مﺎﻈﻧ يروﺮﻣ نآ زﺎﺠﻣ ﺪﺣ و ﻞﺴﻋ فﺮﺼﻣ زا ﯽﺷﺎﻧ تاﺮﻃﺎﺨﻣ ﺮﺑ ﺪﻨﻣ
ﺪﯿﻔﻣ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﻢﻏﺮﯿﻠﻋ ﺎﻫ ﯾﺬﻐﺗ
ﻪ يا و
نآ ﺶﺨﺑﺎﻔﺷ
ﯽﻤﻇﺎﮐ دﻮﻌﺴﻣ
1ﺎﯿﻧ
، رﺎﻨﺧ ﯽﻧﺎﺒﻌﺷ ﺎﺿرﺪﯿﻤﺣ
، 2
ﯽﻟﺎﻋ نﺎﺴﺣا
، 3
يدﻮﻤﺤﻣ قازر
4
*
1 - ناﺮﯾا ،ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﮑﺷﺰﭙﻣاد هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ﺖﯿﻔﯿﮐ لﺮﺘﻨﮐ و ﺖﺷاﺪﻬﺑ يﺮﺘﮐد يﻮﺠﺸﻧاد .
2 - ﺶﻧاد ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ ﺪﺷرا سﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺘﺧﻮﻣآ هوﺮﮔ ،
ﻊﯾﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ ،ﯽﯾاﺬﻏ
ناﺮﯾا ،نارﺪﻧزﺎﻣ ،دﺎﺑآدﻮﻤﺤﻣ ،رﺰﺧ ﯽﻟﺎﻋ شزﻮﻣآ ﻪﺴﺳﻮﻣ .
3 - رﺎﯾدﺎﺘﺳا ناﺮﯾا ،ﻦﯾوﺰﻗ ،ﻦﯾوﺰﻗ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﮑﺷﺰﭘ هﺪﮑﺸﻧاد ،يژﻮﻟﻮﮐﺎﻣرﺎﻓ هوﺮﮔ .
4 - دﺎﺘﺳا
،ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ﯽﻨﻤﯾا و ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽﮑﺷﺰﭘ ﯽﺳﺎﻨﺷ بوﺮﮑﯿﻣ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﺰﮐﺮﻣ
، ناﺮﯾا ،ﻦﯾوﺰﻗ ،ﻦﯾوﺰﻗ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد .
تﺎﻋﻼﻃا ﺎﻘﻣ
ﻪﻟ ﮑﭼ
ﯿ هﺪ
رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺎﻫ ي ﻪﻟﺎﻘﻣ :
رﺎﺗ ﯾ ﺦ رد ﯾ ﺖﻓﺎ : 29 / 02 / 1398
رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺬﭘ ﯾ شﺮ : 22 / 03 / 1400
تﺎﻤﻠﮐ ﻠﮐ ﯿ ﺪ ي :
،ﻞﺴﻋ
،ﯽﻨﻤﯾا
وﯾ ﮔﮋ ﯽ ﺎﻫ
،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ ي
،ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ
ﯽﻗﺎﺑ هﺪﻧﺎﻣ ﯽﯾوراد يﺎﻫ .
DOI: 10.52547/fsct.18.116.371
لﻮﺌﺴﻣ
تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ : [email protected]
ﯽﮔدﻮﻟآ ﯽﻣ خر ﻞﺴﻋ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻦﯿﺣ رد ﻪﮐ ﯽﺗﺎﺒﻠﻘﺗ و ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫ ﯽﻣ ،ﺪﻫد
فﺮﺼﻣ ﺖﻣﻼﺳ ﺪﻧاﻮﺗ ﻪﺑ ار هﺪﻨﻨﮐ
،ﻢﯾﺪﺷ نآ ﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ دزاﺪﻧا ﯽﺑ هﺮﻃﺎﺨﻣ ﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ
ﻢﻫ زا ار ﻞﺴﻋ ﯽﻨﻤﯾا و ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﺮ
ددﺮﮔ ﻆﻔﺣ ﻞﺴﻋ ﯽﻨﻤﯾا و ﺖﯿﻔﯿﮐ ،ﻞﻣاﻮﻋ ﻦﯾا لﺮﺘﻨﮐ و ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ﺎﺑ ﺎﺗ ﻢﯿﻨﮐ ﮏﯿﮑﻔﺗ .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد يروﺮﻣ
مﺎﻈﻧ هﺎﮕﯾﺎﭘ ﻪﺑ ﻪﻌﺟاﺮﻣ ﺎﺑ مزﻻ تﺎﻋﻼﻃا ،ﺮﺿﺎﺣ ﺪﻨﻣ ﯽﺗﺎﻋﻼﻃا يﺎﻫ
Pub Med ،
Science Direct ،
Elsevier ، Google Scholar ،
،SID MagIran
، Civilica ،
و رﺎﺑراﻮﺧ نﺎﻣزﺎﺳ ،ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ نﺎﻣزﺎﺳ
هژاوﺪﯿﻠﮐ سﺎﺳا ﺮﺑ ﺪﺤﺘﻣ ﻞﻠﻣ يزروﺎﺸﮐ يﺎﻫ
ﯽﮔﮋﯾو ،ﻞﺴﻋ
،ﺖﯿﻔﯿﮐ ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ ﺖﻣﻼﺳ ،ﯽﻨﻤﯾا
،ﯽﻣﻮﻤﻋ ﯽﻗﺎﺑ و ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ هﺪﻧﺎﻣ
ﯽﯾوراد يﺎﻫ ﯽﻃ
10 ﻊﻤﺟ ﺮﯿﺧا لﺎﺳ ﺪﯾدﺮﮔ يروآ
. ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﻪﮐ ﯽﻠﻣاﻮﻋ
ارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ناﺰﯿﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﺪﻧراﺬﮔ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻞﺴﻋ ت
ﺎﻫ ) ﺰﮐﻮﻠﮔ ﻪﺑ زﻮﺘﮐوﺮﻓ ﺖﺒﺴﻧ (
،ﮏﯿﻧﻮﮐﻮﻠﮔ ﺪﯿﺳا ،ﻦﯿﻟوﺮﭘ ،
ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ ،ﺖﺑﻮﻃر ،ﮏﯾﺮﺘﯿﺳﺪﯿﺳا )
ﻪﺑ ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ صﻮﺼﺧ (
، 5 - لارﻮﻓرﻮﻓ ﻞﯿﺘﻣ ﯽﺴﮐورﺪﯿﻫ )
5-HMF ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ،(
يزﺎﺘﺳﺎﯾد )
زﻼﯿﻣآ ﺎﺘﺑ و ﺎﻔﻟآ (
ﺖﯾاﺪﻫ ،ﮓﻧر ، ،ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا
ﯽﻨﻤﯾا ﺮﺑ ﻪﮐ ﯽﻠﻣاﻮﻋ و ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ،pH )
ﯽﺑ يﺮﻄﺧ ( ﻞﺴﻋ
ﻠﻓ ﻞﻣﺎﺷ ﺪﻧراﺬﮔ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﻗﺎﺑ و ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰ
هﺪﻧﺎﻣ ﯽﻣ ﯽﯾوراد يﺎﻫ ﺪﻨﺷﺎﺑ
. ﻞﻣﺎﺷ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ
تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ناﺰﯿﻣ ،ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ ،ﺖﺑﻮﻃر ،ﮏﯾﺮﺘﯿﺳﺪﯿﺳا ،ﮏﯿﻧﻮﮐﻮﻠﮔ ﺪﯿﺳا ،ﻦﯿﻟوﺮﭘ ،ﺎﻫ
5-HMF ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ،
ﺖﯾاﺪﻫ ،ﮓﻧر ،يزﺎﺘﺳﺎﯾد ،ﯽﮑﯾﺮﺘﮑﻟا
ﺖﻣﻼﺳ ﺮﺑ يﺪﯾﺪﻬﺗ و ﺪﻧراﺬﮔ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻞﺴﻋ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﻂﻘﻓ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ،pH
فﺮﺼﻣ ﺪﻨﻨﮐ ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ ه . ﯽﻗﺎﺑ و ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺎﻣا هﺪﻧﺎﻣ
هوﻼﻋ ﯽﯾوراد يﺎﻫ ﺖﻣﻼﺳ و ﯽﻨﻤﯾا ،ﻞﺴﻋ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ
فﺮﺼﻣ ﯽﻣ هﺮﻃﺎﺨﻣ ﻪﺑ ﺰﯿﻧ ار هﺪﻨﻨﮐ ﯽﻗﺎﺑ و ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ؛دزاﺪﻧا
هﺪﻧﺎﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﯽﯾوراد يﺎﻫ
فﺮﺼﻣ ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ و ﻞﺴﻋ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ﺖﯿﻔﯿﮐ ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺨﻣ ﻪﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ار هﺪﻨﻨﮐ
هﺮﻃﺎ
ﯽﻣ ﺪﻧزاﺪﻧا . لﺮﺘﻨﮐ و ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ ﻪﺠﯿﺘﻧرد ﯽﻗﺎﺑ و ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ
هﺪﻧﺎﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻞﺴﻋ رد ﯽﯾوراد يﺎﻫ
ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ يﺮﺘﺸﯿﺑ ﺖﯿﻤﻫا زا ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ .
ﻪﻠﺠﻣ
مﻮﻠﻋ و ﺎﻨﺻ ﯾ ﻊ اﺬﻏ ﯽﯾ اﯾ ناﺮ
www.fsct.modares.ac.ir:ﻪﻠﺠﻣﺖﯾﺎﺳ
ﻪﻟﺎﻘﻣ يروﺮﻣ
1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻞﺴﻋ نﻮﻨﮐﺎﺗ ﻪﺘﺷﺬﮔ زا ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ﮏﯾ هدﺎﻣ ي ﯽﻌﯿﺒﻃ ﯽﯾاﺬﻏ يﺬﻐﻣ
ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﺷ
] 1 [.
دوﺪﺣ نﺎﻬﺟ رد ﻞﺴﻋ ﻪﻧﻻﺎﺳ ﺪﯿﻟﻮﺗ ناﺰﯿﻣ
40 /1 ﺖﺳا هﺪﺷ دروآﺮﺑ ﻦﺗ نﻮﯿﻠﯿﻣ .
گرﺰﺑ ﺎﯿﺳآ هرﺎﻗ ﻦﯾﺮﺗ
ﻞﺴﻋ هﺪﻨﻨﮐﺪﯿﻟﻮﺗ ﺖﺳا
دوﺪﺣ و 40
% زا نﺎﻬﺟ ﻞﺴﻋ ار
ﻦﯿﻣﺎﺗ
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ] 2 [.
هدﺎﻣ ﻦﯾا شزراﺎﺑ ﻪﺑ رﻮﻃ زا هﺪﻤﻋ تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ و
ﺮﯾﺎﺳ
تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺮﯿﻈﻧ ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ ، ﺎﻫﺪﯿﺳاﻮﻨﯿﻣآ ﺪﯿﺋﻮﻨﺗورﺎﮐ ،ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿﺳا ،
ﺎﻫ
،
ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ﺎﻫ ، ﯽﻧﺪﻌﻣداﻮﻣ ﺮﻄﻌﻣ داﻮﻣ و
ﻞﯿﮑﺸﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و
يﺎﻫﺪﯿﺳا و ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﻧوﻼﻓ زا رﺎﺷﺮﺳ ﯽﻟﻮﻨﻓ
ﻪﮐ ﺖﺳا صاﻮﺧ
ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣﺪﺿ و
ﯽﯾوراد ﯽﻣ ﺐﺟﻮﻣ ار ﻞﺴﻋ ﺪﻧﻮﺷ
. زا ﻢﻬﻣ ﻦﯾﺮﺗ
صاﻮﺧ ﯽﯾوراد ﻞﺴﻋ ﯽﻣ ناﻮﺗ ﻪﺑ ﺪﺿ دﺮﮑﻠﻤﻋ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا
،
ﯽﺑﺎﻬﺘﻟاﺪﺿ
، ﺪﺿ ﯽﭼرﺎﻗﺪﺿ و ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑ )
ﺮﻤﺨﻣ و ﮏﭙﮐ (
دﺮﮐ هرﺎﺷا
] 3 - 9 [.
ﮓﻨﻫﺮﻓ زا يرﺎﯿﺴﺑ رد ﻪﺑ ﻞﺴﻋ زا ﺎﻫ
هدﺎﻣ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ي
ﺶﺨﺑﺎﻔﺷ ﯽﯾاﺬﻏ هﺪﺷدﺎﯾ
ﺖﺳا ] 1 [.
ﻻﺎﺑ ﺎﺿﺎﻘﺗ ندﻮﺑ ﻞﺴﻋ فﺮﺼﻣ ﺖﻬﺟ
ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻻﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ندﻮﺑ
ﻞﺴﻋ ﺖﻤﯿﻗ ﯽﻌﯿﺒﻃ
ﺐﺟﻮﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺳ ﻪﮐ
ﻮ د ﻪﺑ ماﺪﻗا نﺎﯾﻮﺟ
ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻞﺴﻋ ﺪﻨﻨﮐ ﯽﺘﻌﻨﺻ دراو ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻞﺴﻋ ناﻮﻨﻋ ﺖﺤﺗ ار نآ و
ﺪﻨﻨﮐ فﺮﺼﻣ رازﺎﺑ ]
10 [ ﻦﯾازا ور ﯽﯾﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻪﮐ
ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﯽﻨﻤﯾا
ﻨﮐ ﻦﯿﻤﻀﺗ ار ﻞﺴﻋ ﺖﯿﻔﯿﮐ و ﺪ
ﺖﺳا يروﺮﺿ و مزﻻ ، .
ﺎﺗ ﻦﯾا ﻪﮐ
فﺮﺼﻣ ﺎﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺘﺑ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ نﺎﻨﯿﻤﻃا
ترﺎﺠﺗ و ﺪﻨﻨﮐ فﺮﺼﻣ ار ﻞﺴﻋ
نﺎﮑﻣا ﺰﯿﻧ ﯽﺟرﺎﺧ و ﯽﻠﺧاد يﺎﻫرازﺎﺑ رد نآ ﺪﺷﺎﺑ ﺮﯾﺬﭘ
] 11 [ ؛
ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﻦﯾا رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ نآ ﺮﺑ ﻪﺑ ﺎﺗ ﻢﯾﺪﺷ ﻪﮐ ﯽﺗﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻒﯿﺻﻮﺗ
ﻪﺑ ترﻮﺻ ﺎﯾ يﺪﻤﻋ يﺪﻤﻋﺮﯿﻏ
ﻞﺴﻋ رد ﺪﻧراد رﻮﻀﺣ ﺎﺗ ﻢﯾزادﺮﭙﺑ
ﺖﯾﺎﻋر ﺎﺑ دوﺪﺣ ﻞﺑﺎﻗ لﻮﺒﻗ ياﺮﺑ ﻦﯾا تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯿﻔﯿﮐ ﺖ ، و ﯽﻨﻤﯾا
ﺖﻣﻼﺳ فﺮﺼﻣ هﺪﻨﻨﮐ ددﺮﮔ ﻆﻔﺣ .
2 - شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
يروﺮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد مﺎﻈﻧ
ﺪﻨﻣ تﺎﻋﻼﻃا درﻮﻣ زﺎﯿﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
هژاوﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫ ﯽﮔﮋﯾو ،ﻞﺴﻋ
،ﺖﯿﻔﯿﮐ ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ ،ﯽﻨﻤﯾا
،ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﻣﻼﺳ ﯽﻗﺎﺑ ،ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ
هﺪﻧﺎﻣ
،ﯽﯾوراد يﺎﻫ Honey
،
Physicochemical Properties ،
Quality ، Safety
،
Public health
، Heavy metals و
Pharmaceutical
residues ﺎﺑ
ﺖﺴﺟ هﺎﮕﯾﺎﭘ رد ﻮﺟو يﺎﻫ
Pub Med ،
Science Direct
، Elsevier ،
،SID MagIran ،
Civilica نﺎﻣزﺎﺳ ،
ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ )
WHO1 ( و ﻞﻠﻣ يزروﺎﺸﮐ و رﺎﺑراﻮﺧ نﺎﻣزﺎﺳ
ﺪﺤﺘﻣ ) FAO2 ( ﯽﻃ 10 ﺮﯿﺧا لﺎﺳ )
1999 ﺎﺗ 2018 ( ﻊﻤﺟ يروآ
ﺪﯾدﺮﮔ . جوﺮﺧ و دورو يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﻪﺑ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ : ﺎﻘﻣ ﻪﮐ ﯽﺳرﺎﻓ و ﯽﺴﯿﻠﮕﻧا تﻻ
ﯽﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ﯽﮔﮋﯾو
ﺰﯿﻓ يﺎﻫ ﺖﯿﻔﯿﮐ ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾ
،ﯽﻨﻤﯾا ، ﺖﻣﻼﺳ
ﯽﻣﻮﻤﻋ ، و ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯽﻗﺎﺑ
هﺪﻧﺎﻣ يﺎﻫ ﯽﯾوراد ﻞﺴﻋ رد دﻮﺟﻮﻣ
ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺪﻧا ﻦﯾا زا جرﺎﺧ ﻪﮐ ﻂﺒﺗﺮﻣﺎﻧ تﻻﺎﻘﻣ و ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ دراو
دﻮﺑ فاﺪﻫا ﺪﻧ
ﺪﯾدﺮﮔ فﺬﺣ ، .
3 - ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
ﻦﯿﺑ زا 583 يروآدﺮﮔ ﻪﻟﺎﻘﻣ هﺪﺷ
164 ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻪﻟﺎﻘﻣ فﺪﻫﺎﺑ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ
دﻮﺑ
، رﻮﻣ ﯽﺳرﺮﺑد ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ .
ﻪﻟﺎﻘﻣ ﺮﯾﺎﺳ بﺎﺨﺘﻧا مﺪﻋ ﺖﻠﻋ ﺎﻫ
،
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ فﺪﻫ زا ندﻮﺑ رود يراﺮﮑﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺮﮐذ زا ﺰﯿﻫﺮﭘ و
دﻮﺑ .
تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﻨﻤﯾا و ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﺮﺛﻮﻣ ﻞﺴﻋ
زاﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ
،نارﻮﻓ ،ﺪﻨﻗ
ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ،ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿﺳا ،ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺎﻫ
و ﯽﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﻣ
و ﺪﻨﺷﺎﺑ
ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺮﯿﻈﻧ يﺮﮕﯾد ﯽﺗﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و ﻦﯿ
ﯽﻗﺎﺑ هﺪﻧﺎﻣ يﺎﻫ
ﯽﯾوراد و ﯽﻄﯿﺤﻣ ﯽﮔدﻮﻟآ ﻖﯾﺮﻃ زا ﻪﮐ ﯽﻫﺎﮔآ مﺪﻋ
شروﺮﭘ نﺎﮔﺪﻨﻫد ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز ﻞﺴﻋ دراو
ﯽﻣ ﺪﻧدﺮﮔ . رد ﻪﻣادا رد
درﻮﻣ ﯽﮔﮋﯾو يﺎﻫ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾا ﻞﻣاﻮﻋ ،
راﺬﮔ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺮﺑ ناﺰﯿﻣ نآ ﺎﻫ و
ﻪﮐ يزﺎﺠﻣ دوﺪﺣ ﺪﯾﺎﺑ
رد ﻞﺴﻋ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺪﻨﺷﺎﺑ اراد
ﯽﻟﻮﺼﺤﻣ ﺎﺗ
ﺖﯿﻔﯿﮐﺎﺑ ددﺮﮔ ﻞﺻﺎﺣ ﻦﻤﯾا و ﯽﻣ
ﻢﯾزادﺮﭘ ] 3 و 12 - 14 [.
3 - 1 - ﻞﺴﻋ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ
زا ﺶﯿﺑ 200 رد ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺴﻋ
راد دﻮﺟو ﻞ د
] 15 [ ﯽﻟو ﺐﯿﮐﺮﺗ هﺪﻤﻋ
نآ داﻮﻣ ﺮﯾﺎﺳ و بآ ،ﺮﮑﺷ ﻪﻠﻤﺟزا
ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺎﻫ
، ﻢﯾﺰﻧآ ﺎﻫ يﺎﻫﺪﯿﺳا ،
،ﯽﻟآ ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ﺎﻫ ) ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو
، B6 ﻦﯾوﻼﻓﻮﺒﯾر ،ﻦﯿﺳﺎﯿﻧ ،ﻦﯿﻣﺎﯿﺗ و
ﺪﯿﺳا
ﮏﯿﻨﺗﻮﺘﻨﭘ (،
ﯽﻧﺪﻌﻣداﻮﻣ )
،ﺲﻣ ،ﻢﯿﺴﻠﮐ ،ﺮﻔﺴﻓ ،ﺰﻨﮕﻨﻣ ،ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ ،ﻦﻫآ
يور و ﻢﯾﺪﺳ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ (
، ﮓﻧر ﻪﻧاد ﺎﻫ ، تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و ﮏﯿﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ
راﺮﻓ ﯽﻣ ﺑ ﺪﺷﺎ ] 3 و 16 [.
ياراد هﺪﺷ هدﺮﺒﻣﺎﻧ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ زا ﮏﯾ ﺮﻫ
ﯽﻣ يﺰﯾﺎﻤﺘﻣ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ نآ زا ﻪﮐ ﺪﻨﺷﺎﺑ
ﯽﻣ ﺎﻫ ﺪﯿﯾﺎﺗ ﺖﻬﺟ ناﻮﺗ
ﯽﻨﻤﯾا و ﺖﯿﻔﯿﮐ دﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﺴﻋ
.
1. World Health Organization: (WHO) 2. Food and Agriculture Organization
3 - 1 - 1 - تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ
ﻞﻣﺎﺷ ﻞﺴﻋ رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫﺪﻨﻗ ﺎﻫﺪﯾرﺎﮐﺎﺳﻮﻨﻣ
) 75
% (،
يد ﺪﯾرﺎﮐﺎﺳ
) 10 - 15
% ( زا ﯽﻤﮐ راﺪﻘﻣ و ﺮﯾﺎﺳ
ﺎﻫﺪﻨﻗ ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﻮﺟﻮﻣ ﺪﻨﻗ رد د
ﻞﺴﻋ ﺖﯿﺻﻮﺼﺧ ياراد يژﺮﻧا
ﯽﯾاز ، دﺎﺠﯾا ﺖﻈﻠﻏ و بﺬﺟ
ﺖﺑﻮﻃر ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ] 17 [.
عﻮﻧ تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ رد دﻮﺟﻮﻣ
ﻞﺴﻋ ﻪﺑ رﻮﻃ
هﺪﻤﻋ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﻞﻣاﻮﻋ راﺬﮔ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺮﮕﯾد
ﻞﻣﺎﺷ ﻂﯾاﺮﺷ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ
، ﯽﯾاﻮﻫ و بآ
، و ﺪﯿﻟﻮﺗ هﻮﺤﻧ ي ﻪﮕﻧ اد ير
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ] 18 و 19 [.
ناﺰﯿﻣ ﻦﯿﺑ ﺖﺒﺴﻧ و زﻮﺘﮐوﺮﻓ و ﺰﮐﻮﻠﮔ نآ
ﺎﻫ
ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﻣ ﺺﺧﺎﺷ يﺪﯿﻔ ياﺮﺑ ﻪﻘﺒﻃ يﺪﻨﺑ ﯽﻔﯿﮐ ﻞﺴﻋ ﺪﺷﺎﺑ ] 20 [.
ﺞﯾار ﯽﻣ ﻞﺴﻋ رد ﺐﻠﻘﺗ ﻦﯾﺮﺗ ﻪﺑ ناﻮﺗ
ﻦﯾﺮﯿﺷ ندوﺰﻓا هﺪﻨﻨﮐ
يﺎﻫ
ﺖﺑﺮﺷ ،ترذ ﺖﺑﺮﺷ ،ﺮﮑﺸﯿﻧ ﺖﺑﺮﺷ ،ﺪﻨﻗرﺪﻨﻐﭼ ﺖﺑﺮﺷ ﺮﯿﻈﻧ نازرا زﻮﺘﮐوﺮﻓ ﺎﺑ ﺎﺑ ﺖﺑﺮﺷ ،
زرﺎﮐﺎﺳ ﺎﺑ ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز ﻪﯾﺬﻐﺗ و ﻻﺎﺑ زﻮﺘﻟﺎﻣ
دﺮﮐ هرﺎﺷا ﺖﺳا
] 10 [.
دراﻮﻣ ﺮﺜﮐا رد ﯽﻠﺻا تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ
ﻞﺴﻋ
ﺮﻈﻧزا ﯽﻧاواﺮﻓ ناﺰﯿﻣ
، ﯽﻣ زﻮﺘﮐوﺮﻓ ﺪﺷﺎﺑ
. ﻪﺑ ﺰﺟ زا ﯽﺧﺮﺑ رد
ﻞﺴﻋ ﺎﻫ ي ﻞﺻﺎﺣ ﻞﮔ زا كﺪﺻﺎﻗ و اﺰﻠﮐ زا ﺰﮐﻮﻠﮔ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﻪﮐ
ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ زﻮﺘﮐوﺮﻓ
، ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺮﺛا هﺪﻨﻨﮐ ﺪﯿﯾﺎﺗ ﺮﻣا ﻦﯾا ﺶﺷﻮﭘ
ﯽﻫﺎﯿﮔ رد دﻮﺟﻮﻣ تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ عﻮﻧ ﺮﺑ ﻞﺴﻋ
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ] 18 [.
ﺎﻫﺪﻨﻗ ي ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ هﺪﺷ رد ﻞﺴﻋ ترﺎﺒﻋ ﺪﻧا زا ﺎﻫﺪﯾرﺎﮐﺎﺳﻮﻨﻣ و
يد ﺎﻫﺪﯾرﺎﮐﺎﺳ ﯾ ﺮﯿﻈﻧ ﯽ ،زرﺎﮐﺎﺳ ،ﺰﮐﻮﻠﮔ ،زﻮﺘﮐوﺮﻓ
،زﻮﺘﻟﺎﻣ
،زﻮﻟﻮﺘﻟﺎﻣ ،زﻮﺘﻟﺎﻣوﺰﯾا ،زﻮﻨﻣار
،زﻮﻧارﻮﺗ ﺮﺠﯾﺎﻧ ،زﻮﻟﺎﻫﺮﺗ زﻮﯿﺑو
،
زﻮﺋاﺮﺘﺗﻮﺘﻟﺎﻣ ،زﻮﺌﯿﺒﯿﻠﻣ ،
،زﻮﯿﺒﯿﺟﻮﮐ ار ،زﻮﻨﯿﺗﻻﺎﭘ ،زوﺮﺠﯾﺎﻧ
و زﻮﻨﯿﻓ
زﻮﻟرا ] 21 [ ﺎﻫﺪﯾرﺎﮐﺎﺳ يﺮﺗ و ﯽﯾ
ﺮﯿﻈﻧ زﻮﺘﯾﺰﻠﻣ و زﻮﺌﯾﺮﺗﻮﺘﻟﺎﻣ
ﯽﻣ ﺷﺎﺑ ﺪ.
و زرﺎﮐﺎﺳ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺎﻫﺪﯾرﺎﮐﺎﺳ يﺮﺗ و ﺎﻫﺪﯾرﺎﮐﺎﺳ يد زﻮﺌﯾﺮﺗﻮﺘﻟﺎﻣ ﺶﻨﮐاو ﺎﺑ
ﻪﺑ ﯽﻤﯾﺰﻧآ ﺎﻫﺪﯾرﺎﮐﺎﺳﻮﻨﻣ
ﺰﯿﻟورﺪﯿﻫ ﯽﻣ
ﺪﻧدﺮﮔ .
ﻪﺑ ﯽﻠﮐرﻮﻃ رﻮﻀﺣ اﻮﻧا تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ع ﻞﺴﻋ رد
ﻪﺑ ترﻮﺻ يﺮﺗ
،ﺪﯾرﺎﮐﺎﺳ يد ﺪﯾرﺎﮐﺎﺳ ﺪﯾرﺎﮐﺎﺳﻮﻨﻣ و لﺎﮑﺷا يﺎﺟ
ﺖﺴﯿﻧ ] 17 [.
تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ يﺎﻫ
ﻞﺴﻋ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﻃ
ﻪﮕﻧ يراد رﺎﭼد ﺮﯿﯿﻐﺗ
ﯽﻣ
،ﺪﻧﻮﺷ ﻪﭼ ﺮﻫ تﺪﻣ نﺎﻣز ﻪﮕﻧ يﺎﻣد و ﻦﯾا ﺪﺑﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا يراد
ﯽﻣ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺮﯿﯿﻐﺗ دﻮﺷ
ﻪﺑ ﻞﺴﻋ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻆﻔﺣ ﺖﻬﺟ ﺖﺳا مزﻻ ﺲﭘ
تﺪﻣ ﻪﮕﻧ ﻂﯿﺤﻣ يﺎﻣد و نﺎﻣز دﻮﺷ ﻪﺟﻮﺗ يراد
. ﺎﺑ ﻪﺘﺒﻟا ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ
ﯽﯾاﻮﻫ و بآ ﻂﯾاﺮﺷ و ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ﻪﻘﻄﻨﻣ عﻮﻧ
، ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻣد
ﻪﮕﻧ يراد ﻪﮕﻧ ﺖﻬﺟ ﯽﻣ ﻞﺴﻋ يراد ﺪﺷﺎﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
] 22 [.
3
- 1 - 2 - نارﻮﻓ 3
ﺮﮔا ﻞﺴﻋ ﺎﯾ ﻻﺎﺑ يﺎﻣد رد ﻪﮕﻧ ﯽﻧﻻﻮﻃ تﺪﻣ
يراد دﻮﺷ زﻮﺘﻨﭘ ﺎﻫ و
ﺎﻫزوﺰﮕﻫ ﯽﮕﺘﺴﻫآ ﻪﺑ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ
ﺶﻨﮐاو ا ﻦﺸﯾﺰﯿﻟﻮﻧ ﯽﻣ راﺮﻗ4
ﺪﻧﺮﯿﮔ
و ﻪﺑ ﺖﻋﺮﺳ لﻮﮑﻟﻮﻣ ﻪﺳ زا بآ
نآ ﺎﻫ فﺬﺣ هﺪﺷ ﻪﺑ و تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ
ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﺑﻮﻠﻄﻣﺎﻧ نارﻮﻓ
ﺎﻫ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ ] 23 [.
ﯽﻠﺻا ﻦﯾﺮﺗ
لارﻮﻓرﻮﻓ ﻞﯿﮑﺸﺗ
هﺪﺷ ﻞﺴﻋ رد نارﻮﻓ
ﺎﻫ ﯽﻣ ﺷﺎﺑ ﻨ ﺪ ﺎﻫزﻮﺘﻨﭘ زا ﻪﮐ
ﻖﺘﺸﻣ ﯽﻣ دﻮﺷ . ﺮﮕﯾد ﻢﻬﻣ ﺐﯿﮐﺮﺗ 5-HMF5
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ زا ﻪﮐ
ﻖﺘﺸﻣ زﻮﺘﮐوﺮﻓ و ﺰﮐﻮﻠﮔ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﯾﺎﻫزوﺰﮕﻫ ﯽﻣ
دﻮﺷ . زا 5-HMF
ﯽﻣ ناﻮﺗ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ رد ﯽﺗراﺮﺣ تﺎﯿﻠﻤﻋ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺮﯿﻈﻧ
ﻞﺴﻋ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﺷ ] 24 [ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و ﻞﯾرﻮﻓرﻮﻓ ﻞﮑﻟا
ﯽﻋﻮﻧ ﻪﮐ
ﺖﺳا نارﻮﻓ ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ياﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﮏﯾ ﺪﻨﯾآﺮﻓ
ﻪﮕﻧ و ﯽﺗراﺮﺣ يراد
ﯽﻧﻻﻮﻃ تﺪﻣ ﯽﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد دﻮﺷ
. ﻞﮐ رد نارﻮﻓ ﺎﻫ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
ياﺮﺑ ﯽﺑﻮﺧ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺶﺠﻨﺳ
ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﻞﺴﻋ ﯽﻤﻧ
دﻮﺷ ،
ﻪﭼﺮﮔا ﻣ ﯽ ﻪﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ناﻮﻨﻋ نﺎﺸﻧ هﺪﻨﻫد ي ﻋ ﯽﮔزﺎﺗ ﻦﺘﻓر ﻦﯿﺑ زا ﻞﺴ
ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﻪﮕﻧ ﺎﯾ و ﻻﺎﺑ يﺎﻣد يراد
ﯽﻧﻻﻮﻃ تﺪﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ] 25 [.
3 - 1 - 3 - ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ
ﻪﻧﻮﮔ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻞﺴﻋ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ياﻮﺘﺤﻣ ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز
ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
توﺎﻔﺘﻣ ﻪﮐ ترﻮﺻ ﻦﯾا ﻪﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﻞﺴﻋ
زا ﻞﺻﺎﺣ ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز
ﻪﻧﻮﮔ ي ﺎﻧاﺮﺳ ﺲﯿﭘآ ﻞﻣﺎﺷ
10 /0 - 30 / 3
% ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺖﺳا ﯽﻟﺎﺣرد ﻪﮐ
ﻞﺴﻋ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز
ﻪﻧﻮﮔ ي اﺮﻔﯿﻠﻣ ﺲﯿﭘآ ﻞﻣﺎﺷ
60 / 1 -
20 /2
% ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ ﺖﺳا ] 26 [.
عﻮﻧ يﺎﻫﺪﯿﺳاﻮﻨﯿﻣآ دﻮﺟﻮﻣ
ﻞﺴﻋ رد
ﻪﺑ ﻪﻧﻮﮔ ي ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز و
ﺶﺷﻮﭘ ﯽﻫﺎﯿﮔ راد ﯽﮕﺘﺴﺑ ﻧ
ﺪ ] 15 و 27 [ ؛
ﯿﺌﺗوﺮﭘ ﯽﻠﺻا ﻊﺒﻨﻣ ﺎﻣا ﻦ
ﻞﺴﻋ
، ﺖﺳا هدﺮﮔ ﻪﻧاد .
ﺎﻫﺪﯿﺳاﻮﻨﯿﻣآ 1
% زا
تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ر ﻞﺴﻋ ا ﻞﯿﮑﺸﺗ ﯽﻣ ﺪﻨﻫد ] 28 [.
ﻪﻨﯿﻣآﺪﯿﺳا ﻞﺴﻋ رد ﺐﻟﺎﻏ
ﺖﺳا ﻦﯿﻟوﺮﭘ ]
29 [.
ﻦﯿﻟوﺮﭘ 50 - 85 % ار ﻞﺴﻋ يﺎﻫﺪﯿﺳاﻮﻨﯿﻣآ ﻞﮐ زا
ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﺪﻫد
] 29 [ ﻪﺑ و و ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺺﯿﺨﺸﺗ ﺖﻬﺟ يرﺎﯿﻌﻣ ناﻮﻨﻋ
ﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﺴﻋ ﯽﮔﺪﯿﺳر دﻮﺷ
. ﻞﺴﻋ ياﺮﺑ ﻦﯿﻟوﺮﭘ زﺎﺠﻣ ﺪﺣ
ﻞﻗاﺪﺣ ﯽﻌﯿﺒﻃ mg/kg
180 ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑ ﻪﺘﺒﻟا ،ﺖﺳا ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز ﻪﻧﻮﮔ
ﯽﻣ راﺪﻘﻣ ﻦﯾا ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ عﻮﻧ و ﺪﺷﺎﺑ ﺮﯿﻐﺘﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
] 30 [.
ﺪﻨﯾآﺮﻓ
يﺎﻣد رد ﻪﯿﻔﺼﺗ 55°C
ﻦﯿﻟوﺮﭘ ﺶﻫﺎﮐ ﺐﺟﻮﻣ ﺖﻋﺎﺳ ﮏﯾ تﺪﻣ ﻪﺑ
ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﯽﻣ ﻞﺴﻋ يﺎﻫ ﺮﺘﺸﯿﺑ يﺎﻣد ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻫﺪﻨﯾآﺮﻓ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و دﻮﺷ
ﯽﻧﻻﻮﻃ و ﯽﻣ ﻦﯿﻟوﺮﭘ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ،ﺮﺗ ﺪﻧﻮﺷ
] 31 [ . هوﻼﻋ
3. Furan (C4H4O) 4. enolization
،ﻦﯿﻟوﺮﭘ ﺮﺑ يﺎﻫﺪﯿﺳاﻮﻨﯿﻣآ
ﻪﮐ ﺪﻧراد دﻮﺟو ﻞﺴﻋ رد يﺮﮕﯾد
ترﺎﺒﻋ ﺪﻧا ،ﻦﯿﻣﺎﺗﻮﻠﮔ ،ﮏﯿﺗرﺎﭙﺳا ﺪﯿﺳا ،ﮏﯿﻣﺎﺗﻮﻠﮔ ﺪﯿﺳا زا
ﺎﺘﺑ ،ﻦﯿﻧﻮﺋﺮﺗ ،ﻦﯿﺴﯿﻠﮔ ،ﻦﯾﺪﯿﺘﺴﯿﻫ -
،ﻦﯿﻧﻻآ ،ﻦﯿﻧژرآ ،ﻦﯿﻧﻻآ ﺪﯿﺳا
ﺗﻮﺑﻮﻨﯿﻣﺎﮐ ﮏﯾﺮﯿ ،ﻦﯿﺳﻮﻟوﺰﯾا ،ﻦﯿﺌﺘﺴﯿﺳ ،ﻦﯿﻧﻮﯿﺘﻣ ،ﻦﯿﻟاو ،ﻦﯾزوﺮﯿﺗ ،
ﻦﯾژارﺎﭙﺳآ ،ﻦﯾﺮﺳ ،ﻦﯾﺰﯿﻟ ،ﻦﯿﺘﯿﻧروا ،ﻦﯿﻧﻻآ ﻞﯿﻨﻓ ،نﺎﻓﻮﺘﭙﯾﺮﺗ ،ﻦﯿﺳﻮﻟ ﯿﻧﻻآ و ﻦ ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ] 28 و 32 [ ﻪﮐ ﺞﯾار ﻦﯾﺮﺗ نآ ﺎﻫ ﺪﯿﺳا ،ﮏﯿﻣﺎﺗﻮﻠﮔ
ﻦﯿﺳﻮﻟوﺰﯾا و ﻦﯿﺳﻮﻟ ،ﻦﯾزوﺮﯿﺗ ،ﻦﯿﻧﻻآ ﻞﯿﻨﻓ ،ﻦﯿﻧﻻآ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ ] 33 [.
ﻢﯾﺰﻧآ ﯽﯾﺎﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ زﺎﺗرﻮﻨﯾا ﺪﯿﺳا ،زﻻﺎﺗﺎﮐ ،زاﺪﯾزﻮﮐﻮﻠﮔ ﺎﺘﺑ و ﺎﻔﻟآ ،
،زﺎﺗﺎﻔﺴﻓ ﯾد زﺎﺘﺳﺎ و زاﺪﯿﺴﮐا ﺰﮐﻮﻠﮔ ﻦﯿﺌﺗوﺮﭘ زا ﯽﮑﭼﻮﮐ ﺶﺨﺑ
ﻞﺴﻋ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﻣ
ﺷﺎﺑ ﻨ ﺪ.
ﺎﻫزﺎﺘﺳﺎﯾد زا هوﺮﮔ ﮏﯾ
ﻢﯾﺰﻧآ يﺎﻫ
زﻼﯿﻣآ ﺎﺘﺑ و ﺎﻔﻟآ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﮏﯿﺘﯿﻟﻮﻠﯿﻣآ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ . زﻼﯿﻣآﺎﻔﻟآ و
زﻼﯿﻣآ ﺎﺘﺑ ﻪﯾﺰﺠﺗ ﺎﺑ هﺮﯿﺠﻧز ي ﻪﺘﺳﺎﺸﻧ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻦﯾﺮﺘﺴﮐد ﺪﯿﻟﻮﺗ و
زﻮﺘﻟﺎﻣ ﯽﻣ ﻨﮐ ﻨ ﺪ ] 27 [.
ﺮﮕﯾد ﻢﯾﺰﻧآ دﻮﺟﻮﻣ
زاﺪﯿﺴﮐا ﺰﮐﻮﻠﮔ ﻞﺴﻋ رد
ﺖﺳا و هدﺮﮐ ﻞﯾﺪﺒﺗ نﻮﺘﮐﻻﻮﻧﻮﮐﻮﻠﮔ ﻪﺑ ار ﺰﮐﻮﻠﮔ ﻪﮐ ﻪﺑ ﻪﻣادا رد
ﺳا ﺪﯿ و ﮏﯿﻧﻮﮐﻮﻠﮔ ﻞﯾﺪﺒﺗ ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ نژورﺪﯿﻫ
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ﻪﮐ نژورﺪﯿﻫ
ﺪﯿﺴﮐاﺮﭘ ﺖﯿﺻﺎﺧ ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑﺪﺿ دراد
ﻢﯾﺰﻧآ ، يﺎﻫ هﺪﺷﺮﮐذ ﻞﺴﻋ رد
زرﺎﮐﺎﺳ زا ﻪﮐ ﯽﻠﺴﻋ رد ﯽﻟو ﺪﻧراد رﻮﻀﺣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻪﺑ
ترﻮﺻ
ﯽﻣ ﻪﯿﻬﺗ ﯽﻋﻮﻨﺼﻣ ﯽﻣ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﻧراﺪﻧ رﻮﻀﺣ دﻮﺷ
ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
رﺎﮐ ﻪﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻞﺴﻋ ﺖﺤﺻ ﺶﺠﻨﺳ ﺖﻬﺟ يرﺎﯿﻌﻣ ﺪﻧور
] 34 [.
3 - 1 - 4 - ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿﺳا
ﺮﺜﮐا ﻞﺴﻋ ﺎﻫ ﻪﮐ ﺪﻧراد ﯽﻤﮐ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا زا ﯽﺷﺎﻧ
دﻮﺟو
ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ 57 / 0
%
رد ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿﺳا زا نآ
ﺎﻫ ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ ] 35 [.
رد دﻮﺟﻮﻣ تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ
ﻞﺴﻋ ﺎﺸﻨﻣ ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿﺳا ﻦﯾا ﯽﻣ
ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﻂﺳﻮﺗ
ﻢﯾﺰﻧآ يﺎﻫ
ﺢﺷﺮﺗ هﺪﺷ ﻂﺳﻮﺗ ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز ﻞﯾﺪﺒﺗ ﻞﺴﻋ ﻪﺑ ار ﺪﻬﺷ ﻪﮐ ﯽﻧﺎﻣز ،
ﯽﻣ ﺪﻨﻨﮐ ﺎﯾ و ﻪﺑ رﻮﻃ ﺪﻬﺷ زا ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ
، ﻖﺘﺸﻣ ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ . ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿﺳا
رد دﻮﺟﻮﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻞﺴﻋ ﺶﺷﻮﭘ
ﯽﻫﺎﯿﮔ و ﺎﯾ ﻪﻘﻄﻨﻣ ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ
ﯽﻣ ﺮﯿﻐﺘﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ] 36 [.
ﯽﺧﺮﺑ زا ﻖﻃﺎﻨﻣ رد ﻪﮐ ﻞﺴﻋ ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿﺳا
نﺎﻬﺟ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺪﻧﺪﺷ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ
ترﺎﺒﻋ ﺪﻧا زا : ﺪﯿﺳا
،ﮏﯿﺗرﺎﭙﺳآ ﺪﯿﺳا
،ﮏﯾﺮﯿﺗﻮﺑ ﮏﯾﺮﺘﯿﺳﺪﯿﺳا
، ﮏﯿﺘﺳاﺪﯿﺳا
،ﮏﯿﻣﺮﻓ ، ،ﮏﯾرﺎﻣﻮﻓ
ﮏﯾرﺎﺗﻮﻠﮔ ،ﮏﯿﻣﺎﺗﻮﻠﮔ ،ﮏﯿﻧﻮﮐﻮﻠﮔ ،ﮏﯿﻣﺮﻓ ،ﮏﯿﻧوﺮﺘﮐﻻﺎﮔ
،ﮏﯾﺮﯿﺗﻮﺑ ،ﮏﯿﻠﯿﺴﮐﻮﯿﻠﮔ
2 - ﯽﺴﮐورﺪﯿﻫﺎﻔﻟآ ،ﮏﯾﺮﯿﺗﻮﺑ ﯽﺴﮐورﺪﯿﻫ
ا ،ﮏﯾرﺎﺗﻮﻠﮔ
،ﮏﯾرﺎﺗﻮﻠﮔﻮﺘﮐا ،ﮏﯾﺮﺘﯿﺳوﺰﯾ ،ﮏﯿﻟﺎﻣ ،ﮏﯿﺘﮐﻻ
،ﮏﯿﻧﻮﻟﺎﻣ ﻞﯿﺘﻣ ،ﮏﯿﻧﻮﻟﺎﻣ 2
- ،ﮏﯿﻧﻮﯿﭘوﺮﭘ ،ﮏﯿﺋﻮﻧﺎﺘﻨﭘﻮﺴﮐا
،ﮏﯾرﺎﺗرﺎﺗ ﺪﯿﺳا ،ﮏﯿﻨﯿﺴﮐﻮﺳ ،ﮏﯿﻤﯿﮑﯿﺷ ،ﮏﯿﻨﯿﺋﻮﮐ ،ﮏﯾوﺮﯿﭘزﺎﻨﯿﻣآ و ﮏﯿﻟاﺰﮔا ﯽﻣ ﺮﮕﯾد درﻮﻣ ﻦﯾﺪﻨﭼ
ﺪﺷﺎﺑ ] 36 - 38 [.
رد ﺐﻟﺎﻏ ﺪﯿﺳا ﺪﯿﺳا ﻞﺴﻋ
ﻠﮔ ﮏﯿﻧﻮﮐﻮ ﺖﺳا ﻪﮐ ﻞﺻﺎﺣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻢﯾﺰﻧآ ﺰﮐﻮﻠﮔ
ﻪﮐ ﺖﺳا يزاﺪﯿﺴﮐا ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز
ﯽﻃ رد ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﻞﻣﺎﮐ و نﺪﯿﺳر
نآ نﺪﺷ ار
ﺪﯿﻟﻮﺗ ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ] 35 [.
ﺮﺑ هوﻼﻋ ﮏﯿﻧﻮﮐﻮﻠﮔ ﺪﯿﺳا
،
ﮏﯾﺮﺘﯿﺳﺪﯿﺳا رد ﺰﯿﻧ
دراد دﻮﺟو ﻞﺴﻋ .
رﻮﻀﺣ و ﮏﯿﻧﻮﮐﻮﻠﮔ ﺪﯿﺳا
ﮏﯾﺮﺘﯿﺳﺪﯿﺳا ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ﮏﯾ ﯽﮔﮋﯾو ﻞﺑﺎﻗ دﺎﻤﺘﻋا ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﺖﻬﺟ ﺪﯿﯾﺎﺗ
ندﻮﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻞﺴﻋ
دور رﺎﮐ ﻪﺑ
، نآ زا ﯽﻨﯿﻌﻣ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻟو ﺖﻬﺟ ﺎﻫ
ﺶﺠﻨﺳ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ و ﺪﯾدﺮﮕﻧ نﺎﯿﺑ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻞﺴﻋ ياﺮﺑ دراﺪﻧﺎﺘﺳا رﺎﯿﻌﻣ
ﻂﻘﻓ نآ رﻮﻀﺣ ﻪﺑ ﯽﻣ ﺎﻔﺘﮐا ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻞﺴﻋ رد ﺎﻫ
دﻮﺷ ] 36 [.
يﺎﻫﺪﯿﺳا
ﺪﻧراد دﻮﺟو ﻞﺴﻋ رد ﺰﯿﻧ ﮏﯿﻣﺮﻓ و ﮏﯿﻨﯿﻟوﻮﻟ ﻪﮐ
زا 5-HMF
ﯽﻣ ﻖﺘﺸﻣ ﺪﻧﻮﺷ ﻪﮐ ترﻮﺻ ﻦﯾا ﻪﺑ 5-HMF
زا ﺲﭘ ﺶﻨﮐاو يﺎﻫ
ﯽﻟاﻮﺘﻣ لﻮﮑﻟﻮﻣ ﮏﯾ ﺪﯿﻟﻮﺗ ،هداد ﺪﻧﻮﯿﭘ بآ لﻮﮑﻟﻮﻣ ود ﺎﺑ ﺪﯿﺳا
ﮏﯿﻣﺮﻓ ﺪﯿﺳا لﻮﮑﻟﻮﻣ ﮏﯾ و ﮏﯿﻨﯿﻟوﻮﻟ ﯽﻣ
و ﺪﻨﮐ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ
ﻞﺴﻋ رد دازآ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻣ
دﻮﺷ ] 39 [.
داﺪﻌﺗ 35 ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻞﺴﻋ رد ﺎﯿﻧﺎﭙﺳا ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺮﯿﮔ ﺖﺤﺗ و هﺪﺷ ﺪﻨﯾآﺮﻓ
ﺗراﺮﺣ ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ راﺮﻗ ﯽ لﻮﻃ رد ﺪﻧدﻮﺑ
30 ﻪﮕﻧ هﺎﻣ يراد
، دازآ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا
نآ ﺎﻫ راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا درﻮﻣ ﺖﻓﺮﮔ
. مﺎﻤﺗ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ قﺎﺗا يﺎﻣد رد
ﻪﮕﻧ و يراد رد ﺮﻫ 5 هﺎﻣ ﯽﺳرﺮﺑدرﻮﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔراﺮﻗ
ﺪﻧا . رد دازآ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا
لﻮﻃ 15 ﻪﮕﻧ هﺎﻣ ﺖﺑﺎﺛ يراد ﯽﻣ ﯽﻗﺎﺑ
ﺪﻧﺎﻣ و ﺎﻬﻨﺗ راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﯽﻤﮐ رد
ﻪﮕﻧ تﺪﻣ ﻦﯾا ﯽﻃ يراد
، ﺶﯾاﺰﻓا ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا نآ رد ﻫ ﺎ داد خر . زا ﺪﻌﺑ
20 هﺎﻣ ﺮﺜﮐا ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺎﻫ ﻞﺴﻋ ﺖﺑﺎﺛ ﺶﯾاﺰﻓا ﮏﯾ ار دازآ ﻪﺘﯾﺪﯿﺳا رد
داد نﺎﺸﻧ ﺪﻧ ﻪﮐ نآ ﻞﯿﻟد نﺪﺷ ﺎﻫر يﺎﻫﺪﯿﺳا
ﺮﯾﺎﺳ ﻪﺑ ﻞﺼﺘﻣ
رد دﻮﺟﻮﻣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻞﺴﻋ
دﻮﺑ . ﺮﯿﻤﺨﺗ لﻮﻃ رد يﺎﻫﺮﻤﺨﻣ ﻂﺳﻮﺗ
،ﻞﺴﻋ رد ﺮﺿﺎﺣ تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ
و ﺎﻫ ﻞﮑﻟا ﻪﺑ ﺪﯿﺳا ﻞﯾﺪﺒﺗ ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ
] 39 [ ﯽﻣ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺎﮐ رد ﺪﻧاﻮﺗ
ﺶﻫ راﺬﮔ ﺮﯿﺛﺎﺗpH
ﺪﺷﺎﺑ . ﻦﯾازا يور ندﻮﺑ ﻦﯿﯾﺎﭘ ترﻮﺻ رد ﺶﯿﺑ
ﺪﺣزا pH ﯽﻣ ناﻮﺗ
دﻮﺑ كﻮﮑﺸﻣ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﯽﮔدﻮﻟآ ﻪﺑ .
ﻪﮕﻧ نﺎﻣز رد داﻮﻣ يراد
ﯽﯾاﺬﻏ ﻪﻠﻤﺟزا ﻞﺴﻋ زا نﺎﻨﯿﻤﻃا ياﺮﺑ ﻆﻔﺣ
ﺖﯿﻔﯿﮐ ﻞﺴﻋ ، ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﺪﯾﺎﺑ ﯽﺗراﺮﺣ ﻪﺑ
رﻮﻃ دﻮﺷ لﺎﻤﻋا ﺮﺛﻮﻣ ،
ﻪﮐاﺮﭼ
ﯽﮔدﻮﻟآ ﺮﮔا ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ
خر ﺪﻫد ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻤﺨﺗ ﺮﯿ و ﺎﻫﺪﻨﻗ ﻞﯿﮑﺸﺗ
راﺮﻓ يﺎﻫﺪﯿﺳا 2
ﺎﺗ 12 ﻦﺑﺮﮐ ) ﺮﯿﺠﻧز هﺎﺗﻮﮐ (
ﯽﻣ دﻮﺷ ﻪﮐ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺖﯿﻔﯿﮐ ﯽﺴﺣ صاﻮﺧ و ﻞﺴﻋ )
ﻢﻌﻃ و ﮓﻧر (
ﺪﻫد ﺶﻫﺎﮐ ار ]
40 [.
3 - 1 - 5 - ﻮﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣدا
ﯽﻧﺪﻌﻣداﻮﻣ ﯽﻋﻮﻨﺘﻣ
ﻞﺴﻋ عاﻮﻧا رد ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ
هﺪﺷ ﺖﺳا ﻪﮐ ﻞﻣﺎﺷ
،يور ،ﺪﯾ ،ﺰﻨﮕﻨﻣ ،ﻢﯾﺪﺳ ،ﺮﻔﺴﻓ ،ﻦﻫآ ،ﻢﯿﺴﻠﮐ ،ﻢﯾﺰﯿﻨﻣ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﯿﻣدﺎﮐ ،ﻞﮑﯿﻧ ،ﺖﻟﺎﺒﮐ ،مﻮﯿﺘﯿﻟ ﻮ
ﯾرﺎﺑ ،ﺲﻣ ،م ﻮ
،مﻮﯿﻨﻠﺳ ،موﺮﮐ ،م
هﺮﻘﻧ و ﮏﯿﻨﺳرآ ﯽﻣ
ﺷﺎﺑ ﻨ ﺪ . رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ زا ﯽﺧﺮﺑ زﺎﺠﻣ ﺪﺣ
لوﺪﺟ 1 ﺪﯾدﺮﮔ ﺮﮐذ ]
3 [ لوﺪﺟ رد ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ و 2
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻒﻠﺘﺨﻣ طﺎﻘﻧ رد ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﯽﺑﺎﯾزرا صﻮﺼﺧ رد ترﻮﺻ ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﯾارا نﺎﻬﺟ .
ياﻮﺘﺤﻣ ﯽﻧﺪﻌﻣداﻮﻣ رد
ﻞﺴﻋ زا هدوﺪﺤﻣ 04
/0
% رد ﻞﺴﻋ يﺎﻫ ﺎﺗ ﻦﺷور 20
/0
% ﻞﺴﻋ رد هﺮﯿﺗ ﮓﻧر ﺮﯿﻐﺘﻣ
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ياﻮﺘﺤﻣ ناﺰﯿﻣ ﺎﺑ ﻞﺴﻋ ﮓﻧر ﯽﮔﺮﯿﺗ ﯽﻧﺪﻌﻣداﻮﻣ
ﻪﻄﺑار ي
دراد ﯽﻤﯿﻘﺘﺴﻣ ]
3[
.
Table 1 Accepted limit of heavy metals in honey [3]
Heavy metal Limit (ppm) Heavy metal Limit (ppm)
Pb 1.00 Cu 5.00
Cd 0.10 Fe 5.00
Mn 1.00 Hg 0.05
Zn 5.00 As 1.00
Table 2 Heavy metals in honey in different parts of the world
Region unit Zn Mn Fe Cu Cd Pb Less reported
Europe / France [41] ppm 1.34 3.68 11.03 0.30 0.15 0.79 -*
Europe / Italy [42] ppm - - 3.10 5.00 0.25 0.10 -
Europe / Italy [43] ppm 0.17 to
8.12 - - 0.19 to 2.97 0.01 to 0.27 0.10 to 1.53 -
Europe / Italy [44] ppm 58.80 68.70 67.10 6.20 0.07 0.40 Cr
0.06 Europe / Bosnia and
Herzegovina [45] ppm 0.18 to
1.38 - 0.29 to
0.92 0.09 to 0.18 - - -
Europe / Turkey [46] ppm - 0.03 0.36 - 0.32 - Mn
10.45 Europe / Turkey [47] ppm 0.15 to
5.39 0.02 to 1.56 0.57 to
8.74 0.01 to 0.80 0.09 to 0.24 0.02 to 1.50 Ni 0.03 to 1.44
Africa / Nigeria [48] ppm 63.40 3.00 220.60 21.00 - - -
America / Argentina
[49] ppb - - - - 0.20 to 1.37 4.60 to
30.50 -
America / Chile [50] ppm 0.66 0.53 1.45 0.01 0.01 0.02 Ni
0.17 Asia / Iran / Ardabil
[51] ppm 2.03 - - - - 0.06 As
0.08 Asia / Iran / East
Azerbaijan [51] ppm 6.84 - - - - 0.12 As
0.11 Asia / Iran / West
Azerbaijan [51] ppm 4.38 - - - - 0.08 As
0.16 Asia / Iran / Tehran
[52] ppm 2.93 6.16 2.29 0.08 0.08 0.50 Hg
0.35 Asia / Iran / Tehran
[53] ppm 0.05 - - 0.00 - - -
Asia / Iran / Urmia
[54] ppm 26.50 0.10 - - - 0.10 AS
0.00
Asia / Iran / Arak [55] ppm - - - - 0.02 - As
4.28
*Not reported
Table 3 Medicinal residues in honey in different parts of the world
Area (unit) Antibiotics
Iran / Qazvin [2]
(μg/kg)
America / America [56]
(μg/kg)
Iran / Ardabil
[57]
(μg/kg)
Iran / Ardabil
[57]
(μg/kg)
America / Canada [58]
(μg/kg)
Asia / India [59]
(μg/kg)
Method ELYSA LC-MS/MS ELYSA HPLC LC-MS/MS HPLC
Chloramphenicol 0.10 to 0.30 2.49 to 7.88 - - - -
Chlortetracycline -* 2 to 3.47 - - - -
Ciprofloxacin - 1.89 to 6.64 - - - -
Danofloxacin - 1.55 to 6.67 - - - -
Difloxacin - 2.28 to 4.12 - - - -
Doxycycline - 1.10 to 6.89 - - - -
Enrofloxacin 0.60 to 72.10 2.19 to 5.05 - - - -
Fumagillin - 3.37 to 6.00 - - - -
Lincomycin - 6.26 to 9.85 - - - -
Oxytetracycline - 2.13 to 3.74 5.32 to 369.
10
2.10 to
120.60 - -
Sarafloxacin - 2.07 to 2.59 - - - -
Streptomycin - 1.20 to 7.05 - - - 3.00 to
43.00
Sulfathiazole - 1.44 to 7.43 - - - -
Ampicillin - - - - - 26.00 to
48.00
Tetracycline 0.01 to 0.05 1.40 to 1.72 - - - -
Tylosin 1.00 to 17.30 1.41 to 7.03 - - 10.00 to
100.00 -
Penicillin 0.20 to 25.80 - - - - -
Gentamicin 0 to 5.20 - - - - -
Sulfonamide 0 to 0.03 - - - - -
Lincomycin - - - - 2.00 to 5.00 -
*Not reported
3 - 1 - 6 - ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ﺎﻫ
ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو زا ﯽﺑﻮﺧ ﻊﺒﻨﻣ ﯽﻟو ﺖﺳا ﺰﯿﭼﺎﻧ ﻞﺴﻋ رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ
ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو هوﺮﮔ يﺎﻫ ﺖﺳا B
) ،B1 ،B2 ،B3 ،B5 ،B6 و B8
.(B9 ﻪﺑ ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ناﺰﯿﻣ و عﻮﻧ ﯽﻠﮐرﻮﻃ ﻪﺑ ﻞﺴﻋ رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ
ﻪﻧاد ﺪﻧراد ﯽﮕﺘﺴﺑ هدﺮﮔ يﺎﻫ ]
60 [ . ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو عاﻮﻧا مﺎﻤﺗ رد ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ C
ﯽﻣ ﺖﻓﺎﯾ ﻞﺴﻋ ﻢﻬﻣ و دﻮﺷ
ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐاﺪﺿ ﺮﺛا نآ ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯾﺮﺗ
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ اﺮﯾز ﺖﺳا راﺪﯾﺎﭘﺎﻧ ﺺﺧﺎﺷ ﮏﯾ C
ﺐﯿﺳآ رﺎﯿﺴﺑ ﯽﻤﯾﺰﻧآ و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐا ناﺰﯿﻣ و ﺖﺳا ﺮﯾﺬﭘ
ﺐﯿﺳآ ﻦﯾا نﮋﯿﺴﮐا ،رﻮﻧ ﻪﻠﻤﺟزا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ يﺮﯾﺬﭘ
ﯽﻣ ﺎﻣﺮﮔ و ﺪﺑﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﺪﻧاﻮﺗ ]
13 [.
3 - 2 - ﯽﮔدﻮﻟآ ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫ
ﺗ ﻂﯿﺤﻣ رد ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻞﺴﻋ ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮ
ﯽﮔدﻮﻟآ ﺲﭘ دﻮﺷ ﯽﻄﯿﺤﻣ يﺎﻫ
ﺖﻓآ ﺮﯿﻈﻧ ﺶﮐ بوﺮﮑﯿﻣ و ﻮﯿﺘﮐاﻮﯾدار داﻮﻣ ،ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ،ﺎﻫ ﺎﻫ
) ﯽﻗﺎﺑ هﺪﻧﺎﻣ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ رﺎﺑ ﺶﻫﺎﮐ ﺖﻬﺟ ﯽﯾوراد يﺎﻫ (
ﯽﻣ ﺮﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺪﻨﺷﺎﺑ راﺬﮔ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﻞﺴﻋ ﯽﻨﻤﯾا و ﺖﯿﻔﯿﮐ
. هﺪﻨﯾﻻآ ﻦﯾا رد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫ
ﺎﯿﮔ و كﺎﺧ ،بآ ،اﻮﻫ ﺘﻨﻣ وﺪﻨﮐ ﻪﺑ ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز ﻂﺳﻮﺗ نﺎﻫ
ﻞﻘ
ﯽﻣ دﻮﺷ . ﺖﻓآ ﺮﮕﯾد فﺮﻃ زا ﺶﮐ
ﯽﺘﻧآ و ﺎﻫ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﺖﻬﺟ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ
ﯽﻣ رﺎﮐ ﻪﺑ ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز نﺎﻣرد و وﺪﻨﮐ رد ﯽﮔدﻮﻟآ لﺮﺘﻨﮐ ﺪﻧور
ﯽﻣ رد ار دﻮﺧ بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ ﯽﺒﻧﺎﺟ ضراﻮﻋ و ﺪﻨﺑﺎﯾ هار ﻞﺴﻋ ﻪﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
فﺮﺼﻣ ﺪﻨﻨﮐ دﺎﺠﯾا هﺪﻨﻨﮐ ]
61 [.
ﺮﺘﺴﮐﺎﺧ ياﻮﺘﺤﻣ )
ﯽﻧﺪﻌﻣداﻮﻣ (
ﯽﮕﺘﺴﺑ ﻞﺴﻋ نآ زا ار ﺪﻬﺷ ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز ﻪﮐ دراد ﯽﻫﺎﯿﮔ عﻮﻧ ﻪﺑ
ﻊﻤﺟ ﯽﻣ يروآ ﻪﺑ ﯽﻟو ﺪﻨﮐ ﻖﯿﻗد رﻮﻃ
ياﻮﺘﺤﻣ ﺮﺗ ﯽﺋﺰﺟ ﺮﺻﺎﻨﻋ
هﺪﯿﯾور نآ رد هﺎﯿﮔ ﻪﮐ دراد ﯽﮐﺎﺧ عﻮﻧ ﻪﺑ ﯽﮕﺘﺴﺑ ﻞﺴﻋ رد دﻮﺟﻮﻣ ﺖﺳا ] 15 و 62 [ ﻞﺴﻋ ﮏﯾ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺎﺸﻨﻣ ﺺﯿﺨﺸﺗ ﺐﺟﻮﻣ ﺮﻣا ﻦﯾا
ﯽﻣ صﺎﺧ دﻮﺷ ] 3 [.
ﻞﯿﮑﺸﺗ ياﺰﺟا ﯽﻧﺪﻌﻣداﻮﻣ زا ﯽﺧﺮﺑ هﺪﻨﻫد
ي
ﻢﯾﺰﻧآ ﺗ ياﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﯾﺎﻫ ﺶﻨﮐاو زا يداﺪﻌ
رد ﯽﮑﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ يﺎﻫ
ﯽﻣ يروﺮﺿ نﺎﺴﻧا نﺪﺑ ﯽﯾاﺬﻏ ﻢﯾژر ﻖﯾﺮﻃ زا ﺪﯾﺎﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﻨﺷﺎﺑ
ﻧدﺮﮔ ﻦﯿﻣﺎﺗ ،ﻞﺴﻋ فﺮﺼﻣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺪ
] 63 [ . ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﻧﺪﻌﻣداﻮﻣ رﻮﻃ
ﻣ ،موﺮﮐ ،مﻮﯿﻣدﺎﮐ ﻞﻣﺎﺷ ﺪﻧدﻮﺟﻮﻣ ﻞﺴﻋ رد ﺰﯿﭼﺎﻧ بﺮﺳ و ﺲ
] 64 [
ﻪﺑ ﺖﺳا ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ و يرﻮﻃ
ﮏﯾ ﻪﮐ زا مﻮﺳ
ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ار ﻞﮐ ﯽﻧﺪﻌﻣداﻮﻣ ياﻮﺘﺤﻣ ﺪﻫد
] 3 و 65 [.
زا ﯽﺧﺮﺑ
زا ﺮﮔا مﻮﯿﻣدﺎﮐ و هﻮﯿﺟ ،بﺮﺳ ،ﮏﯿﻨﺳرآ ﺮﯿﻈﻧ ﻦﯿﮕﻨﺳ تاﺰﻠﻓ ﺪﺣ
ﯽﻣ اﺪﯿﭘ ﯽﻤﺳ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺪﻨﻨﮐ زوﺎﺠﺗ زﺎﺠﻣ ﺪﻨﻨﮐ
. ﺖﺷاﺪﻬﺑ نﺎﻣزﺎﺳ
ﻪﺑ يزروﺎﺸﮐ و اﺬﻏ نﺎﻣزﺎﺳ و ﯽﻧﺎﻬﺟ ﺢﻄﺳ ﺮﺜﮐاﺪﺣ كﺮﺘﺸﻣ رﻮﻃ
ﻞﺑﺎﻗ ار ﮏﯿﻨﺳرآ ياﺮﺑ لﻮﺒﻗ µg/kg
15 و هﻮﯿﺟ ،بﺮﺳ ياﺮﺑ و
ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ار مﻮﯿﻣدﺎﮐ 25
، 5 و µg/kg 7 ﺖﺳا هدﺮﮐ مﻼﻋا .
ﺶﯾاﺰﻓا
ﻪﻧﻮﻤﻧ رد هﺪﺷﺮﮐذ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﺖﻈﻠﻏ ﺴﻋ يﺎﻫ
ﻪﻣﻮﺣ رد ﺮﺘﺸﯿﺑ ،ﻞ ي
ﯽﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﯽﺘﻌﻨﺻ ﻖﻃﺎﻨﻣ دﻮﺷ
. ﯽﻤﺳ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ ناﺰﯿﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا
ﯽﺑﻮﻠﻄﻣﺎﻧ يﺎﻫﺮﺛا و نآ ندﻮﺑ ﻦﻤﯾا ﺪﯿﯾﺎﺗ ظﺎﺤﻟ ﻪﺑ ﻞﺴﻋ رد دﻮﺟﻮﻣ فﺮﺼﻣ ﺖﻣﻼﺳ ﺮﺑ ﻪﮐ هﮋﯾو ﺖﯿﻤﻫا ياراد ،ﺪﻧراد هﺪﻨﻨﮐ
ﺖﺳا يا
] 64 و 66 [.
ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو فﻼﺧﺮﺑ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ رد ،ﺎﻫﺪﯿﺳاﻮﻨﯿﻣآ و ﺎﻫ
ﻂﯾاﺮﺷ ،هﺪﻨﻨﮐﺪﯿﺴﮐا ﻞﻣاﻮﻋ ،رﻮﻧ ،ﺎﻣﺮﮔ ﺮﺑاﺮﺑ رد ﻦﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺮﺛا ﯽﻤﻧ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﺮﮕﯾد ﻞﻣاﻮﻋ ﺎﯾ و ﯽﯾﺎﯿﻠﻗ و يﺪﯿﺳا ﻊﻗاورد ﺪﻧﻮﺷ
ﻪﺑ ﺪﻧﺮﯾﺬﭘﺎﻧ ﺐﯾﺮﺨﺗ ﯽﻋﻮﻧ ]
67 [ ﯽﻤﻧ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﻖﯾﺮﻃ زا ناﻮﺗ
نآ ﺮﯾدﺎﻘﻣ ﯽﺗراﺮﺣ ﯽﻧﺪﻌﻣ ﺮﺻﺎﻨﻋ لﺮﺘﻨﮐ هار ﺎﻬﻨﺗ داد ﺶﻫﺎﮐ ار ﺎﻫ
ﺖﺳا ﯽﺘﻌﻨﺻ ﻖﻃﺎﻨﻣ زا رود وﺪﻨﮐ نداد راﺮﻗ ،ﻞﺴﻋ رد ﯽﻤﺳ ]
63 [.
3 - 2 - 1 - ﺑ ﯽﻗﺎ هﺪﻧﺎﻣ ﻞﺴﻋ رد ﯽﯾوراد يﺎﻫ
يرﺎﻤﯿﺑ نﺎﻣرد ﺖﻬﺟ ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز يوﺪﻨﮐ رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ يﺎﻫ
ﯽﺘﻧآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ
ﻪﺑ عﻮﻨﺘﻣ يﺎﻫ رﻮﻀﺣ ﺲﭘ ﺖﺳا ﺞﯾار تﺪﺷ
ﯽﺘﻧآ عﻮﻨﺘﻣ و هدﺮﺘﺴﮔ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ
دراﺪﻧ ﺐﺠﻌﺗ يﺎﺟ ﻞﺴﻋ رد ﺎﻫ .
ﯽﺘﻧآ زا هدﺮﺘﺴﮔ هدﺎﻔﺘﺳا ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ
ﯽﻗﺎﺑ ﻊﻤﺠﺗ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺎﻫ نآ هﺪﻧﺎﻣ
ﺎﻫ
د ﯽﻣ نآ ﯽﻨﻤﯾا ﺶﻫﺎﮐ و ﻞﺴﻋ ر ار ﯽﺑﺎﯾرازﺎﺑ ﺮﻣا ﻪﺠﯿﺘﻧرد ددﺮﮔ
ﻞﮑﺸﻣ ﯽﻣ ﺮﺗ ﺪﻨﮐ ] 12 [ .
ﯽﻗﺎﺑ رﻮﻀﺣ ﯽﻠﺻا ﺖﻠﻋ هﺪﻧﺎﻣ
ﯽﺘﻧآ يﺎﻫ ﺑ دﻮﺒﻤﮐ ﻞﺴﻋ رد ﯽﮑﯿﺗﻮﯿ
ﯽﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻞﺴﻋ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐﺪﯿﻟﻮﺗ و نارادرﻮﺒﻧز ﺶﻧاد رد ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ
ﯽﻗﺎﺑ بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ ضراﻮﻋ صﻮﺼﺧ هﺪﻧﺎﻣ
ﯽﯾوراد يﺎﻫ )
دﺎﺠﯾا ﺮﯿﻈﻧ
ﺖﯿﺳﺎﺴﺣ و ﯽﯾوراد ﺖﻣوﺎﻘﻣ (
فﺮﺼﻣ ﺖﻣﻼﺳ ﺮﺑ ﯽﻫﺎﮔآ نﺎﮔﺪﻨﻨﮐ
ﯽﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﺐﺟﻮﻣ ﻪﺠﯿﺘﻧرد ﺪﻨﺘﺴﯿﻧ اراد ار مزﻻ زا ﻪﯾور
ﯽﺘﻧآ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﻧرد و هﺪﺷ ﺎﻫ ﯽﺘﻧآ ﻊﻤﺠﺗ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﺖﯾﺎﻬ
ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ رد ﺎﻫ
ﯽﻣ ﯽﯾﺎﻬﻧ لﻮﺼﺤﻣ فﺮﺼﻣ ﺖﻣﻼﺳ ﻪﮐ ددﺮﮔ
ﺮﻄﺧ ﻪﺑ ار هﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻣ دزاﺪﻧا ] 14 [ . نﺎﻤﻫ رﻮﻃ لوﺪﺟ زا ﻪﮐ 3
ﺖﺳا ﺺﺨﺸﻣ زا ﯽﺧﺮﺑ
ﯽﺘﻧآ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز شروﺮﭘ رد ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد ﻪﮐ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﯽﻣ دﻮﺷ ،ﻦﯿﺴﯾﺎﻣﻮﮑﻨﯿﻟ ،ﻦﯿﺴﯾﺎﻣوﺮﺘﯾرا ،ﻦﯿﻠﮑﯾﺎﺳاﺮﺘﺗ ﻪﺑ ناﻮﺗ دﺮﮐ هرﺎﺷا ﻦﯿﺳﺎﺴﮐﻮﻠﻓوﺮﻧا و ﻦﯿﺴﯾﺎﻣﻮﺘﭘﺮﺘﺳا ،ﻦﯿﺴﻨﻧﻮﻣ
. زا هدﺎﻔﺘﺳا
ﯽﺘﻧآ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ رﻮﺸﮐ ﺪﻨﻧﺎﻣ رﻮﺸﮐ زا ﯽﺧﺮﺑ رد ﺎﻫ ﻪﯾدﺎﺤﺗا ﻮﻀﻋ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﯽﻧﻮﻧﺎﻗﺮﯿﻏ ﺎﭘورا ]
68 [ . ﯽﻗﺎﺑ هﺪﻧﺎﻣ ﻪﻤﯿﻧ ياراد ﯽﯾوراد يﺎﻫ ﺮﻤﻋ
نآ ﻪﺘﺳاﻮﺧﺎﻧ فﺮﺼﻣ و ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻧﻻﻮﻃ ًﺎﺘﺒﺴﻧ
نﺎﺴﻧا ﻂﺳﻮﺗ ﺎﻫ
ﺶﻨﮐاو ﻞﯿﺒﻗ زا ﯽﺑﻮﻠﻄﻣﺎﻧ ضراﻮﻋ ﺐﺟﻮﻣ يﺎﻫ
رد لﻼﺘﺧا ،ﮏﯾژﺮﻟآ
ﻢﺘﺴﯿﺳ haemopoietic ﯽﻣ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺖﻣوﺎﻘﻣ و
دﻮﺷ ] 12 [.
رد
ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ شراﺰﮔ ناﺮﯾا رد ﻪﺘﻓﺮﮔ ترﻮﺻ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻗﺎﺑ
هﺪﻧﺎﻣ يﺎﻫ
ﻦﯿﯿﻌﺗ يﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا زا ﺶﯿﺑ ﻞﺴﻋ رد ﯽﯾوراد ﺖﺳا هﺪﺷ
] 2 و 57 و 69 [ . ﻪﺑ ﯽﻗﺎﺑ رﻮﻀﺣ ﯽﻠﮐرﻮﻃ هﺪﻧﺎﻣ
داﻮﻣ رد ﯽﯾوراد يﺎﻫ
ﯽﻣ ﯽﯾاﺬﻏ فﺮﺼﻣ ﺖﻣﻼﺳ ﺪﻧاﻮﺗ ترﺎﻈﻧ ﺲﭘ ﺪﻨﮐ ﺪﯾﺪﻬﺗ ار هﺪﻨﻨﮐ
ﯽﻗﺎﺑ ﺮﺑ هﺪﻧﺎﻣ اد يﺎﻫ ﻪﺑ يروﺮﺿ ﻞﺴﻋ نﻮﭼ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ رد ﯽﯾور
ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻞﺴﻋ ندﻮﺑ ﻦﻤﯾا صﻮﺼﺧ رد ار ﻪﻌﻣﺎﺟ ﯽﻧاﺮﮕﻧ ﺎﺗ ﺪﺳر
دزﺎﺳ فﺮﻃﺮﺑ .
3 - 3 - تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﻟﻮﻨﻓ
تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﻟﻮﻨﻓ ار ﯽﻣ ناﻮﺗ ﻪﺑ ﻪﺘﺳدود ي ﺮﯿﻏ يﺪﯿﺋﻮﻧوﻼﻓ )
ﺪﯿﺳا
ﮏﯿﻟﻮﻨﻓ ( و يﺪﯿﺋﻮﻧوﻼﻓ )
ﻼﻓ و نﻮﻧاوﻼﻓ ،لﻮﻧوﻼﻓ ،نو ،ﺎﻫ
لﻮﻧوﻼﻓ ،
وﺰﯾا ،ﻦﯾﺪﯿﻧﺎﯿﺳﻮﺘﻧآ نوﻼﻓ
نﻮﮑﻟﺎﮐ و ﺎﻫ ( ﻢﯿﺴﻘﺗ يﺪﻨﺑ دﺮﮐ ] 70 [ . ﻦﯾا
ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺎﻫ هوﺮﮔ ﺪﻨﭼ ﺎﯾ ﮏﯾ ﺎﺑ ﮏﯿﺗﺎﻣورآ ﻪﻘﻠﺣ ﮏﯾ ياراد
دﻮﺧ رﺎﺘﺧﺎﺳ رد ﻞﯿﺴﮐورﺪﯿﻫ ﯽﻣ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ] 71 [.
تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﻟﻮﻨﻓ رد دﻮﺟﻮﻣ ﻞﺴﻋ
زاﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﺪﯿﺳا ﻧاو ﺪﯿﺳا ،ﮏﯿﻠﯿ
،ﮏﯿﺌﻓﺎﮐ ﺪﯿﺳا
،ﮏﯿﺠﻨﯾﺮﯿﺳ ﺪﯿﺳا
،ﮏﯾرﺎﻣﻮﮐ ﺪﯿﺳا
،ﮏﯿﻟوﺮﻓ
ﻦﯿﺘﺴﯾﺮﯿﻣ ،لوﺮﻔﻣﺎﮐ ،ﻦﯿﺘﺳﺮﺋﻮﮐ ،
،ﻦﯾﺮﺒﻤﮐﻮﻨﯿﭘ ،ﻦﯿﺴﮑﻧﺎﺑﻮﻨﯿﭘ
،ﻦﯿﺴﯾﺮﯿﮐ ﺪﯿﺳا ﮏﯾژﻻا
،ﻦﯿﺠﻧﻻﺎﮔ ، 3
- ﯽﺴﮐورﺪﯿﻫ ﮏﯿﺋوﺰﻨﺑ ﺪﯿﺳا
،
ﮏﯿﻧژوﺮﻠﮐ ﺪﯿﺳا
، 4 - ﺪﯿﺳا ﮏﯿﺋوﺰﻨﺑ ﯽﺴﮐورﺪﯿﻫ ،
ﺪﯿﺳا ،ﮏﯿﻨﯾرﺎﻣزر
تاوﺰﻨﺑ ،ﻦﯿﺗﺮﭙﺴﻫ ،ﮏﯿﻟﺎﮔ ﺪﯿﺳا ﺮﮕﯾد تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ و
ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ
] 72 و 73 [.
ﯽﻣﺎﮕﻨﻫ ﻊﻤﺟ ﻞﺴﻋرﻮﺒﻧز ﻪﮐ ﯽﻣ مﺎﺠﻧا ار ﺪﻬﺷ يروآ
ﺪﻫد
ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﻧوﻼﻓ ﻪﺑ
ناﻮﻨﻋ ﯽﻣ ﯽﺘﺴﯾز لﺎﻌﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻪﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﻞﺴﻋ ﺪﻧﻮﺷ ﻞﻘﺘﻨﻣ ]
74 [.
ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﻧوﻼﻓ يدﺮﮑﻠﻤﻋ ﺖﯿﺻﺎﺧ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ
ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐاﺪﺿ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻞﺴﻋ رد نآ
ﺎﻫ ﺖﺳا ] 75 [ . ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ
ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐاﺪﺿ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ
ﯽﻟﻮﻨﻓ ﯽﻣ اﻮﺗ ﺪﻧ ﺐﺟﻮﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﺶﻫﺎﮐ
لﺎﮑﯾدار يﺎﻫ ﻦﺘﺧاﺪﻧا ماد ﻪﺑ ﺎﯾ و دازآ نآ
ﺎﻫ دﻮﺷ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﯽﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﺪﯿﭙﯿﻟ ءﺎﺸﻏ لﻮﻠﺳ ﺎﻫ ار ﺖﻈﻓﺎﺤﻣ نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐا ﺮﺑاﺮﺑ رد ﻨﮐ
ﻨ ﺪ ] 76 [.
لﺎﻤﻋا تراﺮﺣ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﯽﺘﻌﻨﺻ
) نﻮﯿﺳاﺰﯾرﻮﺘﺳﺎﭘ (
ﻞﺴﻋ ﺮﺑ ﺐﺒﺳ
ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻟﻮﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﻣ
ددﺮﮔ ] 18 [ ﺖﺷادﺮﺑ ﻦﯿﻨﭼ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﯽﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﯽﺗراﺮﺣ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﻪﮐ دﻮﺷ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐاﺪﺿ ﺖﯿﺻﺎﺧ
ﯽﻣ ﻞﺴﻋ ﮔ ددﺮ .
3 - 4 - تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ راﺮﻓ
ﻢﻌﻃوﺮﻄﻋ ﻞﺴﻋ
ﻪﺑ يدﺎﯾز ﺪﺣ ﺎﺗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ
راﺮﻓ رد دﻮﺟﻮﻣ نآ
ﻪﺘﺴﺑاو
،ﺖﺳا ﺮﺛﻮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺮﯾﺎﺳ ﻢﻌﻃوﺮﻄﻋ رد
ﯽﻣ ناﻮﺗ ،ﺪﻬﺷ ﻪﺑ
ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻂﯾاﺮﺷ و
ﻪﮕﻧ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﺶﺷﻮﭘ و ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ﻪﻘﻄﻨﻣ ،يراد هرﺎﺷا
دﺮﮐ ] 77 [.
ا ﺶﯿﺑ ز 400 ﺐﯿﮐﺮﺗ راﺮﻓ ﻒﻠﺘﺨﻣ رد ﻞﺴﻋ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ هﺪﺷ ﺖﺳا و
زا ﯽﺧﺮﺑ نآ ﺎﻫ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺮﮕﻧﺎﺸﻧ يرﺎﺠﺗ ﻞﺴﻋ هدﺎﻔﺘﺳا
ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ .
تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ 3،9 - ،ﯽﺴﮐﻮﭘا 1 - ﯽﺗ ،ﻮﻨﺌﯾدﺎﺘﻨﻣ -
8 - نﺎﺘﻨﻣ ﺪﯿﺴﮐا و 1،2 -
لﻮﯾد ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﺺﺧﺎﺷ يﺎﻫ ﻞﺴﻋ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻮﻤﯿﻟ هﺪﺷدﺎﻬﻨﺸﯿﭘ ﺪﻧا
و
تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ يد نﻮﺘﮐ ﺎﻫ ، تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ دﺮﮔﻮﮔ ي آ و نﺎﮑﻟ ﺎﻫ زا ﯽﮔﮋﯾو يﺎﻫ
ﻞﺴﻋ زا ﻞﺻﺎﺣ سﻮﺘﭙﯿﻟﺎﮐا
و و لﺎﻧاﺰﮕﻫ لﺎﻧﺎﺘﭙﻫ
تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽﻠﺻا
ﺮﺛﻮﻣ راﺮﻓ ﻞﺴﻋ ﺮﻄﻋ رد زا ﻞﺻﺎﺣ
سودﻮﺧﻮﻄﺳا ﯽﻣ
ﺪﻨﺷﺎﺑ ] 77 و
78 [.
تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ راﺮﻓ ﻪﮐ ي رد ﺖﻈﻠﻏ يﺎﻫ ﻞﺴﻋ رد ﻦﯿﯾﺎﭘ رﺎﯿﺴﺑ دﻮﺟﻮﻣ
ﯽﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺑ هوﺮﮔ ﻦﭘﺮﺗﻮﻧﻮﻣ ،ﺎﻫ ﻦﭘﺮﺘﯿﺋﻮﮑﺴﺳ ،ﺪﯿﺋﻮﻧﺮﭘﻮﺴﯾرﻮﻧ ،ﺎﻫ
ﻖﺘﺸﻣ يﺎﻫ ﻪﺑ ﺮﺘﻤﮐ ﺮﯾدﺎﻘﻣ رد و نﺰﻨﺑ ﻞﮑﻟا
ﺎﻫ يﺎﻫﺪﯿﺳا ،ﺎﻫﺮﺘﺳا ،
نﻮﺘﮐ ،بﺮﭼ ﻦﭘﺮﺗ ،ﺎﻫ
ﺪﻧراد ﻖﻠﻌﺗ ﺎﻫﺪﯿﺋﺪﻟآ و ﺎﻫ ]
79 [.
هوﺮﮔ يﺎﻫ ﻞﮑﻟا ﺎﺑ ﻞﯿﺘﻣ ﻪﻠﻤﺟزا
3 - ﻞﯿﺘﻣ - 3 - ﻦﺗﻮﺑ - 1 - لوا و
2 - ﻞﯿﺘﻣ - 2 - ﻦﺗﻮﺑ - 1 - لوا هﺪﻨﻨﮐدﺎﺠﯾا ي
ﻞﺴﻋ رد ﯽﮔزﺎﺗ ﯽﻣ
ﺪﻨﺷﺎﺑ
] 77 [.
ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺎﻫ راﺮﻓ ي رد ﺎﻬﻨﺗ ﻞﺴﻋ يﺎﻫ ﺖﻓﺎﯾ صﺎﺧ ﯽﻣ
ﺪﻧﻮﺷ و
ﯽﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ ﻠﻣﺎﻋ ﺖﻬﺟ ﯽ ﺺﯿﺨﺸﺗ ﻞﺴﻋ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻖﻃﺎﻨﻣ يﺎﻫ
ﺪﻧور رﺎﮐ ﻪﺑ ]
24 [ ﻦﯾا ﯽﻟو ﯽﮔﮋﯾو هراﻮﻤﻫ ﻞﺑﺎﻗ نﺎﻨﯿﻤﻃا اﺮﯾز ﺖﺴﯿﻧ
ﻪﮕﻧ لﻮﻃ رد ﻞﺴﻋ راﺮﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ناﺰﯿﻣ ﻓ ﺎﯾ و يراد
ﯽﺘﻌﻨﺻ ﺪﻨﯾآﺮ
تاﺮﯿﯿﻐﺗ رﺎﭼد ﯽﻔﯿﮐ و ﯽﻤﮐ
ﯽﻣ ﯽﺗوﺎﻔﺘﻣ ﺪﻧﻮﺷ
] 24 و 80 [.
3 - 5 - تﺎﺒﺛ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻞﺴﻋ رد دﻮﺟﻮﻣ
ﻞﺴﻋ يوﺎﺣ ﺖﺳا ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾﺪﻨﭼ ﻪﮐ
رﺎﻈﺘﻧا ﯽﻣ دور
ﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽﺗا نآ رد ﺎﻫ لﻮﻃ رد هرود ي ﻪﮕﻧ ﺪﻫد خر يراد .
ﻦﯾا زا ﯽﺧﺮﺑ
ﺮﯿﯿﻐﺗ ﺎﻫ رد ﯽﮔﮋﯾو يﺎﻫ ﻪﯾﺬﻐﺗ يا ﯽﺴﺣ و راﺬﮔ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺪﻨﺘﺴﻫ
ﻪﮐ ﺎﺑ ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ
ﺶﻨﮐاو ﯽﯾﺎﻫ ﺮﯿﻈﻧ درﻼﯿﻣ ] 24 و 81 [،
،ﺮﯿﻤﺨﺗ
ﯽﺗراﺮﺣ يﺎﻫﺪﻨﯾآﺮﻓ و نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐا ﻂﺒﺗﺮﻣ
ﺷﺎﺑ ﻨ ﺪ ] 24 [.
درﻼﯿﻣ ﺶﻨﮐاو ﺎﺑ
ﺐﯾﺮﺨﺗ يﺎﻫﺪﯿﺳاﻮﻨﯿﻣآ ،ﻦﯾﺰﯿﻟ ﺪﻨﻧﺎﻣ يروﺮﺿ
ﻦﯿﻧژرآ و ﻦﯾﺪﯿﺘﺴﯿﻫ ﺠﻨﻣ شزرا ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ ﺮ ﻪﯾﺬﻐﺗ
يا ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ
ﯽﻣ دﻮﺷ ] 67 [.
ﺮﮐﺮﺘﺳا ﺶﻨﮐاو ﺰﯿﻧ
درﻼﯿﻣ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ﺖﺳد زا ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ
ﻦﺘﻓر يﺎﻫﺪﯿﺳاﻮﻨﯿﻣآ يروﺮﺿ
ﯽﻣ دﻮﺷ ﻪﮐ توﺎﻔﺗ ﻦﯾا ﺎﺑ ﺶﻨﮐاو
ﺮﮐﺮﺘﺳا هﺪﺷ هﺮﯿﺗ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﮓﻧر
ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺨﻧ ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ ]
82 [.
لﻮﻃ رد ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﻞﺴﻋ رد هﺮﯿﺗ ﮓﻧر هرود
ي ﻪﮕﻧ يراد ﺶﯾاﺰﻓا
ﺎﯾ ﺪﺑ ﻪﮐ ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﻪﮕﻧ يﺎﻣد ﻪﺑ و يراد
ﺎﯾ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ دﻮﺟﻮﻣ
ﻪﺑ صﻮﺼﺧ ﯽﻧﺪﻌﻣداﻮﻣ رد
ﺪﺷﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﻞﺴﻋ ]
83 [.
ﻦﺑﺮﮐورﺪﯿﻫ ﺎﻫ
ﺶﻨﮐاو يﺮﯾﺬﭘ ﻤﮐ ﯽ ﺪﻧراد ﺎﻣا نداد ﺖﺳد زا ﺮﺛا رد
ﺖﺑﻮﻃر رﺎﭼد ﺶﻫﺎﮐ ﺖﻈﻠﻏ ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ ﻞﺴﻋ ﯽﮑﯾﺰﯿﻓ صاﻮﺧ ﺮﺑ و
ﺮﯿﺛﺎﺗ ﯽﻣ ﺪﻧراﺬﮔ . ﺶﻨﮐاو يﺎﻫ نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐا لﻮﻃ رد ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﻪﮐ
ﻪﮕﻧ يراد ﺪﻫد خر ﻦﺑﺮﮐورﺪﯿﻫ ار
ﻪﺑ لﻮﮑﻟﻮﻣ يﺎﻫ ﮏﭼﻮﮐ ﺮﺗ ﺪﻨﻧﺎﻣ
ﻞﮑﻟا ﺎﻫ ) لﻮﻧﺎﺗا ( ﻞﯾﺪﺒﺗ ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ﻪﮐ ﺑﻪ تﺪﺷ راﺮﻓ ﺪﻨﺘﺴﻫ ] 24 و 80 [.
و ﺎﻫﺪﯿﺋﺪﻟآ نﻮﺘﮐ
ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﯽﻣ
ﺪﻨﻧاﻮﺗ نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴﮐا ﻂﺳﻮﺗ
ﺪﻧﻮﺷ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﻞﺴﻋ رد بﺮﭼ يﺎﻫﺪﯿﺳا ﻪﺑ
صﻮﺼﺧ ﺪﯿﺳا ﮏﯿﺌﻟﻮﻨﯿﻟ
و ﺪﯿﺳا ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ ﻪﮐ ﮏﯿﻨﻟﻮﻨﯿﻟ شﺮﺘﺴﮔ ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ
ﻢﻌﻃوﺮﻄﻋ
عﻮﺒﻄﻣﺎﻧ ﺪﻧﻮﺷ ] 24 و 80 [.
ﯽﻟآ يﺎﻫﺪﯿﺳا زا ﯽﺧﺮﺑ اﺰﮕﻫ ﺪﯿﺳا ﺮﯿﻈﻧ
ﮏﯿﺋﻮﻧﺎﮐد ، نﻮﺘﮐ ﺎﻫ و نﺰﻨﺑ ﺎﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ 2 - ﯽﺴﮐورﺪﯿﻫ -
2 - ،نﻮﻧﺎﭘوﺮﭘ
ﺪﯿﺳا و ﻞﯾﺰﻨﺑ ﻞﮑﻟا ،ﮏﯿﺋﻮﻧﺎﺗﻮﺑ 2
- ﻞﺴﻋ رد دﻮﺟﻮﻣ لﻮﻧﺎﺗا ﻞﯿﻨﻓ
هزﺎﺗ ﻪﺑ ﺞﯾرﺪﺗ ﻪﮕﻧ نﺎﻣز و ﺎﻣد ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﺶﯾاﺰﻓا يراد
ﯽﻣ ﺪﻨﺑﺎﯾ
] 25 [.
ﻦﯾاﺎﺑ لﺎﺣ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻢﮐ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ نزو ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻫﺪﯿﺳا ﺪﯿﺳا
و ﮏﯿﺋﻮﻧﺎﭘوﺮﭘ 2
- لﻮﻃ رد ﮏﯿﺋﻮﻧﺎﭘوﺮﭘ ﻞﯿﺘﻣ ﺪﻨﭼ
هﺎﻣ ﻪﮕﻧ يراد
ﺪﯾﺪﭘﺎﻧ ﯽﻣ ﺪﻧﻮﺷ ﺮﻣا ﻦﯾا ﻞﯿﻟد ﯽﻨﺑﺮﮐ هﺮﯿﺠﻧز
هﺎﺗﻮﮐ نآ ﺎﻫ ﻪﮐ ﺖﺳا
ار نﺪﺷ ﺮﯿﺨﺒﺗ ﻞﻤﻋ ﻞﯿﻬﺴﺗ
ﯽﻣ ﺪﻨﮐ ] 24 [.
رد دﻮﺟﻮﻣ راﺮﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ
ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ صاﻮﺧ و ﻢﻌﻃ يور ﺮﺑ ﺮﺘﺸﯿﺑ ﻞﺴﻋ ﺪﻧراﺬﮔﺮﺛا
و
ﯽﺘﻟﺎﺧد رد ﻞﺴﻋ ﯽﻨﻤﯾا ﺪﻧراﺪﻧ
. ﻦﯾازا يور ﯽﻤﻧ ناﻮﺗ زا نآ ﺎﻫ
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ دﺮﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﺴﻋ ﯽﻨﻤﯾا لﺮﺘﻨﮐ ﺖﻬﺟ يرﺎﯿﻌﻣ .
3 - 6 - يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﻞﺴﻋ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺺﯿﺨﺸﺗ
ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻦﯿﻧاﻮﻗ ﺪﯿﻟﻮﺗ
ﻞﺴﻋ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ نﺎﺴﮑﯾ ندﺮﮐ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﺪﯿﻟﻮﺗ و
ﻞﺴﻋ فﺮﺼﻣ زا نﺎﻨﯿﻤﻃا ﺖﯿﻔﯿﮐﺎﺑ
ﻦﻤﯾا و ﻦﯾوﺪﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا . ﺖﯿﻔﯿﮐ
ﺢﻄﺳ رد ﻞﺴﻋ ﻦﯿﺑ
ﯽﻠﻠﻤﻟا ﺲﮐﺪﮐ ﻂﺳﻮﺗ ﻒﯾﺮﻌﺗ
هﺪﺷ ﺖﺳا . ﻦﯾا
ﺎﻫدراﺪﻧﺎﺘﺳا ﻪﺑ
رﻮﻈﻨﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻠﺴﻋ ﯽ ﺖﯿﻔﯿﮐﺎﺑ نﺎﺴﮑﯾ ًﺎﺘﺒﺴﻧ ﻂﺳﻮﺗ
