/
39هرود ،ﻪﺘﻓﺎﯾ مود و ﺖﺴﯿﺑ
، رﺎﻬﺑ 99
:ﻪﺒﺗﺎﮑﻣ سردآ*
را
، ﺞﯿﺴﺑ ناﺪﯿﻣ ،ﺖﺷدﺮﺳ ،كا هﺎﮕﺸﻧاد
ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ ،
هﺪﮑﺸﻧاد ﯽﮑﺷﺰﭘ
، هوﺮﮔ ﯽﺳﺎﻨﺷ چرﺎﻗ و ﯽﺳﺎﻨﺷ ﻞﮕﻧا
ﺖﺴﭘ :ﮏﯿﻧوﺮﺘﮑﻟا [email protected]
عﻮﯿﺷ صﻮﺼﺧ رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺮﺑ ﯽﻟﺎﻤﺟا يروﺮﻣ ﺲﮐﺎﻨﺗ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
رد ناﺮﯾا
ﻦﯿﺴﺣ ﯽﺟﺎﺣ ﺎﺿر ﯽﻤﻠﺴﻣ ﻢﻈﻋا ، 1
، 2
دار ﯽﻣﻼﺳا اﺮﻫز
3 *
1 - ﮐ ﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﮑﺷﺰﭘ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﺳﺎﻨﺷ چرﺎﻗ و ﻞﮕﻧا هوﺮﮔ ،ﺪﺷرا سﺎﻨﺷرﺎ
،كارا ﯽﮑ ،كارا
ناﺮﯾا
2 -
،رﺎﯾدﺎﺘﺳا ﯽﮑﺷﺰﭘ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﺘﺴﯾز رﺎﻣآ هوﺮﮔ ،
هﺎﮕﺸﻧاد ،كارا ،كارا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ ا
ناﺮﯾ
3 - و ﻞﮕﻧا هوﺮﮔ ،رﺎﯿﺸﻧاد ﯽﮑﺷﺰﭘ هﺪﮑﺸﻧاد ،ﯽﺳﺎﻨﺷ چرﺎﻗ
ناﺮﯾا ،كارا ،كارا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،
هرود / ﻪﺘﻓﺎﯾ مود و ﺖﺴﯿﺑ
هرﺎﻤﺷ / 1
/ رﺎﻬﺑ 99 ﻞﺴﻠﺴﻣ / 83
:ﻪﻟﺎﻘﻣ ﺖﻓﺎﯾرد 19
/ 12 / 98 :ﻪﻟﺎﻘﻣ شﺮﯾﺬﭘ 27
/1 / 99
:ﻪﻣﺪﻘﻣ ﯽﺧﺮﺑ ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ زا تﻮﯾرﺎﮐﻮﯾ يﺎﻫ
ﻪﺑ يراﺪﮐژﺎﺗ ﻪﺘﺧﺎﯾ ﮏﺗ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺲﮐﺎﻨﺗ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ مﺎﻧ
ﺎﻤﯿﺑ دﺎﺠﯾا رد دﻮﯾﺮﭘ يﺎﻬﯾر
لﺎﺘﻧ
عﻮﯿﺷ صﻮﺼﺧ رد ﯽﻧاﺮﯾا تﻻﺎﻘﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ،ﯽﻧﻮﻨﮐ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا فﺪﻫ .ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺮﺛﻮﻣ ﺲﮐﺎﻨﺗ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺳد ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ناﺮﯾا رد ندروآ ﺖ
.ﺖﺳا رﻮﺸﮐ رد ﻞﮕﻧا ﻦﯾا عﻮﯿﺷ زا ﻊﻣﺎﺟ ﻒﯿﺻﻮﺗ
:ﺎﻫ شور رﻮﻣ رد ﻪﮐ ﯽﺸﻫوﮋﭘ تﻻﺎﻘﻣ ،ﯽﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
عﻮﯿﺷ د ﺲﮐﺎﻨﺗ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ،دﻮﺑ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ناﺮﯾا ﺖﯿﻌﻤﺟ يور ﺮﺑ
ﺟ يﻮﺠﺘﺴ
دورو ﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣ ﻮﺠﺘﺴﺟ ﺪﻨﯾاﺮﻓ .ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﯽﺴﯿﻠﮕﻧا و ﯽﺳرﺎﻓ ﯽﺗﺎﻋﻼﻃا يﺎﻫ ﮏﻧﺎﺑ رد يﺪﻨﻣ مﺎﻈﻧ 9
ﺎﻈﻧ روﺮﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﺪﯾدﺮﮔ ﺪﻨﻣ م
ﺪﻧﺪﺷ دراو ﺰﯿﻟﺎﻧآﺎﺘﻣ رد ﺎﻬﻧآ ﻪﻤﻫ ﻪﮐ .
:ﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﯾ ًﺎﻌﻤﺟ هﺪﺷ روﺮﻣ تﻻﺎﻘﻣ رد
1651 ﻪﺑ ﯽﮔدﻮﻟآ ﺮﻈﻧ زا ﺮﻔﻧ ﺲﮐﺎﻨﺗ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﻧدﻮﺑ ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺶﯾﺎﻣزآ درﻮﻣ لﺪﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ .ﺪ
ناﺮﯾارد ﻞﮕﻧا ﻦﯾا عﻮﯿﺷ ﯽﻓدﺎﺼﺗ تاﺮﺛا 07
/0 ﺎﺑ نﺎﻨﯿﻤﻃا ﻪﻠﺻﺎﻓ 95
% ) 13 / 02،0 /0 ( دﻮﺑ ) P< 0.001 (.
:يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ و ﺚﺤﺑ عﻮﯿﺷ ﺮﺜﮐاﺪﺣ ﯽﺑﺮﺠﺗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﯾ
ﺲﮐﺎﻨﺗ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ناﺮﯾا رد
ار 6 / 36 ﺪﻫد ﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺪﺻرد زا .
ﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ رﺎﭼد نارﺎﻤﯿﺑ رد ﻞﮕﻧا ﻦﯾا عﻮﯿﺷ ،ﯽﻓﺮﻃ ﺮﺑﺎﻨﺑ .ﺖﺳا ﻢﻟﺎﺳ داﺮﻓا زا ﺶﯿﺑ ﺖﯿ
ﻦﯾا
، اﺮﮕﻧ ﮏﯾ ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ رﻮﮐﺬﻣ ﻞﮕﻧا يﺪﺟ ﯽﻧ
رد
.ﺪﺷﺎﺑ نﺎﻫد هﺮﻔﺣ ﺖﻣﻼﺳ اﺬﻟ
شور زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا يروﺮﺿ ﻋ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .دﻮﺷ دروآﺮﺑ ﺖﻧﻮﻔﻋ ﻦﯾا عﻮﯿﺷ دراﺪﻧﺎﺘﺳا يﺎﻫ
ﻞﻣاﻮ ﺗﺮﻣ ﻂﺒ
ﻦﯾا عﻮﯿﺷ ﺎﺑ ﻞﮕﻧا
.دﺮﯿﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ﺰﯿﻧ
:يﺪﯿﻠﮐ يﺎﻫهژاو
،ﯽﻠﮕﻧا يﺎﻫ يرﺎﻤﯿﺑ ،لﺎﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ يﺎﻫ يرﺎﻤﯿﺑ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎﻨﺗ ﯽﻧﺎﻫد هﺮﻔﺣ ﻪﺘﺧﺎﯾ ﮏﺗ ،
هﺪﯿﮑﭼ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
دﺪـﻌﺘﻣ يﺎﻫ ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ يوﺎﺣ نﺎﺴﻧا ﯽﻧﺎﻫد هﺮﻔﺣ و ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ يﺮﺘﮐﺎﺑ زا يا ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻪﮐ يرﻮﻃ ﻪﺑ ﺖﺳا
ﻋ ﻋ ﻪﺑ ﯽﺳوﺮﯾو ﻞﻣاﻮ كﻼـﭘ نورد ،ﯽﻧﺎـﻫد مﻮﯿﺑوﺮﮑﯿﻣ ناﻮﻨ
-
ﻪـﮐ يزﺎﺘـﺳﻮﻤﻫ ندرﻮـﺧ ﻢﻫ ﺮﺑ .ﺪﻨﻨﮐ ﯽﻣ ﯽﮔﺪﻧز ﻪﺜﻟ يﺎﻫ وﺮـﺑ ﻪـﺑ ﺮﺠﻨﻣ دراد دﻮﺟو نﺎﺑﺰﯿﻣ و ﯽﻧﺎﻫد مﻮﯿﺑوﺮﮑﯿﻣ ﻦﯿﺑ ز
و ﺖــﯿﺘﯾﻮﯾﺰﻧژ ﻞﻣﺎــﺷ ناﺪــﻧد و نﺎــﻫد ﯽﻠــﺻا يرﺎــﻤﯿﺑ ود ددﺮﮔ ﯽﻣ ،ﺖﯿﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ )
1 (.
ﻣز رد ﻪـﮐ ﯽﺗﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ مﺎـﻤﺗ ﻪـﻫد ﻦﯾﺪﻨﭼ تﺪﻣ ﻪﺑ ﻪـﻨﯿ
يﺎـﻫ يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﺶـﻘﻧ ﯽـﺳرﺮﺑ ﻪﺑ ،ﺪﺷ مﺎﺠﻧا يژﻮﻟﻮﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ ﯽـﻟو .ﺖﺧادﺮﭘ لﺎﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ يﺎﻫ يرﺎﻤﯿﺑ رد نﺎﻫد رد ﺮﻘﺘﺴﻣ ﻪﻫد زا 1980 يﺎـﻫ ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ زا ﯽﺧﺮﺑ ﺶﻘﻧ يدﻼﯿﻣ
ﻪـــﻠﻤﺟ زا تﻮﯾرﺎـــﮐﻮﯾ سﺎـــﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎـــﻨﺗ ﺎـــﺒﻣﺎﺘﻧآ و
ﺲﯿﻟاﻮﯾﮋﻧژ يرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯾا دﺎﺠﯾا رد
ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ و حﺮﻄﻣ ﺎﻫ ﻗ
راﺮ
ﺖﻓﺮﮔ ) 1 ( دﻮﯾﺮﭘ يرﺎﻤﯿﺑ يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓﻮﺗﺎﭘ رد ﻞﮕﻧا ﺮﯿﺛﺎﺗ . لﺎـﺘﻧ
ﻂﯾاﺮﺷ صﻮﺼﺧ رد ﯽﮐﺪﻧا تﺎﻋﻼﻃا و هدﻮﺑ ﺚﺤﺑ درﻮﻣ زﻮﻨﻫ سﺮﺘـﺳد رد ﻞﮕﻧا ﻂﺳﻮﺗ يرﺎﻤﯿﺑ ﻦﯿﻨﭼ عﻮﻗو ياﺮﺑ بﻮﻠﻄﻣ ﯾﺎﻫ ﻞﮕﻧا ﻦﯿﺑ رد .ﺖﺳا ﺖـﻓﺎﯾ ﯽﻧاﺪـﻧد يﺎـﻫ كﻼﭘ رد ﻪﮐ ﯽ
ﯽﻣ ،ﺪﻧﻮﺷ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ﺲﮐﺎﻨﺗ
راﺪـﮐژﺎﺗ ﻪـﺘﺧﺎﯾ ﮏﺗ ﮏﯾ ﻪﮐ
ﻣ ،ﺖـﺳا كﺮـﺤﺘﻣ ﻦـﮑﻤ
ا يرﺎــﻤﯿﺑ يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓﻮﺗﺎـﭘ رد ﺖـﺳ
ﺪﯾﺎﻤﻧ ﺎﻔﯾا ﺶﻘﻧ لﺎﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ )
2 (.
سﺎــﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ﺲﮐﺎــﻨﺗ
ﻪــﺑ اﺪــﺘﺑا رد ﻪــﮐ ﮏــﯾ ناﻮــﻨﻋ
رﺮــﺿ ﯽــﺑ ﻢــﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ هداﻮﻧﺎــﺧ رد ﺪــﺷ ﯽﯾﺎــﺳﺎﻨﺷ
زا يﻮـﻀﻋ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ﻞـﮕﻧا ﻦـﯾا .دراد راﺮﻗ هﺪﯾدﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ رد نآ ﯽﻟﺎﻤﺘﺣا ﺶﻘﻧ ﯽﻟو دﻮﺷ ﯽﻣ ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ﯽﻧﺎﻫد ﻢﻠﯿﻓﻮﯿﺑ اﺰﯾرﺎﻤﯿﺑ ﺖﺳا ﺪﯾدﺮﺗ و ﺚﺤﺑ درﻮﻣ زﻮﻨﻫ ﯽﯾ )
3،1 (.
عﻮﯿـﺷ ،ﺮـﺼﺘﺨﻣ يروﺮـﻣ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﮏـﯾ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ﺲﮐﺎﻨﺗ
ﺎـﺗ ﺮﻔﺻ زا لﺎﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ نارﺎﻤﯿﺑ رد 1/
94
%
زا ﺮﺘـﺸﯿﺑ ﺖـﯿﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ رﺎﭼد داﺮﻓا رد نآ عﻮﯿﺷ و ﺖﺳا ﺮﯿﻐﺘﻣ ﻣ ﻪـﺑ هﺪـﻨﯾآ رد ﻪـﮐ ﺪـﺳر ﯽﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ .ﺖﺳا ﻢﻟﺎﺳ داﺮﻓا رﻮـﻈﻨ
نﺎﻣرد ﺖﻬﺟ فﺪﻫ ﻦﯿﯿﻌﺗ يرﺎﻤﯿﺑ
ﺮـﺑ هوﻼـﻋ لﺎـﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ يﺎﻫ
درﻮﻣ ﺪﯾﺎﺑ ﺰﯿﻧ ﯽﻠﮕﻧا ﻞﻣاﻮﻋ نﺎﻫد رد دﻮﺟﻮﻣ ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑ ﻞﻣاﻮﻋ ﺪﻧﺮﯿﮔ راﺮﻗ ﻪﺟﻮﺗ
) 2 ( ﻞـﮕﻧا ﻪـﺑ ﯽﮔدﻮـﻟآ ﺖﯿﻌـﺿو ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ .
ﻪـﺑ ﺮـﺠﻨﻣ رﻮـﺸﮐ ﮏﯾ ﻒﻠﺘﺨﻣ طﺎﻘﻧ رد ﺲﮐﺎﻨﺗ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ رﻮﻣ رد ﺢﯿﺤﺻ يﺮﯿﮔ ﻢﯿﻤﺼﺗ و دﻮﺟﻮﻣ ﺖﯿﻌﺿو كرد موﺰـﻟ د
ﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ ياﺮــﺟا موﺰــﻟ مﺪــﻋ ﺎــﯾ يﺮﯿﮕــﺸﯿﭘ و يﺮﮕﻟﺎــﺑﺮﻏ يﺎــﻫ
ناﺮــﯾا رد .ﺪــﺷ ﺪــﻫاﻮﺧ رﻮــﺸﮐ ﺎــﯾ ﻪــﻘﻄﻨﻣ نآ رد يﺮــﺳاﺮﺳ رﺎﯿـﺴﺑ ﺲﮐﺎـﻨﺗ سﺎـﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ درﻮـﻣ رد هﺪـﺷ مﺎﺠﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮـﺑ ﯽﻟﺎـﻤﺟا ﯽﻫﺎـﮕﻧ ﯽﻧﻮـﻨﮐ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ زا فﺪﻫ اﺬﻟ ﺖﺳا كﺪﻧا .ﺖﺳا ﺎﻬﻧآ ﺞﯾﺎﺘﻧ يﺪﻨﺑ ﻊﻤﺟ و تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ
شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
ﻮﺠﺘﺴﺟ يﮋﺗاﺮﺘﺳا ﺗﻻﺎﻘﻣ مﺎﻤﺗ ﯽ
ﻪﮐ لﺎـﺳ زا 1980 ﺎﻐﻟ ـﯾ ﺖ 2019 يدﻼﯿـﻣ
) 1359 ﺖــﯾﺎﻐﻟ 1398 (ﯽــﺴﻤﺷ ﻣز رد
ﯿ سﺎــﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗﻪــﻨ رد
ا رﻮﺸﮐ ﯾ ناﺮ ﺳر پﺎﭼ ﻪﺑ ﯿ
هﺪ ﺎﻫ ﮏﻧﺎﺑ زا دﻮﺑ ي
ﺗﺎﻋﻼﻃا ﺎـﭘ ؛ﯽ ب
ﺪﻣ
(PubMed)
، ﻞﮔﻮﮔ رﻻﻮﮑﺳا
(Google scholar)
، ﻦﯾﻻﺪـﻣ
(Medline)
) ﯽﻤﻠﻋ تﺎﻋﻼﻃا هﺎﮕﯾﺎﭘ ، تﺎـﻋﻼﻃا ﮏـﻧﺎﺑ ، (SID
ﺮــﯾا ﯽﮑــﺷﺰﭘ مﻮــﻠﻋ تﻻﺎــﻘﻣ )نا
IranMedex
ﭘ ، ( هﺎﮕــﺸﻫوﮋ
) ناﺮـﯾا ﯽـﻤﻠﻋ ك راﺪﻣ و تﺎﻋﻼﻃا
IranDoc
( يﺎـﻬﻫﺎﻣ ﯽـﻃ
ﺪﻨﻔﺳا و ﻦﻤﻬﺑ 1397
جاﺮﺨﺘﺳا ﺮﮔﻮﺠﺘﺴﺟ يﺎﻫرﻮﺗﻮﻣ ﻂﺳﻮﺗ
هدﺎﻔﺘــﺳا درﻮــﻣ يﺎــﻫ هژاو ﺪــﯿﻠﮐ .ﺪــﯾدﺮﮔ سﺎــﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
،
،ﯽﻧﺎـــﻫد ﺲﯾزﺎـــﯿﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ،زﻮـــﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ،ﺲﯾزﺎـــﯿﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ﺲﮐﺎﻨﺗ
، عﻮﯿﺷ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ﻞـﮕﻧا ،
ـﻫ هﺮـﻔﺣ يﺎ
ﯽﻣﻼـﺳا يرﻮـﻬﻤﺟ و ناﺮـﯾا ،ﺖـﯿﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ ﺮﻄﺧ ﻞﻣاﻮﻋ ،نﺎﻫد ﻞﮑﺷ رد .دﻮﺑ ناﺮﯾا 1
.ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ ﻮﺠﺘﺴﺟ ﺪﻨﯾآﺮﻓ
تﻻﺎﻘﻣ بﺎﺨﺘﻧا يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﻧ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ تﻻﺎﻘﻣ دورو ياﺮﺑ ﺮﯾز ﯽﯾﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ ﺮـﻈ
يﺎـﻫ لﺎـﺳ ﯽﻃ رد ﻪﮐ ﻞﻣﺎﮐ تﻻﺎﻘﻣ .دﻮﺑ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ 1980
ﺎﺗ 2019 صﻮﺼﺧ رد ﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
سﺎـﻧ ﺲﮐﺎـﻨﺗ سﺎـﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ و
يوﺎـﺣ تﻻﺎـﻘﻣ ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ .دﻮﺑ هﺪﯿﺳر پﺎﭼ ﻪﺑ ﯽﻧﺎﻫد هﺮﻔﺣ ﻦﯿﺑ طﺎﺒﺗرا ﯽﺳرﺮﺑ سﺎـﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎـﻨﺗ ﯽﻧﺎـﻫد يرﺎـﻤﯿﺑ و
ﻌﻣ .ﺪﯾدﺮﮔ ﯽﺳرﺮﺑ ﺰﯿﻧ ﺖﯿﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ ﻦـﯾا رد ﯽـﺼﯿﺨﺸﺗ يﺎﻫرﺎﯿ
شور ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﭘﻮﮑـﺳوﺮﮑﯿﻣ هﺪﻫﺎـﺸﻣ) ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫ
ﮓـﻧر ،(ﯽ
(موﺮﮑﯾﺮﺗ و ﺎﺴﻤﯿﮔ) يﺰﯿﻣآ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ و ﺖﺸﮐ ،
.دﻮﺑ
/
41هرود ،ﻪﺘﻓﺎﯾ ود و ﺖﺴﯿﺑ
م ، رﺎﻬﺑ 99
تﺎﻋﻼﻃا جاﺮﺨﺘﺳا ﯽـﺳرﺮﺑ ﺮﮕـﺸﻫوﮋﭘ ود ﻂـﺳﻮﺗ ﺖﻗد ﻪﺑ ﺐﺨﺘﻨﻣ تﻻﺎﻘﻣ
ﻮـﻧ ،رﺎـﺸﺘﻧا لﺎﺳ ،لوا هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ مﺎﻧ ﻞﻣﺎﺷ تﺎﻋﻼﻃا و هﺪﺷ ع
ﺎﻄﻣ مﺎــﺠﻧا ﻞــﺤﻣ ،ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ شور ،ﻪــﻟﺎﻘﻣ پﺎــﭼ نﺎــﺑز ،ﻪــﻌﻟ
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣ ،ﯽﺼﯿﺨﺸﺗ دراﻮـﻣ ﺪﺻ رد و ﺖﺒﺜﻣ دراﻮﻣ داﺪﻌﺗ ،
.ﺪﯾدﺮﮔ جاﺮﺨﺘﺳا ﺖﺒﺜﻣ يرﺎﻣآ ﺰﯿﻟﺎﻧآ ﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﻞﮕﻧا عﻮﯿﺷ دروآﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﻪ
سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎـﻨﺗ ﺪــﺷ هدﺎﻔﺘــﺳا ﺰﯿﻟﺎــﻧآ ﺎـﺘﻣ ﻞــﯿﻠﺤﺗ زا ،ناﺮــﯾا رد )
4 ( .
ﺲﻧﺎﯾراو ﻊﯾزﻮﺗ سﺎﺳاﺮﺑ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﻫ يﺎﻫ ﻪﻠﻤﺟود
ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ يا
نﻮﻣزآ ﻖﯾﺮﻃ زا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯿﺑ ﯽﻨﮕﻤﻫﺎﻧ .ﺪﯾدﺮﮔ - Q
ـﮐ ناﺮﮐﻮ
زا ﺮــﺘﻤﮐ يرادﺎــﻨﻌﻣ ﺢﻄــﺳ ﺎــﺑ 1/
0 ﯽﻨﮕﻤﻫﺎــﻧ ﺺﺧﺎــﺷ و
I2
ﯿﻟد ﻪﺑ .ﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ ﻮﯿﺷ دروآﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ،ﯽﻨﮕﻤﻫﺎﻧ دﻮﺟو ﻞ
ع
.ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﻓدﺎﺼﺗ تاﺮﺛا لﺪﻣ ،ناﺮﯾا رد ﻞﮕﻧا ﻦﯾا اﺰـﻓا مﺮـﻧ ﻂﺳﻮﺗ ﺰﯿﻟﺎﻧآﺎﺘﻣ ﻞﯿﻠﺤﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا ﺮﮐذ ﻪﺑ مزﻻ ر
STATA Ver.14
تارﻮﺘـﺳد زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ ،
“metaprop”
يرادﺎﻨﻌﻣ ﺢﻄﺳ و ﺪﺷ مﺎﺠﻧا 05
/0 ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد )
4 (
ﻞﮑﺷ 1.
تﻻﺎﻘﻣ يﻮﺠﺘﺴﺟ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﻞﺣاﺮﻣ
ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺎﻫ
هﺎﮕﯾﺎﭘ رد ﻮﺠﺘﺴﺟ زا ﺲﭘ ،تﺎـﻋﻼﻃا يﺎﻫ
91 رد ﻪـﻟﺎﻘﻣ
صﻮﺼﺧ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ﺪﺷ ﺖﻓﺎﯾ ناﺮﯾا رد
ﻪﮐ فﺬـﺣ زا ﺲﭘ
ﻞﮐ رد ،يراﺮﮑﺗ و ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺮﯿﻏ تﻻﺎﻘﻣ 9
ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻪﮐ ـﻄﺑار رد ﻪ
عﻮﯿـﺷ ﺎﺑ سﺎـﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎـﻨﺗ ناﺮـﯾا رد بﺎـﺨﺘﻧا ،ﺪـﻧدﻮﺑ
ﻞﮑﺷ رد .ﺪﻧﺪﯾدﺮﮔ 1
آﺮﻓ ، ﻞﮑﺷ رد و تﻻﺎﻘﻣ يﻮﺠﺘﺴﺟ ﺪﻨﯾ
2 ﺖـﺳا هﺪﺷ هداد ﺶﯾﺎﻤﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﯽﯾﺎﯿﻓاﺮﻐﺟ ﻖﻃﺎﻨﻣ ،
ﻞﮑﺷ) 1 و 2 .(
،ﺐـﺨﺘﻨﻣ تﻻﺎﻘﻣ ﻦﯿﺑ رد 4
درﻮـﻣ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ ﻪـﻟﺎﻘﻣ -
رد .دﻮـﺑ هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا ﯽـﻌﻄﻘﻣ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ ﻪـﯿﻘﺑ و يﺪﻫﺎﺷ ماﺪﮐ ﺮﻫ زاﻮﻫا و دﺮﮐﺮﻬﺷ ،زاﺮﯿﺷ ،ﺰﯾﺮﺒﺗ يﺎﻫﺮﻬﺷ 1
ﻟﺎﻄﻣ ﻪﻌ
ﺮﺗ ﻪﺑ ناﺮﻬﺗ و دﺎﺑآ مﺮﺧ و ﺐـﯿﺗ
2 و 3 هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻦﯾا رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ ﺖﯿﻌﻤﺟ .دﻮﺑ ًﺎﻌﻤﺟ تﻻﺎﻘﻣ
1651 ـﻔﻧ ﺮ
شور .دﻮﺑ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﯾا رد هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮﻣ ﯽﺼﯿﺨﺸﺗ يﺎﻫ
ﮓـﻧر شﺮﺘﺴﮔ هﺪﻫﺎﺸﻣ ،(بﻮﻃﺮﻣ) ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﯽﻟﻮـﮑﻟﻮﻣ شور و هﺪـﺷ يﺰـﯿﻣآ
(PCR)
رد .دﻮـﺑ 5 ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﯿﻘﺑ رد و ﯽﺼﯿﺨﺸﺗ شور ود ﻞﻗاﺪﺣ )
4 (ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ
لوﺪﺟ ) دﻮﺑ هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﯽﺼﯿﺨﺸﺗ شور ﮏﯾ ﻂﻘﻓ 1
.(
ﻞﮑﺷ 2.
سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ عﻮﯿﺷ ﺎﯾ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻪﮐ ناﺮﯾا زا ﯽﻘﻃﺎﻨﻣ ﺶﯾﺎﻤﻧ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺎﻬﻧآ رد ﺲﮐﺎﻨﺗ
82 ﺪﻗﺎﻓ تﻻﺎﻘﻣ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ فﺬﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﻪﻟﺎﻘﻣ
رﺎﯿﻌﻣ .دﻮﺑ ﺮﯾز يﺎﻫ
1 دﻮﺑ هﺪﺸﻧ ﻦﯿﯿﻌﺗ نآ رد سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ عﻮﯿﺷ (
2 دﻮﺒﻧ ﯽﻧﺎﻫد هﺮﻔﺣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ﻪﻧﻮﮔ (
91 رد ﻪﻟﺎﻘﻣ 6 ،رﻻﻮﮑﺳا ﻞﮔﻮﮔ ،ﺪﻣ بﺎﭘ ) ﯽﺗﺎﻋﻼﻃا هﺎﮕﯾﺎﭘ
(كاﺪﻧاﺮﯾا و ﺲﮐﺪﻣ ناﺮﯾا ،ﯽﻤﻠﻋ تﺎﻋﻼﻃا هﺎﮕﯾﺎﭘ ،ﻦﯾﻻﺪﻣ ﺪﺷ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ
ﺖﯾﺎﻬﻧ رد 9 ياراد ﻪﮐ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﺪﻧدﻮﺑ ﺎﻣ ﺮﻈﻧ درﻮﻣ يﺎﻫرﺎﯿﻌﻣ
ﺪﯿﯾﺎﺗ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ياﺮﺑ ﺪﻧﺪﯾدﺮﮔ
لوﺪﺟ 1 . ﻪﺻﻼﺧ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا ﻪﺑ هﺪﺷ دراو تﻻﺎﻘﻣ رد دﻮﺟﻮﻣ تﺎﻋﻼﻃا زا يا
،لوا هﺪﻨﺴﯾﻮﻧ ﻒﯾدر نﺎﺑز و پﺎﭼ لﺎﺳ عﻮﻧﻣ
ﻪﻌﻟﺎﻄ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻞﺤﻣ
(ﺮﻬﺷ) درﻮﻣ ﺖﯿﻌﻤﺟ
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣ
و ﻪﻧﻮﻤﻧ عﻮﻧ ﻪﻧﻮﻤﻧ شور يﺮﯿﮔ ﺺﯿﺨﺸﺗ شور
دراﻮﻣ داﺪﻌﺗ (%) ﺖﺒﺜﻣ ﻂﺳﻮﺘﻣ
نارﺎﻤﯿﺑ ﻦﺳ تﺎﺤﯿﺿﻮﺗ
نارﺎﮑﻤﻫ و يوﺮﻏ 1 2006 ) 1385 ( ( 5)ﯽﺴﯿﻠﮕﻧا ﯽﻌﻄﻘﻣ
ناﺮﻬﺗ ﻪﻌﺟاﺮﻣ داﺮﻓا
هﺪﮑﺸﻧاد ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ ﯽﮑﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﻬﺗ ﯽﮑﺷﺰﭘ 120
ﻧ يﺎﻫ كﻼﭘ ﺮﻔ ﻪﺜﻟ و ﯽﻧاﺪﻧد ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ
11 ) 2/
9
%(
30 - 21 -
2 و يﺮﻬﻃا
نارﺎﮑﻤﻫ 2007 ) 1386 ( ( )6ﯽﺴﯿﻠﮕﻧا درﻮﻣ
يﺪﻫﺎﺷ- ناﺮﻬﺗ
ﻪﻌﺟاﺮﻣ داﺮﻓا هﺪﮑﺸﻧاد ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ
ﯽﮑﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﯿﻬﺷ ﯽﮑﺷﺰﭘ ﯽﺘﺸﻬﺑ هوﺮﮔ ود
160يﺮﻔﻧ ﺎﻌﻤﺟ) 320(ﺮﻔﻧ درﻮﻣ هوﺮﮔ نارﺎﻤﯿﺑ ﻞﻣﺎﺷ
يرﺎﻤﯿﺑ رﺎﭼد لﺎﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ
ﻢﻟﺎﺳ داﺮﻓا زا ﻪﻧﻮﻤﻧ
كﻼﭘ يﺎﻫو ﯽﻧاﺪﻧد ﻪﺜﻟ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ
يﺰﯿﻣآ ﮓﻧرو ﺎﺴﻤﯿﮔ
و شور PCR
شور) (ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ :درﻮﻣ هوﺮﮔ
0 شور ﻪﺑ
ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ 28 ) 5/
15
% ﻪﺑ (
ﮓﻧر شور يﺰﯿﻣآ
و 33 ) 6/
20%
( شور ﻪﺑ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ :لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ
2 ) 9/
1
%(
- -
3 و ﯽﭽﻧﺎﺒﻗ
نارﺎﮑﻤﻫ 2010 ) 1389 ( ( 7) ﯽﺴﯿﻠﮕﻧا ﻮﻣ
در يﺪﻫﺎﺷ- زاﺮﯿﺷ
ﻪﺑ ﻦﯿﻌﺟاﺮﻣ هﺪﮑﺸﻧاد ﯽﮑﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد
زاﺮﯿﺷ هوﺮﮔ ود
ﺎﻌﻤﺟ) يﺮﻔﻧ50 100 درﻮﻣ هوﺮﮔ(ﺮﻔﻧ نارﺎﻤﯿﺑ ﻞﻣﺎﺷ
يرﺎﻤﯿﺑ رﺎﭼد لﺎﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ
ﻢﻟﺎﺳ داﺮﻓا ﻂﺳﻮﺗ) قاﺰﺑ
بآﻮﺳ (ﻞﯾﺮﺘﺳا
و ﻪﺜﻟ ﻊﯾﺎﻣ ﻂﺳﻮﺗ) paper
point ( و داﺪﻧد كﻼﭘ
ﻂﺳﻮﺗ ) ترﻮﮔ (ﻞﯾﺮﺘﺳا يﺰﯿﻣآ ﮓﻧر
و ﺎﺴﻤﯿﮔ موﺮﮑﯾﺮﺗ :درﻮﻣ هوﺮﮔ
3 )6
%(و :لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ
0 ﻂﺳﻮﺘﻣ
رد ﻦﺳ هوﺮﮔ
:درﻮﻣ 7/
3 4/± 35و
هوﺮﮔ :لﺮﺘﻨﮐ
1/
2
±286/
ﻞﻣاﻮﻋ زا ﯽﺧﺮﺑ ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ ﺮﻄﺧ ﺖﺒﺛ ﺰﯿﻧ يرﺎﻤﯿﺑ
:ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺖﺳا هﺪﺷ ،رﺎﮕﯿﺳ ﻪﺑ تدﺎﻋ ﯽﺘﻧآ فﺮﺼﻣ
رد ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ 6 هﺎﻣ ﺮﯿﺧا
4 و يﺮﮕﻧوﺰﻓ
نارﺎﮑﻤﻫ 2014 ) 1394 ( ﯽﺳرﺎﻓ
) 8 ( ﯽﻌﻄﻘﻣ ناﺮﻬﺗ ﻪﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ
يﺎﻫ يرﺎﻤﯿﺑ رادﺮﯿﮔاوﺮﯿﻏ ﻦﻣﺰﻣ
يﺎﻫ ﯽﻤﯿﺧﺪﺑ)يﻮﯾر ،يﻮﯾر ،COPD
(ﻢﺳآ ﻪﻌﺟاﺮﻣ
ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ ﺢﯿﺴﻣ نﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ
يرﻮﺸﻧاد 133
ﺮﻔﻧ ﯽﻫﺎﮕﺤﺒﺻ ﻂﻠﺧ يﺰﯿﻣآ ﮓﻧر
ﺎﺴﻤﯿﮔ ﻪﻤﻫ ياﺮﺑ)
(ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ و شور PCR
شور) ﺮﺑ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ
يور مﺎﺠﻧا ﻪﻧﻮﻤﻧ60
(ﺪﺷ
) 3
% ﻪﻧﻮﻤﻧ (
ﺒﺜﻣ شور رد ﺖ
ي ﺰﯿﻣآ ﮓﻧر ﺪﺷ ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ
و ) 66 / 36
% ( شور رد
ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ -
5 و ﺮﻬﻣ ﯽﻔﺷﺎﮐ
نارﺎﮑﻤﻫ 1394 ) 2015 ( ( 9)ﯽﺴﯿﻠﮕﻧا درﻮﻣ
يﺪﻫﺎﺷ- ﺰﯾﺮﺒﺗ
رﺎﭼد داﺮﻓا رد نواد مورﺪﻨﺳ
يراد ﻪﮕﻧ ﺰﮐﺮﻣ داﺮﻓا ﻦﯾا 104
ﺮﻔﻧ هوﺮﮔ2 ) 52(يﺮﻔﻧ داﺮﻓا درﻮﻣ هوﺮﮔ
يرﺎﻤﯿﺑ رﺎﭼد -
و ﻪﺜﻟ يﺎﻫ د هوﺮﮔ و نﺎﻫ
داﺮﻓا ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺿرﺎﻋ ﻦﯾا ﺪﻗﺎﻓ ﻂﺳﻮﺗ
paper point
زا sulcus شور
PCR شور) (ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ :درﻮﻣ هوﺮﮔ
14 ) 8/
18
% ( و :لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ
5 ) 3
%(
12 - 5 لﺎﺳ -
6 و ﯽﻧﺎﻄﻠﺳ
نارﺎﮑﻤﻫ 2017 ) 1396 ( 10) ﯽﺴﯿﻠﮕﻧا ( ﯽﻌﻄﻘﻣ زاﻮﻫا
يراد ﻪﮕﻧ ﺰﮐﺮﻣ رﺎﭼد نﺎﮐدﻮﮐ ﯽﮔﺪﻧﺎﻣ ﺐﻘﻋ
ﯽﻨﻫذ 118
ﺮﻔﻧ قاﺰﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﻂﺳﻮﺗ) بآﻮﺳ (ﻞﯾﺮﺘﺳا ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ
و يﺰﯿﻣآ ﮓﻧر
ﺎﺴﻤﯿﮔ يﺰﯿﻣآ ﮓﻧرو 2
) 2/
1 14 %(
- 6 لﺎﺳ -
/
43هرود ،ﻪﺘﻓﺎﯾ ود و ﺖﺴﯿﺑ
م ، رﺎﻬﺑ 99
موﺮﮑﯾﺮﺗ
7 و ﻪﺷﻮﮔ يرﺎﻔﻏ
نارﺎﮑﻤﻫ 2017 ) 1396 ( ( 11) ﯽﺳرﺎﻓ درﻮﻣ
يﺪﻫﺎﺷ- دﺮﮐﺮﻬﺷ ﻪﻌﺟاﺮﻣ نارﺎﻤﯿﺑ
هﺎﮕﻧﺎﻣرد ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ ﯽﮑﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد
دﺮﮐﺮﻬﺷ هوﺮﮔ ود
270يﺮﻔﻧ ًﺎﻌﻤﺟ) 540 ﺮﻔﻧ270 ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ
رﺎﭼد ﺮﻔﻧ ﺑ يرﺎﻤﯿ و ﺖﯾﻮﯾﮋﻧژ
270 (ﻢﻟﺎﺳ ﺮﻔﻧ قاﺰﺑ ﻪﻧﻮﻤﻧ
ﻂﺳﻮﺗ) بآﻮﺳ (ﻞﯾﺮﺘﺳا ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ
يﺰﯿﻣآ ﮓﻧرو ﺎﺴﻤﯿﮔ يﺰﯿﻣآ ﮓﻧرو
موﺮﮑﯾﺮﺗ :درﻮﻣ هوﺮﮔ
1 ) 4/
0 : لﺮﺘﻨﮐ هوﺮﮔ و%(
0 -
-
8 و ﺪﻧﻮﮑﯾرد
نارﺎﮑﻤﻫ 2018 ) 1397 (12) ﯽﺴﯿﻠﮕﻧا ( ﯽﻌﻄﻘﻣ دﺎﺑآ مﺮﺧ ﻪﻌﺟاﺮﻣ نارﺎﻤﯿﺑ
هﺎﮕﻧﺎﻣرد ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ ﯽﮑﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد
ﺎﮕﺸﻧاد مﻮﻠﻋ ه دﺎﺑآ مﺮﺧ ﯽﮑﺷﺰﭘ 76
قاﺰﺑ ﺮﻔﻧ ناﺪﻧد كﻼﭘو يﺰﯿﻣآ ﮓﻧر
ﺎﺴﻤﯿﮔ 11
) 5/
14
% ( - راد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا
سﺎﺳا ﺮﺑ يرﺎﻣآ تدﺎﻋ ﺲﻨﺟ ،ﻦﺳ هﺪﻫﺎﺸﻣ رﺎﮕﯿﺳ ﻪﺑ (p˃0.05).ﺪﺸﻧ
9 و ﺪﻧودﻮﻤﺤﻣ
نارﺎﮑﻤﻫ 2018 ) 1397 (( 13) ﯽﺴﯿﻠﮕﻧا ﯽﻌﻄﻘﻣ
دﺎﺑآ مﺮﺧ ﻪﻌﺟاﺮﻣ نارﺎﻤﯿﺑ
هﺪﮑﺸﻧاد ﻪﺑ هﺪﻨﻨﮐ مﺮﺧ ﯽﮑﺷﺰﭙﻧاﺪﻧد
دﺎﺑآ 140
قاﺰﺑو ناﺪﻧد كﻼﭘ
هﺮﻔﺣو ﯽﮔﺪﯿﺳﻮﭘ
ﯽﻧاﺪﻧد يﺰﯿﻣآ ﮓﻧر
ﺎﺴﻤﯿﮔ 15
) 7/
10
% 46 ( - 35لﺎﺳ راد ﯽﻨﻌﻣ فﻼﺘﺧا
سﺎﺳا ﺮﺑ يرﺎﻣآ مﺪﻋ و هدﺎﻔﺘﺳا ناﺪﻧد ﺦﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا
ﺎﯾ ندز كاﻮﺴﻣ و .ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ندﺰﻧ (p˂0.05)
لوﺪﺟ 2 ﺰﯿﻟﺎﻧآﺎﺘﻣ رد ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ تﻻﺎﻘﻣ ﯽﻠﮐ تﺎﺼﺨﺸﻣ.
يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ و ﺚﺤﺑ
رد ،ﻪـﮐ داد نﺎـﺸﻧ ﯽﻧﻮـﻨﮐ (ﺪـﻨﻣ مﺎﻈﻧ) يروﺮﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ يﺎﻬﻟﺎــﺳ ﯽــﻃ 1385
ﺖــﯾﺎﻐﻟ 1397 ﻪــﻧﻮﻤﻧ ، ﯽﻧﺎــﻫد يﺎــﻫ
زا هﺪـﻣآ ﺖﺳﺪﺑ 1651
ﻪـﺑ ﯽﮔدﻮـﻟآ ﺮـﻈﻧ زا ناﺮـﯾا رد ﺮـﻔﻧ
سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ﺲﮐﺎﻨﺗ
راﺮـﻗ ﺶﯾﺎـﻣزآ درﻮﻣ ـﺑ .ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺮﮔ
ﺎ
ﻪﻧﻮﻤﻧ عﻮﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ زا ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻫ
داﺪـﻌﺗ ،هﺪـﺷ ﻪﯿﻬﺗ داﺮﻓا ﻦﯾا
ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ يﺎﻫ 2647
ﻪـﮐ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﻤﻫ .دﻮﺑ دﺪﻋ
هدﻮـﺑ ناﺮـﯾا ﯽـﺑﺮﻏ ﻖﻃﺎـﻨﻣ رد ﺖـﺳا هﺪـﺷ مﺎﺠﻧا ناﺮﯾا رد ﯽﺗﺎﻋﻼﻃا ﻪﻧﻮﮕﭽﯿﻫ نﻮﻨﮐﺎﺗ و (ﯽﺑﺮﻏ بﻮﻨﺟ ﺎﺗ ﯽﺑﺮﻏ لﺎﻤﺷ) ﻪـﺑ ﯽﮔدﻮـﻟآ ناﺰـﯿﻣ صﻮﺼﺧ رد سﺎـﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎـﻨﺗ رد
ﻖﻃﺎﻨﻣ ﺷ .ﺖـﺴﯿﻧ ﺖﺳد رد ناﺮﯾا يﺰﮐﺮﻣ و ﯽﻗﺮ و ﻦﯾﺮـﺘﻤﮐ
عﻮﯿﺷ ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎﻨﺗ ناﺮـﯾا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪﮐ
ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ هﺪﺷ شراﺰﮔ 4/
0 و 6/
36 هﺎـﮕﻧ ﺎـﺑ .دﻮـﺑ ﺪـﺻرد ﻪـﮐ ﯽﺗﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻪـﮐ ﺖـﺳا ﺺﺨـﺸﻣ ،ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﯽﻟﺎﻤﺟا
زا
ناﺰــﯿﻣ هﺪــﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘــﺳا ﺺﯿﺨــﺸﺗ ياﺮــﺑ ﯽﻟﻮــﮑﻟﻮﻣ شور زا ﺮﺘـﺸﯿﺑ هﺪﺷ شراﺰﮔ ﯽﮔدﻮﻟآ شور ﻪـﮐ ﺖـﺳا ﯽﺗﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻪﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﺺﯿﺨﺸﺗ ياﺮﺑ ﺰﯿﻣآ ﮓﻧر و ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ ﺖـﺒﺜﻣ دراﻮـﻣ ﯽﯾﺎـﺳﺎﻨﺷ ياﺮﺑ ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ شور ،ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻨﻣ ﻞﮕﻧا ﻦﯾا ﺐﺳﺎ
.ﺖﺳا ﺮﺗ
صﻮـــﺼﺧ رد تﺎـــﻌﻟﺎﻄﻣ ،ﻒـــﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫرﻮـــﺸﮐ رد سﺎــﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ﺲﮐﺎــﻨﺗ
يژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓﻮﺗﺎــﭘ رد نآ ﺖــﻟﺎﺧد و
كﺪـﻧا (لﺎـﺘﻧدﻮﯾﺮﭘ) ﯽﻧﺎـﻫد هﺮﻔﺣ يرﺎﻤﯿﺑ ﺖـﺳا
) 14 ( رد .
و ﻪـﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰـﻓا ﻞـﮕﻧا ﻦـﯾا درﻮﻣ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﯿﺧا يﺎﻬﻟﺎﺳ ﯿﯿﻌﺗ صﻮﺼﺧ رد تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺮﺜﮐا رد ﻞـﮕﻧا ﯽﻧاواﺮﻓ ﺎﯾ عﻮﯿﺷ ﻦ
ﺖﯿﻌﻤﺟ ﺮـﺑ نﻮﻨﮐ ﺎﺗ ﻪﮐ ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﺳا ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ
عﻮﯿﺷ يور سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎﻨﺗ ﺪﯾﻮﻣ هﺪﺷ مﺎﺠﻧا نﺎﻬﺟ رد
ﻦﯾا عﻮﯿﺷ ﻪﮐ ﺖﺳا نآ ﺑ ﻼﺘﺒﻣ نارﺎﻤﯿﺑ رد ﻞﮕﻧا
يرﺎـﻤﯿﺑ ﻪ -
) ﯽﻧﺎﻫد هﺮﻔﺣ يﺎﻫ زا ﺶﯿـﺑ (ﺲﯿﺘﯿﺘﻧودﻮـﯾﺮﭘ و ﺲﯿﺘﯾﻮﯾﮋﻧژ
ﺖﺳا ﻢﻟﺎﺳ داﺮﻓا )
2 ( تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﯾا رد .
، عﻮﯿـﺷ ﯽﻧﻮﮕﻤﻫﺎـﻧ
سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ ﺲﮐﺎﻨﺗ
ﺮﯿﮕﻤﺸﭼ ﺖﯿﻌﻤﺟ عﻮﻨﺗ ﻪﮐ ﺖﺳا
يﺎـﻫ
يرﺎـﻤﯿﺑ و ﯽﻨﺳ ظﺎﺤﻟ زا ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ و ﮏﯿﻤﺘـﺴﯿﺳ يﺎـﻫ
شور توﺎﻔﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻦـﯾا رد ﻪـﺘﻓر رﺎﮐ ﻪﺑ ﯽﺼﯿﺨﺸﺗ يﺎﻫ
تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ، ﯽـﻣ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻦـﯾا نﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑ ﻞـﻠﻋ زا ﺪـﻧاﻮﺗ
ددﺮــﮔ بﻮــﺴﺤﻣ نﻮﮕﻤﻫﺎــﻧ )
2 ( ﯽــﺼﯿﺨﺸﺗ شور بﺎــﺨﺘﻧا .
ﻤﻃا ﻪﻠﺻﺎﻓ نﺎﻨﯿ 95
% عﻮﯿﺷ دروآﺮﺑ نﺎﻣز ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻒﯾدر
16
/0 /005 /009 1385 يوﺮﻏ 1
12
/0 /006 /009 1386 يﺮﻬﻃا 2
09
/0 /001 /003 1389 ﯽﭽﻧﺎﺒﻗ 3
08
/0 /001 /003 1393 يﺮﮔ نوﺰﻓ 4
27
/0 /011 /018 1394 ﺮﻬﻣ ﯽﻔﺷﺎﮐ 5
01
/0 0 0 1396 ﻪﺷﻮﮔ يرﺎﻔﻏ 6
06
/0 0 /002 1396 ﯽﻧﺎﻄﻠﺳ 7
24
/0 /007 /014 1397 ﺪﻧﻮﮑﯾرد 8
23
/0 01/ /016 1397 ﺪﻧودﻮﻤﺤﻣ 9
ﯽﺳرﺮﺑ رد ﺐﺳﺎﻨﻣ ﯽﯾاﺰـﺳ ﻪـﺑ ﺖـﯿﻤﻫا ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﻣﺪـﯿﭘا يﺎﻫ
.دراد ﺞـﯾار ﻪـﮐ ﻦﯾا ﺎﺑ ﺺﯿﺨـﺸﺗ شور ﻦﯾﺮـﺗ
سﺎـﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎﻨﺗ ﻣا ﻪـﮐ ﺖـﺳا ﯽﭘﻮﮑﺳوﺮﮑﯿﻣ ﻢﯿﻘﺘﺴﻣ ﺶﯾﺎﻣزآ ، نﺎـﮑ
ﯽــﻣ ﻢﻫاﺮــﻓ ار ﻞــﮕﻧا ﻊﯾﺮــﺳ ﺺﯿﺨــﺸﺗ ﺒــﺷ ،دزﺎــﺳ
ﺖﻫﺎ
ﻣﻮ ﮏـــﯾژﻮﻟﻮﻓر سﺎـــﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎـــﻨﺗ ﺎـــﺑ
سﺎـــﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﯿﻟﺎﻨﯾژاو ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ار ﺖﺳردﺎﻧ شراﺰﮔ نﺎﮑﻣا
رد . ﺪـﻫد
ﻪـﻨﯿﻣز رد تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ زا ﯽﮐﺪـﻧا رﺎﯿـﺴﺑ دراﻮـﻣ سﺎـﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎﻨﺗ زا ، ﯽﻟﻮﮑﻟﻮﻣ ﺺﯿﺨﺸﺗ شور (PCR)
هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا
ﻮـﮑﻟﻮﻣ شور ،ﺖـﺷاد ﻪﺟﻮﺗ ﺪﯾﺎﺑ ﻪﮐ ﯽﺗرﻮﺻ رد ﺖﺳا ﺎـﺑ ﯽﻟ
ﺎﺼﺘﺧا و ﺖﯿــﺳﺎﺴﺣ يﺮﺘــﺸﯿﺑ ﺖﯿــﺻ
تﺎــﻌﻟﺎﻄﻣ ياﺮــﺑ ﻪــﮐ ،
ار ﻞـﮕﻧا ﻦـﯾا ﯽﯾﺎﺳﺎﻨﺷ نﺎﮑﻣا ،ﺖﺳا يروﺮﺿ ﮏﯾژﻮﻟﻮﯿﻣﺪﯿﭘا ﺪﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﻢﻫاﺮﻓ )
15 (.
ﺎـﺗ ،ﯽﻧﻮـﻨﮐ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻘﯿـﻘﻘﺤﻣ يﺎـﻫ ﯽﺳرﺮﺑ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻞــﮕﻧا عﻮﯿــﺷ صﻮــﺼﺧ رد ﺰﯿﻟﺎــﻧآﺎﺘﻣ نﻮــﻨﮐ سﺎــﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎﻨﺗ ﺞﯾﺎـﺘﻧ .ﺖـﺳا هﺪـﺸﻧ مﺎﺠﻧا ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺮﯾﺎﺳ و ناﺮﯾا رد
ﯽﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺰﯿﻟﺎﻧآﺎﺘﻣ ﺎـﺑ ،داد نﺎـﺸﻧ هﺪـﺷ مﺎﺠﻧا ناﺮﯾا رد ﻪﮐ
) كﺪـﻧا ناﺮﯾا رد ﻞﮕﻧا ﻦﯾا ﯽﻠﮐ عﻮﯿﺷ ﻪﮐ ﻦﯾا 07
/0 ﺖـﺳا (
ﺖﺳا راد ﺎﻨﻌﻣ عﻮﯿﺷ ﯽﻟو )
P< 0.001 (.
يداﺮـﻓا داﺪﻌﺗ ،ناﺮﯾا رﻮﺸﮐ ﯽﻣﻮﻤﻋ ﺖﯿﻌﻤﺟ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻞﮕﻧا عﻮﯿﺷ ﺮﻈﻧ زا ﻪﮐ سﺎﻧﻮﻣﻮﮑﯾﺮﺗ
ﺲﮐﺎﻨﺗ ﺳرﺮﺑ ناﺮﯾا رد ﯽ
هﺪﺷ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ اﺬﻟ .ﺖﺳا كﺪﻧا رﺎﯿﺴﺑ ﺪﻧا ﯿـﺷ ﻪﺑ ﯽﺑﺎﯿﺘﺳد
عﻮ
ﺮـﺳاﺮﺳ رد يﺮﺘـﺸﯿﺑ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ناﺮﯾا رد ﻞﮕﻧا ﻦﯾا ﯽﻌﻗاو ﺮﺑ يدﺎﯾز ﺖﺻﺮﻓ زﻮﻨﻫ ،ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ .ﻢﯾراد زﺎﯿﻧ رﻮﺸﮐ يا
ﻞﮕﻧا ﻦﯾا ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖـﯿﻌﻤﺟ رد
ناﺮـﯾا ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ دﻮـﺟو
ﭗـﯿﺗﻮﻧژ ﯽـﺳرﺮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ .دراد يﺎـﻫ
ﻦﯿـﯿﻌﺗ و ﻞـﮕﻧا ﻦـﯾا
ﭗﯿﺗﻮﻧژ طﺎﺒﺗرا يرﺎﻤﯿﺑ ﺎﺑ ﺎﻫ
ﯽﻧﺎﻫد هﺮﻔﺣ يﺎﻫ ﺖﺻﺮﻓ زا
ﻫ يﺎ
.دﻮﺷ ﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ناﺮﯾا ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ياﺮﺑ ﺐﺳﺎﻨﻣ ﯽﺗﺎﻘﯿﻘﺤﺗ
ﯽﻧادرﺪﻗ و ﺮﮑﺸﺗ
تﻻﺎـﻘﻣ يﻮﺠﺘـﺴﺟ رد ﻪﮐ ﯽﻧﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد مﺎﻤﺗ زا نﺎﮔﺪﻨﺴﯾﻮﻧ .ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ ﯽﻣ ﯽﻧادرﺪﻗ و ﺮﮑﺸﺗ ﺪﻧا هدﻮﻤﻧ يرﺎﮑﻤﻫ
/
45هرود ،ﻪﺘﻓﺎﯾ ود و ﺖﺴﯿﺑ
م ، رﺎﻬﺑ 99
References
1. Benabdelkader S, Andreani J, Gillet A, Terrer E, Pignoly M, Chaudet H, et al.
Specific clones of Trichomonas tenax are associated with periodontitis. PLOS ONE.
2019;14(3):e0213338.
2. Marty M, Lemaitre M, Kemoun P, Morrier JJ, Monsarrat P. Trichomonas tenax and periodontal diseases: a concise review.
Parasitology. 2017;144(11):1417-25.
3. Rashidi Maybodi F, Haerian Ardakani A, Fattahi Bafghi A, Haerian Ardakani A, Zafarbakhsh A. The Effect of Nonsurgical Periodontal Therapy on Trichomonas Tenax and Entamoeba Gingivalis in Patients with Chronic Periodontitis. Journal of dentistry (Shiraz, Iran). 2016 ;17(3):171-6.
4. Nyaga VN, Arbyn M, Aerts M. Metaprop: a Stata command to perform meta-analysis of binomial data. Archives of public health = Archives belges de sante publique.
2014;72(1):39.
5. Gharavi M, Hekmat S, Ebrahimi A, Jahani M. Buccal cavity protozoa in patients referred to the faculty of dentistry in Tehran, Iran. Iranian Journal of Parasitology 2006;1(1):43-6.
6. Athari A, Soghandi L, Haghighi A, Kazemi B. Prevalence of Oral Trichomoniasis in Patients with Periodontitis and Gingivitis Using PCR and Direct Smear. Iranian Journal of Public Health. 2007;36(3):33-7.
7. Ghabanchi J, Zibaei M, Afkar M, Sarbazie A. Prevalence of oral Entamoeba gingivalis and Trichomonas tenax in patients with periodontal disease and healthy population
in Shiraz, southern Iran. Indian Journal of Dental Research. 2010;21(1):89-91.
8. Fozongari F, Dalimi A, Pourabdollah M, Pirestani M. Identification of Trichomonas in the Lung Sputum of Patients with Asthma and Chronic Pulmonary Disease Admitted to Masih Daneshvari Hospital by PCR Technique. Modares Journal of Medical Sciences: Pathobiology.
2014;16(4):59-66.
9. Kashefi Mehr A, Zarandi A, Anush K.
Prevalence of Oral Trichomonas tenax in Periodontal Lesions of Down Syndrome in Tabriz, Iran. Journal of Clinical and Diagnostic Research. 2015;9(7):ZC88- ZC90.
10. Soltani S, Soltani S, Amir pour S, Mazhab- Jafari K. The prevalence of Trichomonas tenax and Entamoeba gingivalis in mental disabilities children at Ahvaz welfare centers, Iran, in 2016. Arvand Journal of Health & Medical Sciences. 2017;2(2):71-4.
11. Khafari ghosheh M, khalili B, Kheri S, Shataghi A, Heidari sorshjani S. The Prevalence of Entamoeba gingivalis and Trichomonas tenax in oral cavity of Patients with gingivitis and periodontitis referring Resalat Dental Clinic, Chaleshtor in 2015.
Armaghane danesh. 2017;22(2):220-9. (In Persian)
12. Derikvand N, Mahmoudvand H, Sepahvand A, Baharvand P, Kiafar MM, Chiniforush N, et al. Frequency and Associated Risk Factors of Entamoeba gingivalis and Trichomonas tenax among Patients with Periodontitis in Western Iran. Journal of
Research in Medical and Dental Science.
2018;6(5):99-103.
13. Mahmoudvand H, Sepahvand A, Niazi M, Momeninejad N, Sepahvand SM, Behzadian M. Prevalence and Risk Factors of Oral Cavity Protozoa (Entamoeba gingivalis and Trichomonas tenax) among Patients with Dental Cavity Caries. Journal of Research in Medical and Dental Science.
2018;6(5):42-6.
14. El Sibaei MM, Abdel-Fattah NS, Ahmed SA, Abou-Seri HM. Growth kinetics,
antigen profiling, and proteinase activity of Egyptian Trichomonas tenax isolates derived from patients having oral infections.
Experimental parasitology.
2012;130(4):416-22.
15. Patil MJ, Nagamoti JM, Metgud SC.
Diagnosis of Trichomonas vaginalis from vaginal specimens by wet mount microscopy, in pouch TV culture system, and PCR. Journal of global infectious diseases. 2012;4(1):22-5.
/
47هرود ،ﻪﺘﻓﺎﯾ ود و ﺖﺴﯿﺑ
م ، رﺎﻬﺑ 99
A Brief Overview of the Results of the Studies on the Prevalence of Trichomonas Tenax in Iran
Hajihossein R 1, Moslemi A 2, Eslamirad Z 3*
1. Department of Parasitology and Mycology, School of Medicine, Arak University of Medical Sciences, Arak, Iran 2. Assistant professor, Department of Biostatistics, School of Medicine, Arak University of Medical Sciences, Arak, Iran 3. Associate professor, Department of Parasitology and Mycology, School of Medicine, Arak University of Medical Sciences, Arak, Iran, [email protected]
Received: March. 9, 2020 Accepted: Apr. 15, 2020 Abstract
Background: Some eukaryotic microorganisms, including flagellated protozoan called Trichomonas tenax, are effective in causing periodontal diseases. The purpose of this study is to review Iranian articles on the prevalence of Trichomonas tenax in order to provide a comprehensive description of the prevalence of this parasite in the country.
Methods: To investigate the research articles on the prevalence of Trichomonas tenax on the Iranian population, a systematic search was conducted in Persian and English databases. The search process led to the inclusion of 9 articles into this systematic review, all of which entered meta- analysis.
Results: In the reviewed articles, a total of 1,651 people had been examined for Trichomonas tenax infection. Based on the random effects model, the prevalence of this parasite in Iran was 0.07 with a 95% confidence interval (0.02-0.13) (P< 0.001).
Conclusion: The findings of the experimental study showed that the maximum Trichomonas tenax prevalence in Iran was 36.6%. On the other hand, the prevalence of this parasite is higher in patients with periodontitis than in healthy individuals. Hence, the parasite can be a serious concern for the health of the oral cavity. Therefore, it is necessary to estimate the prevalence of this infection using standard methods. Moreover, the factors associated with the prevalence of this parasite should be examined.
Keywords: periodontal diseases, parasitic disease, trichomonas tenax, buccal cavity protozoa
*Citation: Hajihossein R, Moslemi A, Eslamirad Z. A Brief Overview of the Results of the Studies on the Prevalence of Trichomonas Tenax in Iran.
Yafte . 2020; 22(1):39-47.
