V A N D E H O M NAY
Phat trien cay cao su irTay Bac
Ke't qua nghien cu'u va thu'c te trien khai trong cay cao su tai Stfn La, Dien Bien, Lai Chau da cho tha'y tiem nang phat trien cua loai cay nay d Tay B^c. Tuy nhien, qua trinh trong cao su tai cac dja phu'tfng cung nay sinh mpt so' kho khan, doi hoi co sii lien ke't chat ehe cua 4 nha: Nha quan ly, nha khoa hpc, doanh nghiep va nha nong.
Luan cir khoa hoc cho phat trien
Ngay 3.6.2009, Thti tUdng Chinh phu da ky ban banh Quyet dinh so 750/QD- TTg phe duyet Quy hoaeh phat trien cao su den nam 2015 va tam nhin den nam 2020. Theo dd, d cac tinh Tay Bac se khdng phat trien eay cao su theo phong trao ma phai cd bUde di phu hdp. Tren ed sd quy dat va ket qua danh gia hieu qua dien tich cao su da trdng, cac dia phUdng quyet dinh md rpng dien tich d nhUng dia ban cd du dieu kien, de den nam 2020 toan viing dat khoang 50 nghin ha.
Nhu vay, chu trUdng ciia Chinh phii la day manh phat trien cay cao su tai Tay Bae nhUng can cd Id trinh phii bdp.
Cay cao su cd ngudn gd'c tU viing nhiet ddi, vi the can nhiet dp cao va deu (nhiet dp thich hdp nhat la tU 25 den 30°C). Day cting la cay thich hdp vdi viing da't cd dp cao so vdi mtJc nUdc bien tUdng ddi thap (dUdi 600 m). Tuy nhien, bang cdng nghe bien ddi gen va ky that canh tac, cd the tao ra dUdc nhUng gidng cao su thich Ung vdi mdt sd vung ciia Tay Bac. De khang dinh tinh kha thi ciia viec trdng cay cao su tai day cung nhU tranh tinh trang trdng d at, tU phat etia ngUdi dan, Bp Khoa hpc va Cdng nghe (KH&CN), Bd Nong nghiep va Phat trien Ndng thdn da giao cho Vien Khoa hpc ky thuat ndng lam nghiep mien mii phia Bac chii tri thifc hien 2 nhiem vii KH&CN la de tai Nghien eUu xac dinh kha nang phat trien cay cao su d viing trung du, mien niii phia Bac (2007-2011) va du an Phat trien cao su vung Tay Bae (2009-2010). Ke't qua bUdc dau cua de tai va dif an dii khang dinh dUdc quy dat, vung cd kha nang trdng, gid'ng, tdc dp sinh trudng... ciia cay eao su.
^cjr^
4
' '^m'i^z^:^^
^f^mmt
^ « '
'-, ,..-f,^*:/^.
Vudn cao su gidng tcii .xd It Ong, huyen Mudng La, tinh Son IM
De tai da khao sat khoang 161,9 nghin ha cua 3 tinh: Dien Bien: 27,3 nghin ba (cd kha nang trdng 12-13 nghin ha), tap trung chti yeu tai cac huyen Mudng Nhe, Tuan Giao, Mudng Cha, Mudng Ang, Dien Bien; Lai Chau: 52,7 nghin ha (cd kha nang trdng 20 nghin ha), tap trung chu yeu tai cae huyen Sin Ho, MUdng Te, Phong Thd; Sdn La: 81,96 nghin ha (cd kha nang trdng 28-30 nghin ha), tap trung chu yeu tai cac huyen Quynh Nhai, Sdng Ma, Mai Sdn, Mudng La, Thuan Chau, Yen Chau. NbU vay, tdng dien tich eiia cac tieu viing thude 3 tinh cd kha nang trdng cao su la tif 60 den 63 nghin ha. Tuy nhien, da't dai phan ldn la dat dd'c va phan tan, gay khd khan cho viec td chUc trdng, cham sdc va khai
thae, ehe bie'n mii.
Ke't qua khao sat ve gid'ng tai Phti Hd, Phii Thp cho tha'y, cae gidng IAN873, RRIVl, SCATC88/1, GTl...
tUdng dd'i thich nghi vdi dieu kien mien niii phia Bac. Tuy nhien, cae gidng nay sinh trUdng ve than gd khdng deu nhau qua cac nam, ed nbUng gidng cho nang sua't mu eao nhUng sinh trUdng ve than gd lai khdng ldn. Khao sat ve nang suat mii cbo tha'y: Gid'ng RRIVl cho nang sua't cao nha't (chu vi than cay sau 4 nam lii 525 mm; eho nang sua't mii 1,36 tan/
ha); PB311 (chu vi than cay sau 4 nam la 540 mm; 1,31 tan/ha); SCATC88/1 (chu vi than eay sau 4 nam la 536 mm; 1,25 tan/ha); RRIV4 (ehu vi than eay sau 4 nam la 499 mm; 1,12 tan/ha). Danh gia
^- H o a t d o n g ^ . ^ ^ ^^_
^* K H O A H O C S° thang 4.2010
V A N C ^ . ,OMNAY
Cay cao su 18 thdng tuoi, cao 4 m tai huyen Dien Bien, tinh Dien Bien
ve mUc dp chiu lanh (qua ddt ret thang 2.2008) cho tha'y, cac gidng GT 1, RRIV4, IAN873, RRIVl... ed kha nang chiu lanh kha tdt. De thifc hien dU an Phat trien cao su vung Tay Bac, Vien Khoa hpc ky thuat ndng lam nghiep mien niii phia Bac da tie'n hanh khao sat cae gid'ng eao su d Van Nam (Trung Qud'c) va da xac dinh dupe cac gid'ng cao su trdng phd bien tai day la Van nghien 77-2, Van nghien 77-4 va IAN873. Cac gidng nay sinh trudng td't, chiu dUde lanh va nang suat mu binh quan dat 1,8-2 ta'n/ha. Tif ket qua khao sat, Vien da de xua't va dUdc phep nhap ndi cac gidng: Van nghien 77-2 la 250 cay 3 nam tudi, 3.000 bau cay; Van nghien 77-4 la 250 cay 3 nam tudi, 5.000 bau cay; Van nghien 73-46 la 1.000 bau eay; IAN837 la 1.000 bau cay. Cac cay gid'ng nhap ndi nay da dupe dUa ve trdng tai Phti Hd (Phu Thp).
De nhan gid'ng kip thdi pbuc vu phat
trien trdng cao su tai vung Tay Bac, Vien da nudi mam ghep va ghep tai Phii Hp dupe 360 mat gid'ng Van nghien 77-2 va 280 mat gidng Van nghien 77-4.
Ket quii budc dau eiia de tai va dU an ma Vien Khoa hpc ky thuat ndng lam nghiep mien mii phia Bac da thifc hien cho thay, cay cao su cd the trdng dUdc d mdt sd ndi thupc Tay Bac. Tuy nhien, cae dia pbUdng can cd quy hoaeh diing va cu the cho tUng vung trdng (nen trdng d nhUng ndi cd dp cao dudi 600 m so vdi mife nUdc bien. It gid va dac biet la khdng ed sUdng mudi).
Cac loai gid'ng ed kha nang thieh Ung vdi dieu kien cua Tay Bae la GTl, IAN873, RRIM600, RRIM7I2, RRIVl, PB260 va 2 gid'ng ciia Trung Qud'c la Van nghien 77-2, Van nghien 77-4.
Ket qua trien khai trdng cao su va mot sd khd khan
Tai Sdn La, tinh da cbi dao trdng thi diem 70 ha tai xa It Ong, huyen Mudng La (nam 2007). Sau vu ret dam, ret hai nam 2008, cay eao su van pbat trien binb thudng, ty le sd'ng dat tren 95%.
Den nay, da cd 5 huyen trien khai trdng vdi tdng dien tich gan 4.000 ha, thu hiit dupe 4.325 hd gia dinh d 8.6 ban, 22 xa gdp gia tri quyen su' dung da't dUdc tren 4.500 ha vdi tdng gia tri 45 ty ddng de mua cd phan va trd thanh cd ddng dupe chia ldi tUc hang nam ciia Cdng ty Co phan cao su Sdn La. DU kien nam 2010, Sdn La se md rdng trdng mdi, nang tdng dien tieh dat 4.500 ha.
Chu trUdng phat trien cay cao su tai Dien Bien dUdc Lanh dao tinh khang dinh, do la cupc each mang trong ndng nghiep, ndng thdn ciia tinh. Trong 2 nam (2008-2009), toan tinh da trdng dUdc 2.218 ba, ke boach nam 2010 se trdng mdi gan 3.000 ha, nang tdng dien tich trdng cao su ciia Dien Bien giai doan 2008-2010 la 5.000 ha. TU nam 2011- 2015, Dien Bien du kien trdng 12.500 ba; xay difng 3 nha may ehe bie'n mii ed tdng cdng sua't khoang 6.000 den 8.000 tan/nam. Khao sat thiJc te tai huyen Dien Bien, chiing tdi nhan tha'y, cay cao su sinh trudng va pbat trien rat td't (cay 18 thang tudi cao 4 m).
Cay eao su ciing sinh trUdng va phat trien td't tai Lai Chau, dae biet la tai nhUng viing cd dp cao dUdi 700 m so vdi mifc nUde bien nhU: 8 xa vung thap va 4 xa thupc khu vUc sdng Nam Na ciia huyen Sin Ho; 8 xa lUu vUc sdng Nam Na ciia huyen Phong Thd; 4 xa dpe theo sdng Da thupc huyen MUdng Te. Ket qua khao sat cho tha'y, cac gidng RRIV4, GTl, 1AN873, RRIVl, Van nghien 77- 2, Van nghien 77-4 phat trien phu hpp vdi dieu kien etia Lai Chau. Trong 2 nam (2008-2009), toan tinh trdng mdi dupe 3.028 ha, ke boach 2010 trdng mdi 4.000 ba.
Nhin chung, viec trien khai trdng eao su tai Sdn La, Dien Bien, Lai Chau la thuan ldi do cd siJ quan triet sau sac ve chii trUdng phat trien cay cao su eila Lanh dao cae tinh, sU ddng thuan ciia ddng bao cac dan tpc tren dia ban, sU nd life ciia Tap doan Cdng nghiep cao su Viet Nam. Tuy nhien, tai 3 tinh nay, viec trien khai trdng eao su cung dang gap mdt sd'khd khan nhU:
Thd nhdt, da't trdng cao su thUdng ed dp doc Idn, dia hinh chia cat, gay khd khan cho viec trien khai trdng, chain sdc va ehe bien mu. De khac phue tinh trang nay, cac Cdng ty Co phan cao su Sdn La, Dien Bien, Lai Chau (Tap doan Cdng nghiep cao su Viet Nam) deu da tie'n hanh md dUdng Id, lien Id. Tuy nhien, da't eang dd'c, dia hinh chia cat nhieu thi sua't dau tU cang cao (tU 100
Hoat dong «E S 6 t h a n g 4 . 2 0 1 0 j ^ j ^ Q ^ ^ Q ( ^ 15
V A N D E H O M NAY
den 120 trieu ddng/ha).
ThU hai, ba con cae dan tdc ndi day cdn kha xa la vdi viec trdng cay cao su, nen gap khdng it khd khan trong viec tap huan ky thuat trdng, cham sde va thu boach mii. Tai Hoang Then (Phong Thd, Lai Chau) cd mdt Id cao su do ba con nhap gid'ng theo dUdng tieu ngach tU Trung Qudc rdi trdng tif pbat. Ddt ret dau nam 2008 da lam cho ehdi cay bi heo, ba con da ngat ehdi khi cay mdi d dp cao hdn I m. Theo cac chuyen gia ciia Vien Nghien cUu cao su Viet Nam thi Id cao su nay se cho nang sua't inii rat tha'p. Tap quan canh tae eung anh hudng khdng nhd tdi viee phat trien cay cao su (chang ban gia siic nudi tha rdng se pha hoai vUdn cao su neu khdng lam hang rao).
Thd ba, giai doan kien thie't cd ban (tU khi trdng den liic bat dau dUdc eao mil) la kha dai, khoang 7 nam, nen can phai xac dinh dUdc eae loai eay trdng xen de tao thu nhap cho ba con trong giai doan nay. Tuy nhien, day cung la bai toan dang dat ra cho cac nha khoa hpc, quan ly.
ThU tu, nhUng chinh sacb ve hd trp chuyen ddi cay trdng, quyen siJ dung da't, ty le chia cd phan giUa ngUdi dan vdi doanh nghiep neu khdng nha't quan va rd rang se xay ra nhiJng hien tUdng tieu cUc. Khdng it trUdng bdp do quyen ldi ciia ngUdi dan khdng dUdc thifc hien diing vdi cam ke't, nbUng ddi eao su ciia doanh nghiep da bi pha bdi chinh ngUdi dan.
Mdi lien ket chat ehe 4 nha ddng vai trd quyet djnh
Trdng cay cao su tai Tay Bae rd rang dang la mdt hUdng di diing, tao sU phat trien kinb te cho dia pbUdng; gdp phan xda ddi, giam ngheo, nang cao ddi sd'ng cho ngUdi dan; tang dp cbe phii, chd'ng xdi mdn cho da't rUng. Tai Sdn La, Dien Bien va Lai Chau, ngUdi dan dia pbUdng dupe thue lam cdng nhan ciia cae cdng ty cd phan eao su, thu nbap binh quan dat tU 1,8 den 2,5 trieu ddng/lao ddng/
thang. Neu nang sua't mii dat khoang I ta'n/ha va vdi gia nbU bien nay tbi mdi nam, 1 ha rUng cao su cung eho thu boach khoang 30 trieu ddng, ngoai ra cdn phai ke den lUdng gd dUde khai thae
kha ldn sau khoang 25 nam trdng.
Tuy nhien, de tiep tire md rdng dien tieh trdng eay cao su tren nhifng tieu viing phu hdp, ddng thdi khac phtic dupe nhUng khd khan neu tren, stJ ddng gdp va lien ke't chat cbe giiJa 4 nha (nha quan ly, doanh nghiep, nha khoa hpc, nha ndng) ed vai trd quye't dinh. Lanh dao UBND cae tinh can tiep tuc quan triet chti trUdng, ldi Ich cila viee trdng cay cao su den cac cap, eae nganh va dac biet la ddng dao ddng bao cac dan tdc tren dia ban. Phd'i hdp vdi doanh nghiep cd chlnh sacb bd trd hdp ly nham khuye'n khich ba con ehuyen ddi cay trdng, tap quan canh tac truyen thdng sang trdng eao su vdi ky thuat tham canh cao. De dam bao chae ehan trdng cao su d tieu vUng nao la pbU bdp tbi viee thie't lap mdt ban dd sUdng mudi la he't siJc can thiet. Theo TbiJ trUdng Bd KH&CN Nguyen Van Lang, hien nay Bp dang hd trd Vien Khoa hpe khi tUdng thiiy van va mdi trUdng va nbffng ddn vi co lien quan nghien eUu, lap ban do sUdng mudi d khu vUc Tay Bac. Hy vpng ban dd nay se sdm ra ddi de dinh hUdng phat trien cho eay cao su va mdt so' cay trdng khac. Ve phia doanh nghiep, do phai trUe tiep bd tien de dau tU nen viec quan tam den ldi icb kinb te thUdng dUde Uu tien. Tuy nhien, cac cdng ty ed phan eao su Cling can quan tam den phong tuc, tap quan sinh boat, canh tac ciia ngUdi dan de tuyen truyen, phd bien va ed nhiJng u'ng xd phu bdp, tao dupe sif ddng thuan chung, mang lai ldi ich eho ea hai ben.
De dem lai hieu qua cao nha't trong viec trdng cao su tai Tay Bae, eae nha khoa hpe can tiep tuc nghien cUu tim ra nhu'ng gidng, tao ra chu trinh tham eanh de vifa dat nang sua't cao nha't, vifa phu hdp vdi thd nhudng, dia hinh va khi hau ciia Tay Bac •
Vu Van Hiftig
Vudn cao su gid'ng vd doi cao su gdn 10 thdng tud'i tgi xd Ma Quai. liuvcii Siii Hii. linh Lai Chdu
« Hoat dong ^..^ ,^^^^
^8 K H O A H O C So thang 4.2010
