ﺝ
ناﺮﻳا ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﻲﮕﺘﺧﻮﺳ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ ،ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ و ﻚﻴﺘﺳﻼﭘ ﻲﺣاﺮﺟ هوﺮﮔ رﺎﻴﺸﻧاد*
ﻮﮕﺨﺳﺎﭘ ةﺪﻨﺴﻳﻮﻧ :
ﻲﻤﻃﺎﻓ داﻮﺟ ﺪﻤﺤﻣ ﺮﺘﻛد
ﻲﻣﺎﻈﺘﻧا يوﺮﻴﻧ،ﺮﺼﻌﻴﻟو نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ ،ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ و ﻚﻴﺘﺳﻼﭘ ﻲﺣاﺮﺟ ﻲﺼﺼﺨﺗ قﻮﻓ رﺎﻴﺘﺳد**
ﻦﻔﻠﺗ : 88708415
ﺘﺟا ﻲﻜﺷﺰﭘ ﺺﺼﺨﺘﻣ***
ﻪﻤﻃﺎﻓ تﺮﻀﺣ ﻲﻧﺎﻣرد و ﻲﺷزﻮﻣآ ﺰﻛﺮﻣ ،ﻲﻋﺎﻤ )
س ( ناﺮﻬﺗ ﻲﻜﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ، E-mail: [email protected]
لﻮﺻو ﺦﻳرﺎﺗ : 29 / 02 / 1389
شﺮﻳﺬﭘ ﺦﻳرﺎﺗ :
15 / 09 / 1389
شﻮﻣ رد موﺪﻧار ﻲﺘﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ ءﺎﻘﺑ رد ﺎﻬﻧآ ﺐﻴﻛﺮﺗ و ﺲﻜﻳوﻼﭘ ،ناﺰﮕﻠﻛ ﺮﺛا ﻲﺳرﺮﺑ
ﺮﺘﻛد ﻲﻤﻃﺎﻓ داﻮﺟ ﺪﻤﺤﻣ ،
*ﺮﺘﻛد ﻲﻟﻼﺟﺪﻴﺳ ﻦﻳﺪﻟاءﺎﻴﺿ ﺪﻴﺳ ﺮﺘﻛد ،
**يﻮﺳﻮﻣ ﺮﺑﺎﺟ ﺪﻴﺳ
***
ﻭ ﻩﮊﺍ ﻱﺪﻴﻠﻛ ﻱﺎﻫ :
ﻲﺘﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ ﻡﻭﺪﻧﺍﺭ
ﺲﻜﻳﻭﻼﭘ ،ﻥﺍﺰﮕﻠﻛ ،ﺯﻭﺮﻜﻧ ،ﻲﻤﻜﺴﻳﺍ ،
ﻨﻴﻣز ﻪ فﺪﻫ و
لﺎﺳ رد ﺮﻴﺧا يﺎﻫ
نﺎﻃﺮـﺳ عﻮﻴـﺷ ﺶﻳاﺰـﻓا ﺖـﻠﻋ ﻪﺑ يﺎـﻫ
شور زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﻪـﺑ زﺎـﻴﻧ ﺎﻣوﺮﺗ زا ﻲﺷﺎﻧ ﺺﺋﺎﻘﻧ و ﻲﺘﺳﻮﭘ يﺎـﻫ
ﺎﻘﻧ ﻦﻳا ﺶﺷﻮﭘ ﺖﻬﺟ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻳ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺺ
1. ﻢﻴﻣﺮﺗ ﺖﻬﺟ
ﻢﺧز ﻦﻳا ﺎﻫ بﺎﺨﺘﻧا
دراد دﻮـﺟو يدﺪـﻌﺘﻣ يﺎﻫ .
ﭗﻠﻓ
ﭗـﻠﻓ ،ﻲﻧﻼـﻀﻋ يﺎﻫ
ﭗـﻠﻓ ،ﻲﻧﻼـﻀﻋ ﻲﺘـﺳﻮﭘ يﺎـﻫ يﺎـﻫ
ﻚﻴﻨﻜﺗ و سﻮﺌﻧﺎﺗﻮﻛﻮﻴﺷﺎﻓ ا ﻲﻋﻮﻨﺘﻣ يﺎﻫ
ﺖﻓﺎﺑ دازآ لﺎﻘﺘﻧا ز يﺎـﻫ
ﻩﺪﻴﻜﭼ :
ﺯ ﻣ ﻨﻴ ﻪ ﻑﺪﻫ ﻭ : ﭗﻠﻓ ﺯﻭﺮﻜﻧ ﻭ ﻲﻤﻜﺴﻳﺍ ﭗﻠﻓ ﻪﻠﻤﺟ ﺯﺍ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻱﺎﻫ
ﺍ ﻩﺩﻮﺑ ﻲﻤﻴﻣﺮﺗ ﻲﺣﺍﺮﺟ ﺕﻼﻜﺸﻣ ﺯﺍ ﻪﺸﻴﻤﻫ ﻡﻭﺪﻧﺍﺭ ﻱﺎﻫ ﺖﺳ
. ﺵﻭﺭ ﻭ ﺎﻫﻭﺭﺍﺩ
ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ ﻱﺎﻫ
ﻩﺪﺷ ﺶﻳﺎﻣﺯﺁ ﭗﻠﻓ ﻱﻭﺭ ﻲﻤﻜﺴﻳﺍ ﺪﻧﻭﺭ ﻥﺩﺮﻛ ﺱﻮﻜﻌﻣ ﺎﻳ ﻲﻤﻜﺴﻳﺍ ﺯﺍ ﻱﺮﻴﮔﻮﻠﺟ ﺖﻬﺟ ﺪﻧﺍ
. ﭘ ﻦﻳﺍ ﻑﺪﻫ ﺭﺩ ﺎﻬﻧﺁ ﺐﻴﻛﺮﺗ ﻭ ﺲﻜﻳﻭﻼﭘ ،ﻥﺍﺰﮕﻠﻛ ﺮﺛﺍ ﻲﺳﺭﺮﺑ ﺶﻫﻭﮋ
ﻲﻣ ﺵﻮﻣ ﺭﺩ ﻡﻭﺪﻧﺍﺭ ﻲﺘﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ ﺀﺎﻘﺑ ﺶﻳﺍﺰﻓﺍ ﺪﺷﺎﺑ
.
ﺵﻭﺭ ﻭ ﺩﺍﻮﻣ ﺎﻫ
: ﺩﺍﺪﻌﺗ ۴۰ ﺮﻛﺬﻣ ﺵﻮﻣ ﺩﺍﮋﻧ ﮏﻳ ﺯﺍ
ﺩﺎﺼﺗ ﺕﺭﻮﺼﺑ ﻪﺑ ﻲﻓ
۴ ﺪﻧﺪﺷ ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻱﻭﺎﺴﻣ ﻩﻭﺮﮔ .
ﻣﺎﻤﺗ ﺭﺩ ﻲ ﺵﻮﻣ ﺪﺷ ﻡﺎﺠﻧﺍ ﻞﻳﺫ ﺵﻭﺭ ﻪﺑ ﭗﻠﻓ ﻲﺣﺍﺮﺟ ﺎﻫ :
ﺖﺤﺗ ﻦﻴﻟﺭﺎﻓ ﻚﻣ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺵﻭﺭ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﻝﺎﺘﺴﻳﺩ ﻪﻳﺎﭘ ﺮﺑ ﻡﻭﺪﻧﺍﺭ ﻲﻔﻠﺧ ﻲﺘﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ ﻲﺷﻮﻬﻴﺑ ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ ﺭﺍﺮﻗ
. ﻲﺘﻧﺁ ﻭ ﻲﺷﻮﻬﻴﺑ ﻱﺎﻫﻭﺭﺍﺩ ﺯﺍ ﺮﻴﻏ ﻪﺑ ﻝﻭﺍ ﻩﻭﺮﮔ ﺭﺩ ﻚﻴﺗﻮﻴﺑ
ﺩ ﻱﻭﺭﺍﺩ ،ﻲﺴﻛﻼﻴﻓﻭﺮﭘ ﺸﻧ ﻩﺩﺎﻔﺘﺳﺍ ﻱﺮﮕﻳ
ﺪ . ﻩﻭﺮﮔ ﺭﺩ ﺑ ﻥﺍﺰﮕﻠﻛ ﻝﻮﭙﻣﺁ ﻕﻮﻓ ﻞﻤﻋ ﻡﺎﺠﻧﺍ ﺯﺍ ﺪﻌﺑ ﻡﻭﺩ ﻪ
ﺕﺭﻮﺻ ﺯ ﻳ ﯼﺪﻠﺟﺮ ﺯﻭﺩ ﺎﺑ ﻭ mg/kg ۲ / ۳ ﺑ ﻪ ﺕﺭﻮﺻ ﺯﻭﺩ ﻚﺗ ﻩﺩﺍﺩ
ﺪﺷ . ﺭﺩ ﻝﻮﻠﺤﻣ ﺖﻟﺎﺣ ﻪﺑ ﺲﻜﻳﻭﻼﭘ ﺹﺮﻗ ،ﭗﻠﻓ ﻲﺣﺍﺮﺟ ﻞﻤﻋ ﻡﺎﺠﻧﺍ ﺯﺍ ﺪﻌﺑ ﻡﻮﺳ ﻩﻭﺮﮔ ﺭﺩ ﺯﻭﺩ ﺎﺑ ﻭN/S
mg/kg ۲۵ ﺑ ﻪ ﻖﻳﺮﻃ ﺯﺍ ﻭ ﻲﻛﺍﺭﻮﺧ ﺕﺭﻮﺻ ﻟﻮﻟ
ﺔ ﻱﺪﻌﻣ ﻲﻧﺎﻫﺩ
ﺎﻛ ﻦﻳﺍ ﻭ ﺪﺷ ﻩﺩﺍﺩ ﺑ ﺭ
ﻪ ﺎﺗ ﻪﻧﺍﺯﻭﺭ ﺕﺭﻮﺻ ۷
ﺖﻓﺎﻳ ﻪﻣﺍﺩﺍ ﻲﻟﺍﻮﺘﻣ ﺯﻭﺭ .
ﺪﺷ ﻩﺩﺍﺩ ﻡﻮﺳ ﻩﻭﺮﮔ ﻞﺜﻣ ﺲﻜﻳﻭﻼﭘ ﺹﺮﻗ ﻭ ﻡﻭﺩ ﻩﻭﺮﮔ ﻞﺜﻣ ﻥﺍﺰﮕﻠﻛ ﻝﻮﭙﻣﺁ ﺰﻴﻧ ﻡﺭﺎﻬﭼ ﻩﻭﺮﮔ ﺭﺩ .
ﺪﻌﺑ
ﻥﺪﺷ ﻱﺮﭙﺳ ﺯﺍ ۷
ﺵﻮﻣ ﻡﺎﻤﺗ ﺯﻭﺭ ﻲﺑ ﺵﻭﺭ ﺎﺑ ﺎﻫ
ﻭ ﻩﺪﺷ ﻪﺘﺸﻛ ﺩﺭﺩ ﺲﭘ
ﺭﺍﺩﺮﺒﺴﻜﻋ ﺯﺍ ﻱ
ﻱﺩ ﺠ ﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﺑ ﭗﻠﻓ ﺯﻭﺮﻜﻧ ﻞﻛ ﺢﻄﺳ ،ﻝﺎﺘﻴ ﻪ
ﻡﺮﻧ ﺭﺍﺰﻓﺍ IMAGE Jﻱ ﺖﻗﺩ ﺎﺑ
۰۱ / ۰
ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻤﻴﺘﻧﺎﺳ ﺪﻳﺩﺮﮔ
. ﻩﺩﺍﺩ ﻒﻴﺻﻮﺗ ﺖﻬﺟ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻑﺍﺮﺤﻧﺍ ﻭ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺯﺍ ﻩﻭﺮﮔ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﺖﻬﺟ ﺲﻧﺎﻳﺭﺍﻭ ﺰﻴﻟﺎﻧﺁ ﻥﻮﻣﺯﺁ ﺯﺍ ﻭ ﺎﻫ
ﺪﺷ ﻩﺩﺎﻔﺘﺳﺍ ﺎﻫ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ : ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻑﻼﺘﺧﺍ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻩﻭﺮﮔ ﻦﻴﺑ ﻱﺎﻫ
ﻭ ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺲﻜﻳﻭﻼﭘ ﻩﻭﺮﮔ ﺭﺩ ﻂﻘﻓ ﭗﻠﻓ ﺯﻭﺮﻜﻧ ﻥﺍﺰﻴﻣ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺶﻫﺎﻛ ،ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻱﺎﻫ ﻲﻨﻌﻣ ﻱﺭﺎﻣﺁ ﺮﻈﻧ ﺯﺍ
ﺭﺍﺩ
ﺩﻮﺑ P = 0.012) (
ﺩﻮﺒﻧ ﺯﺭﺎﺑ ﺲﻜﻳﻭﻼﭘ ﺎﺑ ﻩﺍﺮﻤﻫ ﻥﺍﺰﮕﻠﻛ ﺰﻴﻧ ﻭ ﻥﺍﺰﮕﻠﻛ ﺮﺛﺍ ﻲﻟﻭ .
ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻴﮔ ـ ﻱﺮ : ﻣ ﺵﻮﻣ ﻡﻭﺪﻧﺍﺭ ﻲﺘﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ ﺀﺎﻘﺑ ﺶﻳﺍﺰﻓﺍ ﺭﺩ ﺲﻜﻳﻭﻼﭘ ﺩﺮﺑﺭﺎﻛ ﺆ
ﺗ ﻥﺍﺰﮕﻠﻛ ﺯﺍ ﻩﺩﺎﻔﺘﺳﺍ ﻲﻟﻭ ،ﺩﻮﺑ ﺮﺛ ﺄ
ﺖﺷﺍﺪﻧ ﭗﻠﻓ ﺀﺎﻘﺑ ﺭﺩ ﻱﺯﺭﺎﺑ ﺮﻴﺛ .
ﭗﻠﻓ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و ﺐﻛﺮﻣ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﻳ و ﻲﻌـﺿﻮﻣ موﺪـﻧار يﺎـﻫ
شور ﻲﺘﺳﻮﭘ ﺖﻓاﺮﮔ ﻪﺘـﺴﺑ ،ﻚﻴﺘﺳﻼﭘ حاﺮﺟ ﻚﻳ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻳﺎﻫ
و ترﺎـﻬﻣ ،رﺎـﻤﻴﺑ ﻲﻣﻮـﻤﻋ ﺖﻴﻌـﺿو ،رﺎﻤﻴﺑ ﻦﺳ ،ﺺﻘﻧ ﻂﻳاﺮﺷ ﻪﺑ ﻲﻣ سﺮﺘﺳد رد ﻞﻳﺎﺳو ﺪﻨﻛ بﺎﺨﺘﻧا ﺪﻧاﻮﺗ
2. ﭗﻠﻓ ﻲﺣاﺮﻃ رد يﺎـﻫ
ضﺮﻋ ﻪﺑ ﭗﻠﻓ لﻮﻃ ﺖﺒﺴﻧ ،موﺪﻧار
ًﻻﻮﻤﻌﻣ و هدﻮﺑ ﻢﻬﻣ نآ 1
- 5 / 1
ﺎﺗ 1 - 2 ﻲﻣ بﺎﺨﺘﻧا دﻮﺷ
2.
و
3
ﭗﻠﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا رد ﺖﻟﻮﻬﺳ ﺖﻬﺟ ﺶﻳاﺰﻓا ﺰﻴﻧ و ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
يﺮﮕﻧزﺎﺑ و تاﺮﻴﻴﻐﺗ ،ﺎﻬﻧآ دﺮﺑرﺎﻛ ﻲﻣ ﺎﻬﻧآ يور ﻲﺗوﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
ناﻮـﺗ
لﺎﻤﻋا دﻮﻤﻧ
2. ﭗﻠﻓ
ﺖﻳدوﺪـﺤﻣ ﺰـﻴﻧ ﻲﺘـﺳﻮﭘ موﺪـﻧار يﺎـﻫ يﺎـﻫ
ﻞﺜﻣ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ :
ﺤﻣ ،ضﺮﻋ ﻪﺑ لﻮﻃ ﺖﺒﺴﻧ ﺖﻳدوﺪﺤﻣ ناﺰﻴﻣ ﺖﻳدوﺪ
رد ﭗـﻠﻓ ﻦﺘﻓﺮـﮔ راﺮـﻗ و ﻢـﺧز ﻞـﺤﻣ ﻪﺑ ﭗﻠﻓ ﻲﻜﻳدﺰﻧ ،ﺶﺧﺮﭼ ﺪﻧراد هﺪﻳد ﻪﻣﺪﺻ ﻪﻘﻄﻨﻣ
2.
ﭗـﻠﻓ ﻲـﺣاﺮﻃ رد ﺖـﺳرد و ﺢﻴﺤـﺻ رﻮـﻄﺑ قﻮﻓ دراﻮﻣ ﺮﮔا ،ﭗـﻠﻓ رد زوﺮﻜﻧ دﺎﺠﻳا ﺚﻋﺎﺑ ،ﺪﻧﺮﻴﮕﻧ راﺮﻗ ﺮﻈﻧ ﺪﻣ موﺪﻧار ﻲﺘﺳﻮﭘ
ﻲﻧﻻﻮﻃ ﺖﻣﺎﻗا و ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﺣاﺮﺟ لﺎﻤﻋا ،ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻲﺘﻳﺪﻴﺑرﻮﻣ ﺮـﺗ
نﺎﺘﺳرﺎﻤﻴﺑ رد ﻲﻣ
دﺮﮔ ﻧ ﺪ
3.
شور و ضﺮـﻋ ﻪـﺑ لﻮـﻃ ﺖﺒﺴﻧ ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﻬﺟ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓر رﺎـﻜﺑ نآ ﻲﻤﻜﺴﻳا لﺎﻤﺘﺣا ﺶﻫﺎﻛ .
ﻦـﻳا ﻪـﻠﻤﺟ زا
ﻲﻣ تﺎﻣاﺪﻗا ﺗ ﻪﺑ ناﻮﺗ
ﺄ
ـﺗ دﺎـﺠﻳا ﻞﻣﺎـﺷ ﻪﻛ ﭗﻠﻓ رد ﺮﻴﺧ ﺄ
ﺎـﺑ ﺮﻴﺧ
وراد ﺎﻳ ﻲﺣاﺮﺟ
،ﺖﺳا دﺮﻛ هرﺎﺷا
2. ﻦـﻳا ﻪـﺑ ﻲـﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫوراد
ﺖﺳا ﻪﺘﻓر رﺎﻜﺑ رﻮﻈﻨﻣ
1.
ﻫوراد ـ ﮕﻠﻛ يﺎ ـ ﻼﭘ و ناﺰ
ًﺎﺘﺒـﺴﻧ يﺎﻫوراد ،ﺲﻜﻳو يﺪـﻳﺪﺟ
ــﻨﺘﺴﻫ ـ ﭗــﻠﻓ ءﺎــﻘﺑ رد ﻲﺑﻮــﺧ ﺮــﺛا ﻲــﻠﺒﻗ تﺎــﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪــﻛ ﺪ
ﻪﺘﺷاد ﺪﻧا
4،
-
ﻪﻛ ﺖﺴﻴﻟﺎﺣ رد ﻦﻳا11
نﻮـﻨﻛ ﺎـﺗ ﺎـﻬﻧآ نﺎـﻣﺰﻤﻫ ﺮﺛا
ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﻲﺳرﺮﺑ .
فﺮﺼﻣ ﻦﻴﺣ ﺎﻫوراد ﻦﻳا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺮﺛا ترﻮﺻ رد
ﭗﻠﻓ دﺮﺑرﺎﻛ ،نﺎﻣﺰﻤﻫ نﺎﺳآ موﺪﻧار يﺎﻫ
ﻊﻴﺳو و ﺮﺗ ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﺗ
.
ﻪﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد ﺲـﻜﻳوﻼﭘ و ناﺰـﮕﻠﻛ ﺮـﺛا ﻲﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ
اﺮـﺟا و ﻲﺣاﺮﻃ موﺪﻧار يﺎﻫ ﭗﻠﻓ زوﺮﻜﻧ و ﻲﻤﻜﺴﻳا ناﺰﻴﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ .
ﻣ ـ شور و داﻮ ﺎﻫ
ــﭘ ـ ﺶﻫوﮋ ــﻣ ـ ــﻈﻧ درﻮ ـ ﺮ يور 40 ﻲﻫﺎﮕــﺸﻳﺎﻣزآ شﻮــﻣ
Sprague - Dawlay ﺪﺷ مﺎﺠﻧا
. ﻤﻫ ﺲﻨﺟ ﺔ شﻮﻣ ﻦﺳ و ﺮﻛﺬﻣ ﺎﻫ دوﺪـﺣ ﺎﻬﻧآ مﺎﻤﺗ نزو و يرﺎﻤﻴﺑ ﺪﻗﺎﻓ ،نﺎﺴﻜﻳ ﺎﻬﻧآ مﺎﻤﺗ
350 ﺎـﺗ
400 دﻮﺑ مﺮﮔ .
شﻮﻣ ﻢﻴـﺴﻘﺗ يوﺎـﺴﻣ هوﺮـﮔ رﺎـﻬﭼ ﻪﺑ ﻲﻓدﺎﺼﺗ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻫ
ﺪﻧﺪﺷ . شﻮﻣ داﺪﻌﺗ هوﺮﮔ ﺮﻫ يﺎﻫ
10 شﻮﻣ ) 8
ـﺑ شﻮـﻣ ﻪ
ناﻮـﻨﻋ
و ﻲﻠﺻا هوﺮﮔ 2
ﺑ شﻮﻣ ﻪ ﻲﻟﺎﻤﺘﺣا تﺎﻔﻠﺗ ﺖﻬﺟ ورزر ناﻮﻨﻋ (
ﺮـﺑ و
سﺎﺳا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ دﻮﺑ هﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﻪﺑﺎﺸﻣ .
شﻮﻣ
ﺲـﻔﻗ رد و دراﺪﻧﺎﺘـﺳا شور ﻪـﺑ ﻞﻤﻋ زا ﺪﻌﺑ ﺎﻫ يﺎـﻫ
راﺮـﻗ ﺎـﻬﻧآ رﺎـﻴﺘﺧا رد دازآ رﻮﻄﺑ بآ و اﺬﻏ و يراﺪﻬﮕﻧ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ ﺖﻓﺮﮔ . شﻮﻣ لﺎﻘﺘﻧا نﺎﻣز رد ﺎـﻬﻧآ ﺖﻣﺎﻗا نﺎﻣز و هﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ ﻪﺑ ﺎﻫ
دﻮﺑ نﺎﺴﻜﻳ ،ﻞﻤﻋ نﺎﻣز ﺎﺗ تﺎﻧاﻮﻴﺣ هﺎﮕﺸﻳﺎﻣزآ .
شﻮﻣ مﺎﻤﺗ ﺎـﺑ ﺎـﻫ
ﻦﻴﻣﺎـﺘﻛ يﺎﻫوراد kg
90mg/
) Ketamin 10% Alfasan lab,
Woerden, Holland (
ﻦـﻳازﻼﻳاز و kg
9mg/
) Xylazin 2%
Alfasan lab, Woerden, Holland (
ﺑ ﻪ ﻲﻧﻼـﻀﻋ ﻞﺧاد ترﻮﺻ
ﻲﻣ راﺮﻜﺗ ﺎﻫوراد ﻦﻳا زﺎﻴﻧ ترﻮﺻ رد ﻪﻛ ﺪﻧﺪﺷ شﻮﻬﻴﺑ ﺪﻧﺪﺷ
.
ﻲـﻗﺮﺑ شاﺮﺗ هﺎﮕﺘﺳد ﺎﺑ شﻮﻣ ﻒﻠﺧ ﺖﻤﺴﻗ يﺎﻫﻮﻣ نآ زا ﺪﻌﺑ ﺪﺷ هﺪﻴﺷاﺮﺗ .
ﻲﻧﻮـﻔﻋ ﺪـﺿ ﻞﻜﻟا و ﻦﻳدﺎﺘﺑ لﻮﻠﺤﻣ ﺎﺑ ﻞﺤﻣ ﺲﭙﺳ
ﺮﭘ ﻚﻴﺗﻮﻴﺑ ﻲﺘﻧآ نآ زا ﺪﻌﺑ و ﺪﺷ ﻞـﺧاد ﻦﻴﻟوزﺎﻔـﺳ ﺎﺑ ﻲﺴﻛﻼﻴﻓو
راﺪﻘﻣ ﻪﺑ و ﻲﻧﻼﻀﻋ Kg
60mg/
ﺪﺷ ﻖﻳرﺰﺗ .
ــﻌﺑ ـ ــﻨﻴﻤﻃا زا ﺪ ـ
ــﻤﻋ زا نﺎ ـ
ــﻬﻴﺑ ﻖ ـ ﺖــﺴﺗ ﺎــﺑ ﻲﺷﻮ
Withdrawal Pinch Flexion/
ﺖــﻳﺎﻋر ﺎــﺑ ﻲــﺣاﺮﺟ ﻞــﻤﻋ
شور يﺎﻫ ﺘﺳا ـ ﻞﻳﺮ ﺪﺷ عوﺮﺷ
1. ﻤﻫ رد ﺔ ﮔ ـ هوﺮ ﻲـﺣاﺮﺟ ﻞﻤﻋ ﺎﻫ
ﺴﻜﻳ ـ ﺠﻧا نﺎ ـ ﺷ مﺎ ـ ﺪ . ﻠﻓ ـ ـﺘﺳﻮﭘ ﭗ ـ
ﻖﺑﺎـﻄﻣ موﺪـﻧار ﻲـﻔﻠﺧ ﻲ
ﺗ شور ــﻴﻴﻐ ـ ــﻓ ﻚــﻣ ﻪــﺘﻓﺎﻳ ﺮ ـ
ﻦﻴﻟرﺎ يﻮــﮕﻟا زا هﺎﻔﺘــﺳا ﺎــﺑ و12
دﺎﻌﺑا ﻪﺑ ﻲﻜﻴﺘﺳﻼﭘ 11
× 3 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺘﻣ ـ ﻲﺘﻧﺎﺳ ﻚﻳ ﺮﻫ ﻪﻛ ﺮ ـﺘﻣ
ـ نآ ﺮ
ﺨﺸﻣ ﻪﻴﺨﺑ ﻞﺤﻣ ﺖﻬﺟ ـ
ـﻃ لﺎﺘﺴﻳد ﻪﻳﺎﭘ ﺮﺑ دﻮﺑ هﺪﺷ ﺺ ـ
و ﻲﺣاﺮ
ﺑ ﻦﮕﻟ ﻞﺼﻔﻣ ﻪ
ﻨﻋ ـ ﻘﻧ ناﻮ ـ ﺨﺸﻣ ﻪﻄ ـ ﻋﺎﻗ ﺺ ـ ـﻠﻓ هﺪ ـ ـﻴﻴﻌﺗ ﭗ ـ ﻦ
ﺪﺷ . ﭘ شﺮﺑ ـ ﻴﺗ ﺎﺑ ﻲﺘﺳﻮ ـ
ﺟ ﻎ ـ هرﺎﻤﺷ ﻲﺣاﺮ 15
ﺠﻧا ـ ﻠﻓ و مﺎ ـ ﭗ ﺎﺗ
ﺣ ـ ﻪﻳﻻ ﺮﻳز ﺪ Panniculus Carnosus
ﺪﺷ ﺪﻨﻠﺑ . ـﻫ ـ گر ﻪﻧﻮﮔﺮ
ﺮﭘ ﻳ ﮔآ ﺎﻳ لاﺮﻔ ـ
ﻄﻗ لﺎﻳﺰ ـ
ـﺘﺳا ﻪـﻗرو ﻚﻳ و هﺪﺷ ﻊ ـ
فﺎﻔـﺷ ﻞﻳﺮ
Alexandria, Egypt) Incifilm, Pharmaplast,
ﺮﺘــﺴﺑ رد (
نﻮﺧ زا يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ ﺖﻬﺟ ﻢﺧز
يﺰﻳر ﺪـﺷ هﺪﻧﺎﺒﺴﭼ ﺮﺘﺴﺑ زا ﭗﻠﻓ
) ﺮﻳﻮﺼﺗ 1 .(
ﻧادﺮﮔﺮﺑ ﻪﻴﻟوا ﻞﺤﻣ ﻪﺑ ﻲﺘﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ ﺲﭙﺳ ﺎﺑ و هﺪﺷ هﺪ
نﻮﻠﻳﺎﻧ ﺦﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا 4
- ﺪﺷ ﻪﺘﺧود تﺎﻛ ﺮﻔﺻ .
ﺮﻳﻮﺼﺗ ۱ ﻩﺩﺎـﻣﺁ ﭗـﻠﻓ ،ﻑﺎﻔـﺷ ﻪـﻗﺭﻭ ﻦﺘـﺷﺍﺬﮔ ﻭ ﭗـﻠﻓ ﻥﺩﺮـﻛ ﺪﻨﻠﺑ ﺯﺍ ﺪﻌﺑ ـ
ﺖﺳﺍ ﺩﻮﺧ ﻲﻳﺍﺪﺘﺑﺍ ﻞﺤﻣ ﺭﺩ ﻦﺘﺧﻭﺩ
و ﻲـﺷﻮﻬﻴﺑ يﺎـﻫوراد ﺰـﺟ ﻪـﺑ ﻲـﻳوراد ﭻﻴـﻫ لوا هوﺮﮔ رد ﻲﺘﻧآ ﺪﺸﻧ هداد ﻚﻴﺗﻮﻴﺑ .
ﺮﺟ ﻞﻤﻋ مﺎﺠﻧا زا ﺪﻌﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓﻼﺑ مود هوﺮﮔ رد لﻮﭙﻣآ قﻮﻓ ﻲﺣا
ﺑ ناﺰﮕﻠﻛ ﻪ زود ﺎﺑ يﺪﻠﺟ ﺮﻳز و زود ﻚﺗ ترﻮﺻ kg
2mg/
/ 3 هداد
ﺪﺷ . صﺮـﻗ ﻲـﺣاﺮﺟ ﻞـﻤﻋ مﺎـﺠﻧا زا ﺪﻌﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓﻼﺑ مﻮﺳ هوﺮﮔ رد
لﻮﻠﺤﻣ رد ﻪﻛ ﺲﻜﻳوﻼﭘ ﺑ دﻮﺑ هﺪﺷ ﻞﺣN/S
ﻪ ﺎـﺑ ﻲﻛارﻮﺧ ترﻮﺻ
زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﻧﺎﻫد ﻪﻟﻮﻟ
ـ يﺪﻌﻣ زود ﺎـﺑ و kg
25mg/
ﺪـﺷ هداد .
ﻪـﺑ زود نﺎﻤﻫ ﺎﺑ قﻮﻓ يوراد تﺪـﻣ
7
ﺖـﺤﺗ ﻲﻟاﻮـﺘﻣ زور يوراد
ﺶﺨﺒﻣارآ ﻂﺳﻮﺗ و
ﻲﻧﺎﻫد ﻪﻟﻮﻟ ـ
يﺪﻌﻣ ﺪﻳدﺮﮔ راﺮﻜﺗ .
لﻮـﭙﻣآ ﻲـﺣاﺮﺟ ﻞـﻤﻋ مﺎـﺠﻧا زا ﺪـﻌﺑ ﺰﻴﻧ مرﺎﻬﭼ هوﺮﮔ رد ﺰﻳﻮـﺠﺗ مﻮﺳ هوﺮﮔ ﻞﺜﻣ ﺲﻜﻳوﻼﭘ صﺮﻗ و مود هوﺮﮔ ﻞﺜﻣ ناﺰﮕﻠﻛ
ﺪﺷ . ﻲﺑ شور ﺎﺑ اﺪﺘﺑا تﺎﻧاﻮﻴﺣ مﺎﻤﺗ ﻢﺘﻔﻫ زور يﺎﻬﺘﻧا رد درد
) زﺎﮔ
(CO2 ﺪﻧﺪﺷ موﺪﻌﻣ )
ﺼﺗ ﺮﻳﻮ 2 .(
ﻦﻴـﺑرود ﺎﺑ يرادﺮﺒﺴﻜﻋ ﺲﭙﺳ
نﻮﻜﻴﻧ لﺎﺘﻳﮋﻳد وﺮـﻜﻴﻣ ﺰـﻨﻟ وD300
60 ﻲـﻠﻴﻣ ﺮـﺘﻣ ﺎـﺑ نﻮـﻜﻴﻧ
ﻲﻳﺎﻤﻨﮔرﺰﺑ 1:10
ﻪﻠﺻﺎﻓ و 80 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺪـﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ يﺮﺘﻣ .
نآ زا ﺪـﻌﺑ
ﺢﻄـﺳ ﺖﺣﺎﺴﻣ و ﭗﻠﻓ ﻞﻛ ﺖﺣﺎﺴﻣ و ﻞﻘﺘﻨﻣ ﺮﺗﻮﻴﭙﻣﺎﻛ ﻪﺑ ﺮﻳوﺎﺼﺗ مﺮﻧ ﺎﺑ ﭗﻠﻓ ﺮﻫ زوﺮﻜﻧ راﺰﻓا
ImageJ V.1.40 g (NIH, USA) ﺲﭘ
ﻴﻟﺎﻛ زا ﻲﺘﻧﺎﺳ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ ندﺮﻛ هﺮﺒ ﺪﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ
.
ﻊﻤﺟ تﺎﻋﻼﻃا راﺰﻓا مﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ يروآ
SPSS 16 ﻲﺳرﺮﺑ
ترﻮﺼﺑ تﺎﻋﻼﻃا مﺎﻤﺗ و هﺪﺷ SD
± ﻪﺒﺳﺎﺤﻣmean ﺪﻧﺪﺷ . ﻊـﻳزﻮﺗ
دﻮــﺑ لﺎــﻣﺮﻧ ﻲــﺳرﺮﺑ درﻮــﻣ ﻲــﻤﻛ يﺎــﻫﺮﻴﻐﺘﻣ .
ﻪــﺴﻳﺎﻘﻣ ياﺮــﺑ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ نﻮـﻣزآ زا هوﺮﮔ رﺎﻬﭼ يﺎﻫ
ﺲﻧﺎـﻳراو ﺰﻴﻟﺎـﻧآ ANOVA
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﺖﻬﺟ لﺮـﺘﻨﻛ هوﺮﮔ ﺎﺑ ﺎﻫ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ مﺎﺠﻧا زا
نﻮﻣزآ ﻲﺒﻴﻘﻌﺗ ﺖﻧاد و ﺪـﺷ هدﺎﻔﺘـﺳا P < 0.05
يرﺎـﻣآ ﺮـﻈﻧ زا
ﺪﻨﻤﺷزرا ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد
.
ﺮﻳﻮﺼﺗ ۲ ﺵﻮﻣ ﻡﺎﻤﺗ ـ ﻩﻭﺮﮔ ﻱﺎﻫ
ﻱﺎﻫ ۱ ﻭ ۲ ﻭ ۳
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ
ﻴﻣ ـ ﻄﺳ ناﺰ ـ ﻜﻧ ﺢ ـ ـﻠﻓ زوﺮ ـ هوﺮـﮔ رد موﺪـﻧار ﻲﺘـﺳﻮﭘ ﭗ
ﺘﻨﻛ ـ زا لﺮ 7 / 12 ﺎﺗ 9 / 22 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﻣ ﺮﺘﻣ ـ ﻊﺑﺮ ﻴﻐﺘﻣ ـ هدﻮﺑ ﺮ رﻮـﻄﺑ و
ﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ـ ﻦ cm2 2 / 3 8± / 17 ﺑ ـ دﻮ ﺖﺳا ه . ﮔ رد ـ ﻂـﻘﻓ ﻪﻛ مود هوﺮ
ﮕﻠﻛ ـ ﻓﺎﻳرد ناﺰ ـ
ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﻛ ﺖ
، ﻴﻣ ـ ـﻜﻧ ﺢﻄﺳ ناﺰ ـ
زا ﭗـﻠﻓ زوﺮ
cm2 8 / 12 ﺎﺗ 4 / 23 ﻦﻴﮕﻧﺎـﻴﻣ رﻮﻄﺑ و cm2
/1 3 2 ± / 16 دﻮـﺑ . رد
زا زوﺮﻜﻧ ناﺰﻴﻣ ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﻛ ﺖﻓﺎﻳرد ﺲﻜﻳوﻼﭘ ﻂﻘﻓ ﻪﻛ مﻮﺳ هوﺮﮔ 3 / 9 ﺎﺗ 3 / 18 ﺎﺳ ﻲﺘﻧ ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ رﻮﻄﺑ و
cm2 8 / 2 7± / 13
دﻮﺑ . ﻮﺗ ﺲﻜﻳوﻼﭘ و ناﺰﮕﻠﻛ ﻪﻛ مرﺎﻬﭼ هوﺮﮔ رد أ
هدﺮـﻛ ﺖﻓﺎﻳرد م
ﺪﻧدﻮﺑ
، زوﺮﻜﻧ ناﺰﻴﻣ زا
6 / 11 ﺎﺗ 3 / 21 ﻊـﺑﺮﻣ ﺮـﺘﻣ ﻲﺘﻧﺎﺳ رﻮـﻄﺑ و
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ cm2 8 / 3 2± / 15 دﻮﺑ ) لوﺪﺟ 1 .(
ﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ـ ﻴﻣ ﻦ ـ ﻧز ناﺰ ـ
ـﻠﻓ ندﻮـﺑ هﺪ ـ
ـﻧار ﻲﺘـﺳﻮﭘ ﭗ ـ
موﺪ
) ﭗﻠﻓ هﺪﻧز ﺢﻄﺳ ﺖﺒﺴﻧ ﻞـﻛ ﺢﻄﺳ ﻪﺑ
× 100 ( لﺮـﺘﻨﻛ هوﺮـﮔ رد
46
% ناﺰﮕﻠﻛ هوﺮﮔ رد ، 52
% ﺲﻜﻳوﻼﭘ هوﺮﮔ رد ، 60
% هوﺮـﮔ رد و
ناﺰﮕﻠﻛ + ﺲﻜﻳوﻼﭘ 56
% دﻮﺑ .
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ فﻼﺘﺧا ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ
هوﺮﮔ ﻦﻴﺑ يﺎﻫ هوﺮﮔ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ
موﺪـﻧار ﻲﺘـﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ زوﺮﻜﻧ ناﺰﻴﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﭼﺮﮔا ناﺰﮕﻠﻛ دﻮﺑ هﺪﺷ لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
، ﻦﻳا ﻲﻟو يرﺎـﻣآ ﺮـﻈﻧ زا ﺶﻫﺎﻛ
ﻲﻨﻌﻣ دﻮﺒﻧ راد ) P=0.341 .(
ﻲﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ ﺎﺑ ﺲﻜﻳوﻼﭘ هوﺮﮔ راد
يرﺎﻣآ نﺎﺸﻧ
داد ) P=0.012 (
، هوﺮـﮔ رد زوﺮـﻜﻧ ناﺰـﻴﻣ ﺶﻫﺎـﻛ ﻲﻟو ﺎـﻬﭼ
ر م
) ﺐﻴﻛﺮﺗ ناﺰﮕﻠﻛ و ﺲﻜﻳوﻼﭘ (
يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ زا لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ ﻪﺑ ﺐﺴﻧ
ﻲﻨﻌﻣ دﻮﺒﻧ راد ) P=0.212 .(
ﻝﻭﺪﺟ ۱ ﺢﻄﺳ ،ﻞﻛ ﺢﻄﺳ ﻥﺍﺰﻴﻣ ـ ﻩﻭﺮﮔ ﺯﻭﺮﻜﻧ ﺖﺒﺴﻧ ﻭ ﺯﻭﺮﻜﻧ
ﻪﻧﺎﮔﺭﺎﻬﭼ ﻱﺎﻫ
ﻩﻭﺮﮔ
ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻑﺍﺮﺤﻧﺍ
ﻪﻨﻴﺸﻴﺑ
ﻪﻨﻴﻤﮐ
ﻝﺮﺘﻨﮐ ﭖﻼﻓ ﻞﮐ ﺢﻄﺳ
۹ / ۳۲ ۶
/ ۲ ۵
/ ۳۷ ۶
/ ۲۸
ﭖﻼﻓ ﺯﻭﺮﮑﻧ ﺢﻄﺳ ۸
/ ۱۷ ۲
/ ۳ ۹
/ ۲۲ ۷
/ ۱۲
ﺖﺒﺴﻧ ۵۴
/ ۰ ۰۹
/ ۰ ۷۳
/ ۰ ۳۸
/ ۰
ﻥﺍﺰﮕﻠﮐ ﭖﻼﻓ ﻞﮐ ﺢﻄﺳ
۹ / ۳۳ ۶
/ ۳ ۸
/ ۳۸ ۱
/ ۲۷
ﭖﻼﻓ ﺯﻭﺮﮑﻧ ﺢﻄﺳ ۲
/ ۱۶ ۱
/ ۳ ۴
/ ۲۳ ۸
/ ۱۲
ﺖﺒﺴﻧ ۴۸
/ ۰ ۰۹
/ ۰ ۶۵
/ ۰ ۳۶
/ ۰
ﺲﮑﻳﻭﻼﭘ ﭖﻼﻓ ﻞﮐ ﺢﻄﺳ
۲ / ۳۴ ۴
/ ۲ ۱
/ ۳۸ ۳
/ ۳۰
ﭖﻼﻓ ﺯﻭﺮﮑﻧ ﺢﻄﺳ ۷
/ ۱۳ ۸
/ ۲ ۳
/ ۱۸ ۳
/ ۹
ﺖﺒﺴﻧ ۳۹
/ ۰ ۰۷
/ ۰ ۴۸
/ ۰ ۲۸
/ ۰
ﺲﮑﻳﻭﻼﭘ ﺎﺑ ﻩﺍﺮﻤﻫ ﻥﺍﺰﮕﻠﮐ
ﭖﻼﻓ ﻞﮐ ﺢﻄﺳ ۱
/ ۳۳ ۵۲
/ ۰ ۱
/ ۳۴ ۶
/ ۳۲
ﭖﻼﻓ ﺯﻭﺮﮑﻧ ﺢﻄﺳ ۲
/ ۱۵ ۸
/ ۳ ۳
/ ۲۱ ۶
/ ۱۱
ﺖﺒﺴﻧ ۴۶
/ ۰ ۱۱
/ ۰ ۶۲
/ ۰ ۳۵
/ ۰
ﺚﺤﺑ
لﺎﺳ رد و نﺎـﺣاﺮﺟ ترﺎـﻬﻣ و ﺶـﻧاد ﺶﻳاﺰـﻓا ﺎﺑ ﺮﻴﺧا يﺎﻫ
ﺮﺗﺪــﻳﺪﺟ ﻞﻳﺎــﺳو نﺪــﺷ ﻢﻫاﺮــﻓ ﻦﻴــﻨﭽﻤﻫ )
ﻞﻳﺎــﺳو ﻪــﻠﻤﺟ زا
پﻮﻜﺳوﺮﻜﻴﻣ ،يﺮﺟﺮﺳوﺮﻜﻴﻣ و نرﺪـﻣ يﺎـﻫ
( ...
مﺎـﺠﻧا نﺎـﻜﻣا
ﺖـﻓﺎﺑ لﺎـﻘﺘﻧا ﻪـﺠﻴﺘﻧ رد و ﻒﻳﺮﻇ رﺎﻴﺴﺑ ﻲﻗوﺮﻋ يﺎﻫﺪﻧﻮﻴﭘ يﺎـﻫ
هﺪـﺷ ﻢﻫاﺮـﻓ نﺪـﺑ طﺎﻘﻧ ﺮﻳﺎﺳ ﻪﺑ دازآ ﭗﻠﻓ ترﻮﺼﺑ نﺪﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ا ﻨﻫ ﻲﻟو ،ﺖﺳ ـ
ﭗﻠﻓ مﺎﺠﻧا موﺰﻟ زا ﻢﻫ زﻮ ـﺑ موﺪﻧار ﻲﻌﺿﻮﻣ يﺎﻫ
ﻪ
ﻓ ﺖﻠﻋ ـ ﺮﻈﻧ زا ﻪﺑﺎﺸﻣ ﺖﻓﺎﺑ ﺎﺑ ﺖﻜﻔﻳد يزﺎﺳزﺎﺑ نﺎﻜﻣا ندﺮﻛ ﻢﻫاﺮ
ﻗ ،ﮓﻧر ـ ﻪﺘـﺳﺎﻛ ترﻮﺻ و ﺮﺳ ﻲﺣاﻮﻧ رد صﻮﺼﺨﺑ ﺖﻣﺎﺨﺿ و ماﻮ
ﺖﺳا هﺪﺸﻧ
2. ندﺮﻛ سﻮﻜﻌﻣ ﺎﻳ يﺮﻴﮔﻮﻠﺟ ﺖﻬﺟ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫوراد نﻮﻨﻛﺎﺗ
ﻟﺎﻄﻣ ﻲﺘﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ زوﺮﻜﻧ و ﻲﻤﻜﺴﻳا هﺪﻳﺪﭘ هﺪﺷ ﻪﻌ
ﺪﻧا . ﺎﻫوراد ﻦﻳا
ﻪﺑ ﻞﻛ رد 8
ﻲﻣ ﻢﻴﺴﻘﺗ ﻲﻠﺻا هوﺮﮔ ﺪﻧﻮﺷ
: ،رﻮـﺗﻼﻳدوزاو يﺎﻫوراد
هﺪﻨﻨﻛ ﻖﻴﻗر دوﺪـﺴﻣ ،ﻚﻴﺘﻴﻟﻮﺗﺎﭙﻤـﺳ يﺎـﻫوراد ،ﺎـﻳ نﻮـﺧ يﺎﻫ
هﺪــﻨﻨﻛ هﺪــﻨﻨﻛرﺎﻬﻣ ،ﺎﻫدﺎﻘﻌﻧاﺪــﺿ ،ﻢﻴــﺴﻠﻛ لﺎــﻧﺎﻛ يﺎــﻫ يﺎــﻫ
ﻦﻳﺪﻧﻼﮔﺎﺘﺳوﺮﭘ
هﺪـﻧﺮﺑ ﻦﻴـﺑ زا و ﺎﻫﺪـﻴﺋﻮﻜﻴﺗرﻮﻛ ﻮﻛﻮﻠﮔ ،ﺎﻫ يﺎـﻫ
لﺎﻜﻳدار دازآ يﺎﻫ
1.
ﻣآ ﭙ ـ ﻛ لﻮ ـ ﮕﻠ ـ ﻧا ﺎﻳ ناﺰ ـ ﮔﻮ ـ ﭘاﺰ ـ ـﻳرﺎ ـ ﻟ ﺎـﻳ ﻦ ـ ﻧوﻮ ـ ـﻛﻮ ـ ﺲ
Lovenox or Enoxaparin) ﻪﺘـﺳد زا و دﺎﻘﻌﻧا ﺪﺿ يوراد ﻚﻳ(
)LMWH
ﻦﻳرﺎﭙﻫ ﻦﻴﺋﺎﭘ ﻲﻟﻮﻜﻟﻮﻣ نزو ﺎﺑ يﺎﻫ (
ﻲﻣ ﻪـﺑ ﻪـﻛ ﺪـﺷﺎﺑ
ﻦﻴﺒﻣوﺮﺗ ﻲﺘﻧآ نآ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ و هﺪﺷ ﻞﺼﺘﻣIII
ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ار و ﺪﻫد
يﺎﻫرﻮﺘﻛﺎﻓ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻳا زا وXa
ﻲﻣ ﺶﻫﺎﻛIIa ﻳ
ﺪﺑﺎ
7.
ﻲﻣ ناﺰﮕﻠﻛ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ لﺎﻌﻓ هد رﻮﺘﻛﺎﻓ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺎﻤﻴﻘﺘﺴﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
) (Xa ﺶﻫﺎـﻛ ﻪـﺘﺨﻟ دﺎـﺠﻳا لﺎـﻤﺘﺣا ﺖﻳﺎﻬﻧ رد و ﺪﻫد ﺶﻫﺎﻛ ار
ﻲﻣ ﺪﺑﺎﻳ . ﻞـﻛ رد و ناﺰـﮕﻠﻛ ﺖـﻳﺰﻣ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻚـﺴﻳرLMWH
ﻦﻴﻳﺎﭘ )HIT (Heparin Induced thrombocitopenia ﺖﺒـﺴﻧ
ﻦﻳرﺎﭙﻫ ﻪﺑ ]
[Unfractionated Heparin (UFH) ﺖﺳا
7.
رد ﻂـﻘﻓ ﻪـﻛ ﻲﻫوﺮﮔ رد ﭗﻠﻓ زوﺮﻜﻧ ﺢﻄﺳ ناﺰﻴﻣ ﺎﻣ ﻲﺳرﺮﺑ
ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﻛ ﺖﻓﺎﻳرد ناﺰﮕﻠﻛ
، ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ رﻮﻄﺑ cm2
/1 3 2± / 16 دﻮﺑ
ﻪـﻛ لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ زوﺮﻜﻧ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻛ cm2
2 / 3 8± / 17
دﻮﺑ
، ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﺶﻫﺎﻛ ﺪﻫد
، ﻲﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ زا ﺶﻫﺎﻛ ﻦﻳا ﻲﻟو راد
دﻮﺒﻧ ) P > 0.05 .(
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد Thomas
رﺎـﻜﻤﻫ و لﺎـﺳ رد ﺶﻧا
2005 ﺮـﺛا ﻪـﻛ
ﮕﻠﻛ ـ شﻮـﮔﺮﺧ ﻲﺘـﺳﻮﭘ ﭗـﻠﻓ يور ﺲﻛﻮﻨﻳرﺎﭘاﺪـﻧﻮﻓ ﺎـﺑ ار ناﺰ ﻪﺘـﺷاد ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺶﻳاﺰﻓا ﭗﻠﻓ هﺪﻧز ﺢﻄﺳ ،ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﻛ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ
ﺖﺳا . توﺎـﻔﺘﻣ ﺖـﻠﻋ ﻪـﺑ ﺪﻳﺎﺷ ﺎﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺎﺑ ﺎﻬﻧآ ﻪﺠﻴﺘﻧ فﻼﺘﺧا عﻮـﻧ رد توﺎـﻔﺗ ﺎـﻳ و ﻪﻧﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ ندﻮﺑ ﺮﺘﻤﻛ ،ناﻮﻴﺣ عﻮﻧ ندﻮﺑ
ﺪﺷﺎﺑ هدﻮﺑ ﭗﻠﻓ .
ﻗ ـــــ ﭘ صﺮ ـ ﻳوﻼ ـ ـــﻜ ـ ـــﻳ ﺲ ـ ﻛ ﺎ ـ ﻠ ـ ﻴﭘﻮ ـ ـــﮔوﺪ ـ لﺮ
(Clopidogrel Bisulfate or Plavix) ﻊـﻤﺠﺗ ﺪـﺿ يوراد ﻚﻳ
ﻪﻛ هدﻮﺑ ﻪﻴﺒﺷ ﻦﻳﺪﻴﭘﻮﻠﻜﻴﺗ ﻪﺑ ﻲﻧﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺘﻛﻼﭘ ﻲﻣ ﻲﺘﻛﻼﭘ ﻊﻤﺠﺗ رﺎﻬﻣ ﺚﻋﺎﺑ ﺖﺸﮔﺮﺑ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﻴﻏ رﻮﻄﺑ دﻮﺷ
8.
يور ﺲــﻜﻳوﻼﭘ ،ﻪﺑﺎــﺸﻣ يﺎــﻫوراد و ﻦﻳﺮﭙــﺳآ فﻼﺧﺮــﺑ ﻴﻧوﺪﻴﺷارآ ﻢﺴﻴﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﺖﻛﻼﭘ ﻊﻤﺠﺗ و ﻪﺘﺷاﺪﻧ يﺮﺛا ﺪﻴﺳا ﻚ
ار ﺎﻫ
ﻃ زا ـ ﻬﻣ ﻖﻳﺮ ـ ﻧدآ رﺎ ـ يد ﻦﻳزﻮ ﻲـﻣ رﺎﻬﻣ تﺎﻔﺴﻓ
ﺪـﻨﻛ
8.
و
ـﻳا9
ـ ﻦ
رد وراد Invitro
ًﺎﻌﻳﺮـﺳ ﻲﻛارﻮﺧ فﺮﺼﻣ زا ﺪﻌﺑ ﻲﻟو ،هدﻮﺒﻧ لﺎﻌﻓ
رد لﺎﻌﻓ ﻞﻜﺷ ﻪﺑ ﺪﺒﻛ ﻂﺳﻮﺗ و هﺪﺷ بﺬﺟ ﻲﻣ
ﺪﻳآ
10. ﻦﻳا زا هزوﺮﻣا
و يﺰﻐﻣ و ﻲﺒﻠﻗ ﻚﻴﻤﻜﺴﻳا تﻼﻤﺣ نﺎﻣرد و يﺮﻴﮕﺸﻴﭘ ياﺮﺑ وراد ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻚﻴﺗﻮﺒﻣوﺮﺗ ﻲﻗوﺮﻋ تﻼﻜﺸﻣ دﻮﺷ
11. ود ﻂﻘﻓ نﻮﻨﻛﺎﺗ
ﻲﺘـﺳﻮﭘ ﭗـﻠﻓ ءﺎـﻘﺑ ﺶﻳاﺰـﻓا ﺖﻬﺟ ﺲﻜﻳوﻼﭘ دﺮﺑرﺎﻛ زا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺮﺸﺘﻨﻣ
5.
و
6
ﭗﻠﻓ زوﺮﻜﻧ ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺟﻮﻣ ﻲﻳﺎﻬﻨﺗ ﻪﺑ ﺲﻜﻳوﻼﭘ ﺎﻣ ﻲﺳرﺮﺑ رد زا 54 % ﻛ هوﺮﮔ ﻪﺑ لﺮﺘﻨ 9 / 39 % ﻲـﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ زا ﻪﻛ ﺪﻳدﺮﮔ راد
) P < 0.05 دﻮﺑ(
. ﻲﻧاﻮـﺨﻤﻫ ﻦﻴﺸﻴﭘ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ود ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻦﻳا
دراد . ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻦﻳﺮﭙـﺳآ و ﺲﻜﻳوﻼﭘ ﺮﺛا ﻪﻛ ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ وAkan
ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﻛ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻲﺘﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ ءﺎﻘﺑ يور ار ﻻﺎﺑ زود ﺎﺑ
، ﺶﻳاﺰـﻓا
ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﺘﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ ءﺎﻘﺑ رد ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ هﺪﻫﺎﺸﻣ لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ
ﺪﻧدﺮﻛ . ءﺎـﻘﺑ ﺶﻳاﺰـﻓا رد ﺲـﻜﻳوﻼﭘ ﺮﺛا ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ لﻻﺪﺘﺳا ﺎﻬﻧآ
ﺖﻛﻼﭘ ﻊﻤﺠﺗ ﺮﺑ نآ ﺮﺛا زا ﺮﻴﻏ ﻪﺑ ﺖﺳا ﻦﻜﻤﻣ ﭗﻠﻓ زا ﻲـﺷﺎﻧ ،ﺎـﻫ
لﺎﻜﻳدار ﺪﻴﻟﻮﺗ رﺎﻬﻣ ،نﻮﻴﺳﺎﺗﻼﻳدوزاو دازآ يﺎﻫ
نﮋﻴﺴﻛا ﺪﺷﺎﺑ
6.
Attila Ersoy لﺎﺳ رد ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ و
2007 ار ﺲـﻜﻳوﻼﭘ ﺮﺛا
ءﺎﻘﺑ ﺶﻳاﺰﻓا رد ﭗﻠﻓ
ﻲﺘﺳﻮﭘ Epigastric ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ شﻮﻣ رد
.
وراد ود ﺐﻴﻛﺮﺗ زا ﻲﺘﻗو ﺎﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد )
ﺲـﻜﻳوﻼﭘ و ناﺰﮕﻠﻛ (
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
زا ﭗﻠﻓ زوﺮﻜﻧ ناﺰﻴﻣ 54
% ﻪـﺑ لﺮـﺘﻨﻛ هوﺮﮔ ﺪﺻرد 46
% نﺎﺸﻧ ﻪﻛ ﺪﻴﺳر ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ هوﺮﮔ رد ءﺎـﻘﺑ ناﺰﻴﻣ ﺶﻳاﺰﻓا هﺪﻨﻫد
ﻲﻣ ﭗﻠﻓ ﻲﻨﻌﻣ يرﺎﻣآ ﺮﻈﻧ زا ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﻳا ﻲﻟو ،ﺪﺷﺎﺑ ﻧ راد
ﺖـﺴﻴ . زا
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﭻﻴﻫ نﻮﻨﻛﺎﺗ ﻪﻜﻴﺋﺎﺠﻧآ ود ﻦـﻳا ﺐﻴﻛﺮﺗ ﺮﺛا ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ يا
ﺖـﺳا هﺪـﺸﻧ مﺎﺠﻧا ﻲﺘﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ ءﺎﻘﺑ ﺶﻳاﺰﻓا رد وراد
، ﻪـﺴﻳﺎﻘﻣ
نﺎﻜﻣا ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻲﻤﻧ ﺮﻳﺬﭘ
ﺪﺷﺎﺑ . ﻪـﻜﻨﻳا ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ ﺮﮕﻳد فﺮﻃ زا
ﻲﻨﻌﻣ و ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﻲﻳﺎﻬﻨﺗ ﻪﺑ ﺲﻜﻳوﻼﭘ ناﺰـﻴﻣ راد
ﻲﻣ ﭗﻠﻓ ءﺎﻘﺑ ددﺮﮔ
، ﻳا ﺖﻠﻋ ﭗـﻠﻓ ءﺎـﻘﺑ ﺶﻳاﺰـﻓا ندﻮـﺑ ﻢﻛ ﻦ ـﺑ
ﺎ
ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﺪﻳﺎﺷ ،ﺖﺴﻴﻧ ﺺﺨﺸﻣ ﺎﻣ ياﺮﺑ وراد ود ﺐﻴﻛﺮﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺷﺎﺑ ﺎﻬﻧآ ﺮﺛا مﺰﻴﻧﺎﻜﻣ ندﻮﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ وراد ود ﺮﺛا ﻞﺧاﺪﺗ ﻲـﻣ ﺮﮕﻳﺪﻤﻫ ﺮﺛا ﺶﻫﺎﻛ ﺚﻋﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻧﻮـﺷ
. ﻻﺎـﻤﺘﺣا ﻪﻠﺌـﺴﻣ ﻦـﻳا
ﻲﻣ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﺳرﺮﺑ ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ﺪﺷﺎﺑ
.
ﻪﺠﻴﺘﻧ يﺮﻴﮔ
ﻪﺘﻓﺎﻳ سﺎﺳاﺮﺑ ﻳا يﺎﻫ
ﺲـﻜﻳوﻼﭘ ﻲﻛارﻮـﺧ دﺮﺑرﺎﻛ ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦ
ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ شﻮـﻣ رد ﻲﺘﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ ءﺎﻘﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺶﻳاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺗ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺪﻳدﺮﮔ لﺮﺘﻨﻛ هوﺮﮔ ﺄ
ندﻮـﺑ سﺮﺘﺳد رد و نآ ﺮﻴﺛ
ﺎـﻳ ﻲﻤﻜﺴﻳا لﺎﻤﺘﺣا ﻪﻛ يدراﻮﻣ رد هﺪﻨﻳآ رد ناﻮﺘﺑ ﻻﺎﻤﺘﺣا ،وراد
دﺮـﻛ ﻪﻴـﺻﻮﺗ ار نآ دﺮﺑرﺎﻛ دراد دﻮﺟو ﻲﺘﺳﻮﭘ ﭗﻠﻓ زوﺮﻜﻧ .
ﻲـﻟو
ﺮﻣا لﻮﻤﺷ ﻪﻄﻴﺣ زا نآ ندﻮﺑ جرﺎﺧ و وراد يﻻﺎﺑ ﺎﺘﺒﺴﻧ ﺖﻤﻴﻗ هزو
ﻪﻤﻴﺑ ﻲﻣ دوﺪﺤﻣ ار نآ دﺮﺑرﺎﻛ يدوﺪﺣ ﺎﺗ يا ﺪﻨﻛ
. ناﺰـﮕﻠﻛ لﻮﭙﻣآ
ﻲﻣ ﭗﻠﻓ زوﺮﻜﻧ ﺢﻄﺳ ﺶﻫﺎﻛ ﺚﻋﺎﺑ ﺰﻴﻧ ددﺮﮔ
، ﻞﺑﺎﻗ ﺶﻫﺎﻛ ﻦﻳا ﻲﻟو
ﻲﻣ ﻪﻛ ﺖﺴﻴﻧ ﻪﺟﻮﺗ هدﺎﻔﺘـﺳا تﺎﻌﻓد و ﻲﻓﺮﺼﻣ زود زا ﻲﺷﺎﻧ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ نآ فﺮﺼﻣ نﺎﻣز و .
Abstract:
The Effect of Clexan, Plavix and their Combination on Random Skin Flap Survival in Rats
Fatemi M. J. MD*, Seyedjalali S.Z. MD**, Mosavi S. J. MD***
(Received: 19 May 2010 Accepted: 6 Dec 2010)
Introduction & Objective: Tissue ischemia and necrosis of flap is a challenging problem in reconstructive surgery. Pharmacological agents and modifications of procedures have been examined for halting or reversing these processes and maximizing the length to width ratio with different results. In this study, the effects of clexan, plavix and their combination on skin random flap survival were examined in rat.
Materials & Methods: Forty male rats of a specific race were randomly assigned to four equal groups.
In all of these rats surgery were done as follow: Surgery was done under general anesthesia a rectangular 3×11 cm modified distally based Mc-Farlan type flap. Then the flap sutured back into its primary site over a sterile surgical drape. In the first group only anesthetic agent and prophylactic antibiotic was given. In the 2th group after surgery clexan with a dose single of 3.2 mg/kg was injected subcutaneously after surgery. In 3rd group, plavix tablet, 25 mg/kg via OGT (OroGasteric tube) was given after surgery and this drug was continued for 7 days. In the 4th group we combined the methods used in groups 2 and 3. (Each rats received both clexan and plavix.) After 7 days all rats were scarified and then the photo of flaps was taken with Digital camera. The total surface of flap and also the area of necrosis were calculated with Image J software. Mean standard deviation and variance analysis were used to compare the groups.
Results: Plavix alone significantly improved flap survival in comparison to control group (P<0.05), but effect of clexan alone and combined clexan and plavix was not statistically significant.
Conclusions: It seems that plavix may have an important role in clinical setting of ischemic flap but clexan may have not.
Key Words: Skin Random Flap, Ischemia, Necrosis, Clexan, Plavix
*Associate Professor of Plastic and Reconstructive Surgery, Burn Center, Tehran University of Medical Sciences and Health Services, Tehran, Iran
**Resident of Plastic and Reconstructive Surgery, Valiasr Police Hospital, Tehran University of Medical Sciences and Health Services, Tehran, Iran
***Preventive and Community Medicine Specialist, Tehran University of Medical Sciences and Health Services, Tehran, Iran
References:
1. Davis RE, Wachhoz JH, Jassir D, Perlyn CA, Agrma MH: Comparison of topical anti-ischemic agents in the Salvage of Falling random-pattern skin flap in ruts. Arch facial plast surg. 1999; 1: 27-32.
2. Mathes ST, Hansen SL: Flap Classification and application, In: Mathes SJ plastic surgery 2nd ed.philadelphia,Sunders Elsevier 2006;vol I PP: 365- 367.
3. Rand Ludy L, Pommier RF, Williams ST, Woltering EA, Small KA, Flether WS, Improved outcome of surgical flaps treated with Topical Dimethylsulfide.
Ann surg.1996; 224: 583.
4. ThomasL, chang Do, Lather, H.Holton,Ty, MD, Ronald p silverman MD Ann plast. Surg.The effect of Fondapariox versus enoxaparin in the survival of a congested skin flap in a Rabbit model 2006; 56: 312.
5. Atilla Erso, Ktlu sevin, Asumem Sevin, savas Serel.
Effect of clopidogreal on survival of Rat skin flaps.
Plast, Reconstr. Surg. 2007.
6. Akan. M,Cadir B, Misirlioglu etal, Effects of clopidogrel and High dose aspirin on survival of skin flaps in rats. Scand J plast Reconstr surg Hand surg, 2005; 39:7-10.
7. Brunicard: FC, Andersen DK et al. venous and lymphatic Diseases Mc Graw Hill Mdical. 2005. 809- 834.
8. Bernat A, Mares and G. Defreyn. et al. Effect of Various antiplatelet agents on acute arterial thrombosis in the rat. Thromb Haemost 1993; 70 pp:
812-816.
9. Herbert JM, Bernat A and Maffrand JP: Importance of platelet in experimental venous thrombosis in the rat. Blood, 1992; 80pp: 2281-2286.
10. Savi P, Herbert AM, pflinger et al.: Importance of hepatic metabolism in the anti aggregating activ.ity of the thienopyridine clopidogrel.Biochem pharmacol.
1992; 44: 527-532.
11. Matsagas M, Jagroop IA, Geroulakos G ET AL.
The effect to of a Loading dose (300 mg) of clopidogrel on platelet function in patients with peripheral arterial diseases. Clin Appl Thromb Heamosti 2003; 9: 115-120.
12. MG Farlane RM, De young G, Henry RA, The design of pedicle flap in the rat to study necrosis and its prevention. Plast. Reconstr surg. 1967; 35: 177- 182.
