Giai quyet tranh cliap phat sinh tiF hg>p dong mua ban hang hoa qude te bang trong tai thu'O'ng mai tai Viet Nam
TS. NGUYEN TIEN HOANG VO QUANG T I N "
Tranh chdp phdt sinh tic hgp ddng mua bdn hdng hda quoc te (HDMBHHQT) Id tranh chdp xdy ra thudng xuyen vd phd bien nhdt trong hogt ddng kinh doanh qude te. gay thiet hai khong nhd ve nhieu mat cho cdc doanh nghiep. Hien nay, phuong thicc gidi quyet tranh chdp phdt sinh tic HDMBHHQT bdng trgng tdi thuang mgi (TTTM) dicgc sic dung d hdu het cdc qude gia tren the gidi. Tuy nhien tgi Viet Nam, TTTM vdn edn khd mdi me, cdc doanh nghiep thudng tim den tda dn. gay tdn kem cho cdc ben vd Idng phi ngudn nhdn luc trgng tdi.
Tir khda: Tranh chdp, hgp ddng, trong tdi thuang mgi, Viet Nam
I. Tr9ng tai thuong mai - phuong thirc giai quyet tranh chdp uu > iet
So vdi cac phuang thirc giai quyet tranh chap khac (thuong lugng, hda giai, tda an), giai quyit tranh chdp phat sinh tir HDMBHHQT bang TTTM cd nhimg uu diem nhu sau:
Thic nhdt. TTTM la phuang thirc giai quyet tranh chap khdng mang y chi quyen luc nha nude nen rat phii hgp de giai quyet cac tranh chap cd nhan td nude ngoai. Phuong thirc trgng tai chii yeu dua tren nen tang thda thuan ctia cac ben tranh chap, tir dd dam bao tdi da quyen tu dmh doat ciia cac ben. Day la uu diem ndi bat ciia TTTM so \di tda an, bdi vi trong td tung toa an, \'iec giai quyet tranh chap thudng ap
•.••Trircmg Dai h^c NK*'-!' thirong-CO'sd' II
dung phap luat quoc gia, va cac ben khdng the lira chgn tham phan xet xir. Giai quyet tranh chap bang TTTM cdn cho phep cac ben cd the tinh toan ve thdi gian, dja diem giai quyet tranh chap, lir dd giiip doanh nghiep cd the sap xep thdi gian hgp ly, vira dam bao viec giai quyet tranh chap vira dieu hanh boat dgng san xuat kinh doanh.
Thic hai. trgng tai vien thudng la nhiing chuyen gia hang dau trong mdt hoac mdt sd ITnh vuc hoat ddng nhat dinh. Can cu vao tinh chat ciia timg vu tranh chap, cac ben cd the lua chgn trgng tai vien cd chuyen mdn va kinh nghiem trong ITnh vuc ciia tranh chdp. Vdi trinh do chuyen mdn cua minh, cac trgng tai vien sg tim ra giai phap hgp ly de giai quyet tranh chdp cho cac ben. Vi du tai Trung tam Trgng tai qude t i Viet Nam (VIAC), cd 151 trgng tai vien trong
60 - NhOng vin de KINH Tt V A CHJNH TR! T H ^ GIOI So 9(209) 2013
Nguyen Ti4n Hoang - Vd Quang Tin Giai quyet tranh chap phat sinh td hop dong nude va 18 trgng tai vien qude te la nhung
chuyen gia ddu nganh ciia hau bet cac nganh trgng y i u . Trinh dg ciia cac trgng tai vien thudng la tiin sT, thac sT va hdu het deu dugc dao tao d nude ngoai. Chinh vi vay, quyet djnh ciia cac chuyen gia nay thudng la quyet djnh cd tinh chinh xac va thuyet phuc cao .
Thic ba. ngugc lai vdi tinh cong khai ciia td tung tda an, giai quyet tranh chap bang TTTM dugc td chuc kin va phan quyet trgng tai chi dugc gui cho cac ben lien quan. Do dd, cac ben tranh chap dugc dam bao tdi da tinh bi m^t. Dieu nay rat quan trgng ddi vdi cac doanh nghi?p, vi nd anh hudng den uy lin, thuang hi?u cua doanh nghiep tren thj trudng. Han nOa, giai quyet TTTM se lam giam mirc do xung dgt cang thdng giQ-a cac ben, nhd dd gdp phan cimg co va duy tri mdi quan he hgp tac giiJa cac ben'.
Thu tu. viec xet xii bang thii tuc trgng tai tuan theo nguyen tdc xet xir mgt cap, nen quyet dinh ciia trgng tai cd gia trj chung tham va bat bugc ddi vdi cac ben tham gia. Phan quyet ciia TTTM khdng bi khang cao. khang nghj \a dugc cac ben tuan thii thi hanh. Day chinh la uu diem vugt trdi ciia phuang thuc TTTM Ngoai ra. td tyng trgng tai cdn nhan dugc su hd trg ciia tda an va co quan thi hanh an trong viec thuc hi^n cac quyet djnh trgng tai. Vi vay, neu ben cd nghTa vu khong thi hanh quyet djnh ciia trgng tai se bj cuong che theo quy djnh cua phap luat.
Thic ndm, thii tuc giai quyet bang TTTM dan gian. thuan ti?n giiip cho viec giai quyet nhanh ggn, dirt diem, hieu qua nen cac ben khdng phai mat nhieu thdi gian va chi phi de chuan bj nhu ' Cong Ihong lin di?n tir Cong ty Luat SunLau (2009):
Bdo i do ddnh gid tdc U(mg, du kien vua Liidl Trpng tdi ihinmji nifii.
' B?ch Thj Lv Thoa (2009): Giai quyc'l iranfi chdp hdng trpng idi vd arthe hd iraciiu Ida dn.
phuong thirc tda an khi tiin hanh giai quyit tranh chdp. Trgng tai cd the tien hanh rdt nhanh trong vdng vai tuan hoac vai thang tii\ theo vu tranh chap, khdng nhiing the trong hgp ddng vdi td chirc trgng tai, cac ben cd the thda thuan gidi ban thdi gian can thiet de dua ra quyit dinh trgng tai.
2. T i n h hinh giai quyet t r a n h chap phat sinh tir H D M B H H Q T bdng T T T M 6' Viet Nam
Tinh den nay, Viet Nam cd 7 td chiic TTTM la Trung tam TTTM Thanh phd Ho Chi Minh (TRACENT), VIAC, Trung tam TTTM Qude t i A Chau (ACIAC), Trung tam TTTM Ha Ngi, Trung tam TTTM Can Tho, Trung tam Trgng tai Vien Ddng va Trung tam Trgng tai Quoc te chau A Thai Binh Duong. Tuy vay, hoat ddng CLia TTTM d Viet Nam hau nhu chi dien ra tai cac trung tam la TRACENT, VIAC \a ACIAC.
Ve sd vu tranh chap kinh doanh ndi chung, tir nam 2008 din 2012, VIAC giai quyit dugc tong cgng 303 vu, trung binh mdi nam khoang 60,6 vu va TRACENT giai quyet dugc 37 vy, trung binh moi nam khoang 7,4 vu. Nhin chung, sd lugng tranh chap dugc giai quyet tai VIAC cd xu hudng tang, dSc biet. sd vu tranh chap dugc thu ly trong nam 2011 tang Ien 25 vu so vdi nam 2008, tuong duong 43.1%. Rieng nam 2012, sd vu tranh chap kinh doanh dugc thu ly giam manh xudng cdn 51 vu. Tai TRACENT, mac dii sd vu tranh chap dugc giai quyet tai trung tam trong nam 2009 la 10 vu, tang 2 vu so vdi nam 2008, nhung tinh hinh thu ly trong ca giai doan lai cd xu hudng giam. Tuy nhien, tdc do giam khdng cao, cu the tir nam 2010 den 2012, moi nam chi giam nhe tir I den 2 vu so vdi nam 2008. Trong 3 nam gan day, sd lugng tranh chap dugc thu ly tai TRACENT khdng thay ddi nhieu, dao dgng nhe tir 6 den 7 vu moi nam (xem Hinh I).
NhOng vin di KINH Tt VA CHJNH TRj THt GIOI S6 9(209) 2013 -
Giai quyet tranh chap phat sinh tip hgp d6ng.. Nguyin Tien Hoang - Vo QuajTgjrjH Hinh I: So vu tranh chap kinh doanh duwc thu ly tai M A C va T R A C E N T
giai doan 2 0 0 8 - 2 0 1 2
Dan vi: Vu tranh chdp
2008 2009 2010 2011 2012 Nam Ngudn: Thdng ke cdc vu kien eiia VIAC vd TRACENT. 2012.
v i s6 vu tranh chap phat sinh tir HDMBHHQT, trong giai doan 2008 - 2012, sd lugng tranh chdp vi HDMBHHQT d VIAC bien dgng khdng deu qua tirng nam, trung binh mdi nam la 38,4 vu, cdn TRACENT thi tuong ddi dn dinh, trung binh mdi nam trung tam thu ly dugc tir 1 din 2 vu. Tir nam 2008 din 2009, sd vu tranh chap lien quan den HDMBHHQT ciia hai trung tam deu giam. Nguyen nhan cd the la do tac ddng ciia cudc khiing hoang tai chinh toan cau nam 2008, dan den sir pha san ciia nhieu tap doan \a cdng ty Idn, nen cac doanh nghiep da can than han trong kinh doanh, ap dung nhieu bien phap phdng ngira tranh
chap, dac biet la can nhac ky cang khi lira chgn ddi tac kinh doanh, nhd vay ma tranh chap it xay ra hon. Tir nam 2010 den nay, nen kinh te the gidi bat dau di vao dn dinh, tranh chap lai xay ra nhieu ban, bieu hien la sd vu tranh chap trong nam 2010 ma VIAC thu ly nhieu hon gap ddi so vdi 20 vu ciia nam 2009 va tiep tuc tang Ien 57 vu vao nam 2011, nhung den nam 2012 thi giam xudng cdn 35 vu. Ve phan TRACENT, sau khi tang 1 vu so vdi nam 2009, tir nam 2010 den 2012 sd vu tranh chap dugc thu ly giam dan va theo ghi nhan cua trung tam thi cho tdi thang 10/2012, trung tam chi mdi tiep nhan 1 hd sa va van chua giai quyet dugc vu nao (xem Bdng I).
Bdng I: So vu t r a n h chap phat sinh tir H D M B H H Q T d u o c thu ly tai VIAC va T R A C E N T giai doan 2008 - 2012
Don vi: Vu tranh chdp Nam
VIAC TRACENT
2008 32
2
2009 20
1
2010 48
2
2011 57
1
2012 35
0 N,j.'//(»/7; Tlwng At"' cdc loai liinh Iranli chdp ctia VIAC vd TRACE.\T. 2012.
62 - NhOng van de KINH I t VA CHiNH TR! THt GIOI So 9(209) 2013
Nguyin Ti^n Ho^ng - Vd Quang Tin Giai quyet tranh chap phat sinh tif hgp dong.
3. Tinh hinh hiiy, cong nhan va thi hanh phan quyet tr^ng tdi
v i tinh hinh hiiy bd phan quyet trgng tai, vi tranh chdp dugc giai quyet bang TTTM chua nhiiu nen sd lugng phan quyet trgng tai bj hiiy cung tuong ddi it. Dien hinh tai Tp. Hd Chi Minh, tir nam 2009 den nam 2012, trung binh moi nam Tda Kinh te thudc Tda an nhan dan Tp. Hd Chi Minh chi nhan dugc hd so de nghi hiiy bd 7 phan quyet trgng tai. Nguyen nhan chinh dan den hiiy phan quyet trgng tai la do thda thuan trgng tai bi vd hieu trong trudng hgp ngudi ky thda thuan trgng tai khdng cd tham quyen. Tuy nhien, tinh trang phan quyet trgng tai bj tda an hiiy dang cd xu hudng giam, nhd vao viec tich luy kinh nghiem trong giai quyet tranh chap bang TTTM cung nhu kien thirc ciia
cac doanh nghiep Viet Nam \ i TTTM dang ddn dugc nang cao. Cac doanh nghiep it nhiiu da biel dugc each ban che nhung nguyen nhan lam can cir hiiy phan quyit trgng tai ndi chung va nguyen nhan dan den thda thuan trgng tai vd hieu ndi rieng.
Ve tinh hinh cdng nhan \ a cho thi hanh phan quyit trgng tai nude ngoai tai Vict Nam, nhin chung khdng nhieu va da phan la phan quyit ciia cac trung tam trgng tai trong khu \ u c . Theo ghi nhan tai Tda an nhan dan Tp. Hd Chi VI mh, den nay Tda van chua cdng nhan \a cho thi hanh phan quyet trgng tai nude ngoai nao. Cdn tai Tda Kinh te thudc Tda an nhan dan Tp. Ha Ndi, trung binh Tda cdng nhan va cho thi hanh tir I den 2 phan quyet ciia trgng tai nude ngoai mdi nam (xemBdng 2).
Bdng 2: So lu'9'ng ph^n quyet trgng tai nuoc ngofii dugc cong nhan va cho ph^p thi hanh bdi Tda an nhan dan T p . Ha Ngi giai doan 2008 - 2012
Dan vi: Phdn quyet Nam
So phan quyel Trung tam Irong tai
2008 1 ACIAC
2009 1 SIAC
2010 2 HKIAC GAFTA
2011 2
SIAC
2012 1 SIAC
Ngudn: Tda Kinh te Tda dn nhdn ddn Tp Hd Ndi. 2012 Tir nam 2008 din nam 2012. Tda an nhan dan Tp. Ha Ndi da ra quyet djnh cdng nhan va cho thi hanh tdng cgng 7 phan quyet cua 4 trung tam trgng tai la ACIAC, Trung tam Trgng tai quoc te Singapore (SIAC), Trung tam Trgng tai qude t i Hdng Kdng (HKIAC) va Hiep hgi Mua ban gao va liia mach (GAFTA), trong dd SIAC cd sd lugng phan quyet dirge cdng nhan va cho thi hanh nhiiu nhdt. Nam 2008, Tda da cdng nhan va cho thi hanh I phan quyet trgng tai ciia ACIAC. mac dii ACIAC la trung tam trgng tai d Vici Nam, nhung quyet djnh trgng tai nay dugc tuyen tai M> nen van dugc xem nhu la phan quyel ciia trgng lai nude ngoai. So lugng phan
quyit trgng tai nude ngoai dugc cdng nhan va cho thi hanh d nude ta chi dimg lai tir I den 2 phan quyet mdi nam va chua cd dau hieu tang Ien cho din cudi nam 2012. Cd the ly giai thuc trang nay bang cac nguyen nhan chinh sau: Thic nhdt. da phdn cac doanh nghiep Viet Nam ddng y va lu nguyen thi hanh phan quyet ciia trgng tai nude ngoai ma khdng can thii tuc cong nhan va cho thi hanh ciia tda an; thic hai, Mia nude ta khang djnh chi ap dung Cdng udc ddi \di quyet dinh ciia trgng tai nude ngoai tai lanh thd cua qude gia la thanh \ien Cdng udc \ c u York 1958 \ i \icc cdng nhan \ a thi hanh phan quyel ciia trgng tai nude ngoai. Cdn ddi \ d i quyet
NhOng vin di KINH Tt vA CHINH TRj THt G\0\ So 9(209) 2013 - 63
Gi^i quyet tranh chap phat sinh tif hgp dong. Nguyen Tien Hoang - V 6 QuangJ][|l djnh cua trgng tai nude ngoai dugc tuyen tai
lanh thd cua qude gia chua ky ket hoac chua tham gia Cdng udc thi Viet Nam chi ap dung Cdng udc theo nguyen tac cd di cd lai; thic ba.
Viet Nam chi ap dung ddi vdi tranh chap phat sinh tir cac quan he phap luat thuang mai. Vi vay, Ciic phan quyet ciia trgng lai nude ngoai se bi ban che va loai bd mdt phan trudc khi dugc xem xet bdi cac dieu kien de cdng nhan va cho thi hanh theo phap luat Viet Nam.
4. Danh gia chung ve tinh hinh giai quyet tranh chdp phat sinh tii HDMBHHQT bdng TTTM d \ iet Nam
Tuy sd vu tranh chap duoc giai quyel bang TTTM chua nhieu. nhimg boat dgng TTTM lai Viet Nam trong thdi gian qua da cd nhirng tien bg dang ke so vdi trudc day. Cac trung tam trgng tai dan khang dinh \ ! iri va md rdng hinh anh ciia minh, khdng chi d trong nude ma cdn d pham vi qude te. Vi du dien hinh la ACIAC, hoat dgng giai quyet tranh chap d nhieu qude gia tren the gidi nhu M \ . Canada, Phap, Dire \ a hien tai, ACIAC deu cd van phdng dai dien d cac qude gia nay. He thdng TTTM dang dugc phat trien rdng khap ca nude, trudc nam 2010, chi cd hai trung tam hoat ddng d Tp. Hd Chi Minh, nhung hien nay da cd them chi nhanh ciia VIAC va ACIAC. lam cho boat dgng ciia TTTM rieng tai Tp. Hd Chi Minh dien ra ngay cang sdi ddng hon. Cac trung tam trgng tai d Viet Nam da cd gang rat nhieu de hoan thien ban than, khdng ngimg sira ddi, tiep thu quy tac td tung ciia cac trung tam uy tin tren the gidi cung nhu thay ddi bieu phi trgng tai de thu hut c:ic doanh nghiep. Vdi muc dich dap irng nhu cau giai quyet tranh chap trong boat dgng kinh doanh quoc te ndi chung va tranh chap phat sinh tir HDMBHHQT ndi rieng \dn ngay cang phirc tap, cac trung tam trgng lai da lien tuc tuyen chgn. ket nap nhiing trgng tai vien cd trinh do cung nhu cd be sau kinh nghiem trong va ngoai nude \ a o danh sach trgng tai vien cua minh.
Nang luc trgng tai vien ciia cac trung tam dang dugc nang cao, phat triin nhd cd cac khda dao tao ky nang, bd sung kien thirc cua Phong Thuang mai \ a Cdng nghiep Viet Nam (VCCI).
Hien nay. cac trgng tai vien da phan deu cd kha nang xet xir dugc cac tranh chap phat sinh tir HDMBHHQT. Ngoai ra, mdi trung lam trgng tai cdn td chirc dinh ky cac budi Iga dam de phd bien va truyen dat kinh nghiem trong giai quyet tranh chap.
Tuy nhien, thuc trang giai quyet tranh chap phat sinh tir HDMBHHQT bdng TTTM lai Vict Nam cung cho thay mdt sd han che va khd khan nhu:
Thic nhdt. han che ve phap luat va tuyen truyen phap luat TTTM. Mgt Id, tham quyen ciia TTTM bj ban che ddi vdi thu thap chimg cir va xac minh su viec. Trong thuc te, mdt vai ngan hang khdng cho trgng tai thu thap chiing cir vi cho rang trgng lai khdng cd tham quyen.
Mdt sd boat ddng ciia TTTM can phai dugc tda an hd trg. cu the la trong viec ap dung cac bien phap khan cap tam thdi, khien cho tien do xet xir bi cham lai. Han che nay lam mat di uu the nhanh chdng ciia giai quyet tranh chap bang TTTM. Trgng tai chua cd tham quyen giai quyet doi vdi nhiing tranh chap ve bat dgng san, tren thuc le, nhieu trung tam trgng tai phai tir choi thu ly vi khdng dii tham quyen. Hai Id, tham quyen cua toa an trong hiiy quyel dinh trgng tai la Idn va da phan cac quyet dinh trgng tai bj hiiy ve mat hinh thirc nen rat riii ro cho cac doanh nghiep. Ba Id. phap luat vi TTTM chua dugc phd bien rgng rai, viec thuc thi Luat TTTM trong boat dgng trgng tai chua nhiiu nen chua thay dugc thuc lien ap dung. Dac biet. vdn de ap dung cac bien phap khan cap tam thai, thu thap chimg cir cdn qua mdi me.
Thu hai. ban chi ve phia cac trung tam trgng tai. Mgl trong nhirng ban che ciia cac td chirc trgng tai la v i van de con ngudi. Ngoai VIAC
64 - NhOng van de KrNH T^ VA CHJNH TRj THt C\Cf\ So 9(209) 2013
Nguyen Tien Hoang - Vo Quang Tin Giai quyet tranh chap phat sinh tif hgp ddng..
dgi ngu trgng tai vien ciia cac trung lam khac v6n chi quen giai quyit nhihig tranh chap trong nude nen kinh nghiem trong ITnh vuc kinh doanh qude t i cung nhu hieu biet ve phap luat nude ngoai chua nhieu. Dac biet, ddi vdi cac vu tranh chdp phat sinh tir HDMBHHQT ma cac ben chgn ngdn ngu' trgng tai khdng phai la tieng Viet, cac trgng tai vien thudng liing liing do kha nang sir dung ngoai ngii' chua tdt, do vay, chua lao dugc uy tin ddi vdi cac doanh nghiep nude ngoai khi chgn trgng tai Viet Nam. Vdi tu each la td chirc phi chinh phii, hoat ddng ciia cac trung tam trgng tai chi dua vao ngudn vdn tu cd ciia cac nha sang l^p va le phi tir cac vu tranh chap ma chua nhgn dugc nhieu ho trg ve mat tai chinh va ca sd vat chat tir Nha nude. Thieu thdn kinh phi nen cac trung lam trgng tai khdng the phat trien co sd va trang bj cac phuong lien, thiet bj cho boat dgng xet xu, tham chi mgt trung tam Idn nhu VIAC cung chua cd tru sd dgc Igp ma phai hogt dgng dy:a vao tru sd ciia VCCI. Ben cgnh dd, vi thieu kinh phi nen cac trung tam khdng cd dieu kien de dao lao, nang cao chat lugng trgng tai vien cung nhu chua the vgn hanh lot co che li/ quang ba trung tam.
Thic ba. han che ve phia doanh nghiep. Mdt Id. nhu cau giai quyet tranh chap bang TTTM ciia doanh nghigp chua cao, mdt mat la do co che quang ba ciia cac trung tam trgng lai chua Idt, mat khac la do cac doanh nghiep \an giir thdi quen xet xir d tda an. Hai Id. cac doanh nghigp Vigt Nam chua that sir quan lam den van de phdng ngira riii ro,lam phat sinh tranh chap.
nhat la khi soan thao va ky kit HDMBHHQT.
Hgp ddng thudng khong cu the. thieu rd rang trong dieu khoan giai quyel tranh chap. Ba la, kien thirc ciia doanh nghiep ve TTTM cdn han che, nhieu doanh nghiep chua nam rd ve td tung trgng tai. Khi thda thuan lua chgn TTTM de giai quyet Iranh chap phat sinh. khdng it doanh nghi?p thd a vdi dieu khoan trgng tai. Da phan cac diiu khoan trgng lai dugc soan thao mgt each so sai va ddi khi de xay ra thieu sdt
nghiem trgng, khdng dii dieu kien de cac trung lam trgng tai Ihu ly giai quyit.
Thic lie, ban che ve hd trg lu phap ddi vdi boat ddng trgng tai. Hien nay, chua cd su ho trg hieu qua ciia cac ca quan thi hanh an, tda an trong viec thi hanh phan quyet trgng tai. \ iec thi hanh cac phan quyet cdn gap mgl sd khd khan tai CO quan thi hanh an. Ngoai ra. viec thu thap chimg cir va ap dung cac bien phap khan cap lam thdi cung gap nhieu khd khan do he thdng tda an dang bj qua tai vi phai thu ly qua nhieu tranh chap, rat nhieu ban an dang xep hang chd thi hanh. Co quan thi hanh an thi phan van khdng biet phai thi hanh ban an ciia tda trudc hay phan quyet ciia trgng tai trudc.
5. Giai phap doi voi vi^c giai quyet tranh chap phat sinh tir H D M B H H Q T bdng T T T M 6-Viet Nam
5.1. Gidi phdp ve phia nhd nude TIn'r nhdt. triin khai thi hanh va phd bien Luat TTTM 2010. Trong hai nam gdn day. phap luat trgng tai Viet Nam da cd mgt budc tien triin tich cue, dd la Luat TTTM nam 2010 da dugc xay dung va ra ddi va trd thanh ca sd phap ly nin tang cho hoat ddng TTTM d nude ta. Sir ra ddi cua Luat TTTM khang djnh rdng, khung phap luat ve trong tai ciia Viet Nam ngay cang hoan thien hon va dam bao phii hgp vdi phap luat qude ti. Vai trd ciia \ h a nude la can phai tuyen truyen sau rdng hon ntra phap luat trgng tai din cac ca nhan. id chirc boat ddng kinh doanh, cac trung tam trgng lai va cac ca quan nha nude cd lien quan. Viec luyen truyen Luat TTTM cd thi dugc ihirc hien qua cac cdng thdng tin ciia cac co quan chinh phii, phuong tien truyen thdng hoac bang cac budi hdi thao hudng dan thi hanh luat trgng tai do Bg Tu phap td chirc Bg Tu phap nen cd quy che hudng dan hda giai bang Irong tai, bien soan tai lieu tap hudn Luat TTTM cho cdng ddng doanh
NhOng vin di KINH Tt VA CHJNH TR! THt Gidl S6 9(209) 2013 - 65
Giai quyet tranh chap ph^t sinh tir hgp ddng.. Nguyen Tien Ho^ng - Vo QuangJjfL nghiep va cho phep cac trung tam trgng tai tien
hanh hda giai de md rdng boat ddng ciia cac trung tam nay. Ddi vdi van de buy quyet djnh trgng tai, Hdi ddng Tham phan Tda an nhan dan toi cao nen cd hudng dan khi nao thi hiiy dugc phan quyit trgng lai, khi nao thi khdng hiiy dugc va each giai quyet nhu the nao trong timg Irudng hgp cu the. Ben canh Luat TTTM, Bd Tu phap can quy dinh bd sung thii tuc giam ddc thdm ddi vdi hiiy quyet dinh trgng tai. Ben canh dd, Bd Tu phap cung can thuc hien thudng xuyen cac cudc khao sat. cac cudc kiem tra thuc tc vi tinh hinh ap dung Luat TTTM trong giai quyet tranh chap kinh doanh, ddng thai ghi nhan cac y kien phan hdi tir doanh nghiep va cac trung tam Irgng tai.
Thu hai, tang cudng ho trg tu phap ddi vdi boat ddng ciia TTTM. De boat ddng hd trg tu phap ciia Nha nude ddi vdi TTTM dat hieu qua cao thi Bd Tu phap can phai lap trung vao nhung van de sau: i) Xac djnh chat che, ro rang, hgp ly tieu chi \ac djnh toa an cd tham quyen ddi vdi trgng lai theo hudng linh boat, ddng thdi can xac djnh ro trong Irudng hgp neu nhieu toa an cd tham quyen thi cac ben hoac trung tam trgng lai cd quyen lua chgn mdt trong toa an dd va quy dinh ro trach nhiem hgp lac, phdi hgp cdng viec ciia toa an va khdng dugc quyen tir ehdi; ii) xac dinh rd rang hon, cu the hon trach nhiem ciia toa an trong viec hd trg boat ddng trgng lai, tao dieu kien thuan Igi han cho trgng lai trong \iec thu thap chimg cir, trieu lap nhan chimg va ap dung bien phap khan cap tam thdi.
Cu the la bo sung them cac ndi dung: hinh thirc
\a ndi dung yeu cau ciia trgng lai ddi vdi tda an trong thu thap chimg cir; toa an thdng bao bang van ban \e \icc chi djnh tham phan; iii) xac djnh rd cac trudng hgp toa an cd the hiiy quyel dinh ciia trgng tai, theo hudng ban che hon viec hiiy qu>et dinh ciia trgng tai; iv) cho phep hdi ddng trgng tai dugc ap dung bien phap khan cap
tam thdi, giiip cac trung tam trgng tai chii ddng hon va kjp thdi hon trong viec ap dung; v) md rdng, xac djnh ro \a cu thi pham vi tham quyen ciia trgng lai. Cu the, pham vi tham quyen ciia trgng tai cd the bao gdm: tat ca cac tranh chap dan su, kinh te va lao dgng diu cd the giai quyet bdng trgng tai, trir mdt so it cac trudng hgp dugc quy djnh cu the; cac tranh chap giiia co quan quan ly nha nude va nha dau tu trong viec chudn bi ddu tu, thuc hien va quan ly dy: an dau tu, khuyin khich va uu dai dau lu tren lanh Ihd Viet Nam cung cd the dugc giai quyet bang TTTM.
Thic ba. tang cudng ho Irg nguon lire cho cac trung tam trgng tai. Nha nude, thdng qua Bg Tai chinh, cd the bo trg cho cac trung tam trgng lai trieh tir ngudn kinh phi ma Nha nude dang cap cho cac CO quan quan ly hien nay. Ngudn nay cd thi khai thac lir viec giam thieu chi phi hanh chinh, giam bdt bien che tai cac tda an, bdi vi suy cho ciing, boat dgng ciia TTTM sS ganh vac mdt phan Idn chirc nang giai quyet cac tranh chap kinh te ciia tda an. Bd Tai chinh can ban hanh co che cho thue tru sd doi vdi cac to chirc trgng tai chuan bj thanh lap cung nhu cho phep trgng lai dugc khai thac va tu quan ly ngudn lai chinh vien trg ciia cac td chirc chinh phii va phi chinh phu, cac td chirc qude te. Ngoai ra, cac co quan nha nude nhu Bg Ngoai giao, Bd Giao due va Dao lao cd the gian tiep hd trg nang cao chat lugng trgng tai vien, bang each phdi hgp, lien ket vdi cac Id chirc giao due nuoc ngoai ve van de dao tao xuyen quoc gia.
5,2, Gidi phdp vephia cdc trung tdm trgng tai Ban than cac trung tam trgng tai can nang cao hon nifa chat lugng va sd lugng trgng tai vien bang each td chirc djnh ky cac phien hgp xet xu gia dinh de cac trgng tai vien cd co hdi su dung cac kiin thirc da cd va cap nhat nhirng kiin thirc mdi. DSc bigt, md cac Idp bdi dudng vi chuyen mdn, dao tao them k\ nang nghigp
66 - Nhung vin di KINH Tt VA CHJNH TR! TH^ GIOI S6 9(209) 2013
Nguyen Ti4n Hoang - Vo Quang Tin Giai quyet tranh chap phat sinh tif hgp dong..
vy v i td tyng trgng tai va bd sung kien Ihirc phap luat v i trgng tai. Khdng ngimg trao ddi thdng tin, giao luu kinh nghiem vdi cac trung tam trgng tai trong nude va quoc te de nang cao nang lire trgng lai. Ddng thdi thdng qua cac Id chirc trgng tai qude te uy tin, cac hiep hdi nganh nghe, mdi cac trgng tai vien nude ngoai cd trinh dg chuyen mdn cao, cd uy tin tham gia lam viec tai trung tam. Ngoai ra, can tranh thii va tan dyng su hd trg ciia Nha nude thdng qua cac chuong trinh dao tao dai ban trong nude, nude ngoai ket hgp vdi cac chuong trinh tap huan ngdn ban d trong nude, d nude ngoai vdi sir hudng dan ciia nhung trgng tai vien, chuyen gia cd uy tin tren the gidi. Ban than cac trgng tai vien ciing can phai cd tinh than cau tien, khdng ngimg hgc hdi, Irau ddi kien thirc chuyen mdn va chii trgng tdi viec sii dung ngoai ngii de giai quyet tranh chap. Ben canh viec dao tao ddi ngu trgng tai vien, mdi trung lam trgng tai can quan tam nhieu ban den van de quang ba djch vu, hinh anh cua trung tam minh cung nhu day manh hgp tac, ho trg idn nhau giu:a cac trung lam trgng lai nhdm tao ra sire manh tdng hgp.
bao vg quyen va loi ieh cho nhau.
5.3. Gidi phdp ve phia doanh nghiep Thic nhdl. tim hieu ky ddi tac kinh doanh.
Thdng qua viec tham djnh ve lu each phap ly va kha nang thuc hien hgp ddng, cac doanh nghiep can phai can nhdc cac van de nhu: ddi tac lam an cd dii tu each phap ly de hoat ddng kinh doanh hay khdng; nganh nghe cd phii hgp hay khong hoac co sd vat chat va tiem luc tai chinh cd dii de thye hign hgp ddng hay khdng... trudc khi quyet dinh hgp lac vdi ddi tac dd. Tu each phap ly ciia ddi tac cd the kiem tra trong giay chimg nhan dang ky kinh doanh, trong dd cung the hien day dii cac nganh nghe ddi tac dugc phep kinh doanh. Nang luc tai chinh hay kha nang thuc hien hgrp ddng dugc tham djnh thdng qua linh hinh doanh thu, bao cao tai chinh cd kiim toan hang nSm, cac giay td chimg nhan quyin sd h i u cac tai san ciia ddi tac. Tien thue ddng cho ngan sach nha nude cung la each cd thi biit gian tiep ve doanh sd va linh trang kinh
doanh ciia cdng ty. Ben canh dd, doanh nghiep cung cdn tim hieu thuc t i tinh hinh boat ddng kinh doanh ciia ddi tac thdng qua nhiing cudc tiep xiic true tiep vdi ban lanh dao hoac nhimg chuyen vieng tham co quan. de nam dugc co cau Id chirc, quy md hoat ddng cung nhu tinh chuyen nghiep trong cdng tac quan ly nhan su ciia ddi lac kinh doanh nay. Neu vi mdt sd nguyen nhan ma cac doanh nghiep khdng cd dii dieu kien de tim hieu ddi tac ky luong. thi khi ky ket hgp ddng can phai quy dmh cac bien phap dam bao thuc hien hgp ddng nhu dat cgc.
the chap hoac bao lanh thanh loan, nham tranh tinh trang ben ddi tac nude ngoai thoai thac nghTa vu.
Thir hai. nam chac cac quy djnh ciia phap luat khi soan thao va ky ket hgp ddng. Doanh nghiep ddng vai trd nhat djnh trong viec ban che tinh chat phirc tap ciia tranh chap bang each soan thao, ky k i t hgp ddng mdt each can than.
Cu the, doanh nghiep can phai nam vung quy djnh CLia phap luat ve cac van de nhu: chii the.
hinh thirc, ndi dung va ddi tugng ciia HDMBHHQT, nhdm dam bao cho viec ky kit hgp ddng, ngi dung hgp ddng ludn diing phap luat, dam bao gia trj phap ly ciia hgp ddng va ban chi dugc riii ro do hgp ddng trai phap luat gay ra, Neu cd the, cac doanh nghiep nen tham vdn y kiin ciia cac chuyen gia, nha tu van cd chuyen mdn de xay dung che lai \a cac bien phap bao dam thuc hien hgp ddng nhu bao lanh, dat cgc, t h i chdp..., ddng thdi can danh gia, loai bd cac can cir ma ddi lac nude ngoai cd the thoai thac nghTa vu hap ddng.
Thir ba. soan thao dieu khoan trgng tai ro rang Va chinh xac. Nhiing diem doanh nghiep cdn luu y khi soan thao dieu khoan trgng tai: i) Don gian va chinh xac. Thda thuan trgng lai can dugc lap don gian nhung phai tap hgp day du ndi dung d^ dua vao dieu khoan. Theo dd, dieu khoan trgng tai nen quy djnh bao ham cac trgrth chdp khdng chi lien quan den vice thuc hien hgp ddng, ma cdn ca nhimg \an de ve sir tdn tai, hieu lire ciia hgp ddng. \ i pham \ a cham dirt hgp ddng va cac he qua tai chinh ciia hgp ddng.
NhOng vin di KINH Tt VA CHJNH TR! THt GIOI So 9(209) 2013 - 67
Gigi quyet tranh chap phat smh tif hgp dong... Nguyen Tien Hoang - V o Quangjjll de tranh nhiing trucmg hgp tranh chap xay ra
nhung khdng cd quy dinh trong dieu khoan trgng tai. Cac doanh nghiep cd the sir dung cac dieu khoan trgng lai mau dugc ap dung rdng rai tai cac trung lam trgng tai; ii) sd lugng trgng tai vien cung can dugc can nhac. thdng thudng thi hdi ddng gdm 3 trgng lai vien se tdn kem nhieu chi phi hon hgi ddng gdm 1 trgng tai vien. Vi vay, doanh nghiep can tham khao, so sanh bieu phi trgng tai ciia mdt sd trung tam trgng tai trudc khi cd quyet djnh ve sd lugng trgng lai vien can thiet dc giai quyel tranh chap, nham tiet kiem chi phi. Ngoai ra, doanh nghigp cung can thda thuan them \c mgt sd tieu chuan cu the ciia trgng tai vien nhu trinh do chuyen mdn, tham nien nghe nghiep. tinh ddc lap, kha nang sir dyng ngdn ngu va quoc tjch Irgng tai vien, de dam bao viec giai quyel tranh chap dugc trung lap, khach quan va hieu qua; iii) dia diem lien hanh trgng tai. Trong trudng hgp khdng dat dugc thda thuan lira chgn dia diem trgng tai tai Viet Nam ma lai qude gia khac, cac doanh nghiep can can nhag ky xem phap luat noi xet xir bang trgng tai cd hoan thien khdng, pham vi va vai trd ciia cac tda an lien quan den td tung trgng tai nhu the nao, ung hd hay phan ddi trgng
tai. Cach tdt nhat la doanh nghiep nen chgn dia diem tien hanh trgng tai tai quoc gia da thdng qua Luat mau ciia Uy ban Lien hgp qude ve Luat thuong mai qude t i (UNCITRAL). vi Luat mau nay dugc coi la "tieu chuan vang" ve TTTM qude le; iv) luat va ngdn ngii' ap dung cho ngi dung vu tranh chap. Luat ap dung se
\ac djnh gia trj phap ly ve quyen va nghTa vu ciia cac ben trong hgp ddng. Khi ky ket hgp ddng, doanh nghiep can phai biet luat ap dung nao phii hgp vdi linh chat cita hgp ddng va can luu y rang luat dieu chinh ndi dung hgp ddng khac vdi luat dieu chinh Ihii tyc td tyng trgng tai. Neu khdng se cd nham lan, gay khd khan cho viec giai quyet tranh chap. Cac doanh nghiep nen chgn ngdn ngir theo thdng le chung, ngdn ngij diing trong xet xii trgng lai nen la ngdn ngir thudng dugc cac ben sir dung trong lien lac vdi nhau hoac la ngdn ngCr dugc dimg trong qua trinh dam phan va soan thao hgp ddng. Cac doanh nghiep cung can phai dac bi?l chii y den dia diem tien hanh td tyng trgng lai, luat ap dung cho ndi dung tranh chap vi nhung yeu td nay cd anh hudng rat Idn den hieu qua giai quyet tranh chap va kha nang thuc thi cac quyel djnh trgng tai*
Tai li^u tham khao:
1. Dien dan doanh nghiep (2010): Soan thdo dieu khoan trong tdi qude ti: Nhdvg diem doanh nghiep edn hai v. htlp://dddn.com.vn/20100924025534125cal69/soan-thao-dieu-khoan- trong-tai-quoc-te--nhung-diem-dn-can-luu-y.htm
2. Phan Van Tinh (2008): Gidi phdp ndng cao vai trd cua trgng tdi thuong mgi trong gidi quyet cdc tranh chdp kinh te, https://www.thongtinphaplualdansu .edu.\ n/2008/06/22/226008/
3. Bach Thi Le Thoa (2009): Gidi quyel tranh chdp bdng trong tdi vd ca chi hd trg ciia tda dn, https://lhongtinphapluatdansu.edu.vn/2009/08/ll/3590/
4 Trung Kien (2012): Lua chgn trong tdi ihicang mgi- Gidi phdp huv hieu khi xdy ra tranh chdp, http:/ \\\v\v.tapchithue.com.vn/doanh-nghiep-lhi-truong/156-doanh-nghiep-thi-truong '559-lua-chon-trong-tai-lhuong-mai.html
5. Cdng thdng tin dien tir Cdng ty Luat SunLaw (2009): Bdo cdo ddnh gid tdc dgng du kien ciia Luat trgng tdi, http://www.sunlaw.com.vn/trong-tai/bao-cao-danh-gia-tac-dong-du_j(jen.
cua-Iuat-trong-tai-du-thao-4.aspx
68 ' NhOng vin di KINH T £ VA CHJNH TR| THt GIOI S6 9(209) 2013
