DatjvaHpc
J\',.'\) .\A;
SO2-2011
2B
Day Tieng Viet cho hoc sinh dan tdc vori tir each la ngon ngOr thur hai
theo phUdng phap chuyen tiep
Tfc.;:. DOAN THI THU HIEN
8 Ton That Thuyet, HaNoi, Vietnam
y thQc vQa nhQ la mon hpe kien thQe, vOa nha la mbn hpe cbng cu d l cb the hpe tbt cac m b n h p t khac thi tinh hinh tren that dang lo ngai.
3. Mbt sb nha n g h i e n cQu khac thi rb ra p h a n van, khbng biet coi tieng Viet la ban ngQ, tQc t i i n g me de cua h p t sinh dan t o t hay la mpt thQ ngogi ngO hay thQ ngbn ngQ thQ hai. C h i n g hgn, TrQPng DTnh viet: "Tieng Viet b v u n g d a n tbc la mdt ban ban ngO: Nd vQa khdng phai la tieng cua nUdc ngoai (nhu ngoai ngO); nd dope ITnh hpi vQa ta nhien (nhU ban ngQ) vQa qua nha trudng ( n h u ngoai ngQ); nb vQa la ngbn ngO vQa dope tiep thu rat sdm khi Ipt Ibng me (nhQ ban ngO) vQa dope tiep thu qua nha trUbng (nhu ngogi ngQ); nb la mpt ngdn ngO qubc gia (nhQ ban ngO) dbng thbi cung la ngbn ngO thQ 2 (nhQ ngogi ngO) so vbi tieng dan tpc t u a h p t sinh,,, Va nhQ vay cd the gpi dd la BAN BAN NGLf". N g u y i n Nhu Y coi tieng Viet dbi vdi hpe sinh dan tpc la "ban ngQ thQ hai" t b n Nguyen Minh Thuyet thi t e i tieng Viet la thQ tieng "gan tieng me de".
Dd t d i tieng Viet la "ban ban ngO", "tieng me de thQ 2". " T i e n g g i n vdi t i e n g me d e " c u a hpe sinh dan tec nen each tiep can phQdng phap dgy tieng Viet che hpe sinh dan tbc b cac tac gia nay cbn lung tung, khbng du tQdng minh. Tuy cd IQu y den tinh chat "ban ban ngQ" hay "ban ngO thQ 2"
song trong y tabng ve phUdng phap dgy tieng Viet v l n coi t i e n g V i e t t h u p c p h a m tru l i e n g me d e . Chinh TrQdng DTnh da ndi "PhUdng phap day tieng Viet d cac vung dan tpc ve can ban van la phQPng phap day t i i n g Viet ndi t h u n g , cd c h u y den qua trinh tam li cua hoc sinh, k i t hpp vdi viec day IrQt t i e p v d i V i e t dbi c h i e u so s a n h ". Vdi e a c h d i l n giai va Idi khuyen cao nha the nay thi thQc sQ khb k h a n cho ngQdi viet s a c h day tie'ng Viet cho hoc sinh d a n tdc.
4. ChQng tdi coi tieng Viet dbi vdi h p t sinh dan t b t khbng phai la t i i n g me de hay ban ngQ (langue maternelle) vi nhOng ly do sau:
- 54 dan tpc tren lanh thb Viet deu cd ngbn ngO rieng, Irong dd g'an 5 0 % ngdn ngQ da cd chO v i l t . Tre em ngQdi d a n t d t bao gid t u n g h p t ndi tieng dan t o t minh trudc h i t , iQ trong bao thai me, trong Idi nbi nghe dQdc h i n g ngay iQ cac thanh vien trong gia dinh, trade h i t la iQ ngQdi me tQ khi sinh ra eho d e n khi Idn len 3 - 4 t u b i . M d i t r u d n g ngdn ngQ xung quanh dQa tre ngQdi dan fee lubn lubn la tieng dan tpc trong gia dinh la t i i n g nbi c u a ba con, chu b a t , hp h a n g . ThQ t i e n g me de ay da la phQPng tien ghi Igi the gidi hien thQc trong iri giac dQa tre, tgo ra he khai niem bao bpc trong c a t IQ ngQ tie'ng dan t o t . Ngay t a trong t a t gia dinh song ngO dan toe - Viet (me dan l o t - bb Kinh h o a t ngQpt Igi) thi moi tradng giao tiep b i n g tieng dan toe (trong gia dinh) van la chu y e u , khi ra ngoai xa hpi, tiep xuc vdi ngQdi kinh thi hp mdi chuyen ma. Dieu nay k h l n g dinh r a n g t i e n g Viet t h U a bao gib d Q p t sQ d g n g nhu tieng me de d hoc sinh dan tbc va se phai mat thdi gian nhieu nam tiep x u t thQdng xuyen vdi ngudi Kinh va trong nhOng dieu kien thuan Ipi, tieng Viet mdi dupc sQ dung nha ngdn ngO thQ hai t u a hp.
- Tam ly dan t o t , phong t u t tap quan dan l o t , y thQc dan tpc luon iudn nhae nhb c a t thanh vien va ea eong dbng dan too giO gin va nudi dQdng t i i n g ndi t u a hp, vl nd la t u p t sbng, la mau thit, la t a tinh cua hp, du t b sQ dung tieng Viet hay lieng dan tpc k h a t thi hp v l n de t h o tieng ndi cua dan tpc minh ngan vang len trong linh cam IrQdc khi dung tieng noi cua dan too khae.
- Vl vay, du tram nam hay nghin nam nQa, l i i n g Viet hay lie'ng c u a d a n tbc k h a c , hay tieng nQdc ngoai khae v l n chi la n g b n ngi? t h i i ' hai (second
30
SO2-2011DatjvaHpe
langue) cua hoc sinh va dbng dao dan tdc . VI vay, V i e t d a y t i e n g Viet cho hpe sinh d a n toe tat y e u phai theo phQdng phap day ngbn ngQ thQ hai (kieu nhu ngoai ngO).
5. D a y l i e n g V i e t c h o hoc s i n h d a n too I h e o phUPng phap c h u y e n tiep
5. 1. NhQng nguyen t i c chung
- Khai thae kinh nghiem, hieu b i l l cua ngQdi hpe la hpe sinh dan loc de thQe hien cae thao t a t :
-t- C h u y i n liep tQ cai da biet sang cai thQa b i l l , can hpe
-1- TQ ky nang da t o sang ky nang chQa c6, can hpe.
+ TQ ky nang dpc viet lieng me de sang ky nang dpc viel ngbn ngO IhQ 2 - tie'ng Viel
- Lay ngdn ngO nbi lam tien d l : Di IQ ky nang ndi, hieu len ky nang dpc, viet. Dgy h p t ndi, hpe nghe hieu bang tieng V i e l IrQdc.
- Dbng thdi phai dgy l i i n g dan tpc dat den mQt dp nghe ndi, dpc viel thanh I h u t nhu yeu cau theo dp lubi cua hoc sinh.
PhUdng phap nay coi viec hoc chO d a n tdc la b i e n phap t h u y e n l i e p de hpe d p c va v i e l l i e n g Viel, thQ khbng n h l m muc dich chinh la "gbp ph'an bao Ion van hda truyen thbng cua cac dan l o t thieu s b " n h u quan niem phb bien lau nay. Tuy n h i e n , phUPng phap c h u y e n tiep trong day tieng Viet se dan d i n kha nang dpc thbng viel thao chO dan tpc, tQ dd sQ dung nd trong van hda, ddi sbng, bao tbn van hba dan tbc.
5.2. Quy trinh dgy
* 6 Idp 1:
- Day tieng dan tbc IrQdc mpt hpe ky, sao cho cac em b i l l dpe biet viel lieng dan lpc, tQ db chuyen liep day tap viel. tap dpc tieng Viel. Ky nang dpc, v i l t l i i n g dan lpc se dupc c h u y i n sang d p t , v i l t t i i n g Viet d l dang hPn. Day chinh la each khai t h a t cac kinh nghiem, vbn s b n g , ky nang Ihu d i e ngdn ngO ihQ nha't (lieng dan toe - tieng me de) chuyen liep sang thp dac ngon ngO IhQ hai (tieng Viet) vi ve nguyen t i c cP ban Ihi nhOng ky nang, thao lac ve thu. dac ngbn ngO la gibng nhau.
- Song song vdi day dpe viet chQ dan tdc se day lap noi, tap hieu tieng Viet, sao t h t h i t hoc ky dau.
Ire em dan l o t b i l l nbi va hieu l i i n g Viet, de lao cho cac em cd l a m the n h u tre em V i e l (lot nha't trade 6 tubi thi kha nang ndi va hieu tieng Viet cua cac em h p t sinh dan t b t la ngang b i n g vbi Ire em V i e l ) .
- Luyen ky nang dpc, v i l t chQ dan tbc sao cho tre em dan tpc cd kha nang viet dapc mpi dfeu cac em mubn viet, h i i u dupc moi dieu nghe dUpc bang lieng dan lpc.
- Luyen ky nang noi l i e n g V i e l sao cho ire em dan t d t cb the ndi dupc mpi dieu cac em mubn ndi ( b i n g tieng Viet)
Oe day cac ky n a n g t r e n c a n cd nhQng c u d n
sach sau:
-I- Sach dgy lap viet, va tap dpc chO dan lpc + S a c h h u d n g d i n giao v i e n day tap dpc, l a p viet chO dan lpc
+ Sach hpe ndi lieng Viel (hpi thoai) - song ngO dan ldc - Viet.
-h Sach ke t h u y e n dan gian song ngu dan l e t - Viet.
• 6 Idp 2;
- T i i p t u t l u y e n cac ky nang dpe, v i l t chO dan t o t b trinh dp cao hPn.
- Tiep tuc hpe cae ky nang dpc va viel l i i n g Viel vdi trinh dp cao hPn, ihbi IQdng nhieu hdn.
M u t l i e u :
-I- Viel va dpe thanh t h a t lieng dan l o t -I- Ndi thanh thao l i e n g Viet
-I- Viet va dpc dQpc mpi dieu bang tieng Viel phu hpp vdi IQ duy va l a m ly IQa tubi.
De day t a c ky n a n g I r e n c i n cd nhOng cubn sach gibng nhQ b Idp 1 nhQng Irinh dp cao hPn, chu trpng nhieu hPn den ky nang dpc va viet t i i n g dan tdc, ky nang ndi, hieu, dpe viel tieng V i e l .
Cac Idp 3,4,5 lang cUdng ndi, viet, dpc, hieu tieng viet vdi % thdi IQpng, tieng dan too chi duy Iri mdn k l ehuyen va each ke c h u y e n dan gian
5.3. Tdm lai
a) T i i n g Viet dbi vdi hpe sinh d a n tpc la ngbn ngO IhQ hai.
b) Viec day tieng Viet t h o h p t sinh dan lpc t'an ap dung phQdng phap day ngdn ngO thQ hai, khbng ap d u n g phQdng phap dgy t i e n g me de nhQ sach giao khoa tieng Viet dang dQdt dgy trong cac vQng d a n ldc va ca nQde hien nay ( e a c h d a y 20 n a m , Viet Nam da cb s a t h day tieng V i e l rieng ehe hpe sinh dan lpc, sau db Ihi bb, dung mot bp sach t h u n g cho ca hpe sinh d thanh phb va d vung nui (dan tbc thieu sb).
c) Phai cb sach giao khoa day l i e n g V i e l rieng cho h p t sinh dan l o t , theo phQPng phap dgy ngdn ngO thQ hai.
d) PhQdng phap chuyen liep tQ ky nang eua t i i n g me de sang thu d i e ky nang lieng Viet vbi tu t a t h la ngdn ngQ thQ hai, dUdc coi la phQdng phap cb hieu qua dbi vdi viec dgy t i e n g Viet cho h p t sinh dan lpc. Ban chat cua phQPng phap nay la khai Ihac, dua vao t a t ky nang hay kinh nghiem nbi, viet, dpc t i i n g me de de luyen tap cac ky nang nbi, viel, dpc tieng Viet, lao I h u a n Ipi cho h p t sinh khi hoc l i i n g V i e l . Vi cac ky nang ngon ngQ ndi chung la gibng nhau b nhQng ngQdi thupc dan t o t khao nhau; moi ngadi chi hpe nbi, hpe viel mbt fan, khi chuyen sang hoc ngon ngQ k h a t hp cb the c h u y e n nhQng kinh nghiem da hpe sang n l m cac ngbn ngO mdi.
e) B i t d a u hoc t i i n g Viet b i n g viec hoc ndi va hieu tieng V i e l .