ
هدﺎﻔﺘﺳا زا ﯾ ﮏ ﻪﻧﺎﻣﺎﺳ ﺘﺸﭘ ﯿ نﺎﺒ ﺳ ﯿ ﺖﺳﺎ راﺬﮔ ي ﺤﻣ مﻮﻠﻋ ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ ، ﯿ
ﻄ ﯽ ، ،4 -112 . 97
ﮐﺮﻬﺷ ﯽ ، ﻣﻼﻏ ،.ر.م ﯽ ﺮﻗﺎﺑ ي
،.ن ، ﺮﺷ اﻓ ﺘ .م ،رﺪﻧاﺪﻤ
، ب ،ﺶﻨﻤﻬﺑ و .
.1394 ﻊﺗاﺮﻣ تﺎﻣﺪﺧ و تﻻﻮﺼﺤﻣ
، دﯾ هﺎﮔﺪ ﻮﻟوا و ﺎﻫ ﯾ ﺖ ﺎﻫ ي ﻠﺤﻣ ﯽ
درﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ) ي
ﺮﮕﺴﺣ ﻊﺗاﺮﻣ : ﯾ
ا ،نارﺪﻧزﺎﻣ نﺎﺘﺳا ،نﺎﺠ ﯾ
ناﺮ ،(
،ﻊﺗﺮﻣ مﻮﻠﻋ ﻪﻠﺠﻣ :5
-212 221 .
.م ،ﯽﺗﻼﺤﻣ يﺮﯿﺼﻧ ،.ع ،ﯽﮑﭼﻮﮐ
،يرﻮﻔﻏ ،
،.ا ﯽﺟﻮﻠﺤﻣ
،.م ،دار حﻼﻓ و
،رﻮﭘ .ف مﺎﻈﻧ مﻮﺑ تﺎﻣﺪﺧ يدﺎﺼﺘﻗا شزرا .1395 مﺪﻨﮔ يﺪﯿﻟﻮﺗ يﺎﻫ
نﺎﺳاﺮﺧ نﺎﺘﺳا
،يﻮﺿر ﻪﯾﺮﺸﻧ مﻮﺑ ﯽﺳﺎﻨﺷ ،يزروﺎﺸﮐ )8
:(4 -627 . 614
ﺪﻤﺘﻌﻣ كرﺎﻬﺑ ،يﺮﯾزو .م ،ﯽﯾازﺮﯿﻣ ،.
،.ف ،ﯽﻔﯾﺮﺷ ،.ع ،ﯽﺒﺤﻣ و
.ع هژوﺮﭘ ياﺮﺟا ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ .1390 تاﺮﯿﯿﻐﺗ رد يرادﺰﯿﺨﺑآ يﺎﻫ
ﺶﺷﻮﭘ ﯽﻫﺎﯿﮔ اﺪﯾﺎﭘ و ر ﺖﮐﺮﺣ يزﺎﺳ هدﻮﺗ يﺎﻫ
،يا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ تﺎﻋﻼﻃا ﻢﺘﺴﯿﺳ و رود زا ﺶﺠﻨﺳ دﺮﺑرﺎﮐ ﻪﻠﺠﻣ ،ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ يﺰﯾر
)2 :(3
-53 . 45
،.ن ،ﯽﺳﺪﻘﻣ ،ﺦﯿﺷ
،.ب.و ﯽﻔﺠﻧ و
،داﮋﻧ .ع حﺮﻃ ﯽﻔﯿﮐ ﯽﺑﺎﯾزرا .1394 :يدرﻮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ) ﯽﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ شور ﻪﺑ يرادﺰﯿﺨﺑآ يﺎﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﯾﺮﺸﻧ ،(نﺎﺘﺳﻮﺑ ﺪﺳ ﺰﯿﺨﺑآ ﻪﺿﻮﺣ ،كﺎﺧ و بآ ﺖﻇﺎﻔﺣ يﺎﻫ
)22 :(2 -2018 .205
Ai, J., Sun, X. Feng, L., Li, Y., and Xiaodong., Zhu., 2015. Analyzing the spatial patterns and drivers of ecosystem servise in rapidly urbanizing Taihu Lake Basin of China. Frontiers of Earth Science, 9 (3): 531-545.
Delphin, S., Escobedo, F.J., bd-Elrahman., A., and Cropper, A.W., 2013. Mapping potential carbon and timber losses from hurricans using a decision tree and ecosystem services driver model. Journal of Environmental Management, 129: 599- 607.
Heal, G. M., Barbier, E. B., Boyle, K. J., Covich. A. P., Gloss, S. P., Hershner, C. H., Hoehn, J. P., Pringle, C. M., Polasky, S., Segerso, K., Schrader- Frechette, K., 2005. Valuing Ecosystem Services. Toward Better Environmental Decision- Making. The National Academies Press, Washington, D.C.
Leh, M.D., Matlock, MD., Cummingsa, E.C., and Nalley, L.L., 2013. Quantifying and mapping multiple ecosystem services change in West Africa. Agreculture, ecosystem & environment, 165: 6-18.
Logsdon., R.A. and Chaubey., I. 2013. A quantiative approach to evaluating ecosystem servise. Ecological Modelling, 257: 57-65.
Meshesha, Y.B., and Birhanu., B.S., 2015. Assessment of the effectiveness of watershed management intervention in Chena Woreda, Kaffa Zone, Southwestern Ethiopia. Journal of Water Resource and Protection, 7:
1257-1269.
Singh, J., and Sharma, T., 2016. Farmers’ Perceptions and Satisfaction Levels on the Performance of Watershed Development Activities in the Morni Hill area of the Siwalik Himalayas in India, 44 (1): 91–104.
5
Evaluating the impact of watershed management measures on cultural services of watersheds
Abstract
Conservation and proper utilization of water and soil resources are one of the priorities of the management of watersheds. Evaluating the effectiveness of management measures from different aspects is essential to identify the strengths and weaknesses of the measures. In this paper, the comparative evaluation of the impact of watershed management measures on the cultural services of watershed for the sub- watersheds of Chamanibala (control) and Dehchenashk (treatment), located in the Chehl-chai watershed Golestan province the stakeholders point of views using a questionnaire and through social survay based on was investigated, the statistical significance of the differences was tested by the Mann-Whitney test. The results show that watershed management measures including lucerne growing, tree plantation, terracing, and check- dams in the treatment compared to the control sub-watershed have a significant effect on the people's attitude towards increasing the beauty of the landscape and attracting ecotourists.
Key words: Impact assessment, questionnaire, cultural services, Sub-basin of treatment and control
