هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
475
تاپسا یکیژولوفرم تافص یسررب امرخ رن تخرد فلتخم یاه
یچ همچاس انوم یعیبر اضرملاغ ،1
یرگرز دیمح ،2
یناخ دمحم نامحرلادبع ،3 4
درکرهش هاگشناد ینابغاب مولع دشرا یسانشراک یوجشناد1
درکرهش هاگشناد ،ینابغاب هورگ رایداتسا2
سراف یعیبط عبانم و یزرواشک شزومآ و تاقیقحت زکرم یملع تایه وضع3
درکرهش هاگشناد ،ینابغاب هورگ رایشناد4
:لووسم هدنسیون * mona. [email protected]
هدیکچ تافص یکیژولوفرم یملع صیخشت رد هدافتسا دروم تایصوصخ نیرتشیب لاومعم
یارب هدافتسا دروم تافص زا یخرب و ناهایگ
یم مهارف ار یتخانش رابت طباور نییعت یگژیو شهوژپ نیا رد .دننک
یاهدک لماش امرخ رن هیاپ راهچ یکیژولوفرم یاه 7003
،
7006 ، 7028 ، 7026 ب هدمآ تسدب جیاتن قبط .دش یسرر رن هیاپ رد
7003 رطق نیرتشیب تاپسا
و نیذآ لگ رطق نیرتشیب و
رن هیاپ 7006 و ،نیذآ لگ رطق نیرتمک ،تاپسا رطق نیرتمک هچشوخ فیدر دادعت نیرتمک
، لگ نزو نیرتمک تاپسا اب نیذآ
و تاپسا ضرع نیرتمک دش هدهاشم
. رن هیاپ 7028 و هچشوخ دادعت نیرتشیب هشوخ نییاپ زا هچشوخ یور لگ دادعت نیرتمک
و
رن هیاپ 7006 هچشوخ دادعت نیرتمک و
دعت نیرتمک هشوخ یلااب زا هچشوخ نیرتدنلب یور لگ دا
و یور لگ دادعت نیرتشیب
هشوخ نییاپ زا هچشوخ و
رن هیاپ 7026 هشوخ یلااب زا هچشوخ نیرت هاتوک یور لگ دادعت نیرتشیب دش هدهاشم
هیاپ . 7003
نیذآ لگ یلااب زا هچشوخ نیرتدنلب یور لگ اب هچشوخ نزو نیرتشیب هیاپ و
7006 و 7028 نیرتمک لگ اب ار هچشوخ نزو
تدنلب یور و نیذآ لگ یلااب زا هچشوخ نیر هاتوک یور لگ اب هچشوخ نزو نیرتمک
نیذآ لگ یلااب زا هچشوخ نیرت نیرتدنلب و
نیذآ لگ نییاپ زا هچشوخ هیاپ دش هدهاشم
7003 نیرتدنلب یور لگ اب هچشوخ نزو نیرتشیب نیرت هاتوک و
نییاپ زا هچشوخ
هیاپ و نیذآ لگ 7028
هاتوک یور لگ اب هچشوخ نزو نیرتمک نیذآ لگ نییاپ زا هچشوخ نیرت
.دراد
یکیژولوفرم تافص :یدیلک هژاو هچشوخ ،نیذآ لگ ،تاپسا ،
همدقم ( امرخ phoenix dactylifera L.
هویم نیرتمهم زا یکی ) لوط رد .تسا هنایمرواخ و ،اقیرفآ لامش ،برع هریزج هبش قطانم رد اه
،هتشذگ نرق هس هدحتم تلاایا و یبونج یاکیرمآ ،اقیرفآ بونج ،کیزکم ،ناتسکاپ ،دنه ،ایلارتسا دیدج قطانم رد نینچمه امرخ
هدش تشک نآ رد هک اهروشک زا یرایسب رد یلحم تیعمج یلصا یاذغ و یلصا دمآرد عبنم امرخ .دنوش یم دیلوت یمهم شقن و دنا
( دنراد اهروشک نیا طیحم و و هعماج ،داصتقا رد 7
) ( امرخ . 36 2n=
لخن هداوناخ رد ار تیمها نیرتشیب ) ( اه
Arecaceae دراد )
( 6 .) لگ( هیاپ ود و هلاسدنچ تسا یهایگ امرخ لخن هناگادج یاه هیاپ یور هدام و رن یاه
هقبط رد ؛)دنراد رارق یا زا ،یهایگ یدنب
هدر ،ناگنادناهن هخاش ریز یا هپل کت ی
زا و ناراد تاپسا هتسار ،اه و سنج تسیود دودح هداوناخ نیا رد .دشاب یم هساملاپ هداوناخ
( تسا شیور لباق قطانم بلغا رد ،درس قطانم زج هب هک دراد دوجو هنوگ رازه راهچ 2
هایگ نیا ،امرخ ندوب هپل کت هب هجوت اب .)
یف ،ترذ هایگ هشیر هباشم نآ هشیر و ناشفا ،امرخ لخن رد هشیر متسیس .تسا یلصا هشیر دقاف هشیر زا هیوناث یاه هشیر .تسا یرب
یبناج یاه هشیر دیلوت دوخ و دنوش یم بعشنم یرذب هیلوا یاه ناشلوط رسارس رد ناسکی رطق یاراد ابیرقت هک دننک یم یدعب
( دنتسه 3 ناینب ار لماک هایگ ینیمز یور راتخاس هک تسا درفنم یشیور یسار متسیرم کی دوجو ،هریت نیا یدیلک یگژیو .)
راذگ هشوخ زین و تیسنج نییعت فلتخم یاه شور لماش یلثم دیلوت ومن رظن زا یبلاج یاه یگژیو نینچمه اهامرخ .دنک یم ی
( سنج دنچ ای سنج کت یلگ یاه sex mixed
یناشفا هدرگ زا یا هناشن .دننک صخشم ار هژیو یاهدلاک تسا نکمم هک دنراد )
تیسنج صیخشت نیتسخن ،یروشآ رنه رد امرخ یعونصم ( دوش یم هتفرگ رظن رد هایگ نیا رد
8 .)
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
476
سکیداپسا هخاش لوط و هدوب دننام موم و گنر مرک رن یاه لگ دنراد رارق یا هناگادج یاه هیاپ یور رب هدام و رن یاه لگ 6
ات 9
( دشاب یم چنیا 15
ات 5 / 22 گرزب نیذآ لگ )رتم یتناس 6000
ات 10000 وبشوخ هدام یاه لگ .دراد لگ دیفس اتبسن و
رب و گنر
سکیداپسا کی یور 12
ات 30 ( دنراد رارق چنیا 75
- 30 ( ،)رتم یتناس 10
ات ار لگ یاه هشوخ هک ییاه ششوپ ینعی اه هنابیرگ .)
یفیل یاه فلاغ نورد زا اهنآ دنوش یم رهاظ هناوج تروصب اه هخاش یایاوز رد دشر هطقن یور رب دنریگ یم رب رد لماک دشر نامز گرب روحم هدعاق هک رن یاه هنابیرگ دنوش یم یا هوهق سپس و گنر زبس ادتبا رد اه هنابیرگ .دنوش یم رهاظ دنهد یم لیکشت ار
دودح رد هدام لخن رد اهنآ دادعت طسوتم دنتسه رت نهپ و رت هاتوک لاومعم هدام یاه هنابیرگ زا 12
- 6 رتشیب یردق رن لخن رد و
رم هلبنس هک لگ هشوخ ،هنابیرگ نتفاکش اب .تسا رن یاهلگ .ددرگ یم تیور هشوخ روحم ای یلصا هقاس و دوش یم راکشا تسا بک
شش ،راد شوپور و صقان یغرم مخت گربلگ هس دنوش یم هدید یا هخاش هس یناجنف هساک تروص هب لگ گربساک هس ،دنرطعم و هتشارفارب و زیت کون هاتوک یاه هلیم اب مچرپ ( دنا لگ یازجا رگید یتشپ لصتم یاه کاسب
1 .) لاس رد راوسهش و ینیسح هاش
1396 ،نیذآ لگ رد یتوافتم یسانش تخیر یگژیو و دنداد رارق یسررب دروم ار امرخ رن ناتخرد فلتخم یاه هیاپ یشهوژپ رد
( .دندرک نایب یشیور یاه مادنا و هچمچ 4
لاس رد نارواکت و یروصنم ) 1389
رارق یسررب دروم امرخ رن ناتخرد فلتخم یاه هیاپ
نداد (دنتسه ییاسانش لباق امرخ رن ناتخرد لگ یاه یگژیو و یشیور یاه مادنا یاه یگژیو زا هدافتسا اب دندرک نایب و د 5
فده .)
یاه هیاپ ییاسانش تهج هلصاح جیاتن زا هک دوب امرخ رن تخرد فلتخم یاه تاپسا رد دوجوم یاه توافت یسررب شهوژپ نیا زا م .دوش هدافتسا امرخ رن ناتخرد فلتخ
اه شور و داوم اب شیامزآ نیا 4
رد رامیت 3
یفداصت لماک حرط بلاق رد رارکت .دیدرگ ماجنا مرهج یعیبط عبانم و یزرواشک تاقیقحت هاگتسیا رد
ییایفارغج تاصخشم اب مرهج ناتسرهش 28
و هجرد 57 و یلامش هقیقد 53
و هجرد 57 .تسا عقاو ناریا بونج رد یقرش هقیقد
ق و رتم هلیسو هب ،نیذآ لگ لوط ،تاپسا ضرع ،تاپسا لوط دننام ییاه یگژیو فلتخم یاه هیاپ تاپسا لگ رطق و اه تاپسا رط
.دش یریگ هزادنا سیلوک اب نیذآ یرادرب تشاددای و یریگ هزادنا دنروخب فاکش هک نآ زا لبق ،ندیسر نامز رد اه تاپسا لوط
.دندش دادعت و یریگ هزادنا یلاتیجید یوزارت اب هچشوخ نزو ،لگ کت نزو ،نیذآ لگ نزو ،نیذآ لگ اب تاپسا نزو ،اه تاپسا نزو
ت ،هچشوخ .دش شرامش تاپسا ره رد ،اه فیدر دادع
رازفا مرن اب هدمآ تسد هب یاه هداد نومزآ طسوت اه نیگنایم و هیزجت SPP
LSD حطس رد و ماجنا 5
.دیدرگ هسیاقم %
ثحب و جیاتن اه تاپسا رطق و ضرع ،تاپسا لوط ،تاپسا اب نیذآ لگ نزو
رن هیاپ شهوژپ نیا رد 7006
اب نیذآ لگ نزو نیرتمک ( تاپسا
3 / 599 دوجو رگید یاه هیاپ نیب یراد ینعم فلاتخا و دراد )مرگ
ینعم توافت تاپسا لوط رظن زا .درادن رن هیاپ رد تاپسا ضرع نیرتمک .درادن دوجو رن ناتخرد نیب یراد
7006 ( 6333 / 9 )مرگ
ینعم فلاتخا و دش هدهاشم رن هیاپ .دشن هدهاشم رگید یاه هیاپ نیب یراد
7003 نیرتشیب ( تاپسا رطق
7667 / 12 و )رتم یتناس
رن هیاپ 7006 ( تاپسا رطق نیرتمک 3667
/ 8 هیاپ و دش هدهاشم )رتم یتناس 7028
یاه هیاپ اب یراد ینعم فلاتخا 7003
و 7006
.درادن دوجو
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
477
نیذآ لگ رطق و لوط ،نیذآ لگ نزو هیاپ 7006 ( 07 / 320 یاه هیاپ نیب و نیذآ لگ نزو نیرتمک )مرگ 7003
، 7026 و 7028 لوط .درادن دوجو یراد ینعم فلاتخا
نیب یراد ینعم فلاتخا نیذآ لگ 4
هیاپ .درادن دوجو هیاپ 7003
( 2333 / 9 و نیذآ لگ رطق نیرتشیب )رتم یتناس 7006
( 1333 / 6
یاه هیاپ و .دراد ار نیذآ لگ رطق نیرتمک )رتم یتناس 7028
و 7026 یاه هیاپ اب یراد ینعم فلاتخا 7003
و 7006 .دنرادن
اه فیدر دادعت و هچشوخ دادعت هیاپ 7028 ( هچشوخ دادعت نیرتشیب 333
/ 232 هیاپ و ) 7006
( هچشوخ دادعت نیرتمک 667
/ 103 هیاپ .دش هدهاشم ) 7006
( هچشوخ فیدر دادعت نیرتمک 19
.درادن دوجو رگید یاه هیاپ نیب یراد ینعم فلاتخا و دراد )
نیرت هاتوک و نیرتدنلب لوط هشوخ نییاپ و لااب زا هچشوخ
یاه هیاپ 7003
و 7026 یاه هیاپ و هشوخ لوط نیرتدنلب 7006
و 7028 هدهاشم هشوخ یلااب تمسق زا هشوخ لوط نیرت هاتوک
.دشن هدهاشم هشوخ نییاپ تمسق رد یراد ینعم فلاتخا و دش
لودج نزو 1 رن تخرد هیاپ راهچ نیذآ لگ و تاپسا یکیژولوفرم یاه یگژیو : امرخ
لگ رطق نیذآ
لگ لوط نیذآ
لگ نزو نیذآ
تاپسا رطق ضرع تاپسا
لوط تاپسا
نزو نیذآ لگ
تاپسا اب
رن یاه هیاپ
9.2333a 65.167a 746.16a 12.7667a 15.5a 71.167a 1286.5a 7003 6.1333c 55.667a 320.07b 8.3667c 9.6333b 69a 599.3b 7006 7.2000bc 66.667a 728.76a 11.2333b 13.8333a 73a 1216.4a 7026 8.2000ab 65a 590.90a 11.8333ab 14.8333a 69.667a 1106.3a 7028
حطس رد یرامآ فلاتخا مدع رگ نایب ناسکی فرح(
5 .)دشاب یم %
لودج 2 : امرخ رن تخرد هیاپ راهچ نیذآ لگ و تاپسا یکیژولوفرم یاه یگژیو
هیاپ رن یاه لکدادعت
هچشوخ دادعت
فیدر اه هچشوخ نیرتدنلب لوط
لااب زا هچشوخ نیرت هاتوک لوط
لااب زا هچشوخ لوط
نیرتدنلب هچشوخ نییاپ زا نیرت هاتوک لوط
نییاپ زا هچشوخ
7003 152.333c
29a 11.917a
7.833a 17.333a
11.417a
7006 103.667d
19b 8.500b
4.083b 15.083a
11.417a
7026 173.667b
30.667a 12.167a
7.667a 19a
9.333a
7028 232.333a
32a 8.250b
4.583b 13.667a
8.917a
حطس رد یرامآ فلاتخا مدع رگ نایب ناسکی فرح(
5 .)دشاب یم %
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
478
هشوخ نییاپ و لااب زا هچشوخ نیرت هاتوک و نیرتدنلب یور لگ دادعت نیب 4 هشوخ نییاپ زا هچشوخ نیرتدنلب یور لگ دادعت رظن زا هیاپ هیاپ .درادن دوجو یراد ینعم فلاتخا
7006 لگ دادعت نیرتشیب
( هشوخ نییاپ زا هچشوخ یور 667
/ 25 هیاپ و ) 7028 ( هشوخ نییاپ زا هچشوخ یور لگ دادعت نیرتمک 500
/ 13 .دیدرگ هدهاشم )
هیاپ 7006 ( هشوخ یلااب زا هچشوخ نیرتدنلب یور لگ دادعت نیرتمک 33
/ 21 یفلاتخا رگید ماقرا نیب و ) هیاپ .درادن دوجو
7026
( هشوخ یلااب زا هچشوخ نیرت هاتوک یور لگ دادعت نیرتشیب 167
/ 36 یاه هیاپ دراد ) 7028
و 7006 دوجو یراد ینعم فلاتخا
هیاپ اب یلو درادن 7003
.دراد دوجو یراد ینعم فلاتخا
لگ کت نزو هیاپ 7003 و 7006 هیاپ اب 7028 اب یلو داد ناشن یراد ینعم فلاتخا هیاپ
7026 .درادن دوجو یراد ینعم فلاتخا
نیذآ لگ نییاپ و لااب زا هچشوخ نیرت هاتوک و نیرتدنلب یور لگ اب هچشوخ نزو هیاپ 7003 ( نیذآ لگ یلااب زا هچشوخ نیرتدنلب یور لگ اب هچشوخ نزو نیرتشیب 8500
/ 3 هیاپ و ) 7006 و 7028 بیترت هب
رتدنلب یور لگ اب ار هچشوخ نزو نیرتمک ( نیذآ لگ یلااب زا هچشوخ نی
6933 / 1 ( ،) 6833 / 1 هیاپ .دش هدهاشم ) 7003
و 7026
هیاپ و نیذآ لگ یلااب زا هچشوخ نیرت هاتوک یور لگ اب هچشوخ نزو نیرتشیب 7006
و 7028 یور لگ اب هچشوخ نزو نیرتمک
هیاپ .دش هدهاشم نیذآ لگ یلااب زا هچشوخ نیرت هاتوک 7003
اب هچشوخ نزو نیرتشیب لگ نییاپ زا هچشوخ نیرتدنلب یور لگ
( نیذآ 0233 / 5 هیاپ و ) 7006 ، 7028 هیاپ و دش هدهاشم نیذآ لگ نییاپ زا هچشوخ نیرتدنلب یور لگ اب هچشوخ نزو نیرتمک
7026 هیاپ .درادن رگید ماقرا اب یراد ینعم فلاتخا 7003
یذآ لگ نییاپ زا هچشوخ نیرت هاتوک یور لگ اب هچشوخ نزو نیرتشیب ن
( 1333 / 2 هیاپ و ) 7028 ( نیذآ لگ نییاپ زا هچشوخ نیرت هاتوک یور لگ اب هچشوخ نزو نیرتمک 0667
/ 1 یاه هیاپ و ) 7006
و
7026 یاه هیاپ اب 7003
و 7028 درادن دوجو یراد ینعم فلاتخا .
لودج 3 امرخ رن تخرد هیاپ راهچ نیذآ لگ و تاپسا یکیژولوفرم یاه یگژیو : کت نزو
لگ
لگ دادعت هاتوک یور یلااب زا هچشوخ نیرت
هشوخ
یور لگ دادعت هچشوخ نیرتدنلب
هشوخ یلااب زا
یور لگ دادعت نیرت هاتوک نییاپ زا هچشوخ
هشوخ
یور لگ دادعت هچشوخ نیرت دنلب
هشوخ نییاپ زا
هیاپ رن یاه
0.066a 24.833b 40.167a 22.833ab 44.833a 7003
0.070a 11.500c 21.333b 25.667a 34.667a 7006
0.060ab 36.167 a 39.833a 19.500b 41.667a 7026
0.050b 16.167c 32a 13.500c 39.167a 7028
حطس رد یرامآ فلاتخا مدع رگ نایب ناسکی فرح(
5 .)دشاب یم %
لودج 4 امرخ رن تخرد هیاپ راهچ نیذآ لگ و تاپسا یکیژولوفرم یاه یگژیو :
رن یاه هیاپ لگ اب هچشوخ نزو
زا هچشوخ نیرتدنلب نیذآ لگ یلااب لگ اب هچشوخ نزو
زا هچشوخ نیرت هاتوک نیذآ لگ یلااب لگ اب هچشوخ نزو
زا هچشوخ نیرتدنلب نیذآ لگ نییاپ لگ اب هچشوخ نزو
زا هچشوخ نیرت هاتوک نیذآ لگ نییاپ
7003 3.8500a
2.4367a 5.0233a
2.1333a
7006 1.6933c
0.8400b 3.0667b
1.5667ab
7026 3.0167b
2.3367a 3.6967ab
1.5667ab
7028 1.6833c
0.9633b 2.7500b
1.0667b
حطس رد یرامآ فلاتخا مدع رگ نایب ناسکی فرح(
5 .)دشاب یم %
هدیا یلم شیامه نیلوا یعیبط عبانم و یزرواشک در نیون یها
– هام نابآ 1397
The first national conference on novel ideas in agriculture and natural resources (November, 2018)
479
یگژیو یشهوژپ رد یهجوت لباق روط هب داد ناشن شهوژپ زا لصاح جیاتن دنداد رارق یسررب دروم فلتخم رن ناتخرد رد لگ یاه
توافت هیاپ نیب ییاه ( .دراد دوجو نزو و ضرع ،لوط رد فلتخم یاه
9 توافت یشهوژپ رد ) یکیژولوفروم تایصوصخ رد دوجوم یاه
فیدر دادعت ،هچشوخ لوط ،هنورات لوط دننام تافص یخرب رد رییغت دنور جیاتن دندرک یسررب امرخ رن تخرد فلتخم یاه تاپسا (.دوب یشهاک ابیرقت هدرگ نزو و هچشوخ 5
د ) یگژیو یسررب یشهوژپ ر هناد یسانش تخیر یاه
رن ناتخرد نیذآ لگ و هدرگ یاه
هیاپ زا یدادعت توافت شهوژپ نیا زا لصاح جیاتن دنداد رارق یسررب دروم امرخ یاه
زین و هچمچ گنر و نزو ،ضرع ،لوط رد ییاه
هتشر لوط ،دادعت لگ لک دادعت و هتشر ره رد لگ دادعت و اه
( .دش هدهاشم اه 4
)
یگژیو شهوژپ نیا رد هیاپ هدمآ تسد هب جیاتن قبط .دش یسررب امرخ رن تخرد هیاپ راهچ یکیژولوفرم یاه
رد یسررب دروم یاه
یگژیو دادعت ،هچشوخ لوط ،هچشوخ فیدر دادعت ،هچشوخ دادعت رد نینچمه و نیذآ لگ زین و تاپسا نزو ،رطق ،ضرع دننام یاه
شوخ نزو ،لگ کت نزو ،هچشوخ یور لگ توافت لگ اب هچ
یاه هیاپ یکیژولوفرم تافص ییاسانش قیقحت نیا زا فده .دنتشاد ییاه
یم امرخ رن صخاش نییعت و بسانم یاه هیاپ ییاسانش ترورض اذل .دشاب
یم یرورض شیپ زا شیب ار هیاپ هیصوت و باختنا یاه -
.دیامن
عبانم
1 - رشان .)تشادرب و تشاد ،تشاک( امرخ یامنهار .ح نامژپ .جرک.لوا پاچ .یزرواشک شزومآ رشن
1380 تاحفص . 10 - 11
2 - .امرخ یلم سنارفنک .یبونج ناسارخ ناتسا رد نآ ی هعسوت تیمها و امرخ هاگیاج یسررب .م یرضاح .م.ا ینیما .م یرومیت 1387
3 - ادرب و تشاد ،تشاک ینف یامنهار .م یروح یلع .ع یبحم .م یناما .ع یهارت .م نایفیطل .ا ناعتسم .جرک .یزرواشک شزومآ رشن رشان ،امرخ تش
1396
4 - نونف و مولع هلجم .امرخ یاه هیاپ زا یدادعت رن ناتخرد نیذآ لگ و هدرگ یاه هناد یسانش تخیر یاه یگژیو یسررب .ع راوسهش .ا ینیسح هاش ینابغاب
دلج .ناریا 18 هرامش . 2 . 1396 یاه هحفص . 103
- 114
5 - سررب .ا نارواکت .ح یروصنم جیلخ هاگشناد .یسانشراک همان نایاپ .امرخ رن تخرد فلتخم یاه تاپسا یکیژولوفروم تایصوصخ رد دوجوم یاه توافت ی
.ناجزارب یعیبط عبانم و یزرواشک هدکشناد .رهشوب سراف 1389
6-Branton R.L. Blake.j. 1989.Biotechnology in Agriculture and Forestry. Pp 161-175.
7- Chao C. T. Krueger R.R. 2007. The date palm (phoenix dactylifera L.): Overview of Biology, Uses, and Cultivation.
HortSCIENCE. Vol. 42(5). pp 1077-1082.
8- De Manson, D.A. and Tisserat, B. (1980) The occurrence and structure of apparently bisexual flowers in the date palm, Phoenix dactylifera L. (Arecaceae). Botanical Journal of the Linnean Society 81(4): 283-292.
9- Iqbal M., J. Ud-Din, M. Munir and M. Khan. 2009. Floral characteristics of the different male date palms and their response to fruit setting and yield of cv ‘Dhakki’. Pak. J.Agr.Res.22:36-41.
10- Robinson M.L. Brown B. Williams C.F.2002. The Date Palm in Southern Nevada. University of Nevada Cooperative Extension.