ﻬﺑ ﯿ ﻪﻨ ﯾﺑﺎ ﯽ ﺳﻻﻮﻣﺮﻓ ﯿ
ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ نﻮ ﯿ
وﺎﺣ هﺪ ي ﺷ ﯿ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﻮﺳ درآ وﺮ ﯾ
ﺎﺑ ﺎ
ﺎﻣزآ حﺮﻃ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﯾ
ﺸ ﯽ طﻮﻠﺨﻣ
ﺷر ﻦﺴﺣ ﯿ ﺪ
1ي ﻀﺗﺮﻣ *
ﯽ ﻧﺎﺷﺎﮐ ﯽ داﮋﻧ ﺎﻘﺑ ﺎﻤﻫ ،2
ﯾ
3ﯽ ﻠﻋ ، ﯿ ردﺎﻗ ﺎﺿﺮ
4ي
1 - ﺸﻧاد ﯿ ﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ ،رﺎ ﯾ
اﺬﻏ ﻊ ﯾ ﯽ ﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ ، ﯿ
ﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ و يزروﺎﺸﮐ شزﻮﻣآ و تﺎﻘ ﯿﻌ
ﯽ نﺎﻣزﺎﺳ ،يﻮﺿر نﺎﺳاﺮﺧ ﻘﺤﺗ
ﯿ و شزﻮﻣآ ،تﺎﻘ
ﺮﺗ وﯾ ا ،ﺪﻬﺸﻣ ،يزروﺎﺸﮐ ﺞ ﯾ
ناﺮ .
2 - ﻮﺠﺸﻧاد ي ﺮﺘﮐد ي ﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ ﯾ
اﺬﻏ ﻊ ﯾ ﯽ ﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ ، ﯾ
اﺬﻏ ﻊ ﯾ ﯽ هﺪﮑﺸﻧاد ، ي
زروﺎﺸﮐ ي ﺳودﺮﻓ هﺎﮕﺸﻧاد ، ﯽ
ا ،ﺪﻬﺸﻣ ، ﯾ ناﺮ .
3 - دﺎﺘﺳا ﯾ ﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ هوﺮﮔ رﺎ ﯾ
اﺬﻏ ﻊ ﯾ ﯽ ﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ، ﯽ
ا ،نﺎﻐﻣاد ،نﺎﻐﻣاد ﺪﺣاو ﯾ
ناﺮ .
4 - ﺼﺤﺘﻟا غرﺎﻓ ﯿ
ﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻞ ﯽ
ﺳﺪﻨﻬﻣ ،ﺪﺷرا ﯽ
زروﺎﺸﮐ ي ﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ ﯾ
اﺬﻏ ﻊ ﯾ ﯽ ﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ، ﯽ
ا ،نﺎﻐﻣاد ﺪﺣاو ﯾ
ناﺮ
تﺎﻋﻼﻃا ﻪﻟﺎﻘﻣ
ﮑﭼ
ﯿ هﺪ
رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺎﻫ ي ﻪﻟﺎﻘﻣ :
رﺎﺗ ﯾ ﺦ رد ﯾ ﺖﻓﺎ : 14 / 05 / 99
رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺬﭘ ﯾ شﺮ : 14 / 08 / 99
تﺎﻤﻠﮐ ﻠﮐ ﯿ ﺪ ي :
ﻮﺳ درآ ﯾ ،ﺎ
ﺷ ﯿ
،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ
ﺎﻣزآ حﺮﻃ ﯾ ﺸ ﯽ ،طﻮﻠﺨﻣ
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿ
ﺷ ﻦ ﯿ
،ﺮ
ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ
هﺪ .
DOI: 10.29252/fsct.18.03.26
لﻮﺌﺴﻣ
تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ : [email protected]
ا رد ﯾ ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ دﺎﻘﻣ ﺮﺛا ﻖ ﯾ
ﺷ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺮ ﯿ
بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ )
5 ﺎﺗ 5/
11 ﺪﺻرد ( ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ، ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿﺮ ) 1 ﺎﺗ
5 ﺪﺻرد ( ﻮﺳ درآو ﯾ ﺎ ) 0 ﺎﺗ 5 ﺪﺻرد ( ﺳا ﺮﺑ ﯿ ﺪ ﯾ ،ﻪﺘ و ،pH ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ و و ﻪﺘ ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﺴﺣ ﯽ ) ﺘﻣا ﯿ و ﻢﻌﻃ زﺎ
ﺘﻣا ،هﺰﻣ ﯿ ﺬﭘ و ﮓﻧر زﺎ ﯾ
ﻠﮐ شﺮ ﯽ ( ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ
ﺎﻣزآ حﺮﻃ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هﺪ ﯾ
ﺸ ﯽ ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ طﻮﻠﺨﻣ ﯽ
راﺮﻗ
ﺖﻓﺮﮔ . ﺳرﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽ
ﺳا ﯿ ﺪ ﯾﺘ و ﻪ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ pH اﺰﻓا
ﯾ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﺶ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﺷ و ﺮ ﯿ بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ
ﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽ
ﺳا ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ راد ﯿ
ﺪ ﯾ اﺰﻓا و ﻪﺘ ﯾ ﺶ ﻟﺎﺣ رد ﺪﻧﺪﺷ ﻪﻧﻮﻤﻧ pH ﯽ
اﺰﻓا ﻪﮐ ﯾ ﺶ ﻮﺳ درآ ﯾ ﺎ
اﺰﻓا ﺐﺒﺳ ﯾ ﺳا ﺶ ﯿ ﺪ ﯾ ﺶﻫﺎﮐو ﻪﺘ دﺮﮔ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧpH
ﯾ ﺪ . ﺎﺘﻧ ﯾ ﺳرﺮﺑ ﺞ ﯽ و ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻧ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ ﯿ
داد نﺎﺸﻧ ﺰ ﻪﮐ
ﻄﺧ ﺮﺛا ﺎﻬﻨﺗ ﯽ
ﺷ ﯿ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ و بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ﺌﺗوﺮﭘ
ﯿﻨ ﯽ ﺷ ﯿ يور ﺮﺑ ﺮ وﯾ
زﻮﮑﺴ ﯾ ﯽﻨﻌﻣ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ راد
اﺰﻓا و ﺪﻧدﻮﺑ ﯾ
ﺷ ﺶ ﯿ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ و بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ اﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺮ ﯾ
و ﺶ ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ
ﻟوﺪﺷ ﯽ ﻮﺳ درآ ﯾ ﻫ ﺎ ﯿ ﻨﻌﻣ ﺮﺛا ﻪﻧﻮﮕﭽ ﯽ
راد ي و ﺮﺑ ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﺖﺷاﺪﻧ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ .
ﯽﺑﺎﯾزرا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﯽﮔﮋﯾو يﺎﻫ ﺴﺣ ﯽ ﮔ هزاﺪﻧا ﯿﺮ ي ﻧ هﺪﺷ ﯿ اﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ دﻮﺑ نآ زا ﯽﮐﺎﺣ ﺰ ﯾ
ﺷ ﺶ ﯿ ﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ و بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ه
ﺌﺗوﺮﭘ ﯿﻨ ﯽ ﺷ ﯿ ﺘﻣا ﺮ ﯿ ﺘﻣا ،هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ ﯿ
ﺬﭘ و ﮓﻧر زﺎ ﯾ
ﻠﮐ شﺮ ﯽ ﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽ
اﺰﻓا راد ﯾ ﺶ ﯾ ﺖﻓﺎ
ﻟو ﯽ اﺰﻓا ﯾ ﻮﺳ درآ ﺶ ﯾ
ﺘﻣا ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺎ ﯿ
زرا تازﺎ ﯾﺑﺎ ﯽ ﺴﺣ ﯽ دﺮﮔ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯾ
ﺪ . ﺎﺘﻧ ﯾ ﺳرﺮﺑ ﺞ ﯽ ﺮﺿ ﯾ ﺐ
ا ﻤﻫ ﯿ ﺳﺮﮔر رد ﺖ ﯿ
نﻮ ﻧ ﯿPLS ﺷ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺰ ﯿ
ﺮﺗﻻﺎﺑ بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ﯾ
ﻤﻫا ﻦ ﯿ درآ و ﺖﺒﺜﻣ ﺖ ﻮﺳ
ﯾﺎ
ﺮﺗﻻﺎﺑ ﯾ ﻤﻫا ﻦ ﯿ ﻔﻨﻣ ﺖ ﯽ صﻮﺼﺧ رد ار و ،pH
ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﺘﻣا ،ﻪﺘ ﯿ ﺘﻣا ،هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ ﯿ
ﺬﭘ و ﮓﻧر زﺎ ﯾ
ﻠﮐ شﺮ ﯽ
ﺪﻨﺘﺷاد . ﺳﻻﻮﻣﺮﻓ ﯿ نﻮ ﻬﺑ ﯿ ﻪﻨ ﻠﺑﺎﻗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯿ
ﻪﻨﯿﻬﺑ ﺖ ﯾﺑﺎ ﯽ راﺰﻓا مﺮﻧ رد يدﺪﻋ Design Expert
ﻞﻣﺎﺷ
ﺷ ﯿ بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ 8
/9 ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،ﺪﺻرد ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﺮ 72 / 1 ﻮﺳ درآو ﺪﺻرد ﯾ
ﺎ 1 ﺖﺳد ﻪﺑ ﺪﺻرد
ﺪﻣآ .
ﻪﻠﺠﻣ
مﻮﻠﻋ و ﺎﻨﺻ ﯾ ﻊ اﺬﻏ ﯾ ﯽ اﯾ ناﺮ
www.fsct.modares.ac.ir :ﻪﻠﺠﻣﺖﯾﺎﺳ
ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻤﻠﻋ ﯽ ﺸﻫوﮋﭘ_ ﯽ
1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ صاﻮﺧ ﯿ
ﻟﻮﻤﻌﻣ ﺖﺳﺎﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺪ ﯽ
ﺒﻗزا ﯿ ﻞ
ﮐ دﻮﺒﻬﺑ ﯿﻔ ﯿ راﺪﻬﮕﻧ ﺖ ي
ﺌﺗوﺮﭘ،
ﯿ ﻧﺪﻌﻣ داﻮﻣ و ﻦ ﯽ
اﻮﺘﺤﻣ،ﺮﺗﻻﺎﺑ ي
زﻮﺘﮐﻻ ﺎﭘﯾ ﯿ ﺮﺘﻨ ﺑﺮﭼ و ﯽ ﻈﻨﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﯿ اﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ ،ﻢ ﯾ
اﺮﺑ ﺎﺿﺎﻘﺗ ﺶ ي
ﻟﻮﺗ ﯿ ﺖﺳا هﺪﺷ نآ فﺮﺼﻣ و ﺪ ]
1 .[
ﻓﺮﻃ زا ﯽ ﺎﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗﺎﺑ ﯾ
ﺐ
ﺴﺑ ﯿ ز رﺎ ﯾ ﻟﻮﺗ دﺎ ﯿ ﺘﻨﺳ ﺪ ﯽ ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ
ﮐزا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هﺪ ﯿ
ﺎﻫ ﻪﺴ ي
ا ﻪﭼرﺎﭘ ي ﻧﻻﻮﻃ نﺎﻣز فﺮﺻ مﺰﻠﺘﺴﻣ ﻪﮐ ﯽ
ﻨﭽﻤﻫ ،هدﻮﺑ ﯿ
ﺐﺟﻮﻣ ﻦ
اﺰﻓا ﯾ ﮔدﻮﻟآ ﺶ ﯽ ﺬﻐﺗ شزرا ﺶﻫﺎﮐ و ﯾ
ا ﻪ ي ﻣ ﻞﺻﺎﺣ هدروآﺮﻓ ﯽ
دﻮﺷ ] 2 [،
هدﺎﻔﺘﺳا زا ﺎﻬﺷور ي ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺮﺗ ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ﺖﺳﺎﻣ ﮑﭼ ﯿ هﺪ زا
ﻪﻠﻤﺟ شور آﺮﻓ ﯾ ﺪﻨ نوﺪﺑ ﮕﺑآ ﯿﺮ
1ي ﻂﺳﻮﺗ يﺎﻫردﻮﭘ ﯽﻨﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺪﻨﻧﺎﻣ
،
ﺮﯿﺷ
،ﮏﺸﺧ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ يﺎﻫ ﯽﻨﯿﺌﺗوﺮﭘ
،ﺮﯿﺷ ﻨﭘ بآ ردﻮﭘ ﯿﺮ
ار روﺮﺿ ي
ﻣﯿ دزﺎﺴ . رد يﺎﻫ لﺎﺳ ﺮﯿﺧا
ﻧﯿ ﺎﺑ ﺰ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻧﯿ زﺎ فﺮﺼﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ و
لﺎﺒﻘﺘﺳا ز ﯾ دﺎ زا ﺖﺳﺎﻣ ﺎﻫ ي ﮑﭼ ﯿ ﻢﮐ هﺪ بﺮﭼ و ﺎﯾ نوﺪﺑ ﯽﺑﺮﭼ
ﺎﻬﺷﻼﺗ ي ز ﯾ دﺎ ي رد ﻣز ﯿ ﻪﻨ ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ اﯾ ﻦ تﻻﻮﺼﺤﻣ مﺎﺠﻧا
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺖﺳا
] 3 [.
ﺎﺑ ﻦﯾا
،دﻮﺟو تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻟﻮﺗ
ﯿ ﺪ هﺪﺷ ﺎﺗ يدوﺪﺣ ﺪﻗﺎﻓ ﺖﻓﺎﺑ و
يﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو ﯽﺴﺣ
رد ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
ﺎﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺖﺳﺎﻣ ﮑﭼ ﯿ ﺎﺑ هﺪ
ﯽﺑﺮﭼ ﻞﻣﺎﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﻪﺑ ﻤﻫ ﯿ ﻦ ﻟد ﯿ ﻞ ﻘﺤﺗ ﯿ تﺎﻘ ز ﯾ دﺎ ي ياﺮﺑ دﻮﺒﻬﺑ
يﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو ﺬﻐﺗ
ﯾ ا ﻪ ي ژﻮﻟﻮﺋر ، ﯾ ﮑ ﯽ ﺴﺣ و ﯽ ﺖﺳﺎﻣ ﮑﭼ ﯿ ﻪﺑ هﺪ
ﻪﻠﯿﺳو ﻪﻓﺎﺿا ندﺮﮐ راﺪﯾﺎﭘ ﺌﺗوﺮﭘ عاﻮﻧا ،ﺎﻫ هﺪﻨﻨﮐ ﯿ
ﻠﭘ و ﺎﻫ ﻦ ﯽ
رﺎﮐﺎﺳ ﯾ ﺬﭘ ترﻮﺻﺎﻫ ﺪ ﯾ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮ ]
4 [ . اﺮﺑ ﺖﻌﻨﺻ رد ﻻﻮﻤﻌﻣ ي
ﻟﻮﺗ ﯿ ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﺪ ﯿ
،ﮏﺸﺧﺮﯿﺷ زا هﺪ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ
يﺎﻫ ﯽﻨﯿﺌﺗوﺮﭘ و ﺮﯿﺷ
ﻨﭘ بآ ردﻮﭘ ﯿ
ﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺮ ﯽ
ا ﻪﮐ دﻮﺷ ﯾ
ﮐﺮﺗ ﻦ ﯿ اراد ﺎﻣﻮﻤﻋ تﺎﺒ ي
ﻗﯿ ﺴﺑ ﺖﻤ ﯿ ﻻﺎﺑ رﺎ ﯾ ﯽ ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ اﺬﻟ ﯽ
ﻮﺳ درآ ﺪﺳر ﯾﺎ
ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﻗ ﻪﺑ ﯿ و و ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺖﻤ ﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي طﺮﺷ ﻪﺑ دﻮﺧ دﺮﻓ ﻪﺑ ﺮﺼﺤﻨﻣ
و ندﺮﮐ هدروآﺮﺑ ﯾ
ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ژﻮﻟﻮﺋر ﯾ ﮑ ﯽ ﺴﺣ و ﯽ فﺮﺼﻣ ﺮﻈﻧ ﺪﻣ
ﺰﮔ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﯾ
ﺴﺑ ﻪﻨ ﯿ ﺒﺳﺎﻨﻣ رﺎ ﯽ اﺮﺑ ي ﺳﻻﻮﻣﺮﻓ رد هدﺎﻔﺘﺳا ﯿ
ﺖﺳﺎﻣ نﻮ
ﮑﭼ ﯿ ﺪﺷﺎﺑ هﺪ . ﻮﺳ ﯾﺎ ﯾ ﮑ ﯽ زا ﺮﺘﮔرﺰﺑ ﯾ ﻦ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺌﺗوﺮﭘ ﯿ ﻦ اﺬﻏ ﯾ ﯽ هدﻮﺑ و
دﺮﮑﻠﻤﻋ ﺑوﺮﭘ ﯿ ﺗﻮ ﯿ ﮏ ﺎﻫ هدروآﺮﻓ ي
نآ ﻤﻫا ﯿ ﺖ ز ﯾ دﺎ ي اﺮﺑ ار ي ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ
نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﺎﻫ هدروآﺮﻓ ي
ﻤﺨﺗ ﯿﺮ ي و ﺑوﺮﭘ ﯿ ﺗﻮ ﯿ ﮑ ﯽ دراد .ا ﯾ ﻦ هدروآﺮﻓ
ﺎﻫ ﻣ ﯽ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻣﺎﺗ ﯿ ﻦ هﺪﻨﻨﮐ هدﺎﻣ ﺪﻣﺎﺟ رد ﺳﻻﻮﻣﺮﻓ ﯿ نﻮ ﺴﺑ ﯿ رﺎ ي زا
ﺎﻫاﺬﻏ ﺪﻨﺷﺎﺑ ] 5 [ . هدﺎﻔﺘﺳا زا درآ ﻮﺳ ﯾﺎ ﻧﯿ رد ﺰ عاﻮﻧا تﻻﻮﺼﺤﻣ
اﺬﻏ ﯾ ﯽ هوﻼﻋ ﺮﺑ اﺰﻓا ﯾ ﺶ ﺻﻮﺼﺧ ﯿ تﺎ ﺖﻣﻼﺳ ﺸﺨﺑ ﯽ و ﻞﻤﻋ
ﮔﺪﻨﻨﮐ ﯽ ﺚﻋﺎﺑ ، ﻨﻏ ﯽ نﺪﺷ ﺎﻬﻧآ زا ﺮﻈﻧ ﻣ ﯿ ناﺰ ﺌﺗوﺮﭘ ﯿ ﻦ ﻣ ﯽ دﻮﺷ .
ﺑﺮﭼ
ﯽ و ﺌﺗوﺮﭘ ﯿ ﺎﻫ ﻦ ي دﻮﺟﻮﻣ رد درآ ﻮﺳ ﯾ ﻧ ﺎ ﯿ صاﻮﺧ ﺰ ﺴﻟﻮﻣا
ﯿ نﻮ
ﮔﺪﻨﻨﮐ ﯽ و ﺒﺜﺗ ﯿ ﺖ ﮔﺪﻨﻨﮐ ﯽ ﺪﻧراد ﻪﺑ رﻮﻃ ﯾ ﻪﮑ ﺌﺗوﺮﭘ ﯿ ﺎﻫ ﻦ ي نآ ﺚﻋﺎﺑ
لﺎﺼﺗا ﺑﺮﭼ ﯽ و بآ ﻣ ﯽ ﺪﻧﻮﺷ و رد ﺘﻧ ﯿ ﻪﺠ ﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ ﯿ
تﺎ
ژﻮﻟﻮﺋر ﯾ ﮑ ﯽ لﻮﺼﺤﻣ ﺮﺛا بﻮﻠﻄﻣ ﺪﻧراد ] 6 .[
ﺪﯿﻟﻮﺗ رد ،ﺖﺳﺎﻣ
،رﺎﺘﺧﺎﺳ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﺋر
و ﺴﺣ ﯽ ﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ ي ﻢﻬﻣ رد
ﻦﯿﯿﻌﺗ شﺮﯾﺬﭘ ﻂﺳﻮﺗ نآ فﺮﺼﻣ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ ﯽﻣ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﻦﯾا صاﻮﺧ
دﻮﺧ ﻪﺘﺴﺑاو ﻪﺑ ﻠﻣاﻮﻋ ﯽ نﻮﭽﻤﻫ ناﺰﯿﻣ داﻮﻣ
،ﺖﺳﺎﻣ ﺪﻣﺎﺟ ناﺰﯿﻣ
،ﯽﺑﺮﭼ ناﺰﯿﻣ يﺎﻬﻨﯿﺌﺗوﺮﭘ
،دﻮﺟﻮﻣ عﻮﻧ ﺖﺒﺴﻧ و
،ﺎﻬﻨﯿﺌﺗوﺮﭘ عﻮﻧ و
ﺖﻈﻠﻏ تﺎﺒﺛ هﺪﻨﻫد ﺎﻫ و ﺎﯾ هﺪﻨﻫد ماﻮﻗ يﺎﻫ
درﻮﻣ هدﺎﻔﺘﺳا و
ﻂﯾاﺮﺷ يﺪﻨﯾآﺮﻓ ﺮﯿﻈﻧ ﯽﺗراﺮﺣ تﺎﯿﻠﻤﻋ ﺪﺷﺎﺒﯿﻣ
] 7 [ . اﺬﻟ ﺐﯿﮐﺮﺗ
ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣزﺎﯿﮑﯿﺘﺳﺎﻣﺪﯿﻟﻮﺗ ياﺮﺒﻫدﺎﻔﺘﺳادرﻮﻣﺮﯿﺷءاﺰﺟا ﺖﺳﺎﻫﺮﺘﻣارﺎﭘ
.
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ تﺎﻘ ﻔﻠﺘﺨﻣ ﯽ ور ي عﻮﺿﻮﻣ ﺎﻫ هدروآﺮﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا ي
ﻮﺳ ﯾﺎ ﺷ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯿ
ﻮﺳ ﺮ ﯾ ﺮﺑ ﺎ ﺻﻮﺼﺧ ﯿ تﺎ ﺖﺳﺎﻣ مﺎﺠﻧا هدﺰﻤﻫ هﺪﺷ
ﺖﺳا . رد ﻟوا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯿﻪ
مﺎﺠﻧا هﺪﺷ رد اﯾ ناﺮ رد اﯾ ﻦ ﻣز ﯿ
،ﻪﻨ نﺎﮑﻣا
ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ﺖﺳﺎﻣ ﻮﺳ ﯾﺎ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا بآ ﻨﭘ ﯿﺮ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﺎﺑ ﻪﻘﺋاذ اﯾ ﻧاﺮ ﯽ
ﻂﺳﻮﺗ ﻮﺟ ﯾ هﺪﻨ و نارﺎﮑﻤﻫ ) 1995 ( ﺳرﺮﺑ ﯽ دﺮﮔ ﯾ ﺪ ] 8[
. رد ﺎﻬﻧآ
رﺎﻣآ فﻼﺘﺧا ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ دﻮﺧ ﺶﻫوﮋﭘ ي
ﻨﻌﻣ ﯽ راد ي ﻣ ﯿ نﺎ
ﺖﺳﺎﻣ ﻨﺒﻟ ﯽ ﺎﺑ ﺖﺳﺎﻣ ﻮﺳ ﯾﺎﯾ ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟﻮﻫدﺎﺴ .
ثرﻮﻧرﺎﻓ و
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2007 ( ﺻﻮﺼﺧ ﯿ تﺎ ﺖﺳﺎﻣ ﻮﺳ ﯾﺎ ﺮﺗرﺎﺘﺳا ﮏﻤﮐ ﻪﺑ ار
ﻓﻮﻣﺮﺗ سﻮﮐﻮﮐﻮﺘﭘﺮﺘﺳا ﯿ
ﺳﺎﺑﻮﺘﮐﻻﻮﺳﻮﻠ ﯿ
سﻮﻠ ﮐوﺮﺒﻟد ﯽ ﻪﺑ دﻮﺑ
ﺪﻧداد ] 9 [ . تﻮﮔﺮﻓ و نارﺎﮑﻤﻫ ) 2009 ( ﻧﯿ ﺰ ﺛﺄﺗ ﯿﺮ ﻧژﻮﻤﻫ ﯿ ﺳاﺰ ﯿ نﻮ ﺎﺑ
رﺎﺸﻓ ﻻﺎﺑ رد ﺷ ﯿﺮ ﻮﺳ ﯾﺎ ﺖﻬﺟ ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ﻮﺳ ﺖﺳﺎﻣ ﯾﺎ و و ﯾ ﮔﮋ ﯿ ﺎﻬ ي نآ
ﻃ ﯽ ﺧذ ﯿ هﺮ زﺎﺳ ي رد ﺎﻣد ي 4 ﻪﺟرد ﺘﻧﺎﺳ ﯿ داﺮﮕ ﻪﺑ تﺪﻣ 28 زور ار
درﻮﻣ ﺳرﺮﺑ ﯽ راﺮﻗ ﺪﻧداد ] 10 .[
ﺪﻤﺤﻣ ي نارﺎﮑﻤﻫ و )
2013 ( نﺎﺸﻧ
ﺖﺒﺴﻧ ﻪﮐ ﺪﻧداد يوﺎﺴﻣ
وﺎﮔﺮﯿﺷ ﻪﺑ ﺮﯿﺷ ﺎﯾﻮﺳ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﺖﻋﺮﺳ
تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ ار
ﺖﺷاد و ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا ناﺰﯿﻣ ﺮﯿﺷ
،ﺎﯾﻮﺳ
ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﺎﻬﮑﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ ﯽﺘﺴﯾز ﻪﺑ
ﻞﯿﻟد رﻮﻀﺣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﮑﯿﺗﻮﯿﺒﯾﺮﭘ
وﺎﯾﻮﺳ ﺶﻫﺎﮐ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﯽﮑﯿﺘﯿﻟﻮﺌﺗوﺮﭘ يﺎﻫﺮﺘﮐﺎﺑ
ﺮﮔزﺎﻏآ
،ﺖﺳﺎﻣ
ﺶﯾاﺰﻓا ﺖﻓﺎﯾ ] 11 [.
ﭘﯿ نارﺎﮑﻤﻫ و نﻮﺘﻨ )
1980 ( ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ
ﻤﺨﺗ ﯿ ﺳا ﺮ ﯿ ﺘﮐﻻ ﺪ ﯿ ﮑ ﯽ ﺑﻮﻟ ﻢﻌﻃ ﯿﺎﯾ ﯽ ﻮﺳ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﯾ
ﻣ ﺶﻫﺎﮐ ار ﺎ ﯽ
ﺪﻫد ] 12 [ . اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾ ﻦ ﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ ﯽ
ﺎﺑ ﺳرﺮﺑ ﯽ ﻗد ﯿ ﻖ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻣ ﯽ ناﻮﺗ
رد ﯾ ﺖﻓﺎ ﻪﮐ رد ﺐﻠﻏا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رﺎﺸﺘﻧا ﯾ ﻪﺘﻓﺎ رد درﻮﻣ ﺖﺳﺎﻣ ﻮﺳ ﯾﺎ
ﺎﺟﺮﺛا ﻪﺑ ﺐﻠﻏا ﯾ
ﺰﮕ ﯾﻨ ﯽ ﺷ ﯿ ﺷ ﺎﺑ نآ ﺮ ﯿ اﺮﺷ و ﺮﺛاووﺎﮔ ﺮ ﯾ
ﺮﺗرﺎﺘﺳا ﻂ
ﺎﻫ ي نآ ﺻﻮﺼﺧﺮﺑ ﯿ تﺎ ﺷ ﯿﻤ ﯿﺎﯾ ﯽ درﻮﻣ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺘﻓﺮﮔراﺮﻗ ﺖﺳا
.
اﯾ ﻟﺎﺣرﺪﻨ ﯿ ﻘﺘﺴﻣ ﺮﺛﺎﻬﮑﺘﺳﺎ ﯿ
ﻮﺳ درآ ندوﺰﻓا ﻢ ﯾ
و ﻪﺑ ﺎ ﯾ ﺖﺳﺎﻣ رد هﮋ
ﮑﭼ ﯿ ور ﺮﺑ و هﺪ ي
ﺻﻮﺼﺧ ﯿ ﺘﻓﺎﺑ تﺎ ﯽ ﺴﺣ و ﯽ درﻮﻣ ناﺪﻨﭼ نآ
ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ .
اﺬﻟ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ كرد
ﺤﺻ ﯿ ﺢ زا اﺮﺷ ﯾ ﻂ
ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ﺘﻌﻨﺻ ﯽ رد ﻘﺤﺗ ﯿ تﺎﻘ مزﻻ ﺖﺳا اﯾ ﻦ ﺳﻻﻮﻣﺮﻓ عﻮﻧ ﯿ
ﺎﺑ نﻮ
ا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﯾ
ﻟﻮﺗ شور ﻦ ﯿ
ﺪ ) آﺮﻓ ﯾ ﮕﺑآ نوﺪﺑ ﺪﻨ ﯿﺮ
ي ( ﺳرﺮﺑ ﯽ ددﺮﮔ . زا
اﯾ
،وﺮﻨ رد اﯾ ﻦ ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻤﻫا ﯿ ﺖ ﻟﻮﺗ ﯿ ﺪ ﺖﺳﺎﻣ ﮑﭼ ﯿ هﺪ ﺎﺑ
وﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﻓ ﯿﺰ ﯾ ﺷﻮﮑ ﯿﻤ ﯿﺎﯾ ﯽ و ﺘﻓﺎﺑ ﯽ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﺮﺛا ﺷ ﯿﺮ ﻢﮐ ﮏﺸﺧ
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،بﺮﭼ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﻮﺳ درآو ﺮ ﯾﺎ
ﺳا ﺮﺑ ﯿ ﺪﯾ ،ﻪﺘ ،pH
وﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ و و ﻪﺘ ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﺴﺣ ﯽ ) ﺘﻣا ﯿ ﺘﻣا ،هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ ﯿ
و ﮓﻧر زﺎ
ﺬﭘ ﯾ ﻠﮐ شﺮ ﯽ ( ﺖﺳﺎﻣ ﮑﭼ ﯿ هﺪ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا حﺮﻃ ﺎﻣزآ ﯾ ﺸ ﯽ طﻮﻠﺨﻣ
درﻮﻣ زرا ﯾﺑﺎ ﯽ راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ و ﺲﭙﺳ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا ﺎﻬﻟﺪﻣ ي ﻪﺑ ﺖﺳد
هﺪﻣآ زا حﺮﻃ اﯾ ﻦ ﺻﻮﺼﺧ ﯿ تﺎ ﻬﺑ ﯿ ﻪﻨ دﺮﮔ ﯾ ﺪ.
2 - ﺎﻬﺷور و داﻮﻣ
2 - 1 - ﻟوا داﻮﻣ بﺎﺨﺘﻧا ﯿﻪ
ﺷ ﯿ ا رد هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﺮ ﯾ
ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ ﻬﺗ زﺮﺧﺎﺑ قﺮﺷ هرﺎﺘﺳ ﺖﮐﺮﺷ زا ﻖ ﯿ
ﻪ
ﺪﺷ . ﺮﺗرﺎﺘﺳا ) freez-dried DVS) YC-380, CH (
زا
ﺮﮐ ﺖﮐﺮﺷ ﯾ
ﺘﺴ ﯿ كرﺎﻤﻧاد ﻦﺴﻧﺎﻫ ﻦ )
Chr. Hansen,
Denmark (،
ﺷ ﯿ بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ )
30 % ﺌﺗوﺮﭘ ﯿ ﻦ ( ﺖﮐﺮﺷ زا
ﺳرﺎﭘ دﻮﻟﺎﭘ ﯿ ﻧ نﺎ ﯿ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،رﻮﺑﺎﺸ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿﺮ ) 85 % ﺌﺗوﺮﭘ ﯿ ﻦ ( زا
ﻤﺘﮐﺮﺷ ﯿﻠ ﯿﻨ ﯽ نﺎﻤﻟآ ) Milini, german (
ﻮﺳ ﻞﻣﺎﮐ درآ و ﯾ
زا ﺎ
ﻮﺳ سﻮﺗ ﺖﮐﺮﺷ ﯾ
ﻬﺗ ﺪﻬﺸﻣ نﺎ ﯿ
ﺪﻧﺪﺷ ﻪ .
2 - 2 - ﻬﺗ شور ﯿ
ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﻪ ﯿ
هﺪ
ﺑ ﻬﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪ ﯿ
ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪ ي
ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ
ﺷ،هﺪ ﯿ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﻮﺳ درآو ﺮ ﯾ
ﺎﻫ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﺑﺎ ي
حﺮﻃ ﻖﺑﺎﻄﻣ
ﺎﻣزآ ﯾ ﺸ ﯽ ) لوﺪﺟ 1 ( ﺸﻬﺑ ﯿ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺪﻧﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿا ﺮ ي
ﻪﮐ ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ
ﺎﻬﻧ ﯾ ﯽ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﻤﻫ 25
دﻮﺑ ﺖﺑﺎﺛ ﺪﺻرد .
رد ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺲﭙﺳ
يﺎﻣد 50 ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯿ
دﺮﮔ نژﻮﻤﻫ داﺮﮕ ﯾ
تﺪﻣ ﻪﺑ و هﺪ 30
ﻪﻘﯿﻗد
ﺎﻣد رد ي 85 ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯽ
رﻮﺘﺳﺎﭘ داﺮﮔ ﯾ
ﺎﻣد ﺎﺗ ﺲﭙﺳ هﺰ ي
45 -
43 ﺪﻧﺪﺷ دﺮﺳ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد .
ﺮﺘﮐﺎﺑ ي ﺎﻫ ي ﺮﻈﻧ ردﺮﮔزﺎﻏآ
ﺳﻻﻮﻣﺮﻓ ﻪﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﯿ
ﻬﺗ نﻮ ﯿ تﺪﻣ ﻪﺑ وﺪﺷ ﻪﻓﺎﺿا هﺪﺷ ﻪ 4
- 3
ﺎﻣد رد ﺖﻋﺎﺳ ي
C 45 ° - 43 راﺪﻬﮕﻧ ي ﺪﻧﺪﺷ . نﺪﯿﺳر زا ﺲﭘ
ﺳا ﻪﺑ ﯿ ﺪ ﯾ ﻣارآ ﻪﺑ ادﺪﺠﻣ ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﻪﺘ ﯽ
رد ﺲﭙﺳ و ﺪﻧﺪﺷ هدﺰﻤﻫ
راد برد فﺮﻇ ﯽﮑﯿﺘﺳﻼﭘ
200 ﻣﺮﮔ ﯽ ﻪﺘﺴﺑ يﺪﻨﺑ ﺪﻧﺪﺷ . ﺖﺳﺎﻣ
هﺪﯿﮑﭼ ﺪﯿﻟﻮﺗ هﺪﺷ ﻪﺑ ﻪﻧﺎﺧدﺮﺳ ﺖﻬﺟ ﮏﻨﺧ نﺪﺷ و يراﺪﻬﮕﻧ ﻞﻘﺘﻨﻣ
ﺪﺷ و ﺪﻌﺑ زا 24 ﺖﻋﺎﺳ
ﺎﻫ نﻮﻣزآ ي ور ﺮﺑ ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ي
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا نآ ]
13 .[
2 - 3 - هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ pH
يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا هرﺎﻤﺷ ﻪﺑ ناﺮﯾا ﯽﻠﻣ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻖﺒﻃ pH
2852 ﺎﺑ و
زا هدﺎﻔﺘﺳا لﺪﻣ موﺮﺘﻣ ﺮﺘﻣpH
691 ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺲﯾﻮﺳ ﺖﺧﺎﺳ .
2 - 4 - هزاﺪﻧا ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا يﺮﯿﮔ
ﺳا ﯿ ﺪﯾ ﻪﺘ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ﺮﺑ ﻖﺒﻃ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻠﻣ ﯽ اﯾ ناﺮ هرﺎﻤﺷ 2852 هزاﺪﻧا
ﮔﯿ يﺮ ﺪﺷ .
2 - 5 - ﮔ هزاﺪﻧا ﯿﺮ ي و ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻪﺘ
ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘﯾزﻮﮑﺴﯾو ﻂﺳﻮﺗ
ﺮﺘﻣﻮﮑﺴﯾو ﺪﻠﯿﻔﮐوﺮﺑ
) لﺪﻣ DV-II
، pro ﺖﺧﺎﺳ ﺎﮑﯾﺮﻣآ ( ﻂﺳﻮﺗ لﺪﻨﭙﺳا هرﺎﻤﺷ 5 رد 30 rpm ﻪﺑ
تﺪﻣ 30 ﻪﯿﻧﺎﺛ رد و ﺎﻣد ي ﺖﺑﺎﺛ 5 ﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد ﯿ
هزاﺪﻧا داﺮﮕ يﺮﯿﮔ
ﺪﻧﺪﺷ ] 14 [.
2 - 6 - ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ يﺎﻫ
ﯿ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هﺪ
نﻮﻣزآ ﻪﻄﻘﻧ ﺞﻨﭘ نﻮﻣزآ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﮏﯿﻧوﺪﻫ شور ﻪﺑ ﯽﯾﺎﺸﭼ يا
) زا
ﺪﺑ ﯽﻠﯿﺧ : 1 بﻮﺧ ﯽﻠﯿﺧ ﺎﺗ ، :
5 ( يﺎﻣد رد 7°C
ﯽﮔﮋﯾو ﺮﻈﻧ زا و -
ﺬﭘ و ﮓﻧر ،هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ ﯽﮑﯿﺘﭙﻟﻮﻧﺎﮔرا يﺎﻫ ﯾ
ﻠﮐ شﺮ ﯽ ﯽﺑﺎﯾزرا درﻮﻣ
ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ]
15 .[
2 - 7 - ﺣاﺮﻃ ﯽ ﺎﻣزآ ﯾ ﻟﺎﻧآ و ﺶ ﯿ
رﺎﻣآ ﺰ ي
ا رد ﯾ ﻘﺤﺗ ﻦ ﯿ ﺘﭘا طﻮﻠﺨﻣ حﺮﻃ ،ﻖ ﯿ
لﺎﻤ ) Optimal mixture
design ( ﺛﺎﺗ هﺪﻫﺎﺸﻣ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﯿ
ﺷ تاﺮ ﯿ بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ )
(X1 ،
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿﺮ ) (X2 و ﻮﺳ درآ ﯾﺎ ) (X3 و ﺮﺑ ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي
ﻓﯿ ﺰﯾ ﺷ ﻮﮑ ﯿﻤ ﯿﺎﯾ ﯽ ﺴﺣ و ﯽ ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ رﺎﮐ ﻪﺑ هﺪ .
رد
ﺎﻣزآ حﺮﻃ ﯾ ﻣ ،طﻮﻠﺨﻣ ﺶ ﯿ
ﮐﺮﺗ ﻞﮐ ناﺰ ﯿ
ﻣ ﻪﺘﺷاد ﻪﮕﻧ ﺖﺑﺎﺛ تﺎﺒ ﯽ
دﻮﺷ ) 5/
12 (%
ﻐﺗ ﺎﺑ و ﯿﯿ رد ﺮ ﮐﺮﺗ ﺖﺒﺴﻧ ﯿ و تﺎﺒ ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي درﻮﻣ
زرا ﯾﺑﺎ ﯽ ﻐﺗ ﯿﯿ ﻣ ﺮ ﯽ ﺪﻨﮐ . ا زا ﯾ ا فﺪﻫ ور ﻦ ﯾ
ندﺮﮐ ﺺﺨﺸﻣ شور ﻦ
ﮕﻧﻮﮕﭼ ﯽ ﻐﺗ ﯿﯿ و ﺮ ﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ ي ﻐﺗ ﺎﺑ ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﯿﯿ
ﮐﺮﺗ ﺮ ﯿ طﻮﻠﺨﻣ رد ﺐ
ﺖﺳا ] 16 .[
ﮐﺮﺗ ﯿ ﺐ ﻪﻧﺎﮔﺪﻨﭼ زا اﯾ ﻦ ﻐﺘﻣ ﯿﺮ ﺎﻫ ﻦﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺎﺑ
ﮐﺮﺗ ﺖﺒﺴﻧ ﯿ ﺮﺠﻨﻣ تﺎﺒ ﻪﺑ
ﯾ ﮏ حﺮﻃ ﺎﻣزآ ﯾ ﺸ ﯽ ﺎﺑ 18 ﺗﯿ رﺎﻤ دﺮﮔ ﯾ ﺪ
) لوﺪﺟ 1 .(
اﺮﺑ ي ﺣاﺮﻃ ﯽ ﺎﻣزآ ﯾ ﺶ و ﺰﺠﺗ ﯾﻪ و ﻠﺤﺗ ﯿ ﻞ ﺎﺘﻧ ﯾ
،ﺞ زا مﺮﻧ
راﺰﻓا Design Expert )
ﻪﺨﺴﻧ 12 ( هدﺎﻔﺘﺳا ﺪﺷ . ﻪﺑ اﯾ ﻦ رﻮﻈﻨﻣ زا
تﻻدﺎﻌﻣ ﺐﺳﺎﻨﻣ اﺮﺑ ي نﺎﺸﻧ نداد ﻪﻄﺑار ﺮﻫ ﯾ ﮏ زا ﻐﺘﻣ ﯿﺮ ﺎﻫ ي
ﻪﺘﺴﺑاو رد لﺪﻣ ﺳﺮﮔر ﯿ نﻮ ﺎﺑ ﻐﺘﻣ ﯿﺮ ﺎﻫ ي ﻞﻘﺘﺴﻣ هدﺎﻔﺘﺳا و
رادﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي رﻮﺘﻧﺎﮐ طﻮﻠﺨﻣ نآ ﺎﻫ ﻪﺑ ﺳو ﯿ ﻪﻠ اﯾ ﻦ مﺮﻧ راﺰﻓا ﺳﺮﺗ ﯿ ﻢ
ﺪﻧﺪﺷ . رد اﯾ ﻦ رادﻮﻤﻧ ﺎﻫ ﻪﺳ ﻐﺘﻣ ﯿﺮ ﺳﻻﻮﻣﺮﻓ ﯿ نﻮ رد ﻪﺳ ﻊﻠﺿ ﺚﻠﺜﻣ
ﺺﺨﺸﻣ هﺪﺷ و دﺎﻘﻣ ﯾﺮ ﻪﺑ ﺖﺳد هﺪﻣآ اﺮﺑ ي ﺮﻫ ﺦﺳﺎﭘ ور ي عﻼﺿا
ﺚﻠﺜﻣ نﺎﺸﻧ هداد ﻣ ﯽ
،ﺪﻧﻮﺷ ﻪﺑ اﯾ ﻦ ﺗﺮﺗ ﯿ ﺐ ﻪﮐ ﮓﻧر ﺰﻣﺮﻗ ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻦ دﺎﻘﻣ
ﯾﺮ و ﮓﻧر ﺑآ ﯽ ﺮﺘﻤﮐ ﯾ ﻦ دﺎﻘﻣ ﯾﺮ ار نﺎﺸﻧ ﻣ ﯽ ﺪﻫد . ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻦ ﺎﺑ
هدﺎﻔﺘﺳا زا ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﺲﻧﺎﯾراو ) ANOVA (
ﯽﻨﻌﻣ راد ندﻮﺑ تاﺮﺛا
،ﯽﻄﺧ ﻪﺟرد مود و ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺐﯾاﺮﺿ لﺪﻣ نﻮﯿﺳﺮﮔر ياﺮﺑ ﺮﻫ ﺦﺳﺎﭘ
رد حﻮﻄﺳ 05 /0 ، 01 / 0 ، 001 / 0 ﯽﺳرﺮﺑ ﺪﺷ .
Table 1 Actual levels of independent variables
Sample codes Skim milk powder (%) (X1) Milk protein concentrate (%) (X1) Soy flour (%) (X1)
1 9.5 3 0
2 6.8 1.95 3.75
3 6.25 5 1.25
4 9.3 1.95 1.25
5 6.05 2.7 3.75
6 7.3 3.95 1.25
7 7.1 2.9 2.5
8 9 1 2.5
9 5 3.75 3.75
10 7.1 2.9 2.5
11 5.75 1.75 5
12 7.5 5 0
13 11.5 1 0
14 6.05 3.95 2.5
15 5 5 2.5
16 7.1 2.9 2.5
17 5 2.5 5
18 6.5 1 5
2 - 8 - ﮔرﺎﮐ ﻪﺑ ﯿ
ﺳﺮﮔر شور يﺮ ﯿ
نﻮ ﺮﺘﻤﮐ ﯾ ﻦ
ﺋﺰﺟ تﺎﻌﺑﺮﻣ ﯽ
(PLS)
ﯾ ﮑ ﯽ زا يﺎﻫراﺰﺑا ﻢﻬﻣ ياﺮﺑ ﭘﯿ ﺑ ﺶ ﯿﻨ ﯽ ﻐﺘﻣ ﯿ يﺎﻫﺮ ﻪﺘﺴﺑاو زا يور
ﻐﺘﻣ ﯿ يﺎﻫﺮ
،ﻞﻘﺘﺴﻣ هدﺎﻔﺘﺳا زا تﻻدﺎﻌﻣ ﺳﺮﮔر ﯿ نﻮ ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . نﺎﻘﻘﺤﻣ
يﺎﻬﺷور ﺪﺟ ﯾ يﺪ ﺎﻨﺑ ياﺮﺑ ندﺮﮐ تﻻدﺎﻌﻣ ﭘﯿ ﺑ ﺶ ﯿﻨ ﯽ ﻪﺋارا هداد ﺪﻧا
ﻪﮐ شور ﺳﺮﮔر ﯿ ﻧﻮ ﯽ مﻮﺳﻮﻣ ﺮﺘﻤﮐ ﻪﺑ ﯾ ﻦ تﺎﻌﺑﺮﻣ ﺋﺰﺟ ﯽ زا ﺮﺘﻤﻬﻣ ﯾ ﻦ
اﯾ ﻦ تﻻدﺎﻌﻣ ﻣ ﯿ ﺪﺷﺎﺒ . رد اﯾ ﻦ شور يﺎﻫ ﻪﻔﻟﺆﻣ ﺪﺟ
ﯾ ﺪ يﺪﻣﺎﻌﺘﻣ ﻪﮐ
ﮐﺮﺗ ﯿ ﺐ ﻄﺧ ﯽ زا ﻐﺘﻣ ﯿ ﻟوا يﺎﻫﺮ ﯿﻪ
،ﺪﻨﺘﺴﻫ اﯾ دﺎﺠ هﺪﺷ ﺲﭙﺳ زا اﯾ ﻦ
ﺎﻫ ﻪﻔﻟﺆﻣ ياﺮﺑ ﻦﺘﺧﺎﺳ ﺳﺮﮔر ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﯿ
ﻧﻮ ﯽ هدﺎﻔﺘﺳا ﻣ ﯽ دﻮﺷ . ا رد ﯾ ﻦ
ﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﯿ ﻣ راﺰﻓا مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺰ ﯿﻨ
ﯽ ﺐﺗ ) Minitab 18 (
و
ﺳﺮﮔﺮﻟﺪﻣ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﯿ
نﻮ ﻌﺗ وPLS
ﯿﯿ اﺮﺿ ﻦ ﯾ ﺐ دراﺪﻧﺎﺘﺳا
)VIP Variable Importance in Projection (،
ﺮﺗﺮﺛﺆﻣ ﯾ ﻦ
ﻐﺘﻣ ﯿ ﺎﻫﺮ و ﻪﺟرد ﻤﻫا ﯿ ﺖ ﺎﻬﻧآ زرا درﻮﻣ ﯾﺑﺎ ﯽ ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ]
17 [.
3 - ﺎﺘﻧ ﯾ ﺚﺤﺑو ﺞ
3 - 1 - ﺳا ﯿ ﺪﯾ و ﻪﺘ pH
ا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﯾ
ﻪﮑﻨ ﺳا ﯿ ﺪ ﯾ و ﻪﺘ ﻪﺑذﺎﺟ ﻒﯿﮐ و ﻢﮐ ﺮﺑ pH
و ﺎﻫ
لﻮﮑﻟﻮﻣ نﺎﯿﻣ يﺎﻫﺪﻧﻮﯿﭘ يﺎﻫﺪﻧﻮﯿﭘ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺎﻫ
ﺌﺗوﺮﭘ ﯿ ﻦ - ﺌﺗوﺮﭘ ﯿ ﻦ ﺎﯾ
ﺴﻠﮐ ﯿ ﻢ - ﺌﺗوﺮﭘ ﯿ ﻦ ﯽﻣ ﺮﺛا ﻣ ،دراﺬﮔ ﯽ ﺪﻨﻧاﻮﺗ و ﯽﺘﻓﺎﺑ صاﻮﺧ
ﯽﻣ راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﺰﯿﻧ ار لژ ﮏﯾژﻮﻟﻮﺋر ﺪﻫد
] 18 [ ﺳرﺮﺑ اﺬﻟ ﯽ ﺎﻬﻧآ
آﺮﻓ رد ﯾ ﻟﻮﺗ ﺪﻨ ﯿ ﺎﻫ رﻮﺘﮐﺎﻓ زا ﺪ ي
ﻠﮐ ﯿ ﺪ ي ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . ﺎﺘﻧ ﯾ ﺞ ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ
نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ ﺳا ﯿ ﺪﯾ ﻪﺘ و ﻪﻧﻮﻤﻧ pH ﺎﻫ ي درﻮﻣ نﻮﻣزآ ﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﯿ ﺐ
ﺑﯿ ﻦ 30 / 1 و 57 / 1 ﺳا ﺪﺻرد ﯿ ﺘﮐﻻ ﺪ ﯿ و ﮏ 40 /4 ﺎﺗ 68 / 4 ﻐﺘﻣ ﯿﺮ ﺪﻧدﻮﺑ
ﺎﺑ و ﯾ ﺪﮑ ﯾ رﻮﻄﻬﺑ ﺪﻨﺘﺷاد ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﻪﻄﺑار ﺮﮕ ﯾ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﮑ 17 ) وﺎﺣ ي 5 %
ﺷ ﯿ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ 5/
2
% ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ وﺮ 5
% ﻮﺳ درآ ﯾﺎ (
ﺑﺰﺋﺎﺣ ﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﺳﺎﻨ ﯿ ﺪﯾ ﺮﺘﻤﮐ و ﻪﺘ ﯾ
ﻦ ﻪﻧﻮﻤﻧ و pH 13 ) وﺎﺣ ي 5/
11 %
ﺷ ﯿ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ 1
% ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ وﺮ 0
% ﻮﺳ درآ ﯾﺎ (
ﺰﺋﺎﺣ ﺮﺘﻤﮐ ﯾ ﻦ ﺳا ﯿ ﺪﯾ ﺑ و ﻪﺘ ﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻦ ﺪﻧﺪﺷpH . نارﺎﮑﻤﻫ و اﺮﺘﺴﻟاو
) 1999 ( ﺑﯿ ﻟﻮﺗ نﺎﻣز لﻮﻃ رد ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ نﺎ ﯿ
ﺮﺘﮐﺎﺑ ،ﺖﺳﺎﻣ ﺪ ي
ﺎﻫ ي
ﺳا ﺖﺳﺎﻣ ﯿ ﺎﻫﺪ ي ﻟآ ﯽ ﻟﻮﺗ ﯿ ﻣ ﺪ ﯽ ﻤﺨﺗ لﻮﻃ رد و ﺪﻨﻨﮐ ﯿ
ﺘﻗو ﺮ ﯽ ﻪﮐ
ﻣﯿ ﺳا ناﺰ ﯿ ﺘﮐﻻ ﺪ ﯿ اﺰﻓا ﮏ ﯾ ﻣ ﺶ ﯽ ﯾ ﺢﻄﺳ ﺖﺒﺴﻧ نﺎﻤﻫ ﻪﺑ و ﻼﺑﺎﻘﺘﻣ ،ﺪﺑﺎ
ﻣ ﺶﻫﺎﮐ pH ﯽ ﯾ ﺪﺑﺎ ] 18 [.
ﺎﻬﻟﺪﻣ ي ﺎﻬﻠﻤﺟﺪﻨﭼ ي 1 و 2 ﻟد ﻪﺑ ﯿ ﻞ
ﻦﯿﯿﺒﺗ ﺐﯾﺮﺿ 99
/ 0 و 99 / 0 ﻨﻌﻣ و ﯽ مﺪﻋ رﻮﺘﮐﺎﻓ ندﻮﺒﻧ راد
نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺢﻄﺳ رد شزراﺮﺑ 95
% ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ، شزاﺮﺑ ار ﺮﺑ ﻪﻫداد يا
ﺦﺳﺎﭘ ﺎﻫ ي ﺳا ﯿ ﺪﯾ و ﻪﺘ ﺪﻨﺘﺷاد pH .
Acidity = 0.10 SMP+ 0.10 MPC+ 0.182 Soy flour + 9.86e- 05 SMP× MPC+ 0.001MPC × Soy flour (1)
pH = 0.37 SMP+ 0.34MPC + 0.27 Soy flour + 0.004 SMP
× MPC + 0.007 SMP × Soy flour + 0.003 MPC × Soy flour
) 2 (
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺳرﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦ ﯽ
ﻄﺧ تاﺮﺛا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﯽ
ﺷ ﯿ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،بﺮﭼ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﻮﺳ درآ وﺮ ﯾ
ﺢﻄﺳ رد ﺎ 99
و ﺪﺻرد
ﺷ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﺮﺛا ﯿ
بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ -
ﻮﺳ درآ ﯾ ﺦﺳﺎﭘ ود ﺮﻫ يور ﺮﺑﺎ
ﺳا ﯿ ﺪﯾ وﻪﺘ ﯽﻨﻌﻣ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ pH ﺪﻧدﻮﺑ راد
. ﺎﻫ ﻞﮑﺷ ي 1 و 2 رادﻮﻤﻧ
ﺷ ندوﺰﻓا ﺮﯿﺛﺄﺗ رﻮﺘﻧﺎﮐ ﯿ
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ﯿﻨ
ﯽ
ﺷ ﯿ ﻮﺳ درآوﺮ ﯾ ﺗﺮﺗ ﻪﺑ ارﺎ ﯿ ﺳا ﺮﺑ ﺐ ﯿ ﺪﯾ و ﻪﺘ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ pH ي ﺖﺳﺎﻣ
ﮑﭼ ﯿ تﻻدﺎﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ار هﺪ 1
و 2 ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﻨﻫد .
Fig 1 Mixture triangular contour plot of the effects of the skim milk powder, milk protein concentrate and soy flour on the acidity of the concentrated yoghurt رﻮﻄﻧﺎﻤﻫ رد ﻪﮐ ﻞﮑﺷ 1 ﮓﻧر ﺖﺳا هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺑآ
ﯽ ) دﺎﻘﻣ ﯾ ﺎـﭘ ﺮ ﯾﯿ ﻦ
ﺳا ﯿ ﺪﯾ ﻪﺘ ( ﺮﻘﺗ ﯾ دﺰﻧ ﺎﺒ ﯾ سار ﻪﺑ ﮏ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،B
ﯿ ـﻨ ﯽ ـﺷ ﯿ سار و ﺮ
ﺷ ،A ﯿ ﮓﻧرﻮﺘﺳا بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ﺰﻣﺮﻗ
) دﺎـﻘﻣ ﯾ ﺎـﭘ ﺮ ﯾﯿ ـﺳا ﻦ ﯿ ﺪﯾ ﻪﺘ (
دﺰﻧ رد ﯾ ــﮑ ﯽ سار ﻮــﺳ درآ ،C ﯾ ﻣﺎ ﯽ ﺪــﺷﺎﺑ . ﺗرﺎــﺒﻋ ﻪــﺑ ﯽ اﺰــﻓا ﯾ ﺶ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ
ﯿﻨ ﯽ ﺷ ﯿ ﺷ و ﺮ ﯿ اﺰـﻓا ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ بﺮـﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ﯾ
ﺶ
ﺳا ﯿ ﺪﯾ اﺰﻓا و ﻪﺘ ﯾ ﻮﺳ درآ ﺶ ﯾ
ـﺳا ﺶﻫﺎـﮐ ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ ﺎ ﯿ
ﺪﯾ ﺎـﻫ ﻪـﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ
دﺮﮔ ﯾ ﺖﺳا هﺪ .
ﻞﮑﺷ 2 ﻧ ﯿ ﻣ نﺎﺸﻧ ﺰ ﯽ اﺰـﻓا ﻪـﮐ ﺪﻫد ﯾ
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴـﻨﮐ ﺶ ﯿ
ـﻨ ﯽ ـﺷ ﯿ و ﺮ
ﺷ ﯿ ﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻤﺑﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ اﯾ
ﺶ ﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ pH ﯽ ﻟﺎـﺣ رد ددﺮﮔ ﯽ
اﺰﻓا ﻪﮐ ﯾ ﺶ ﻮﺳ درآ ﯾ ﺳﻻﻮﻣﺮﻓ رد ﺎ ﯿ
ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ نﻮ ﯿ
ﺶﻫﺎـﮐ ﺐﺒـﺳ هﺪ
ﻣ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧpH ﯽ دﻮﺷ . ﻓﺮﻇ ﯿ ﺮﻓﺎﺑ ﺖ ي ـﺳا شﺮﺘﺴـﮔ ﺖـﺳﺎﻣ ﯿ
ﺪﯾ و ﻪﺘ
ﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ار pH ﯿ
ﻣ راﺮﻗ ﺮ ﯽ رﻮـﻃ ﻪـﺑ ﺪﻫد ي
ﻓﺮﻇ ﻪـﭼ ﺮـﻫ ﻪـﮐ ـﯿ
ﺖ
ﺮﻓﺎﺑ ي ،ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﺖﺳﺎﻣ د هدرواﺮـﻓ pH
ﯾ ـﻣ ﺖـﻓا ﺮـﺗﺮ ﯽ
ﺎـﻣا ﺪـﻨﮐ
ﺳا ﯿ ﺪﯾ ﺑ تﺪﺷ ﺎﺑ ﻪﺘ ﯿ
اﺰﻓا ﺮﺘﺸ ﯾ ﻣ ﺶ ﯽ ﯾ ا ﻪﺘﺒﻟا ﻪﮐ ﺪﺑﺎ ﯾ
ﻓﺮﻇ ﻦ ﯿ ﺮﻓﺎـﺑ ﺖ ي
ﺌﺗوﺮﭘ راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﯿ
و ﻪﺑ ﺎﻫ ﻦ ﯾ ﺋزﺎﮐ هﮋ ﯿ ﺎﻫ ﮏﻤﻧ ،ﻦ ي
و تﺎـﺘﮐﻻ ،تﺎﻔﺴﻓ
ﺳ ﯿ ﺷ رد دﻮﺟﻮﻣ تاﺮﺘ ﯿ
ﮕﺘﺴﺑ ﺮ ﯽ دراد ] 19 .[
Fig 2 Mixture triangular contour plot of the effects of the skim milk powder, milk protein concentrate and soy flour on the pH of the concentrated yoghurt
اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾ ﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﻦ ﯽ
ﻮﺳ درآ ندوﺰﻓا ﻪﮐ ﺪﺳر ﯾ
ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺎ
ﻓﺮﻇ ﯿ ﺮﻓﺎﺑ ﺖ ي ﺘﻧ رد و ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯿ
اﺰﻓا ﺐﺒﺳ ﻪﺠ ﯾ
ﺳا ﺶ ﯿ ﺪﯾ ﻪﺘ و
ﺶﻫﺎﮐ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ pH
. نرﺎﮑﻤﻫ و ترو نﺎﻓ )
2007 ( ﺎﺑ
ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ و ﺎﻫ مﻮﯾﺮﺘﮐﺎﺑوﺪﯿﻔﯿﺑ ﺪﺷر ﯽﺳرﺮﺑ و ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ
ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻪﮐﺪﻧﺪﯿﺳر ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾﺎﻬﺑ ﺎﯾﻮﺳ ﺖﺳﺎﻣ رد ﺖﺳﺎﻣ ﺮﮔزﺎﻏآ ﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﯾﻮﺳ ﺮﯿﺷ يﺮﻓﺎﺑ ﺖﯿﻓﺮﻇ ندﻮﺑ ﺮﺗ ﻦﯿﯾﺎﭘ ﯿ
وﺎﮔ ﺮ pH
ﺮﺳ ﯾ ﻣ ﺖﻓا ﺮﺘﻌ ﯽ ﺪﻨﮐ ] 20 .[
ﻻد زا ﯾ د ﻞ ﯾ ﮕ اﺰﻓا ﺮ ﯾ ﺳا ﺶ ﯿ ﺪﯾ ﺶﻫﺎﮐ و ﻪﺘ
اﺰﻓا ﺎﺑ pH ﯾ ﻮﺳ درآ ﺶ ﯾ
ﻣ ﺎ ﯽ ﺮﺘﮐﺎﺑ ﺮﺘﻬﺑ ﺪﺷر ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ي
و ﺎﻫ
ﻟا و زﻮﺘﮐﻻ فﺮﺼﻣ ﯿ
رﺎﮐﺎﺳﻮﮕ ﯾ وﺎﺣ ﺖﺳﺎﻣ رد ﺎﻫﺪ ﯾ
ﻮﺳ درﺂ ﯾ ﺪﺷﺎﺑﺎ
] 21 .[
ﺪﻤﺤﻣ ي نارﺎﮑﻤﻫ و )
2013 ( ﺎﺟ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ شراﺰﮔ ﯾ
ﺰﮕ ﯾﻨ ﯽ
ﺷ ﯿ ﻮﺳ ﺮ ﯾ ﺷ ﺎﺑﺎ ﯿ ﻟﻮﻤﻌﻣ ﺮ ﯿ ﯽﮑﯿﺗﻮﯿﺑ يﺮﭘ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ رﻮﻀﺣ ﻞﯿﻟد ﻪﺒ
ﺪﺷر ،ﺎﯾﻮﺳ اﺰﻓا ﺖﺳﺎﻣ ﺮﮔزﺎﻏآ يﺎﻫ ﺮﺘﮐﺎﺑ ءﺎﻘﺑ و
ﯾ ﭘ ﺶ ﯿ دﺮﮐ اﺪ
] 11 .[
3 - 2 - و ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻪﺘ
وﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﺴﺑ ﻞﻣﺎﻋ ﻪﺘ ﯿ
ﻤﻬﻣ رﺎ ﯽ ﺑﻮﻠﻄﻣ رد ﯿ ﺘﻧ رد و ﺖ ﯿ
رازﺎﺑ ﻪﺠ ﯾﺑﺎ ﯽ
هدروآﺮﻓ ﺎﻫ ي ﺷ ﯿﺮ ي ﻣ ﺖﺳﺎﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا ﯽ
ﺪﺷﺎﺑ ] 22 [.
ﺎﺘﻧ ﯾ ﺞ ﻘﺤﺗ ﯿ ﻖ
نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ و ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻪﺘ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي درﻮﻣ نﻮﻣزآ ﺑﯿ ﻦ 71 / 1385 و
57 / 3128 ﺘﻧﺎﺳ ﯽ ﻮﭘ ﯾ ﺰ ﻐﺘﻣ ﯿﺮ دﻮﺑ ﻪﺑ رﻮﻃ ي ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﮐ 17 ) وﺎﺣ ي 5 %
ﺷ ﯿ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ 5/
2
% ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ وﺮ 5
% درآ
ﻮﺳ ﯾﺎ ( ﺮﺘﻤﮐﺰﺋﺎﺣ ﯾ ﻮﻨ ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻪﺘ ) 71 / 385 ﺘﻧﺎﺳ ﯽ ﻮﭘ ﯾﺰ ( ﻪﻧﻮﻤﻧ و 13
) وﺎﺣ ي 5/
11 % ﺷﯿ ﮏﺸﺧﺮ ،بﺮﭼ ﻢﮐ
1
%
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ وﺮ 0
% ﻮﺳ درآ ﯾﺎ ( ﺑﺰﺋﺎﺣ ﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻮﻨ ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻪﺘ
) 57 / 3128 ﺘﻧﺎﺳ ﯽ ﻮﭘ ﯾﺰ ( ﺪﻧﺪﺷ . لﺪﻣ ﺪﻨﭼ ﻪﻠﻤﺟ ا ي 3 ﻟد ﻪﺑ ﯿ ﻞ
ﻦﯿﯿﺒﺗ ﺐﯾﺮﺿ 99
/ 0 ﻨﻌﻣ و ﯽ ﺮﺑ مﺪﻋ رﻮﺘﮐﺎﻓ ندﻮﺒﻧ راد رد شزرا
نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺢﻄﺳ 95
% ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ، شزاﺮﺑ
ار ﺮﺑ هداد ﺦﺳﺎﭘ يﺎﻫ
وﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻪﺘ ﺖﺷاد . )
3 (
Viscosity=275.94SMP+452.57MPC-36.37Soy flour- 39.06SMP × MPC+1.729SMP × Soy flour- 46.654MPC×Soyflour
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺳرﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦ ﯽ
ﻄﺧ ﺮﺛا ﺎﻬﻨﺗ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﯽ
ﺷ ﯿ ﮏﺸﺧﺮ
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ و بﺮﭼ ﻢﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﺢﻄﺳ ردﺮ 99
يور ﺮﺑ ﺪﺻرد
وﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﯽﻨﻌﻣ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ ﻟﺎﺣ رد ﺪﻧدﻮﺑ راد
ﯿ ﻮﺳ درآ ﻪﮐ ﻪﮑ ﯾ
ﺎ
ﻫﯿ ﻨﻌﻣ ﺮﺛا ﻪﻧﻮﮕﭽ ﯽ
راد ي و ﺮﺑ ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﺖﺷاﺪﻧ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ .
ﻞﮑﺷ 3
ﺷ ندوﺰﻓا ﺮﯿﺛﺄﺗرﻮﺘﻧﺎﮐ رادﻮﻤﻧ ﯿ
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ﯿﻨ
ﯽ
ﺷ ﯿ ﻮﺳ درآوﺮ ﯾ و يور ﺮﺑﺎ ﯾ
زﻮﮑﺴ ﯾ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ ي
ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ
ار هﺪ
ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ 3
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﻫد .
ﻞﮑﺷرد ﻪﮐرﻮﻄﻧﺎﻤﻫ 3
ﺮﻘﮕﻧر ﺖﺳا هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺰﻣ
) دﺎﻘﻣ ﯾ ﻻﺎﺑ ﺮ ي
وﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻪﺘ ( ﺮﻘﺗ ﯾ دﺰﻧ ﺎﺒ ﯾ سار ﻪﺑ ﮏ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،B
ﯿﻨ ﯽ ﺷ ﯿ و ﺮ
سار ﺷ ،A ﯿ ﺑﺂﮕﻧرﻮﺘﺳا بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ﯽ
) دﺎﻘﻣ ﯾ ﺎﭘ ﺮ ﯾﯿ ﻦ
وﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻪﺘ ( دﺰﻧ رد ﯾ ﮑ ﯽ سار ﻮﺳ درآ ،C ﯾ ﻣﺎ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . ﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﯽ
اﺰﻓا ﯾ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﺶ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﺷ و ﺮ ﯿ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ
اﺰﻓا ﯾ و ﺶ ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ اﺰﻓا و ﻪﺘ ﯾ
آ ﺶ ﻮﺳ در ﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺎ
وﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ دﺮﮔ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ ﯾ
ﻪﭼ ﺮﮔا ،ﺪ رﻮﻄﻧﺎﻤﻫ
ﻪﮐ ﺑﯿ نﺎ ﺪﺷ ﺮﺛا ﺸﻫﺎﮐ
ﯽ ﻮﺳ درآ ﯾ و ﺮﺑ ﺎ ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻨﻌﻣ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ ﯽ
دﻮﺒﻧ راد . ﺖﻓﺎﺑ
ﮔ هزاﺪﻧا ﯿﺮ ي و ﻪﻠﻤﺟ زا ﺖﺳﺎﻣ رد هﺪﺷ ﯾ
زﻮﮑﺴ ﯾ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﻪﺘ
اﻮﺘﺤﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻒﻠﺘﺨﻣ ي
ﺋزﺎﮐ ﯿ ﺷ ﻦ ﯿ ﺑﺮﭼ راﺪﻘﻣ ،ﺮ ﯽ
ﺗ ، ﯿ رﺎﻤ
ﺗراﺮﺣ ﯽ ﺎﻣد ،ﺖﺸﮐ عﻮﻧ ، ي
راﺰﮔ ﻪﻧﺎﺨﻣﺮﮔ ي
ﻪﻧﻮﻤﻧ تراﺮﺣ ﻪﺟرد ،
ﮔ هزاﺪﻧا نﺎﻣز رد ﯿﺮ
ي ﻣ ﺖﻓﺎﺑ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ ] 23 .[
Fig 3 Mixture triangular contour plot of the effects of the skim milk powder, milk protein concentrate and soy flour on the viscosity of the concentrated yoghurt
ﻣﯿ ﻞﺴ ﺎﻫ ي ﺋزﺎﮐ ﯿ لﻮﺒﻠﮔ و ﻦ ﺎﻫ
ي ﺑﺮﭼ ﯽ ﻠﺻا ﺶﻘﻧ ﯽ
رد ار
وﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﺷ ﻪﺘ ﯿ ﻐﺗ ﻪﻧﻮﮔﺮﻫ و ﺪﻧراد ﺮ ﯿﯿ
ﻫﺎﻣ و راﺪﻘﻣ رد ﺮ ﯿ
ﻓ ﺖ ﯿﺰ ﯾ ﮑ ﯽ
ﺌﺗوﺮﭘ ﯿ ﻦ ﺑﺮﭼو ﺎﻫ ﯽ ﻐﺗ ﺚﻋﺎﺑ ﺎﻫ ﯿﯿ
و رد ﺮ ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻣ ﻪﺘ ﯽ دﻮﺷ . ﻘﻋ ﻪﺑ ﯿ هﺪ
ﻣزاﺮﮐ ﯿ ﮑﺴﻨ ﯽ نارﺎﮑﻤﻫ و )
2011 ( ﭘﯿ ﺎﻫ ﺪﻧﻮ ي ﻠﺻا ﯽ ﺎﻬﻟژ رد ي
ﺋزﺎﮐ ﯿ ﺋزﺎﮐ و ﻦ ﯿ ﻦ - ﺌﺗوﺮﭘ ﯿ ﺘﺨﺳ ،مﺮﺳ ﻦ ﯽ
ﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ار لژ ﯿ
ﻣ راﺮﻗ ﺮ ﯽ
ا رد و ﺪﻫد ﯾ
ﻣز ﻦ ﯿ ﭘ ﻪﻨ ﯿ ﺎﻫ ﺪﻧﻮ ي اراد نﻻاوﻮﮐ ي
ﺛﺎﺗ ﯿ ﺑ ﺮ ﯿ ﺮﺘﺸ ي ﺮﺑ
ﺘﺨﺳ ﯽ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ لژ ﭘﯿ
ﺎﻫ ﺪﻧﻮ ي ﻏ ﯿ ﺪﻨﺘﺴﻫ نﻻاوﻮﮐ ﺮ ]
24 .[
ﻧﺎﺷﺎﮐ ﯽ
نارﺎﮑﻤﻫ و داﮋﻧ )
2019 ( ﻧﯿ اﺰﻓا ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺰ ﯾ
هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﺶ
ﺌﺗوﺮﭘ ﯿﻨ ﯽ ﺷ ﯿ دﺎﻘﻣ رد ﺮ ﯾ ﺎﭘ ﺮ ﯾﯿ اﺰﻓا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻎﻤﺻ ﻦ ﯾ
ﺮﺿ ﺶ ﯾ ماﻮﻗ ﺐ
)و ﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ ﻪﺘ ( ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ
ﻬﺗ هﺪ ﯿ اﺮﻓ شور ﻪﺑ هﺪﺷ ﻪ ﯾ
بآ نوﺪﺑ ﺪﻨ
ﮔﯿ ﺮ ي ﺪﺷ ] 25 [ . ﺘﺳا ﯿ ﭘ ﺞ ﯿ ﮏ ) 2013 ( و ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﯾ
زﻮﮑﺴ ﯾ ﻪﺘ
ﻬﺗ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ ﺷ زا هﺪﺷ ﻪ ﯿ
ﻬﺗ ﺖﺳﺎﻣ زا ﺮﺗﻻﺎﺑ وﺎﮔ ﺮ ﯿ
ﺷ زا هﺪﺷ ﻪ ﯿ
ﻮﺳ ﺮ ﯾ ﺎ
ﺖﺳا ] 26 .[
نارﺎﮑﻤﻫ و رﻻﻮﮐ )
1979 ( ﺳرﺮﺑ زا ﺲﭘ ﯽ
دﺮﺑرﺎﮐ ﺮﺑ
اﯾ ﺌﺗوﺮﭘ ﻪﻟوﺰ ﯿ ﻮﺳ ﻦ ﯾ ﺎﺟ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺎ ﯾ
ﺰﮕ ﯾ ﻏ ﺪﻣﺎﺟ داﻮﻣ ﻦ ﯿ
ﺑﺮﭼ ﺮ ﯽ رد
ﻟﻮﺗ ﯿ ﺑ ﺖﺳﺎﻣ ﺪ ﯿ
ا ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ نﺎ ﯾ
ﺎﺟ ﻦ ﯾ ﺰﮕ ﯾﻨ ﯽ اﺰﻓا ﺐﺒﺳ ﯾ
ﺶ
وﯾ ﮑﺴ زﻮ ﯾ ﺪﺷ لژ مﺎﮑﺤﺘﺳا و ﻪﺘ ]
27 [ .
3 - 3 - ﺘﻣا ﯿ هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ
ﺎﺘﻧ ﯾ ﺞ ﻘﺤﺗ ﯿ نﺎﺸﻧ ﻖ داد ﻪﮐ ﺘﻣا ﯿ هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﺎﻫ ي درﻮﻣ
نﻮﻣزآ ﺑﯿ ﻦ 2 ﺎﺗ 5 ﻐﺘﻣ ﯿﺮ دﻮﺑ ﻪﺑ رﻮﻃ ﯾ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﮑ 17 ) وﺎﺣ ي 5 %
ﺷ ﯿ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ 5/
2
% ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ وﺮ 5
% ﻮﺳ درآ ﯾﺎ (
ﺰﺋﺎﺣ ﺮﺘﻤﮐ ﯾ ﻦ ﺘﻣا ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ و هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ 13
) وﺎﺣ ي 5/
11 %
ﺷ ﯿ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ 1
% ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ وﺮ 0
% ﻮﺳ درآ ﯾﺎ (
ﺰﺋﺎﺣ ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻦ ﺘﻣا ﯿ هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ ﺪﻧﺪﺷ
. لﺪﻣ ﺪﻨﭼ ﺎﻬﻠﻤﺟ ي 4 ﻪﺑ
ﻟد ﯿ ﻦﯿﯿﺒﺗ ﺐﯾﺮﺿ ﻞ 99
/ 0 ﻨﻌﻣ و ﯽ شزراﺮﺑ مﺪﻋ رﻮﺘﮐﺎﻓ ندﻮﺒﻧ راد
نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺢﻄﺳ رد 95
% ﺦﺳﺎﭘ يﺎﻬﻫدادﺮﺑاﺮﺷزاﺮﺒﻨﯾﺮﺘﻬﺑ ، ﺘﻣا
ﯿ ﻌﻃ زﺎ ﻢ
هﺰﻣ و ﺖﺷاد . )
4 (
Flavour = 0.40 SMP + 0.29 MPC -0.20 Soy flour
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺳرﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦ ﯽ
ﻄﺧ تاﺮﺛا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﯽ
ﺷ ﯿ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،بﺮﭼ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﻮﺳ درآ وﺮ ﯾ
ﺢﻄﺳ رد ﺎ 99
ﺮﺑ ﺪﺻرد
ﺘﻣا يور ﯿ ﯽﻨﻌﻣ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ دﻮﺑ راد
. ﻞﮑﺷ 4 ﺮﯿﺛﺄﺗ رادﻮﻤﻧ
ﺷ ندوﺰﻓا ﯿ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﻮﺳ درآوﺮ ﯾ ﺮﺑﺎ
ﺘﻣا يور ﯿ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ ي
ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ
ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ار هﺪ
ﻪﻟدﺎﻌﻣ 4 ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﻫد .
Fig 4 the effects of the skim milk powder, milk protein concentrate and soy flour on the flavour of
the concentrated yoghurt
ﻞﮑﺷرد ﻪﮐرﻮﻄﻧﺎﻤﻫ 4
اﺰﻓا ﺎﺑ ﺖﺳا هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﯾ
ﺷ ﺶ ﯿ ﮏﺸﺧﺮ
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ و بﺮﭼ ﻢﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﺘﻣا ﺮ ﯿ اﺰﻓﺎﻫﺰﻣ و ﻢﻌﻃزﺎ ﯾ
ﻣ ﺶ ﯽ
ﯾ ﻟو ﺪﺑﺎ ﯽ اﺰﻓا ﯾ ﻮﺳ درآ ﺶ ﯾ
ﻨﻣ ﺎ ﺘﻣا ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠ ﯿ
ﻪﻧﻮﻤﻧ هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ
دﺮﮔ ﺎﻫ ﯾ ﺖﺳا هﺪ . ﺘﻣا ﺶﻫﺎﮐ ﯿ ﺷﺎﻧ هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ ﯽ
اﺰﻓا زا ﯾ درآ ﺶ
ﻮﺳ ﯾ ﻣ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﺎ ﯽ
اﺰﻓا ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯾ
ﺑﻮﻟ ﻢﻌﻃ ﺶ ﯿﺎﯾ
ﯽ و ﻮﺳ درآ بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ
ﯾ ﺪﺷﺎﺑﺎ .ا ﯾ ﺑﻮ ﯿ نارﺎﮑﻤﻫ ﻮ )
2015 ( زا هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﮑﻣا
ﻮﺳ ﻞﻣﺎﮐ درآ ﯾ
ﺳﻻﻮﻣﺮﻓ رد ﺎ ﯿ
ﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ار ﻪﻣﺎﺧ نﻮ ﯽ
راﺮﻗ و ﺪﻧداد
ﻮﺳ درآ ندوﺰﻓا ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﯾ
و ﻢﻌﻃ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻪﻣﺎﺧ ﻪﺑ ﺎ
ﺪﺷ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ هﺰﻣ ]
28 [ . ﯾ ﺋﺎﺳﺎ ﯽ دﺮﺟﺮﻬﻣ ﯾ نارﺎﮑﻤﻫ ﻮ )
2016 ( ﻧﯿ ﺰ
اﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﯾ
ﻣ ﺶ ﯿ ﺷ ناﺰ ﯿ ﻮﺳ ﺮ ﯾ ﺘﻣا ،ﺎ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ
ﺎﻫ ي ﻨﭘ ﯿ ﻬﺗ ﺪﻨﻣدﻮﺳاﺮﻓﺮ ﯿ
ﺷ طﻮﻠﺨﻣ زا هﺪﺷ ﻪ ﯿ
ﺷ و وﺎﮔﺮ ﯿ ﻮﺳﺮ ﯾ ﺶﻫﺎﮐﺎ
ﯾ ﺖﻓﺎ ] 29 .[
ﻧﺎﺣور سﺪﻗ ﯽ
) 2009 ( ﺑﯿ اﺰﻓا ﻪﮐ دﺮﮐ نﺎ ﯾ
ﺘﻣا ﺶ ﯿ ﻢﻌﻃ زﺎ
ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ي ﻨﭘ ﯿ ﻻﺎﭘاﺮﻓ ﺮ ﯾ ﻟﻮﺗ هﺪﺷ ﺶ ﯿ
ﺪ ي ﺷ طﻮﻠﺨﻣ زا ﯿ
ﺷ و وﺎﮔ ﺮ ﯿ
ﺮ
ﻮﺳ ﯾ ﺷﺎﻧ ﺎ ﯽ اﺰﻓا زا ﯾ ﺷ ﺶ ﯿ ﻮﺳ ﺮ ﯾ دوﺪﺣ ﺎﺗ ﺎ 5/
12 ﺑ ﺪﺻرد ﯿ ﺮﮕﻧﺎ
ﻘﻓﻮﻣ ﯿ ﻟﻮﺗ شور ﺖ ﯿ
ﻮﻟ ﻢﻌﻃ زا ﺖﻌﻧﺎﻤﻣ رد ﺪ ﯾﺎﯾ
ﯽ ﻣ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ ] 30 .[
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻦ ﻘﻘﺤﻣ ﺮﺜﮐا ﯿ ﻣ ﻦ ﺎﺳﺎﺳا ﺖﺳﺎﻣ ﺎﻣورآ و ﻢﻌﻃ ﻪﮐ ﺪﻧﺪﻘﺘﻌ
ﻟﻮﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﯿ
ﺳا ﺪ ﯿ ﺘﮐﻻ ﺪ ﯿ ﮐﺮﺗ و ﮏ ﯿ ﻧﻮﺑﺮﮐ تﺎﺒ ﯿ و ﻪﺒﻠ ﯾ ﺋﺪﻟﺎﺘﺳا هﮋ ﯿ ﺪ
ﺖﺳا ] 31 [ . اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾ ﻣ ندﻮﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻦ ﯿ
ﺳا ناﺰ ﯿ ﺪﯾ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﺘ
ﺎﻫ ي وﺎﺣ ي ﻮﺳ درآ ﯾﺎ ي ﮐﺮﺗ ﻪﭼﺮﮔا ﺮﺗﻻﺎﺑ ﯿ
ﻧﻮﺑﺮﮐ تﺎﺒ ﯿ ﺋﺪﻟﺎﺘﺳا و ﻞ ﯿ
ﺪ
ﺑﯿ ﻮﺳ درآ بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ ﻢﻌﻃ ﺎﻣا ﺖﺳا ﺮﺘﺸ ﯾ
ﻟﺎﻏ ﺎ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺐ .
3 - 4 - ﺘﻣا ﯿ ﮓﻧر زﺎ
ﺎﺘﻧ ﯾ ﺞ ﻘﺤﺗ ﯿ نﺎﺸﻧ ﻖ داد ﻪﮐ ﺘﻣا ﯿ ﮓﻧر زﺎ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي نﻮﻣزآدرﻮﻣ ﺑﯿ
ﻦ 2
ﺎﺗ 5 ﻐﺘﻣ ﯿﺮ دﻮﺑ ﻪﺑ رﻮﻃ ي ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﮐ 17 ) وﺎﺣ ي 5 % ﺷﯿ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ
،بﺮﭼ 5/
2
% ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ وﺮ 5
% ﻮﺳ درآ ﯾﺎ (
ﺮﺘﻤﮐﺰﺋﺎﺣ ﯾ ﺘﻣﺎﻨ ﯿ ﻪﻧﻮﻤﻧ و ﮓﻧر زﺎ 13
) وﺎﺣ ي 5/
11 % ﺷ ﯿ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ
،بﺮﭼ 1
% ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ وﺮ 0
% ﻮﺳ درآ ﯾﺎ ( ﺰﺋﺎﺣ ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻦ
ﺘﻣا ﯿ ﮓﻧر زﺎ ﺪﻧﺪﺷ . لﺪﻣ ﺪﻨﭼ ﻪﻠﻤﺟ ا ي 5 ﻟد ﻪﺑ ﯿ ﻦﯿﯿﺒﺗ ﺐﯾﺮﺿ ﻞ
99 /0 ﻨﻌﻣ و ﯽ نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺢﻄﺳ رد شزراﺮﺑ مﺪﻋ رﻮﺘﮐﺎﻓ ندﻮﺒﻧ راد
95
% ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ، شزاﺮﺑ ار ﺮﺑ هداد ﺦﺳﺎﭘ يﺎﻫ ﺘﻣا
ﯿ ﮓﻧر زﺎ ﺖﺷاد . ) 5 (
Colour = 0.41 SMP+ 0.33 MPC - 0.19 Soy flour
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺳرﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦ ﯽ
ﻄﺧ تاﺮﺛا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﯽ
ﺷ ﯿ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،بﺮﭼ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﻮﺳ درآ وﺮ ﯾ
ﺢﻄﺳ رد ﺎ 99
ﺮﺑ ﺪﺻرد
ﺘﻣا يور ﯿ ﯽﻨﻌﻣ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮓﻧر زﺎ دﻮﺑ راد
. ﻞﮑﺷ 5 ﺮﯿﺛﺄﺗ رﻮﺘﻧﺎﮐ رادﻮﻤﻧ
ﺷ ندوﺰﻓا ﯿ ﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮ
ﯿﻨ ﯽ ﺷ ﯿ ﻮﺳ درآوﺮ ﯾ ﺮﺑﺎ
ﺘﻣا يور ﯿ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮓﻧر زﺎ ي
ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ
ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ار هﺪ 5
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﻫد .
Fig 5 Mixture triangular contour plot of the effects of the skim milk powder, milk protein concentrate and
soy flour on the colour of the concentrated yoghurt ﻞﮑﺷرد ﻪﮐرﻮﻄﻧﺎﻤﻫ 5
ﮓﻧر ﺖﺳا هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﺰﻣﺮﻗ
) دﺎﻘﻣ ﯾ ﻻﺎﺑ ﺮ ي
ﺘﻣا ﯿ ﮓﻧر زﺎ ( دﺰﻧ ﯾ سار ﻪﺑ ﮏ ﺷ ،A
ﯿ ﺮﻘﺗ و بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ ﯾ
ﺎﺒ
سار ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،B ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﺑﺂﮕﻧرﻮﺘﺳا ﺮ ﯽ
) دﺎﻘﻣ ﯾ ﺎﭘ ﺮ ﯾﯿ ﺘﻣا ﻦ ﯿ زﺎ
ﮓﻧر ( دﺰﻧ رد ﯾ ﮑ ﯽ سار ﻮﺳ درآ ،C ﯾ ﻣﺎ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ . ﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﯽ اﺰﻓا ﯾ ﺶ
ﻮﺳ درآ ﯾ ﺘﻣا ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺎ ﯿ
دﺮﮔ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮓﻧر زﺎ ﯾ
ﺖﺳا هﺪ .
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺎﺘﻧ ﻦ ﯾ ﻘﺤﺗ ﺞ ﯿ ﺷ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﻖ ﯿ
ﺮﺛا بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ
ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ي اﺰﻓا ﺮﺑ ﯾ ﺘﻣا ﺶ ﯿ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮓﻧر زﺎ
ﺌﺗوﺮﭘ ﯿﻨ ﯽ ﺷ ﯿ ﺖﺷاد ﺮ . ﺘﻣا ﺶﻫﺎﮐ ﯿ ﺷﺎﻧ ﮓﻧر زﺎ ﯽ
اﺰﻓا زا ﯾ ﻮﺳ درآ ﺶ ﯾ
ﺎ
ﻣ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﯽ
اﺰﻓا ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﯾ
ﻣ ﺶ ﯿ رد درز ﮓﻧر ناﺰ
ﺷﺎﻧ لﻮﺼﺤﻣ ﯽ
ﻮﺳ درآ ﮓﻧر زا ﯾ
ﺖﺴﻧاد ﺎ . ﯾ ﺋﺎﺳﺎ ﯽ دﺮﺟﺮﻬﻣ ﯾ ﻮ
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2016 ( ﻧﯿ اﺰﻓا ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺰ ﯾ
ﻣ ﺶ ﯿ ﺷ ناﺰ ﯿ ﻮﺳ ﺮ ﯾ ،ﺎ
ﺘﻣا ﯿ زرا رد ﮓﻧر زﺎ ﯾﺑﺎ
ﯽ ﺴﺣ ﯽ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ي ﻨﭘ ﯿ ﻬﺗ ﺪﻨﻣدﻮﺳاﺮﻓﺮ ﯿ
هﺪﺷ ﻪ
ﺷ طﻮﻠﺨﻣ زا ﯿ
ﺷ و وﺎﮔﺮ ﯿ
ﻮﺳﺮ ﯾ ﺶﻫﺎﮐﺎ ﯾ ﺖﻓﺎ ] 29 [ رآ درز ﮓﻧر . د
ﻮﺳ ﯾ ﻧ ﺎ ﯿ ﺋﻮﻧوﻼﻓ دﻮﺟو ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ﺰ ﯿ
ﻪﮐﺎﻫﺪ ﯾ ﮐﺮﺗ زا هوﺮﮔ ﮏ ﯿ
ﺗﺎﺒ ﯽ
ﭘ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯿ
ﺎﻬﺘﻧﺎﻤﮕ ي ﺳﻮﺘﻧآ ﯿﻧﺎ ﯿ ﺑآ ﻦ ﯽ ﻣ ﺰﻣﺮﻗ و ﯽ رد وﺪﻨﺷﺎﺑ
ﺳو ﺪﺣ ﯿﻌ ﯽ ﺎﻬﮕﻧر لﻮﺌﺴﻣ ي
ﺑآ ،درز ﯽ ﻣ رد ﺰﻣﺮﻗ و ﺪﻨﺗ ﯿ
ﻞﮔ و ﺎﻫ هﻮ
ﻣ،ﺪﻨﺘﺴﻫﺎﻫ ﯽ ﺪﺷﺎﺑ ] 32 .[
3 - 5 - ﺬﭘ ﯾ ﻠﮐ شﺮ ﯽ
ﺎﺘﻧ ﯾ ﺞ ﻘﺤﺗ ﯿ نﺎﺸﻧ ﻖ داد ﻪﮐ ﺬﭘ ﯾ ﻠﮐ شﺮ ﯽ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ي نﻮﻣزآدرﻮﻣ
ﺑﯿ ﻦ 5/
2 ﺎﺗ 5 ﻐﺘﻣ ﯿ دﻮﺑﺮ . ﻪﺑ رﻮﻃ ﯾ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻪﮑ ي
17 ، 11 و 18
) وﺎﺣ ي 5
% ﻮﺳ درآ ﯾﺎ ( ﺰﺋﺎﺣ ﺮﺘﻤﮐ ﯾ ﻦ ﺬﭘ ﯾ ﻠﮐ شﺮ ﯽ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ و ي
1 ، 12
و 13 ) وﺎﺣ ي 0
% ﻮﺳ درآ ﯾﺎ ( ﺰﺋﺎﺣ ﺑﯿ ﺮﺘﺸ ﯾ ﻦ ﺬﭘ ﯾ ﻠﮐ شﺮ ﯽ ﺪﻧﺪﺷ .
لﺪﻣ ﺪﻨﭼ ﻪﻠﻤﺟ ا ي 6 ﻟد ﻪﺑ ﯿ ﻦﯿﯿﺒﺗ ﺐﯾﺮﺿ ﻞ 99
/ 0 ﻨﻌﻣ و ﯽ راد
نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺢﻄﺳ رد شزراﺮﺑ مﺪﻋ رﻮﺘﮐﺎﻓ ندﻮﺒﻧ 95
% ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ، شزاﺮﺑ
ار هدادﺮﺑ ﺦﺳﺎﭘ يﺎﻫ ﺬﭘ
ﯾ ﻠﮐ شﺮ ﯽ ﺖﺷاد .
) 6 (
Overall acceptance = 0.37 SMP+ 0.002MPC -0.34 Soy flour + 0.05 SMP × MPC + 0.038 SMP × Soy flour + 0.052MPC Soy flour
ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﺳرﺮﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻦ ﯽ
ﻄﺧ تاﺮﺛا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺎﻫ ﯽ
ﺷ ﯿ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ
ﻮﺳ درآ و بﺮﭼ ﯾ
ﺷ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ تاﺮﺛا و ﺎ ﯿ
بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ -
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﺷ وﺮ ﯿ بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ -
ﻮﺳ درآ ﯾ رد ﺎ
ﺢﻄﺳ 99 ﺬﭘ يور ﺮﺑ ﺪﺻرد ﯾ
ﻠﮐ شﺮ ﯽ ﯽﻨﻌﻣ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ دﻮﺑ راد
.
ﻞﮑﺷ 6 ﺷ ندوﺰﻓا ﺮﯿﺛﺄﺗ رادﻮﻤﻧ ﯿ
هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﮏﺸﺧﺮ
ﺌﺗوﺮﭘ ﯿﻨ ﯽ ﺷ ﯿ ﻮﺳ درآوﺮ ﯾﺑﺎ ﺬﭘ يور ﺮ ﯾ
ﻠﮐ شﺮ ﯽ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ي ﺖﺳﺎﻣ
ﮑﭼ ﯿ ﻪﻟدﺎﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ار هﺪ 6
ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﻫد .
Fig 6 the effects of the skim milk powder, milk protein concentrate and soy flour on the overall
acceptance of the concentrated yoghurt
ﻧﺎﻤﻫ ﻞﮑﺷرد ﻪﮐرﻮﻄ 6
اﺰﻓا ﺎﺑ ﺖﺳا هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻞﺑﺎﻗ ﯾ
ﺷ ﺶ ﯿ ﮏﺸﺧﺮ
ﺬﭘ بﺮﭼ ﻢﮐ ﯾ
ﻠﮐ شﺮ ﯽ اﺰﻓا ﯾ ﻣ ﺶ ﯽ ﯾ ﺪﺑﺎ . اﺰﻓا ﯾ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﺶ ﯿﻨ
ﯽ
ﺷ ﯿ ﻧ ﺮ ﯿ زا ﺰ 1 ﺎﺗ 5/
2 اﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺪﺻرد ﯾ
ﺬﭘ ﺶ ﯾ ﻠﮐ شﺮ ﯽ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﻣ ﯽ ﻟو دﻮﺷ ﯽ اﺰﻓا ﺎﺑ ﯾ ﺑ ﺶ ﯿ زا نآ ﺮﺘﺸ 5/
2 ﺎﺗ 5 ﺬﭘ ﺪﺻرد ﯾ ﻠﮐ شﺮ ﯽ
ﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽ
ﯾ ﺪﺑﺎ . ﻨﭽﻤﻫ ﯿ ﻞﮑﺷ ﻖﺑﺎﻄﻣ ﻦ 3
اﺰﻓا ﯾ درآ ﺶ
ﻮﺳ ﯾ ﻧ ﺎ ﯿ ﺬﭘ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺰ ﯾ
ﻠﮐ شﺮ ﯽ ﻣ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽ
ددﺮﮔ .ا ﯾ ﺑﻮ ﯿ ﻮ
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2015 (ﻧ ﯿ ﻮﺳ درآ ندوﺰﻓا ﻪﮐ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ ﺰ ﯾ
ﻪﻣﺎﺧ ﻪﺑ ﺎ
ﺬﭘ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﯾ
ﻠﮐ شﺮ ﯽ ﺪﺷ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ]
28 .[
ﺪﻤﺤﻣ ي و
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2013 ( ﺑﯿ رد ﯽﯾﺎﯿﺑﻮﻟ ﯽﻤﻌﻃ ﺪﺑ رﻮﻬﻇ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ نﺎ
ﭘ ﺎﺑ يﺎﻫ هدروآﺮﻓ ﺎﯾﻮﺳ ﻪﯾﺎ
) و لﺎﻧاﺰﮕﻫ نﻮﭼ ﻢﻫ ﯽﺗﺎﺒﯿﮐﺮﺗ زا ﯽﺷﺎﻧ
ﺪﯾآ ﯽﻣ ﺪﯾﺪﭘ عﺎﺒﺷاﺮﯿﻏ بﺮﭼ يﺎﻫﺪﯿﺳا ﺖﺴﮑﺷ ﺮﺛا رد ﻪﮐ لﺎﻧﺎﺘﻨﭘ (
ﺚﻋﺎﺑ شﺮﯾﺬﭘ ﻢﮐ ﻦﯿﺑ فﺮﺼﻣ هﺪﻨﻨﮐ دﻮﺷ ﯽﻣ ] 11 .[
ﻧﺎﺷﺎﮐ ﯽ و داﮋﻧ
نارﺎﮑﻤﻫ ) 2019 ( ﻧﯿ ﺑ ﺰ ﯿ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ نﺎ دﺎﻘﻣ رد
ﯾ ﺎﺑ كﺎﺠﻨﮐ ﻎﻤﺻ ﻢﮐ ﺮ
اﺰﻓا ﯾ ﻣ ﺶ ﯿ ناﺰ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿﺮ ﺬﭘ ﯾﺮ ﻠﮐ ش ﯽ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ي
ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ
اﺰﻓا هﺪ ﯾ ﺶ ﯾ دﺎﻘﻣ رد ﺎﻣا ﺖﻓﺎ ﯾ
ﻻﺎﺑ ﺮ ي ،كﺎﺠﻨﮐ ﻎﻤﺻ
ﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﯿ ناﺰ ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿﺮ ﺬﭘ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﯾ
ﻠﮐ شﺮ ﯽ
ﺪﺷ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ نﺎﻤﻫ ]
25 [.
3 - 6 - ﺮﺿ ﯾ ﻤﻫا ﺐ ﯿ ﺳﺮﮔر رد ﺖ ﯿ
نﻮ PLS
رد لﺪﻣ ﺳﺮﮔر ﯿ نﻮ اﺮﺿ PLS ﯾ ﺐ دراﺪﻧﺎﺘﺳا VIP ) Variable
Importance in Projection (
ﺲﮑﻌﻨﻣ هﺪﻨﻨﮐ ﺮﺛا ﮏﺗ ﮏﺗ ﺎﻫx
ﺮﺑ يور ﻣ ﺎﻫ y ﯿ ﻧﺎﺳآ ﻪﺑوﺪﺷﺎﺒ ﯽ
رد رادﻮﻤﻧ PLS ﻞﺑﺎﻗ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺖﺳا
و ﻪﺑ اﯾ ﻦ ﺗﺮﺗ ﯿ ﺐ ﺮﺗﺮﺛﺆﻣ ﯾ ﻦ ﻐﺘﻣ ﯿ ﺎﻫﺮ و ﻪﺟرد ﻤﻫا ﯿ ﺖ ﺎﻬﻧآ ﻪﺑ
ﺖﻋﺮﺳ ﺎﺳﺎﻨﺷ ﯾ ﯽ و ﺨﺸﺗ ﯿ ﺺ ﻣ هداد ﯿ ﺪﻧﻮﺸ ] 33 .[
اﺮﺑﺎﻨﺑ ﯾ ياﺮﺑ ﻦ
ﺺﺨﺸﻣ ندﻮﻤﻧ ﺮﺿ ﯾ ﺐ ﻤﻫا ﯿ ﺖ و ﺛﺄﺗ ﯿﺮ ﻐﺘﻣ ﯿ يﺎﻫﺮ درﻮﻣ ﻪﺘﺴﺑاو
ﺳرﺮﺑ ﯽ رد اﯾ ﻦ تﺎﻔﺻ ،ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زرا درﻮﻣ
ﯾﺑﺎ ﯽ ﮑﭼ ﺖﺳﺎﻣ ﯿ
هﺪ زا
ﻪﻠﻤﺟ ﺳا ﯿ ﺪﯾ
،ﻪﺘ
، pH وﯾ زﻮﮑﺴ ﯾ
،ﻪﺘ ﺘﻣا ﯿ
،هﺰﻣ و ﻢﻌﻃ زﺎ ﺘﻣا
ﯿ و ﮓﻧر زﺎ
ﺬﭘ ﯾ ﻠﮐ شﺮ ﯽ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ ﮏﺗ ﮏﺗ ﻐﺘﻣ ﯿ يﺎﻫﺮ ﻞﻘﺘﺴﻣ ) ﺷ ﯿ ﮏﺸﺧﺮ
ﺌﺗوﺮﭘ هﺮﺘﻧﺎﺴﻨﮐ ،بﺮﭼ ﻢﮐ ﯿﻨ
ﯽ ﺷ ﯿ ﻮﺳ درآوﺮ ﯾﺎ
( رادﻮﻤﻧ اﺮﺿ ﯾ ﺐ
دراﺪﻧﺎﺘﺳا هﺪﺷ ياﺮﺑ ﻐﺘﻣ ﯿ يﺎﻫﺮ ﻪﺘﺴﺑاو رد ﺳﺮﮔر ﯿ نﻮ رد ﻞﮑﺷ 7
نﺎﺸﻧ هداد ﺪﺷ . رد اﯾ لﺎﮑﺷا ﻦ ﻪﭼﺮﻫ
ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺮﺛا ﻪﺑ دﺪﻋ ﯾ ﮏ
دﺰﻧ ﯾ ﺮﺘﮑ و ﯾ ﺎ ﺑ ﯿ ﺮﺘﺸ ﺪﺷﺎﺑ ﻤﻫا ﯿ يﺮﺗﻻﺎﺑ ﺖ ﭘﯿ
اﺪ ﻣ ﯽ ﺪﻨﻨﮐ .
Fig 7 variable importance in projection in PLS regression between independent and dependent variables of samples
