Государственный общеобязательный стандарт образования Республики Казахстан специальности 050729 – «Строительство» (ГОСО РК 3.08.355-2006)
1 предусматривает реализацию образовательной программы бакалавриата при изучении обязательного компонента профилирующих дисциплин на лекционных, практических, лабораторных занятиях. Курсовое проектирование рассматривается как вид учебной работы студента по дисциплине и выполняется в пределах кредитов, отводимых на ее изучение.Для выполнения курсового проекта студенту выдается задание, в котором указывается перечень обязательных к рассмотрению разделов. Материал проектирования оформляется в виде чертежей и пояснительной записки. Особенностью проектирования как вида учебной деятельности студента является освоение содержания тем программы дисциплины методом практической работы на основе постановки глобальной, времяемкой задачи, преследующей цель создания расчетно-графического объекта, системы. Разделы проектирования взаимоувязаны, исходный материал для выполнения очередного раздела является результатом выполнения работы предыдущего, предыдущих разделов. Нередко выполнение этапа работы и его результаты определяют правильность проектирования и дают основания для подведения промежуточных итогов и при необходимости переосмысления постановки задач проектирования.
Все вышеуказанное существенно дополняет, углубляет изучаемое на лекционных, практических, лабораторных занятиях, открывает в познании дисциплины как науки новое, знания выливаются в стройную систему, приобретают практическую значимость.
Глобальное, итоговое решение задачи проектирования формируется в структуру взаимоувязанных частностей.
Здесь было бы уместно сделать заключение о том, что проектирование повышает эффективность учебного процесса. Это объективно. Однако, немаловажен в деле
проектирования как вида учебной деятельности фактор субъективный, связанный с руководителем и исполнителями, которыми являются преподаватель и студенты.
Достижение целей проектирования в учебном процессе неразрывно с правильностью организации работы студентов преподавателем в период семестра, его умения грамотно поставить необходимые для решения задачи, реальностью трудоемкости проекта, учитывающей багаж остаточных знаний, интеллектуальные возможности студента среднего уровня, занятость его в течение недели. Студенты должны быть обеспечены раздаточным материалом, методической, нормативной, справочной и другой литературой. Содержание проекта должно быть в целом интересно.
Правильная организация работы проектирования студента представляет собой следующий порядок. Выдача в первые дни начала семестра задания, содержание которого определяет трудоемкость разделов проектирования, время выполнения, список рекомендуемой к использованию литературы. Задание должно быть оформлено в виде документа с датами, утвержденными заведующим кафедрой, подписями преподавателя о выдаче задания, студента о приеме задания к исполнению. Кроме части содержания такая форма задания изначально ориентирует студента на планомерную работу. Обязателен в течение семестра текущий, рубежный контроль этапов проектирования на основе обращений студента за консультациями, проверки выполнения результатов расчетов, графической работы, осмысления им содержания. После первой половины семестра студентов следует ознакомить с утвержденным на кафедре графиком защиты курсового проекта. График защиты по дням, естественно, составляется с учетом рейтинга работы студентов. Неполное выполнение студентом проекта следует считать возможным в объеме не менее минимально необходимого, соответствующего баллу рейтинга допуска. Курсовой проект уместно дифференцировать по разделам пояснительной записки и чертежей количественно исходя из трудоемкостей.
ГОСО РК 3.08.355-2006 специальности бакалавриата 050729-«Строительство»
1предусматривает выполнение студентами специализации «Теплогазоснабжение и вентиляция» (ТГВ) по обязательному компоненту блока профилирующих дисциплин пяти курсовых проектов, а именно, по дисциплинам: «Теплогенерирующие установки»,
«Теплоснабжение-I», «Газоснабжение-I», «Отопление» и «Вентиляция и кондиционирование воздуха». В целом, содержание проектов включает в себя рассмотрение вопросов, связанных с источниками теплоты города, населенного пункта, инженерными коммуникациями транспорта теплоты, газа, системами обеспечения микроклимата зданий различного назначения, системами горячего водоснабжения, газоснабжения зданий. Т.е. стандарт образования ставит задачу изучения студентами вышеназванной специализации основ знаний, и в первую очередь проектирования, глобальной системы города, населенного пункта, функциональное назначение которой производство и отпуск энергоносителя, его транспорт, эффективное использование потребителями, создание в помещениях метеорологических условий комфортной жизнедеятельности человека, технологии производств. Функционирование данной глобальной системы должно отвечать требованиям экологии воздушного бассейна – чистоты атмосферного воздуха. Очевидна важность, большая необходимость курсового проектирования для процесса познания. Впрочем, проектирование, - это одно из определяющих направлений деятельности инженера, бакалавра специальности «Строительство».
В частности, проекты дисциплин «Теплоснабжение-I» и «Газоснабжение-I» могут именоваться, соответственно – «Теплоснабжение города» и «Снабжение микрорайона сжиженным углеводородным газом». Курсовое проектирование на такие темы осуществляется студентами специальности «Строительство» (специализация ТГВ) инженерно-строительного факультета Евразийского национального университета им.
Л.Н.Гумилева. Руководство проектированием ведется кафедрой «Инженерные коммуникации».
Проекты индивидуальны по содержанию, но учитывают некоторые взаимные нормы проектирования. К примеру, конструирование наружного подземного распределительного газопровода по территории застройки микрорайона ведется с учетом соблюдения минимальных расстояний в свету по горизонтали, вертикали до других инженерных коммуникаций – тепловых сетей, хозяйственно-питьевого водопровода, канализации, силовой и телефонных линий, камер и колодцев коммуникаций. Участки пересечения газопроводов с теплопроводами в канальной прокладке, а также при невозможности выдержать требование минимального расстояния до колодцев, газопроводы прокладываются в футлярах. Разработка проекта одной системы ведется с учетом требований проектирования к другим системам и их элементам. Обобщенное проектирование - это освоение знаний не только данной дисциплины, но и смежных дисциплин.
Собственно, проектирование по дисциплине «Теплоснабжение-I» на тему
«Теплоснабжение города» представляет собой, примерно, последовательность выполнения работ, указанных в таблице. Согласно вышепредложенному, объемы работ имеют числовой эквивалент в процентах, что позволяет на каждом этапе проектирования вести строгий учет рейтинга и определить в итоге объективную оценку.
Содержание курсового проекта по дисциплине «Теплоснабжение-I»
№ I. Пояснительная записка Срок
выполнения
Объём работы, %
1 2 3 4
1 Расчет тепловых нагрузок. 18.09 10
2 График продолжительности тепловой нагрузки.
Графики регулирования отпуска теплоты.
04.10 15
3 Схема тепловой сети, расчетные расходы теплоносителя.
16.10 8
4 Монтажная схема тепловых сетей. 27.10 6
5 Гидравлический расчет теплопроводов. 31.10 11
6 Пьезометрический график тепловых сетей. 08.11 11
7 Подбор сетевых и подпиточных насосов. 15.11 4
Всего 65
№ II. Чертежи Число
листов, формат
Срок
выполнения
Объём работы, %
1 2 3 4 5
1 Генплан с тепловыми сетями. 1, А3 20.11 6
2 Монтажная схема тепловых сетей. 1, А3 22.11 5
3 Профиль теплотрассы. 1, А3 26.11 12
4 Узел теплотрассы. 1, А3 01.12 12
Всего 35
Таким образом, курсовое проектирование как вид учебной работы охватывает, объединяет такие важные основные разделы дисциплины, определяемые типовой учебной программой
2 , учебной литературой
3,4
, как – «Тепловое потребление», «Системы теплоснабжения», «Регулирование отпуска теплоты», «Тепловые сети». Их изучение ведется студентами планомерно, последовательно, методом практической работы в числах, графической работы в направлении от поставленной задачи по заданию до получения решения, – создание одной из систем инфраструктуры города. Это относится и к проекту по дисциплине «Газоснабжение-I».Любой проект, определяемый стандартом образования
1 , является для студента, в общем случае, первым, ознакомительным. Проектирование базируется на расчетах, в основе которых лежит тот или иной инженерный метод – последовательность числовых операций.Поэтому для уяснения метода, осмысления промежуточных методов, итогового результата в работе студента должен быть «ручной» счет. Для разработки графиков и чертежей проекта удобен в настоящее время AutoCAD. Проектирование же по дисциплинам компонента по выбору, которые являются по содержанию развитием предметов обязательного компонента, может осуществляться с применением для производства расчетов в полном объеме стандартных компьютерных программ.
Для технических специальностей значимость курсового проектирования в учебном процессе освоения предмета велика. Положение стандарта образования
1 о том, что«курсовые работы (проекты) рассматриваются как вид учебной работы по дисциплине и выполняются в пределах кредитов, отводимых на ее изучение», не является конкретным, т.е.
не определяет объема проектирования. В случаях неквалифицированного руководства возможно сведение выполнения проекта (работы) до уровня неудовлетворительного.
Отсюда, целесообразным является разделение числа кредитов, установленных на изучение дисциплины по составляющим: курсовой проект (работа), остальные виды учебной работы.
Каждая из составляющих должна сопровождаться обоснованным объемом самостоятельной работы студента. Все это предусматривает отдельную итоговую оценку, запись в зачетной книжке и ведомость деканата. Решение вопроса о разделении следует решать на методическом семинаре, заседании кафедры.
Выводы:
1. Курсовое проектирование как вид учебной работы охватывает, объединяет основные разделы дисциплины, определяемые типовой учебной программой, учебной литературой. В целом, это освоение знаний не только данной дисциплины, но и смежных дисциплин.
2. Особенностью проектирования как вида учебной деятельности студента является изучение содержания тем программы дисциплины методом практической работы на основе постановки глобальной, времяемкой задачи, преследующей цель создания расчетно- графического объекта, системы.
3. Проектирование существенно дополняет, углубляет изучаемое на лекционных, практических, лабораторных занятиях, открывает в познании дисциплины как науки новое, знания выливаются в стройную систему, приобретают практическую значимость, глобально–
итоговое решение задачи проектирования формируется в структуру взаимоувязанных частностей.
4. Достижение целей проектирования в учебном процессе определяется правильностью организации работы студентов преподавателем в период семестра, его умения грамотно поставить необходимые для решения задачи, реальностью трудоемкости проекта.
5. Обязателен в течение семестра текущий, рубежный контроль этапов проектирования на основе обращений студента за консультациями, проверки выполнения результатов расчетов, графической работы, осмысления им содержания. Курсовой проект уместно дифференцировать по разделам пояснительной записки и чертежей, количественно исходя из трудоемкостей, что позволяет на каждом этапе проектирования вести строгий учет рейтинга и определить в итоге объективную оценку.
6. Для уяснения инженерных методов проектирования, осмысления промежуточных, итогового результата в работе студента должен быть «ручной» счет. Проектирование же по дисциплинам компонента по выбору, которые являются по содержанию развитием предметов обязательного компонента, может осуществляться с применением для производства расчетов в полном объеме стандартных компьютерных программ.
7. Целесообразным является разделение числа кредитов, установленных на изучение дисциплины по составляющим: курсовой проект (работа), остальные виды учебной работы.
Каждая из составляющих должна сопровождаться обоснованным объемом самостоятельной работы студента. Все это предусматривает отдельную итоговую оценку, запись в зачетной книжке и ведомость деканата. Решение вопроса о разделении следует рассматривать на методическом семинаре, заседании кафедры.
Список литературы:
1. ГОСО РК 3.08.355-2006 Образование высшее профессиональное Бакалавриат: Специальность 050729-Строительство. – Утверждён и введён в действие Приказом МОН РК от 23 декабря 2005 г. № 779.
2. Типовая учебная программа Теплоснабжение-I. Образование высшее профессиональное Бакалавриат: Специальность 050729-Строительство, специализация – Теплогазоснабжение и вентиляция. – Астана, МОН РК, 2007.
3. Соколов Е.Я. Теплофикация и тепловые сети: Учебник для вузов. 8-е изд. стереотип. – М.:
Издательский дом МЭИ, 2006. – 472 с.
4. Теплоснабжение: Учебник для вузов / А.А.Ионин, Б.М.Хлыбов, В.Н.Братенков, Е.Н.Терлецкая; Под ред. А.А.Ионина. – М.: Стройиздат, 1982. – 336 с.
Ж.А.Мұқтар, заңгер, кадр саясаты және құжаттама қызметінің басшысы СОТ ЖҮЙЕСІН ӘКІМШІЛЕНДІРУДЕГІ КЕЙБІР МӘСЕЛЕЛЕР
Егеменді ел болғалы, жыл өткен сайын, сот жүйесін әрі қарай дамытуға үлкен көңіл бөлінуде. Бұны демократиялық, зайырлық, құқықтық мемлекеттің бүкіл дүниежүзілік интеграциядағы орны мен оның нәтижесі десе артық болмайды. Сот жүйесі осы құбылыстың айнасы сияқты, оны бүкіл дүниежүзілік қоғамдастықтарға көрсетіп тұрады. Сондықтан мемлекеттің және де оның басқару орындарының бірінші мақсаты – сот жүйесін жедел түрде әрі қарай дамыту, оны қоғам қимылына қарай жаңарту болды. Сот – қағаз бетіне түсірілген заңды халыққа ауызша түсіндіретін тұлға, яғни ол – сөйлейтін заң. Әрине, соттардың бұл құқықтық мінездемесі Қазақстан Республикасының Ата заңы – Конституциямен белгіленіп,
«Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьялардың мәртебесі туралы»
Конституциялық Заңымен толықтандырылған. Осы құқықтық ережелерге сүйене отырып, сот жүйесін жетілдіру жұмыстары мемлекет басшыларының тарапынан үлкен қарқын алып отырғанына күмән жоқ. Қазақстан Республикасының сот жүйесінің бүгіні мен ертеңі туралы сөз қозғағанда, біз, ең алдымен, өз қызметін демократиялық принциптерге, халықаралық құқықтық қағидаларға негіздейтін тәуелсіз сот жүйесінің қалыптасқанын айта кеткеніміз жөн. Ал енді осындай жетістіктерге жету жолында маңызды орында тұрған соттарды әкімшілендіру жұмысы. Яғни, соттардың қызметін ұйымдастырып, оларды толықтай – әлеуметтік-тұрмыстық, қызметтік құжаттамалық, қаражаттық, материалдық және шаруашылықтық қамтамасыздандыру. «Би болсын - би түсетін үй болсын», – демекші, соттың жағдайын жасау деген – мемлекетімізде заңдылықты сақтау және орындау процесін жетілдіру деген сөз.
Сот-құқықтық реформаның жарқын да, айғақты жетістіктерінің бірі – сот әкімшілерінің қызметінің жақсаруы. Соттардың бәрі бірдей мәртебеде, тек қана олар іс жүргізу құзырымен ғана бөлінеді. Сондықтан, оларды әкімшілендіру жұмысы біркелкі деңгейде жүруі тиіс. Бұл жұмыстың кейінгі жылдары жанданғанына күмән жоқ екенін жоғарыда атап өттік. Оған айғақ, көптеген сот мекемелерінің сыртқы сәулетінің бүгінгі күнге сай болып келе жатқандығы, соттардың ішкі ұйымдастыру жұмыстары қазіргі заманға сай құрал-жабдықтармен қамтамасыз етіліп жатқандығы, сот хатшылары мен басқа мамандардың деңгейлерінің өсуі. Соттарды әкімшілендіру жұмысын ұйымдастырып, оған бас-көз болып отырған Қазақстан Республикасы Жоғарғы сотының жанындағы Сот әкімшілігі жөніндегі комитет, ал облыстарда Сот әкімшілері. Бұл құрылымдар сот
тәуелсіздігін әрі қарай нығайту аясында, Қазақстан Республикасы Президентінің 2000 жылғы 12 қыркүйектегі «Сот әкімшілендірудегі жаңа жүйе қалыптастыру шаралары» туралы Жарлығымен бекітілген. Осы құрылымдар туралы Ережеде жоғарыда аталған комитеттің құзыры мен міндеттері туралы толықтай бөлшектеліп, анықталған. Оның ішінде:
нормативтік-құқықтық актілер қабылдау, сот орындаушылардың жұмысын ұйымдастыру, методикалық шаралар қолдану мен оларды басқару, халықаралық сот шешімдерін орындауды құқықтық қамтамасыз етіп, кейбір құжаттарға апостиль қою, құқықтық құжаттар шығару т.б.
Дегенмен, істеліп жатқан жұмыстар көп болса да, көңіл бөлерлік мәселелер бар екендігін атап өткен жөн. Сот әкімшілігі жүйесінің құзырындағы жұмыстардың барлығы әкімшілендіру процесіне жатады деп айтуға болмайды. Біздің ойымызша әкімшілік қызметке қарайтындар төмендегілер:
- соттардың жеке істерін жүргізіп, кадрлық құжаттармен қамтамасыз ету (кадрлық қызмет);
- соттардың іс қағаздарын жүргізіп, оларды ыңғайлап, айналымын қамтамасыз ету (кеңсе жұмысы);
- соттардың жұмысын материалдық, қаржы-экономикалық, шаруашылық тұрғыдан ұйымдастыру;
- сот жұмысындағы іс қарау, құжаттардың айналымы жөнінде статистикалық тұжырымдамалар, талдаулар жасау;
- іс қараудағы жұмыстарды құжаттандыру, сот мәжілісін даярлау (судья хатшылығы);
- судьяларға қауіпсіздік жағдай жасап, оларды іс қарар кезде қорғау (сот приставтары);
- халықаралық соттар құжаттарын құқықтық қамтамасыз ету, апостиль.
Ал, енді сот әкімшілігінің міндетіне сот шешімдерін орындау құзырын беру артықшылық, өйткені бұл өз алды бөлек процессуалдық қимыл. Сот орындаушылардың жұмысын жекешелендіру мәселесі де көтеріліп жүргені бәрімізге мәлім. Өйткені сот шешімдерін орындау жұмысының тиімділігі өте төмен. Кейінгі кезде барлық сот шешімдерінің үштен бірі орындалмай қалады. Оған себеп – осы саланы басқарудың, бақылаудың әлсіздігі, сот әкімшілігі деген ұғымның сот шешімдерін орындауға кері әсері, осы саладағы жұмыс барысының жабықтылығы, сот әкімшілерінің сот орындаушылардан
«дұрыс қызмет көрсетуді» талап етуге басқа жұмыстардан қолдарының босамауы, сот орындаушыларының жұмыстарының ретсіздігі (регламент және процедуралық нормалар тұғырынан).
Мұның бәрін ретке келтіру үшін сот орындаушылар қызметі өз алды бөлек мекеме болуы керек және олардың процессуалдық құқын жетілдіру қажет.
Соттарды әкімшілендіру тек қана судьялардың жұмысын ұйымдастыру, оларға қолайлы жағдай жасап, қызмет көрсету жұмысы деп тиянақтаған жөн. Осыған орай, аталған комитет пен оның жергілікті мекемелеріндегі ішкі құрылымдар мен кадрлар санын қайта қарау қажет.
Сот әкімшілігі қызметкерлерінің басым көпшілігі өзі атқарып жүрген қызметтің мақсаты мен бағытын толықтай түсінбейді, олар өздерін судьялардың үстінен қарайтын, олардың жұмысын тексеретін орган ретінде де көреді. Сондықтан, олардың тарапынан осы қызметті жетілдіру жөнінде салмақты да, терең ойлы идеялар туындамайды. Мысалы, кейбіреулер «сот әкімшісі» деген атауды өзгерту керектігін айтса, кейбіреулер мүлдем сот әкімшілігін Жоғарғы соттан бөліп, бір тәуелсіз мекеме жасауды айтады. Бұл неден туындаған? Әрине, мұның түбінде мансапқорлық, сот жұмысын ұйымдастыру жолындағы жоғары деңгейдегі жауапкершіліктің жетіспеуі, сыбайлас жемқорлықтың жоғары деңгейі сияқты келеңсіз жағдайлар бар. Лауазымның атын өзгерткенмен заты өзгермесе, оның керегі жоқ сияқты. Осы мәселелерді терең түрде зерттесе, судьяларды материалдық, қаржы- экономикалық және шаруашылық тұрғыдан қамтамасыз ететін қызметтер сол соттың аппаратының құрамында болса, ол әлде қайда тиімді де, қолайлы болар еді. Біріншіден,
әкімшілік бағыттағы жүргізіліп жатқан жұмыстардың судьяларға көрнектілігі қамтамасыз етілер еді, екіншіден бюджеттен бөлінген қаражаттың тиімді қолданылуына сот төрағалары көп көңіл бөлер еді де, олардың бұл салаға жауапкершіліктері артар еді, үшіншіден сот жұмыстарын ұйымдастыруда екіжақтылық, түсінбеушілік орын алмас еді.
Кейбір мамандардың талқылауына қарағанда, мұндай жағдайлар судьялардың тәуелсіздігіне кері әсер ететінін айтады. Мұнымен келісуге тағы да болмайды. Өйткені, бұрынғы Әділет министрлігіндегі сот жұмысын ұйымдастыру құзыры комитетке берілген кезден бұл жүйе Жоғарғы соттың бақылауында. Сегіз жылдан астам бұл жұмыс ойдағыдай ұйымдастырылып келе жатыр, ешқандай тәуелсіздікке де ақау түскен жоқ. Керісінше, Жоғарғы сот аппараты комитеттің ішкі ұйымдық және қаржы-экономикалық жұмысын көтеруге ат салысып келе жатыр. Осыған сәйкес, егер де Сот әкімшілігі жөніндегі комитетті осы апараттың құрамындағы бір басқарма, ал жергілікті әкімшілерді облыстық сот аппарат жетекшілері ретінде ұстаса да ешқандай ақау болмас.
Осындай факторлердің жағымсыз әсерлері сот төрелігіне деген сенімнің де төмендеуіне алып келеді, халық мүддесінің шын қорғалуына сенім жоғалады, сондықтан, сот әкімшілігі жүйесін қайта қарап, қайта құру қажет.