Determination of the Effect of Teaching Skills Workshop on the Quality of Residents’ Teaching

(1)

نارﺎﯿﺘﺳد ﺲﯾرﺪﺗ ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺮﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ ﺮﯿﺛﺄﺗ ﯽﺳرﺮﺑ

Iﯽﻫﺎﺸﺑﺮﻋ ﯽﻧﺎﻄﻠﺳ ناﺮﻣﺎﮐﺪﯿﺳ ﺮﺘﮐد*

II ﯽﻤﺠﻋ ﺎﺘﯾزآ ﺮﺘﮐد

III ﯽﻧﺎﺑﺎﯿﺳ ﺎﯾﺮﺛ ﺮﺘﮐد

هﺪﯿﮑﭼ

و نازﻮﻣآرﺎـﮐ شزﻮـﻣآ رد یاهﺪـﻤﻋ ﺶـﻘﻧ نارﺎﯿﺘـﺳد ،ﯽﻨﯿﻟﺎـﺑ شزﻮـﻣآ ﻪـﺧﺮﭼ رد ﻪــﮐ ﺪﻨﻫدﯽﻣ نﺎﺸﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽــﺷزﻮﻣآ ﻢﯿﺗ ناﺮﺒﻫر دراﻮﻣ ﺐﻠﻏا ﯽﻧﺎﻣرد ـ ﯽﺷزﻮﻣآ ﺰﮐاﺮﻣ رد ﺮﺗﺶﯿﺑ رﻮﻀﺣ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻦﯿﻨﭼ ﻢﻫ .ﺪﻧراد نازرورﺎﮐ ﺎـﺑ ﯽﯾﺎﻨــﺷآ ،ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﺐﺴﮐ یاﺮﺑ ﯽﻤﺳر ﯽﮔدﺎﻣآ زا یرادرﻮﺧﺮﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﻨﺷﺎﺑﯽﻣ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ یﺎﻫﺶﺨﺑ رد زا ﯽـﺷزﻮﻣآ ﭻـﯿﭘرﺎـﻣ و ﯽـﺷزﻮﻣآ فاﺪـﻫا ﻪـﯿﻬﺗ ،ﯽــﺷزﻮﻣآ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ و ﺲﯾرﺪﺗ ﻦﯾﻮﻧ یﺎﻫشور یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﺮﯿﺛﺄﺗ ناﺰﯿﻣ ﯽﺳرﺮﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا زا فﺪﻫ .ﺪﻧﻮﺷﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ یرﺎﯿﺘﺳد یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ تﺎﯾروﺮﺿ ﻦـﯾﺪﺑ ﺎـﺗ دﻮـﺑ هﺎـﺸﻧﺎﻣﺮﮐ و ناﺮــﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد رد نﺎﮐدﻮﮐو ﯽﻠﺧاد نارﺎﯿﺘﺳد ﯽﺷزﻮﻣآ ﺶﻘﻧ ﺮﺑ ﺲﯾرﺪﺗ زا ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ شور .دﺮـﮐ ﻦــﯾوﺪﺗ ار نارﺎﯿﺘﺳد ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﺖﯾﻮﻘﺗ ﺖﻬﺟ رد ﯽﺷزﻮﻣآ یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ناﻮﺘﺑ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﯽــﻠﮐ رﻮﺤﻣ 7 درﻮﻣ رد ﯽﺗﻻاﺆﺳ یوﺎﺣ ﺎﻔﯾا دﻮﺧ یاﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ ،نازرورﺎﮐ ﯽﻫدﺦﺳﺎﭘ یاﺮﺑ و دﻮﺑ ﯽﺑﺮﺠﺗ ﻪﻤﯿﻧ عﻮﻧ ﺪـﺣ رد یرﻮـﺻ ﯽـﯾاور هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ .ﺪــﺷ ﯽﺣاﺮﻃ تﺮﮑﯿﻟ سﺎﯿﻘﻣ سﺎﺳاﺮﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﺲﭙـﺳ ﺪــﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺰﯿﻧ (p=0/015 و %45 خﺎﺒﻧوﺮﮐ یﺎﻔﻟآ)ﯽﯾﺎﯾﺎﭘ ﺐﯾﺮﺿ و ﯽﯾاﻮﺘﺤﻣ ﯽﯾاور و ﺖﺷاد بﻮﻠﻄﻣ هﺎـﺸﻧﺎﻣﺮﮐ و ناﺮـﯾا هﺎﮕـﺸﻧاد ﻪـﺑ ﻪﺘـﺴﺑاو ﯽــﺷزﻮﻣآ ﺰﮐاﺮﻣ رد نﺎﮐدﻮﮐ و ﯽﻠﺧاد یﺎﻫﺶﺨﺑ نازرورﺎﮐ یور ﯽﻠﺻا 2 ﻦــﯾا رد ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا نارﺎﯿﺘﺳد یاﺮﺑ هزور 1 ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ ،ﯽﻠﯿﻤﮑﺗ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ یروآﻊﻤﺟ زا ﺲﭘ و ﺖﻓﺮﮔ تﻮﺻ نﺎـﯿﻣ هﺪـﺷ ﺮـﮐذ ﻪﻣﺎﻧﺶـﺳﺮﭘ دﺪـﺠﻣ رﻮـﻃ ﻪـﺑ ،هﺎـﮔرﺎـﮐ یراﺰـﮔﺮــﺑ زا ﺪﻌﺑ هﺎﻣ 2-3 و ﺪﯾدﺮﮔ راﺰﮔﺮﺑ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺶﺨﺑ و زرورﺎـﮐ 164 ناﺮـﯾا ﯽﮑــﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد رد لوا ﻪﻠﺣﺮﻣ رد .ﺪﺷ یروآﻊﻤﺟ ﻞﯿﻤﮑﺗ زا ﺲﭘ و ﻊﯾزﻮﺗ نازرورﺎﮐ 37 ﺲﭙـﺳ ﺪـﻧدﻮﻤﻧ ﻞـﯿﻤﮑﺗ ار ﻪــﻃﻮﺑﺮﻣ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ ﺪﻧدﻮﺑ مزﻻ ﻂﯾاﺮﺷ یاراد ﻪﮐ زرورﺎﮐ 67 هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕﺸﻧاد رد (مﻮـﺳ و مود لﺎــﺳ)نﺎﮐدﻮﮐ و ﯽﻠﺧاد رﺎﯿﺘﺳد 16 و ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد رد (مﻮﺳ و مود لﺎﺳ)نﺎﮐدﻮﮐ و ﯽﻠﺧاد رﺎﯿﺘﺳد ﯽﻨﯿﻟﺎـﺑ ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ رد ،ﺪﻧدﻮﺑ هﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﯽﻓدﺎﺼﺗ ترﻮﺻ ﻪﺑ ﻪﮐ هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕﺸﻧاد رد هﺎــﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕﺸﻧاد زا زرورﺎﮐ 44 و ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد زا زرورﺎﮐ 56 مود ﻪﻠﺣﺮﻣ رد و ﺪﻧدﺮﮐ ﺖﮐﺮﺷ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ رﻮﻃ ﻪﺑ

،شزﻮـﻣآ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﯽـﻠﮐ رﻮـﺤﻣ 7 نﻮﻣاﺮﯿـﭘ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﯽـﻠﺻا رﻮـﺤﻣ.ﺪــﻧدﻮﻤﻧ ﻞﯿﻤﮑﺗ ار ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ دﺪﺠﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺮﻫ رد ﻪﮐ دﻮﺑ یاﻪﻓﺮﺣ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ و ﯽﺑﺎﯾزرا ،ﻮﺠﺸﻧاد ﺎﺑ ﻂﺑاور ،درﻮﺧزﺎﺑ ﻪﺋارا ،ﺶﻘﻧ یﺎﻔﯾا ،ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ 2 ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ رد .ﺖـﻓﺮﮔ ترﻮـﺻ ﯽـﺷزﻮﻣآ هﺎــﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ هﺎﮕﺸﻧاد 2 زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ درﻮﻣ تازﺎـﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ،ﯽـﺷزﻮﻣآ هﺎـﮔرﺎـﮐ یراﺰـﮔﺮـﺑ ﺎـﺑ ﻪـﮐ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ،یﺎﮐ روﺬﺠﻣ نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ هﺎﮕﺸﻧاد رادﯽــﻨﻌﻣ توﺎــﻔﺗ ﻦــﯾا ﻪــﮐ ﺖــﺳا ﻪــﺘﻓﺎﯾ ﺶـــﯾاﺰﻓا هﺎﮕـﺸﻧاد 2 رد ،هﺪـﻤﻋ رﻮـﺤﻣ 7 رد هﺪـﺷ ﺮـﮐذ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﻪﮐ ﺎﻨﻌﻣ ﻦﯾﺪﺑ)دﻮﺑ رادﯽﻨﻌﻣ ﺰﯿﻧ ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد رد رﻮﺤﻣ 7 زا ﮏﯾ ﺮﻫ رد توﺎﻔﺗ ﻦﯾا ﻦﯿﻨﭼ ﻢﻫ .(Pvalue=0/001)دﻮﺑ هﺎﮕــﺸﻧاد رد .(دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد رد قﻮﻓ یﺎﻫترﺎﻬﻣ تازﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ ﺎﺑ تﺎـﯿﺻﻮﺼﺧ و درﻮﺧزﺎـﺑ ﻪـﺋارا رﻮـﺤﻣ 2 رد ﺎـﻣا ﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑ رادﯽــﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻦﯾا ﯽﻠﮐ رﻮﺤﻣ 5 رد هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ درﻮـﻣ رد نازرورﺎـﮐ ﻪــﮐ یاﻪﺒﺗر هﺪﻨﯾاﺰﻓ ﺪﺷر ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .دﻮﺒﻧ رادﯽﻨﻌﻣ یاﻪﻓﺮﺣ ﺪـﺳرﯽﻣ ﺮـﻈﻧ ﻪـﺑ ،ﺪـﻧدﻮﺑ هدﺮـﮐ ﺮـﮐذ هﺎﮕـﺸﻧاد ود ﺮــﻫ رد ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ مﻮﺳ و مود لﺎﺳ نارﺎﯿﺘﺳد ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﺖـﯾﻮﻘﺗ و ﯽﯾﺎﻨـﺷآ رﻮـﻈﻨﻣﻪـﺑ ﯽﻨﯿﻟﺎـﺑ ﻒـﻠﺘﺨﻣ یﺎـﻫهوﺮﮔ نارﺎﯿﺘــﺳد یاﺮﺑ ﯽﺘﯿﺑﺮﺗ و ﯽﺷزﻮﻣآ یﺎﻫهرود یراﺰﮔﺮﺑ دﺮﯿـﮔ راﺮــﻗ یﺮﺗﺶﯿﺑ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﯽﮑﺷﺰﭘ یﺎﻫهﺪﮑﺸﻧاد رد ﺪﯾﺎﺑ یرﺎﯿﺘﺳد هرود لﻮﻃ رد ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ یاﺪﺘﺑا زا نارﺎﯿﺘﺳد یاﺮﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،دﻮﺟﻮﻣ یﺎﻫزﺎﯿﻧ ﺶﺠﻨﺳ سﺎﺳاﺮﺑ ﺖﺳا ﺮﺘﻬﺑ و .ﺪﻧﻮﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد یرﺎﯿﺘﺳد هرود ﻪﺑ دورو ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺶﺨﺑ – 4 رﺎﯿﺘﺳد – 3 ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺲﯾرﺪﺗ – 2 ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ –₁ :ﺎﻫهژاوﺪﯿﻠﮐ

.(4ب :ﺖﺒﺛ هرﺎﻤﺷ)ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﺖﻧوﺎﻌﻣ ﯽﻟﺎﻣ ﺖﯾﺎﻤﺣ ﺖﺤﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا .(لﻮﺌﺴﻣ ﻒﻟﻮﻣ*)ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﯾا ﯽﻧﺎﻣرد ـ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﮑﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ ﻪﻌﺳﻮﺗ و تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺰﮐﺮﻣ ،ﯽﻠﺧاد یﺎﻫیرﺎﻤﯿﺑ رﺎﯿﺸﻧاد (I .ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﯾا ﯽﻧﺎﻣرد ـ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﮑﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ ﻪﻌﺳﻮﺗ و تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺰﮐﺮﻣ ،ﯽﻣﻮﻤﻋ ﮏﺷﺰﭘ (II

.هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ ﯽﻧﺎﻣرد ـ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﮑﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ ﻪﻌﺳﻮﺗ و تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺰﮐﺮﻣ ،ﯽﻣﻮﻤﻋ ﮏﺷﺰﭘ (III

(2)

ﻪﻣﺪﻘﻣ ﯽﻧﺎـﺴﮐ هﺪـﻨﻫد شزﻮـﻣآ داﺮـﻓا ﻦﯾﺮﺘﻬـﺑ ﻪـﮐ ﺖــﺳا ﯽﻬﯾﺪﺑ دﺎـﺠﯾا نﺎﯾﻮﺠــﺸﻧاد رد ار یﺮﯿﮔدﺎﯾ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﻻﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ .ﺪﻨﻨﮐﯽﻣ ،ﺖـﺳا هﺪـﯿﭽﯿﭘ ﺪـﻨﯾآﺮﻓ ﮏـﯾ یﺮﯿــﮔدﺎﯾ ﺪﻨﯾآﺮﻓ ﻪﮐ ﺎﺟ نآ زا ﺶـﻘﻧ ﺎﻬـﻨﺗ ﺖــﺳا ﻦﮑﻤﻣ هﺪﻨﻫد شزﻮﻣآ داﺮﻓا ﻦﯾﺮﺗﺮﻫﺎﻣ ﯽﺘﺣ .ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد یﺮﯿﮔدﺎﯾ رد ﯽﮑﭼﻮﮐ و ﺲـﯾرﺪﺗ ﺖـﯿﻔﯿﮐ نﺎــﯿﻣ طﺎﺒﺗرا ﻪﺑ زﺎﯿﻧ ﺮﯿﺧا یﺎﻫلﺎﺳ رد و ﺪـﺷر یﺎﻫﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ شﺮﺘﺴﮔ ﻖﯾﺮﻃ زا نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد یﺮﯿﮔدﺎﯾ ﻦـﯿﺑ رد و هﺪــﺷ سﺎﺴﺣا ﺪﯿﺗﺎﺳا و نﺎﮔﺪﻨﻫد شزﻮﻣآ ﻪﻌﺳﻮﺗ .⁽¹⁾ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺎﻫهﺪﮑﺸﻧاد ﯽﺸﺨﺑرﺎﺒﺘﻋا یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ شزﻮـﻣآ ﺮﯿـﺧا یﺎﻫلﺎـﺳ رد ﻪـﮐ نآ دﻮـﺟو ﺎﺑ ﯽـﻠﺻا ﺮﺘــﺴﺑ ﻢﻫ زﻮﻨﻫ ،ﺖﺳا ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد ﯽﯾﺎﭘﺮﺳ ﺶﺨﺑ ﻦﯿﻟﺎـﺑ رد ﺲـﯾرﺪﺗ نﺎــﻤﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ رد ﯽﮑﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ ﯽﻨﯿﻟﺎـﺑ شزﻮــﻣآ رد یاهﺪﻤﻋ ﺶـﻘﻧ نارﺎﯿﺘﺳد .ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ رﺎﻤﯿﺑ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺮﮕﯾد یﻮﺳ زا و (3 و2)ﺪﻧراد نازرورﺎﮐ و نازﻮﻣآرﺎﮐ ﻢﯿﺗ ناﺮﺒﻫر ﺐﻠﻏا ﯽﻧﺎﻣرد ﯽﺷزﻮﻣآ ﺰﮐاﺮﻣ رد ﺮﺗﺶﯿﺑ رﻮﻀﺣ .ﺪﻧﻮﺷﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ یﺎﻫﺶﺨﺑ رد ﯽﺷزﻮﻣآ یرﺎﯿﺘــﺳد یﺎﻫﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﺐـﻠﻏا ﺮﺿﺎـﺣ لﺎـﺣ رد ﻪﻧﺎﻔـﺳﺄﺘﻣ یﺎﻫترﺎﻬــﻣ شزﻮﻣآ ﻪﻨﯿﻣز رد ﯽﻤﺳر یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺪﻗﺎﻓ رﻮﺸﮐ ﻪــﮐ ﯽــﺗرﻮﺻ رد ﺪﻨــﺷﺎﺑﯽﻣ ترﺎـــﻈﻧ و ﺖـﯾاﺪﻫ و ﺲـﯾرﺪﺗ نوﺪــﺑ ار ﯽﻫددﺎــﯾ و ﺲـــﯾرﺪﺗ ﺖﯿﻟﻮﺌـﺴﻣ ﺐـﻠﻏا نارﺎﯿﺘـﺳد یﺎﻫترﺎﻬــﻣ ﺐـﺴﮐ یاﺮـﺑ ﯽﻤـﺳر ﯽـﮔدﺎـﻣآ زا یرادرﻮـﺧﺮﺑ ﻪﻌـﺳﻮﺗ یاﺮـﺑ ﯽﻓﺎـﮐ ﻊﺑﺎـﻨﻣ زا یرادرﻮــﺧﺮﺑ نوﺪﺑ و ﺲﯾرﺪﺗ .ﺪﻧراد هﺪﻬﻋ ﺮﺑ ﺲــﯾرﺪﺗ یﺎـﻫترﺎﻬﻣ یﺎﻫﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﺖﮐﺮـﺷ یاﺮـﺑ ﯽﻓﺎـﮐ ﺖـﺻﺮﻓ ﻦـﯿﻨﭼ ﻢــﻫ ﻪـﺠﯿﺘﻧ رد و ﯽـﻤﻠﻋ ﺖـﺌﯿﻫ یﺎـﻀﻋا یﺎــﻘﺗرا و ﺪﺷر نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ ﯽـﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽـﮕﻧﻮﮕﭼ و ﺲـﯾرﺪﺗ ﻦـﯾﻮﻧ یﺎــﻫشور ﺎﺑ ﯽﯾﺎﻨﺷآ ﻪـﺑ ار ﯽـﺷزﻮﻣآ ﭻـﯿﭘرﺎـﻣ و ﯽــﺷزﻮﻣآ فاﺪﻫا ﻪﯿﻬﺗ ،شزﻮﻣآ .ﺪﻧروآﯽﻤﻧ ﺖﺳد هﺪـﻨﻫد شزﻮـﻣآ داﺮـﻓا ناﻮـﻨﻋ ﻪــﺑ نارﺎﯿﺘﺳد ﺶﻘﻧ هزوﺮﻣا .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺻﺎﺧ ﻪﺟﻮﺗ درﻮﻣ ﻪـﮐ ﺪﻧاهﺪـﺷ ﻪـﺟﻮﺘﻣ ﺎــﯿﻧد ﺢﻄﺳ رد ﯽﮑﺷﺰﭘ یﺎﻫهﺪﮑﺸﻧاد طﺎـﺒﺗرا نﺎﯾﻮﺠـﺸﻧاد و نارﺎﯿﺘــﺳد ﻦﯿﺑ ﻪﮐ یدﺎﯾز یﺎﻫﺖﻋﺎﺳ هوﺮﮔ ود ﺮﻫ یاﺮﺑ ﺎﯾﻮﭘ ﯽﻄﯿﺤﻣ ﻪﺑ ناﻮﺗﯽﻣ ار دﻮﺷﯽﻣ راﺮﻗﺮﺑ

ﻦﯿﻧاﻮﻗ و ﺪﻋاﻮﻗ زا نارﺎﯿﺘﺳد ﺪﯾﺎﺑ رﺎﮐ ﻦﯾا یاﺮﺑ و دﻮﻤﻧ ﻞﯾﺪﺒﺗ

،ﺪﻧاهﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ و یرﻮﺌﺗ زا ﻪﮐ یﺮﯿﮔدﺎﯾ صﻮﺼﺨﻣ .(4)ﺪﻨﯾﺎﻤﻧ هدﺎﻔﺘﺳا رد ﯽﺷزﻮﻣآ ﻪﻧازور یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪﮐ ﺪﻧاهداد نﺎﺸﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ یدﺎﯾز شزرا زا نارﺎﯿﺘﺳد یاﺮﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار ﺮــﺛا ﻪﮐ ﺪﻧاهداد نﺎﺸﻧ تﺎﻘﯿﻘﺤﺗ ﻪﮐ یرﻮﻃ ﻪﺑ .ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ طﺎـﺒﺗرا ﻪـﺘﮑﻧ 2 ﺎـﺑ هﺪــﻨﻫد شزﻮﻣآ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نارﺎﯿﺘﺳد ﺶﻘﻧ قﺎﯿﺘـﺷا و ﻪـﻗﻼﻋ ناﺰﯿــﻣ -1 :زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﻪﮐ (2)دراد ﯽﮕﻨﺗﺎﮕﻨﺗ ﺎـﻫنآ یﺮـﯾﺬﭘﺖﯿﻟﻮﺌـﺴﻣ سﺎــﺴﺣا -2 ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺲﯾرﺪﺗ ﻪﺑ ﺎﻫنآ .ﯽﮑﺷﺰﭘ نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد ﺲﯾرﺪﺗ یاﺮﺑ ﺰﯿﻧ نارﺎﯿﺘﺳد ﻪﮐ ﺪﻫدﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﺎﻫﺶﻫوﮋﭘ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺪﻧراد ﯽﻫﺎﮔآ هﺪﻨﻫد شزﻮﻣآ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ دﻮﺧ یﺎﻫدﻮﺒﻤﮐ زا نﺎــﻫاﻮﺧ و ﺪﻨﻨﮐﯽﻤﻧ ﺲﯾرﺪﺗ ﺮﺛﻮﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺪﻘﺘﻌﻣ و یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﺖـﯾﻮﻘﺗ ﺖﻬـﺟ رد ﯽﻤـﺳر ﯽــﺷزﻮﻣآ یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎـﻫنآ ﺲـﯾرﺪﺗ ﻪـﮐ ﺪـﻧﺪﻘﺘﻌﻣ ﻦـﯿﻨﭼ ﻢــﻫ .(5)ﺪﻨﺷﺎﺑﯽﻣ ﺲﯾرﺪﺗ نﺎﯾﻮﺠـﺸﻧاد شزﻮـﻣآ ﯽــﮕﻧﻮﮕﭼ و ﺖﯿﻔﯿﮐ ﺎﺑ ﯽﮕﻨﺗﺎﮕﻨﺗ طﺎﺒﺗرا ﻪـــﺑ ﺲـﯾرﺪﺗ زا ﺰﯿـﻧ دﻮـﺧ و ﻪﺘـﺷاد ﯽـﻣﻮﻤﻋ ﯽﮑـﺷﺰﭘ هرود .(6)ﺪﻧﺮﺑﯽﻣ دﻮﺳ نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد یﺎﻫﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ،ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺶﻧاد ﻪﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ،ﺲﯾرﺪﺗ ﺎﻫنآ ﺮﻈﻧ زا ﺪﻨﻣﻪـﻗﻼﻋ ﺐــﻠﻏا و ﺖﺳا ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ و ﯽﺒﻃ و ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺲــﯾرﺪﺗ ﻪــﺑ ار زور رد ﺖﻋﺎــﺳ 1/5 ﻞــﻗاﺪﺣ ﻪــﮐ ﺪﻨﺘــﺴﻫ .(6)ﺪﻨﻫد صﺎﺼﺘﺧا ﯽﮑﺷﺰﭘ نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد دﺎـﺠﯾا ﯽﮑـﺷﺰﭘ شزﻮــﻣآ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد هزوﺮﻣا ﻪﮐ رﻮﻃ نﺎﻤﻫ و ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ ﺖــﯾﺮﯾﺪﻣ ﺲــﯾرﺪﺗ ،ﯽــﻠﻤﻋ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ رد ﺮـﺤﺒﺗ و یدﺎـﺼﺘﻗا ﻞﯾﺎـﺴﻣ ،ﺖــﯾﺮﯾﺪﻣ ،ﯽﮑﺷﺰﭘ قﻼﺧا ،یﺮﯿﮔﻢﯿﻤﺼﺗ رد نوﺰـﻓازور رﻮـﻃ ﻪـﺑ ﯽﻧﺎــﻣرد ـ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ یراﺰﮔﺖﺳﺎﯿﺳ یﺎﻫﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ،دﻮـﺷﯽﻣ هﺪﻧﺎــﺠﻨﮔ نارﺎﯿﺘﺳد ﯽﺳرد یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ صﻮـﺼﺧ ﻪـﺑ)ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﻪــﺑ طﻮﺑﺮﻣ .ﺪﻧﻮﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺪﯾﺎﺑ ﺰﯿﻧ (ﯽﺷزﻮﻣآ یﺎﻫهﺎﮔرﺎﮐ ﺖـــﯾﻮﻘﺗ ﺖﻬــــﺟ ﯽـــﺷزﻮﻣآ یﺎـــــﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻦـــــﯾا رد ﻪـﮐ دراد دﻮـﺟو ﯽـﻠﮐ فﺪــﻫ 3 نارﺎﯿﺘﺳد ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﯽــﻫاﺮﻤﻫ -2 یاﻪــﻓﺮﺣ یﺎــﻫﯽﮔﮋـــﯾو -1 :(8 و7)زا ﺪﻨﺗرﺎـﺒﻋ ﮏـﯾ ﻪـﻧﻮﮕﭼ)ﺲـﯾرﺪﺗ نﻮـﻨﻓ ﺎـﺑ یاﻪــﻓﺮﺣ و ﯽﻤﻠﻋ یﺎﻫﯽﻫﺎﮔآ

(3)

یﺎــــﻫشور -3 (ﻢﯿــــﺷﺎﺑ ﯽﻨﯿﻟﺎــــﺑ هﺪـــــﻨﻫد شزﻮـــﻣآ .ﯽﺑﺎﯾشزرا و (ﮏﺑﺪﯿﻓ)ﺪﻧارﻮﺨﺴﭘ ﻪﺑ “هﺪﻨﻫد شزﻮﻣآ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نارﺎﯿﺘﺳد” یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮﺟا .ددﺮﮔﯽﻣﺮﺑ 1960 ﻪﻫد ﻞﯾاوا هﺪــﺷ ﺮــﮐذ فاﺪـــﻫا ﺎـﺑ ﺎﻫﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﻦـﯾا ﺮﺿﺎـﺣ لﺎـﺣ رد عاﻮـﻧا ﻞﻣﺎـﺷ و دﻮـﺷﯽﻣ مﺎـﺠﻧا ﺮــﺗﺶﯿﺑ و هﺪﺷ ﺮﺗﯽﺼﺼﺨﺗ ،یرﺎﯿﺘــﺳد ﺖـﯾﺮﯾﺪﻣ یﺎﻫﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ،تﺪـﻣ هﺎـﺗﻮﮐ یﺎـﻫهﺎﮔرﺎـﮐ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ یﺎـﻫهﺎﮔرﺎـﮐ ،یﺮﯿـﮔدﺎـﯾ یﺎــﻫشور یﺎﻫهﺎﮔرﺎﮐ ﻪـﺋارا ﺎــﺑ هاﺮﻤﻫ و هدﻮﺑ ﺖﻋﺎﺳ 9 ﺎﻫنآ نﺎﻣز ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ)ﺲﯾرﺪﺗ تﺪﻣ ﯽﻧﻻﻮﻃ یﺎﻫﺶﺧﺮﭼ ،(ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ ﯽﺑﺎﯾشزرا و ﺪﻧارﻮﺨﺴﭘ رد رادفﺪــﻫ شزﻮـــﻣآ ،ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﺖـﯾﻮﻘﺗ یاﺮـﺑ .(5)ﺪﻨﺷﺎﺑﯽﻣ ^… ،ﯽﯾﺎﭘﺮﺳ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮـــﻣآ ﺮﯿﺛﺄـﺗ ناﺰﯿـﻣ ﯽـﺳرﺮﺑ فﺪـﻫ ﺎـﺑ ﺶـﻫوﮋﭘ ﻦـﯾا 2 رد نﺎــﮐدﻮﮐ و ﯽـﻠﺧاد نارﺎﯿﺘـﺳد رد ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ یاراد نازرورﺎــﮐ ﺮـﻈﻧ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ 3 و 1 ﭗـﯿﺗ هﺎﮕـﺸﻧاد زا ﺎـﺗ ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا هﺪـﺷ ﺮــﮐذ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺶﺨﺑ 2 رد مزﻻ ﻂﯾاﺮﺷ یاﺮــﺑ نوﺪﻣ شزﻮﻣآ ﯽﻤﺳر ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﻦﯾوﺪﺗ ﻪﺑ ناﻮﺘﺑ نآ ﺞﯾﺎﺘﻧ .ﺖﺧادﺮﭘ نﺎﮔﺪﻨﻫدشزﻮﻣآ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نارﺎﯿﺘﺳد

ﯽﺳرﺮﺑ شور ،ﺶــﻫوﮋﭘ درﻮـــﻣ ﻪـﻌﻣﺎﺟ ﯽـﺑﺮﺠﺗ ﻪـﻤﯿﻧ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﯾا رد رد نﺎــﮐدﻮﮐ و ﯽـﻠﺧاد هوﺮـﮔ مﻮـﺳ و مود لﺎـﺳ نارﺎﯿﺘـﺳد و ناﺮــﯾا ﯽﮑــﺷﺰﭘ مﻮــﻠﻋ هﺎﮕـــﺸﻧاد ﻪـﻌﺑﺎﺗ یﺎﻫنﺎﺘـﺳرﺎﻤﯿﺑ .ﺪﻧدﻮﺑ هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ ﻪـﮐ ﺐـﯿﺗﺮﺗ ﻦـﯾﺪﺑ ﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا ﯽـﺸﯾﺎﻣزآ ﻪــﻌﻟﺎﻄﻣ ﮏﯾ اﺪﺘﺑا یﺮﯿـﮔﻪـﻧﻮﻤﻧ ﺖﻬـﺟ ﺶـﻫوﮋﭘ درﻮﻣ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻞﮐ زا %10 لدﺎﻌﻣ ﺎـﻔﯾا دﻮــﺧ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ ﮏﯾ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ مﺎﺠﻧا یاﺮﺑ .ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﺖﻬــﺟ ﺲــﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬـــﻣ رﻮـﺤﻣ 7 رد ﯽﺗﻻاﻮـﺳ ﻞﻣﺎـﺷ نازرورﺎﮐ یﺮﯿﮔدﺎﯾ رد نارﺎﯿﺘﺳد ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ شزﻮﻣآ ﺮﺛا ﯽﺳرﺮﺑ .ﺪﯾدﺮﮔ ﯽﺣاﺮﻃ زا دﻮـﺑ ترﺎـﺒﻋ ﻪـــــﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ ﻦــﯾا ﻒـــﻠﺘﺨﻣ یﺎﻫﺶﺨﺑ یﺎﻫترﺎﻬـــﻣ -2 لاﻮـﺳ 38 ﻞﻣﺎـﺷ شزﻮـﻣآ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ -1 5 ﻞﻣﺎـﺷ ﺶـﻘﻧ یﺎـﻔﯾا -3 لاﻮـﺳ 15 ﻞﻣﺎــﺷ طﺎﺒﺗرا یراﺮﻗﺮﺑ ﺎــﺑ ﻂـــﺑاور -5 لاﻮـﺳ 9 ﻞﻣﺎـﺷ درﻮﺧزﺎـﺑ ﻪـﺋارا -4 لاﻮـﺳ لاﻮـــﺳ 9 ﻞﻣﺎــﺷ ﯽﺑﺎﯾشزرا -6 لاﻮﺳ 10 ﻞﻣﺎﺷ ﻮــﺠﺸﻧاد

یﺪﻨﺑﻊﻤﺟ ﺶﺨﺑ -8 لاﻮﺳ 2 ﻞﻣﺎﺷ یا ﻪﻓﺮﺣ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ -7 .دﻮﺑ لاﻮﺳ 2 ﻞﻣﺎﺷ ﻪﮐ ﯽﯾﺎﻬﻧ ﻪـﺒﺗر ﻪـﺑ تﺮـﮑﯿﻟ یﺪﻨﺑﻪـﺒﺗر یﺎـﻨﺒﻣ ﺮــﺑ هﺪﺷ ﺮﮐذ تﻻاﻮﺳ ،(ﻂﺳﻮﺘﻣ/ﯽﻫﺎﮔ)3 ،(ﻒﯿﻌﺿ/ترﺪﻨﺑ)2 ،(ﻒﯿﻌﺿ ﯽﻠﯿﺧ/ﺰﮔﺮﻫ)1 .ﺪﻧﺪﺷ یﺪﻨﺑﻪﻘﺒﻃ (بﻮﺧ ﯽﻠﯿﺧ/ﻪﺸﯿﻤﻫ)5 و (بﻮﺧ/ﺐﻠﻏا)4 ﺪـﺣ ﻪـﺑ ﻪﻣﺎﻧﺶــﺳﺮﭘ یاﻮﺘﺤﻣ رﺎﺒﺘﻋا ،ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﻦــﯿﯿﻌﺗ ﺰﯿـــﻧ نآ ﯽﯾﺎـﯾﺎﭘ ﺐـﯾﺮﺿ ﻦـﯿﻨﭼ ﻢـﻫ .ﺪﯿـﺳر بﻮـﻠﻄﻣ ﺎـﺑ ﺮـﮕﯾد یﻮـﺳ زا .(^p=0/015 و %45 خﺎــﺒﻧوﺮﮐ یﺎﻔﻟآ)ﺪﯾدﺮﮔ و ﻪﻣﺎﻧﺶـﺳﺮﭘ ﻞـﯿﻤﮑﺗ رد هﺪـﻤﻋ لﺎﮑــﺷا دﻮﺟو مﺪﻋ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺰﯿــﻧ یرﻮﺻ ﯽﯾاور ،ﯽﯾﻮﮔﺦﺳﺎﭘ یاﺮﺑ ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺘﺣار .ﺪﯿﺳر ﺮﻈﻧ ﻪﺑ بﻮﻠﻄﻣ و ﯽـﻧاواﺮﻓ ﻊــﯾزﻮﺗ یﺎﻫلوﺪﺟ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ رﺎﻣآ ﺎـﺑ ﺎـﻫهداد ﻞـﯿﻠﺤﺗ و ﺪــﺷ ﻪﺋارا رادﻮﻤﻧ و یرﺎﻣآ یﺎﻫﺺﺧﺎﺷ و (یﺎــﮐ روﺬﺠﻣ)Chi-square یرﺎﻣآ یﺎﻫنﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺮـﻈﻧ رد %5 ﺎـﻫنﻮﻣزآ مﺎـﻤﺗ رد α یﺎـﻄﺧ)ﺪــﺷ مﺎﺠﻧا t-test .(ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ یﺎـﻫﺶﺨﺑ رد نازرورﺎـﮐ رﺎـﮐ ﻪـﺑ عوﺮــﺷ زا ﺲﭘ هﺎﻣ ﮏﯾ 2 ﻪــﺑ ﻪﺘﺴﺑاو ﯽﻧﺎﻣرد ـ ﯽﺷزﻮﻣآ ﺰﮐاﺮﻣ رد نﺎﮐدﻮﮐ و ﯽﻠﺧاد 164 و ﺪــﺷ ﻊﯾزﻮﺗ ﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ ،هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ و ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد هﺎﮕــﺸﻧاد رد زرورﺎــﮐ 67 و ناﺮــﯾا هﺎﮕـــﺸﻧاد رد زرورﺎـﮐ ﺪـــﻧﺪﻧادﺮﮔزﺎـﺑ و هدﻮـﻤﻧ ﻞـﯿﻤﮑﺗ ار ﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺶـﺳﺮﭘ هﺎـﺸﻧﺎﻣﺮﮐ لﺎـﺳ ﺮـﻔﻧ 24 و مود لﺎـﺳ ﺮـﻔﻧ 13)رﺎﯿﺘــﺳد 37 داﺪﻌﺗ ﺲﭙﺳ 6 و مود لﺎــﺳ ﺮﻔﻧ 10)رﺎﯿﺘﺳد 16 و ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد رد (مﻮﺳ ﯽﻓدﺎـﺼﺗ ترﻮـﺻ ﻪــﺑ هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕﺸﻧاد رد (مﻮﺳ لﺎﺳ ﺮﻔﻧ ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﯽـﺷزﻮﻣآ هﺎـﮔرﺎـﮐ رد و هﺪــﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﺖﮐﺮـﺷ ﺎﻫهﺎﮕـﺸﻧاد زا ﮏـﯾ ﺮـﻫ رد ﻪـﻧﺎﮔاﺪـﺟ رﻮــﻃ ﻪﺑ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ رد زرورﺎـﮐ 56 داﺪـﻌﺗ دﺪــﺠﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ مود ﻪﻠﺣﺮﻣ رد .ﺪﻧدﺮﮐ هﺎــــﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕــﺸﻧاد رد زرورﺎــﮐ 44 و ناﺮــﯾا هﺎﮕــﺸﻧاد هﺎـﮔرﺎـﮐ رد ﻪــﮐ ﯽﻧارﺎﯿﺘﺳد درﻮﻣ رد ار ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ .ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﻞﯿﻤﮑﺗ ،ﺪﻧدﻮﺑ هدﺮﮐ ﺖﮐﺮﺷ ﻪــﺑ دورو یاﺮـــﺑ نازرورﺎـﮐ بﺎـﺨﺘﻧا یﺎـﻫرﺎﯿﻌﻣ زا ﯽـﮑﯾ 10 ﻞـﻗاﺪﺣ زرورﺎــﮐ ﻪﮐ دﻮﺑ ﻦﯾا ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ ﻞﯿﻤﮑﺗ و ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺘـﺷاد مﻮـﺳ و مود لﺎﺳ نارﺎﯿﺘﺳد ﺎﺑ ﯽﺷزﻮﻣآ طﺎﺒﺗرا زور

(4)

ﺎـﺑ ﺶـﺨﺑ ﻪـﺑ نازرورﺎــﮐ ﯽﻓﺮﻌﻣ نﺎﻣز ﺮﮕﯾد یﻮـﺳ زا .ﺪﺷﺎﺑ زا یﺮﺗﻢﮐ داﺪﻌﺗ مود ﻪـﻠﺣﺮﻣ رد ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ دﻮﺑ توﺎﻔﺘﻣ ﺮﮕﯾﺪﮑﯾ ﺖـﺳا ﺮﮐذ ﻪﺑ مزﻻ .ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﻞﯿﻤﮑﺗ ار ﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ نازرورﺎﮐ هﺎــﮔرﺎﮐ رد هﺪﺷ ﺮﮐذ ﯽﺷزﻮﻣآ لﻮﺻا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻪﮐ ﻪﮐ هﺪﺷ ﺮﮐذ ﺐﻟﺎﻄﻣ یور ﻦﯾﺮﻤﺗ و ﯽﺑﺎﺨﺘﻧا نارﺎﯿﺘﺳد ﻂﺳﻮﺗ ﻞـــﯿﻟد ﻪـﺑ و ﺖـﺳا ﻪﺘـﺷاد هﺎـﻣ 2-3 ﻞـﻗاﺪﺣ نﺎـﻣز ﻪـﺑ زﺎـﯿﻧ لوا هوﺮﮔ نازرورﺎﮐ زا هدﺎﻔﺘﺳا نﺎﮑﻣا ﯽﺷزﻮﻣآ یﺎﻫﺶﺧﺮﭼ ﻪـﺑ ار قﻮـﻓ ﻪﻣﺎﻧﺶـﺳﺮﭘ یﺪــﯾﺪﺟ نازرورﺎﮐ و ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو هﺪـﺷ جاﺮﺨﺘـﺳا تﺎـﻋﻼﻃا مﺎـﻤﺗ .ﺪـﻧدﻮﻤﻧ ﻞـﯿﻤﮑﺗ دﺪــﺠﻣ رﻮﻃ

ﯽﺗﺎﻋﻼﻃا ﮏﻧﺎﺑ ﻪﺑ ﻞﯾﺪﺒﺗ و یروآﻊﻤﺟ SPSS راﺰﻓامﺮﻧ ﻂﺳﻮﺗ

.ﺖﻔﮔ راﺮﻗ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ درﻮﻣ و هﺪﺷ

ﺞﯾﺎﺘﻧ یﺎـﻫرﻮﺤﻣ زا ﮏـﯾ ﺮـﻫ رد هﺪـﻣآ ﺖــﺳد ﻪﺑ هﺮﻤﻧ سﺎﺳاﺮﺑ

،بﻮﺧ تازﺎﯿﺘﻣا دﻮﺑ هﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ نازرورﺎﮐ ﻂﺳﻮﺗ ﻪﮐ ﺲﯾرﺪﺗ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮـﻈﻧ رد ﺎـﻫرﻮﺤﻣ زا ﮏــﯾ ﺮﻫ یاﺮﺑ ﻒﯿﻌﺿ و ﻂﺳﻮﺘﻣ ترﺎﻬــﻣ درﻮﻣ رد :ﺪﻧﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾﺪﺑ تازﺎﯿﺘﻣا ﻦﯾا .ﺪﺷ و ﻒــﯿﻌﺿ ،80 زا ﺮﺗﻦﯿﯾﺎﭘ ،ﻂﺳﻮﺘﻣ ،80-130 زﺎﯿﺘﻣا ،شزﻮﻣآ یراﺮــﻗﺮﺑ یﺎﻫترﺎﻬــﻣ” رﻮــﺤﻣ رد .بﻮـــﺧ ،140 زا ﺮﺗﻻﺎـﺑ و ﻒـــﯿﻌﺿ ،35 زا ﺮﺗﻦﯿﯾﺎـﭘ ،ﻂـﺳﻮﺘﻣ 35-55 هﺮـﻤﻧ “طﺎـﺒﺗرا 10-20 هﺮـﻤﻧ “ﺶـﻘﻧ یﺎـﻔﯾا” رﻮـﺤﻣ رد .بﻮــﺧ ،55 زا ﺮﺗﻻﺎﺑ .بﻮﺧ 20 زا ﺮﺗﻻﺎﺑ و ﻒﯿﻌﺿ 10 زا ﺮﺗﻦﯿﯾﺎﭘ ،ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺮﺗﻦﯿﯾﺎــﭘ ،ﻂﺳﻮﺘﻣ 20-30 هﺮﻤﻧ “درﻮﺧزﺎﺑ ﻪﺋارا” رﻮﺤﻣ رد ﺎـﺑ ﻂـﺑاور) رﻮـﺤﻣ رد .بﻮـﺧ 30 زا ﺮﺗﻻﺎـﺑ و ﻒـﯿﻌﺿ 20 زا و ﻒــﯿﻌﺿ 20 زا ﺮﺗﻦﯿﯾﺎـﭘ ،ﻂـﺳﻮﺘﻣ 20-40 هﺮـﻤﻧ (ﻮﺠـﺸﻧاد ،17-35 هﺮــﻤﻧ “ﯽﺑﺎـﯾشزرا” رﻮـﺤﻣ رد .بﻮـﺧ ،40 زا ﺮﺗﻻﺎـﺑ رد و بﻮـﺧ 35 زا ﺮﺗﻻﺎـﺑ و ﻒــﯿﻌﺿ 17 زا ﺮﺗﻦﯿﯾﺎﭘ ،ﻂﺳﻮﺘﻣ ،ﻂــﺳﻮﺘﻣ 3-8 هﺮـﻤﻧ “یاﻪـﻓﺮﺣ تﺎـﯿﺻﻮﺼﺧ” رﻮـﺤﻣ درﻮـﻣ .ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد بﻮﺧ 8 زا ﺮﺗﻻﺎﺑ و ﻒﯿﻌﺿ 3 زا ﺮﺗﻦﯿﯾﺎﭘ زا ﺪـﻌﺑ و ﻞــﺒﻗ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و ناﺮـﯾا ﯽﮑـﺷﺰﭘ مﻮــﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد رد ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ یاﺮﺟا یﺎـﻔﯾا ،طﺎـﺒﺗرا یراﺮـﻗﺮﺑ یﺎـﻫرﻮﺤﻣ ﺎــﺑ ﻪﻄﺑار رد هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺪــﺷ هداد نﺎﺸﻧ 1-3 هرﺎﻤﺷ یﺎﻫرادﻮﻤﻧ رد ﯽﺑﺎﯾزرا و ﺶﻘﻧ .ﺖﺳا

زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ﯽﻃﺎﺒﺗرا ترﺎﻬﻣ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ -1 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ

هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ و ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد رد شزﻮﻣآ

زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ﺶﻘﻧ یﺎﻔﯾا ترﺎﻬﻣ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ -2 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ

زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا ترﺎﻬﻣ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ -3 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ

38.6 40

21.4 26.2 41

32.8 66

17 17 69.1

31.8

9.1

0 10 20 30 40 50 60 70

یاﺮﺟا زا ﻞﺒﻗ (ناﺮﯾا)هﺎﮔرﺎﮐ

یاﺮﺟا زا ﻞﺒﻗ (هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ)هﺎﮔرﺎﮐ

یاﺮﺟا زا ﺪﻌﺑ (ناﺮﯾا)هﺎﮔرﺎﮐ

یاﺮﺟا زا ﺪﻌﺑ (هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ)هﺎﮔرﺎﮐ

بﻮﺧ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻒﻴﻌﺿ

27.6 48.7

23.7 14.2

58.7

27

43.4 39.6

17 45.8

37.5

16.7

0 10 20 30 40 50 60

ﺪﺻرد

ىاﺮﺟا زا ﻞﺒﻗ (ناﺮﻳا)هﺎﮔرﺎﮐ

ىاﺮﺟا زا ﻞﺒﻗ (هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ)هﺎﮔرﺎﮐ

ىاﺮﺟا زا ﺪﻌب (ناﺮﻳا)هﺎﮔرﺎﮐ

ىاﺮﺟا زا ﺪﻌب (هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ)هﺎﮔرﺎﮐ

بﻮﺧ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻒﻴﻌﺿ

31.8 52.3

15.9 16.1 61.3

22.6 52.8

35.8

11.3 50

36.4

13.6

0 10 20 30 40 50 60 70

ﺪﺻرد

(ناﺮﻳا)هﺎﮔرﺎﮐ ىاﺮﺟا زا ﻞﺒﻗ ىاﺮﺟا زا ﻞﺒﻗ (هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ)هﺎﮔرﺎﮐ

(ناﺮﻳا)هﺎﮔرﺎﮐ ىاﺮﺟا زا ﺪﻌب ىاﺮﺟا زا ﺪﻌب (هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ)هﺎﮔرﺎﮐ

بﻮﺧ ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻒﻴﻌﺿ

(5)

ﯽﻨﯿﻟﺎـﺑ ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬــﻣ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد مﻮــﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد 2 رد ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ نﺎـﯿﺑ ناﻮــﺗﯽﻣ ﺎﻫرﻮﺤﻣ ﺮـﯾﺎﺳ رد هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ و ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ رد ترﺎﻬـﻣ ﻦـﯾا ﯽـﻧاواﺮﻓ ،شزﻮـﻣآ رﻮــﺤﻣ درﻮﻣ رد ﻪﮐ دﺮﮐ (بﻮﺧ)%43/7 زا ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ ﺎﺑ ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد یراﺰـﮔﺮـﺑ زا ﺪـﻌﺑ (بﻮــﺧ)%54/2 ﻪﺑ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا ﻞﺒﻗ زا ﻞــﺒﻗ (بﻮـﺧ)%28/6 زا هﺎـﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕـﺸﻧاد رد و هﺎـﮔرﺎـﮐ هﺎـﮔرﺎـﮐ یراﺰـﮔﺮـﺑزا ﺪـﻌﺑ بﻮـﺧ)%50 ﻪــﺑ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد رد درﻮﺧزﺎﺑ ﻪﺋارا ترﺎﻬﻣ ﯽﻧاواﺮﻓ .دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا زا ﻞــﺒﻗ ،(بﻮﺧ)%27/6 زا ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ ﺎﺑ ناﺮﯾا (هﺎــﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا ﺪـﻌﺑ ،بﻮﺧ)%62/5 ﻪﺑ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا ﯽـــﺷزﻮﻣآ هﺎـﮔرﺎـﮐ یاﺮـﺟا ﺎـﺑ هﺎـﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕـﺸﻧاد رد و زا ﺪــﻌﺑ ،بﻮﺧ)%44/7 ﻪﺑ (هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا ﻞﺒﻗ ،بﻮﺧ)%29 ﺎـﺑ ﻂــﺑاور ترﺎﻬـﻣ ﯽـﻧاواﺮﻓ .ﺖﻓﺎـﯾ ﺶــﯾاﺰﻓا (هﺎﮔرﺎﮐ یاﺮﺟا ﯽــﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ ﺎﺑ ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد رد ﺰﯿﻧ ﻮﺠﺸﻧاد ﺪﻌﺑ ،(بﻮﺧ)%54/8 ﻪﺑ (هﺎﮔرﺎﮐ یاﺮﺟا زا ﻞﺒﻗ ،بﻮﺧ)%25/2 زا ،(بﻮــﺧ)%21 زا هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕﺸﻧاد رد و هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا یراﺰـﮔﺮـﺑ زا ﺪــﻌﺑ ،(بﻮﺧ)%56/5 ﻪﺑ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا ﻞﺒﻗ تﺎـﯿﺻﻮﺼﺧ ترﺎﻬـﻣ ﯽـﻧاواﺮﻓ و دﻮـﺑ ﻪــﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا هﺎﮔرﺎﮐ زا ﯽـﺷزﻮﻣآ هﺎـﮔرﺎــﮐ یراﺰﮔﺮﺑ ﺎﺑ ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد رد یاﻪﻓﺮﺣ زا ﺪﻌﺑ ،(بﻮﺧ)%42/6 ﻪﺑ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا ﻞﺒﻗ ،(بﻮﺧ)%26 هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ ﺎﺑ هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕﺸﻧاد رد و هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ ﻪـﺑ هﺎــﮔرﺎﮐ یراﺰــﮔﺮﺑ زا ﻞــﺒﻗ ،(بﻮـﺧ)%18/8 زا ﯽﺷزﻮﻣآ ﺎـﺑ .دﻮــﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا ﺪﻌﺑ ،(بﻮﺧ)%43/5

تازﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻪﺑ t-test یرﺎﻣآ نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﮏــﯾ ﺮﻫ رد و ﺎﻫرﻮﺤﻣ زا ﮏﯾ ﺮﻫ رد ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ مﺎﺧ ﺎــﺑ ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ و ﺪﺷ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﮏﯿﮑﻔﺗ ﻪﺑ ﺎﻫهﺎﮕﺸﻧاد زا ﺮــﻫ رد ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ رد هﺪﺷ ﺮﮐذ یﺎﻫترﺎﻬﻣ تازﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،ﺎﻫهﺎﮕﺸﻧاد زا ﮏﯾ زا ﯽــﻀﻌﺑ رد ﻪـــﮐ ﺖـﺳا ﻪـﺘﻓﺎﯾ ﺶـﯾاﺰﻓا ﻪـﻃﻮﺑﺮﻣ هﺎﮕـﺸﻧاد هدﻮــﺑ رادﯽــﻨﻌﻣ یرﺎــﻣآ ﺮــﻈﻧ زا ﺶـــﯾاﺰﻓا ﻦـﯾا ﺎﻫترﺎﻬـﻣ

نارﺎﯿﺘﺳد یاﻪﻓﺮﺣ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﯽﺑﺎﯾزرا .(1 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ)ﺖﺳا

،هﺎﮕـﺸﻧاد 2 رد نازرورﺎـﮐ ﺮــــﻈﻧ سﺎﺳا ﺮﺑ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺶﺨﺑ رد نﻮـﻣزآ زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ هدروآ 2 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ رد ﺮـﻫ رد ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ مﺎﺧ تازﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ اﺪﺘﺑا t-test ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ ﺪﺷ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ هﺎﮕﺸﻧاد 2 عﻮﻤﺠﻣ رد ﺎﻫرﻮﺤﻣ زا ﮏﯾ ﯽـﺷزﻮﻣآ هﺎـﮔرﺎـﮐ یراﺰـﮔﺮﺑ ﺎﺑ :زا ﺪﻧدﻮﺑ ترﺎﺒﻋ هﺪﻣآ ﺖﺳد زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ،هﺎﮕﺸﻧاد ود ﺮﻫ رد ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ،هﺎـﮔرﺎـﮐ یراﺰـﮔﺮـﺑ زا ﻞـﺒﻗ ﻪــﺑ ﺖﺒﺴﻧ رﻮﺤﻣ 7 رد ﺎﻫترﺎﻬﻣ ﻦــﯿﺑ یرﺎﻣآ توﺎﻔﺗ ﺎﻫرﻮﺤﻣ مﺎﻤﺗ درﻮﻣ رد .دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﺖـﺳد ﻪـﺑ رادﯽـﻨﻌﻣ هﺎــﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ ﻪﻠﺣﺮﻣ 2 ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ t-test نﻮـﻣزآ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ .(3 هرﺎﻤـﺷ لوﺪـﺟ)ﺪـﻣآ ﺎـﻫرﻮﺤﻣ زا ﮏـﯾ ﺮـﻫ رد ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ مﺎــﺧ تازﺎﯿﺘﻣا هﺎﮕـﺸﻧاد ود ﺮـﻫ رد (نﺎــﮐدﻮﮐ ،ﯽﻠﺧاد)ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺶﺨﺑ سﺎﺳاﺮﺑ نﺎﺸﻧ 4 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ رد نآ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ ﺪﺷ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ .ﺖﺳا هﺪﺷ هداد

ﺎﻫهﺎﮕﺸﻧاد ﮏﯿﮑﻔﺗ ﻪﺑ ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ یاﺮﺟا زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ رﻮﺤﻣ 7 سﺎﺳاﺮﺑ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ -1 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ

ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ

(±)SD رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا

هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﯾا

هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ ناﺮﯾا

هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ t راﺪﻘﻣ

P-Value

ﻪﻠﺣﺮﻣ زا ﻞﺒﻗ زا ﺪﻌﺑ

زا ﻞﺒﻗ زا ﺪﻌﺑ

ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ هﺎﮔرﺎﮐ

هﺎﮔرﺎﮐ هﺎﮔرﺎﮐ

هﺎﮔرﺎﮐ ناﺮﯾا

هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ

ناﺮﯾا

هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ

شزﻮﻣآ یﺎﻫترﺎﻬﻣ -1 112/6

128/6 104/1

124/08

38/2 43/3

34/7 35/8

-2/6 -2/3

0/01 0/02

ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ -2 46/9

55/7 42/8

51/5 15/01 17/2

14/4 15/5

-3/6 -2/5

0/000 0/01

ﺶﻘﻧ یﺎﻔﯾا یﺎﻫترﺎﻬﻣ -3 15/3

17/2 13/5

16/8 5/7

6/3 5/1

6/1 -2/1 -2/5

0/03 0/013

درﻮﺧزﺎﺑ ﻪﺋارا -4 27/04

31/6 24/5

26/7 9/9

12/1 10/03 10/6

-27 -0/9 0/007 0/3

ﻮﺠﺸﻧاد ﺎﺑ ﻂﺑاور -5 33/09

37/01 28/4

35/5 11/4

13/5 11/1

13/4 -2/08 -2/5

0/03 0/01

ﯽﺑﺎﯾزرا -6 27/9

32/1 24/1

30/2 10

9/8 8/9

10/03 -2/66 -2/7

0/008 0/007

یاﻪﻓﺮﺣ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ -7 5/2

6/3 5

6/08 2/7

2/7 2/2

2/7 -2/5 -1/8

0/01 0/06

(6)

نازرورﺎﮐ هﺎﮔﺪﯾد زا نﺎﮐدﻮﮐ و ﯽﻠﺧاد مﻮﺳ و مود لﺎﺳ نارﺎﯿﺘﺳد یاﻪﻓﺮﺣ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﯽﺒﺴﻧ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻊﯾزﻮﺗ -2 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ

هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد

هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد

ﻞﺣاﺮﻣ هﺎﮔرﺎﮐ زا ﻞﺒﻗ

هﺎﮔرﺎﮐ زا ﺪﻌﺑ هﺎﮔرﺎﮐ زا ﻞﺒﻗ

هﺎﮔرﺎﮐ زا ﺪﻌﺑ

رﺎﯿﺘﺳد یاﻪﻓﺮﺣ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ (ﺪﺻرد)

(ﺪﺻرد) (ﺪﺻرد)

(ﺪﺻرد)

هﺪﻨﻨﮐ ﮏﻤﮐ -1 60/3

70/5 50

63/6

سﺮﺘﺳد رد -2 66/9

81/8 65

77/3

بﻮﺧ نﺎﮔهﺪﻨﻫد شزﻮﻣآ -3 40

60/5 35

45/5

نارﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ ماﺮﺘﺣا -4 69/7

75 61/7

81/8

بﻮﺧ ﺶﻘﻧ یﺎﻔﯾا -5 50/3

56/8 36/7

50

ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺖﺤﺗ داﺮﻓا رد (ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ)رﻮﺤﻣ 7 سﺎﺳاﺮﺑ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ -3 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ

یرﺎﻣآ ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ

(±SD) رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا

ﻪﻠﺣﺮﻣ زا ﻞﺒﻗ

زا ﺪﻌﺑ زا ﻞﺒﻗ

زا ﺪﻌﺑ t راﺪﻘﻣ

P-Value

هﺎﮔرﺎﮐ

127/3 37/3

41/09 -3/41

0/001

54/5 14/9

16/7 -4/35

0/000

17/1 5/6

6/2 -3/1

0/002

30/1 10/03

11/8 -2/76

0/008

36/5 11/5

13/4 -3/04

0/003

31/5 9/8

9/8 -3/64

0/000

6/2 2/5

2/7 -3/09

0/002

ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺶﺨﺑ ﮏﯿﮑﻔﺗ ﻪﺑ ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ یاﺮﺟا زا ﺪﻌﺑ و ﻞﺒﻗ رﻮﺤﻣ 7 سﺎﺳاﺮﺑ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ -4 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ

ﺺﺧﺎﺷ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ

(±SD) رﺎﯿﻌﻣ فاﺮﺤﻧا

هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻠﺧاد

نﺎﮐدﻮﮐ ﯽﻠﺧاد

نﺎﮐدﻮﮐ t راﺪﻘﻣ

P-Value

ﻪﻠﺣﺮﻣ زا ﻞﺒﻗ زا ﺪﻌﺑ

زا ﻞﺒﻗ زا ﺪﻌﺑ

هﺎﮔرﺎﮐ ﯽﻠﺧاد

نﺎﮐدﻮﮐ ﯽﻠﺧاد

نﺎﮐدﻮﮐ

131/02

107/6 124/4

38/7 46/1

34/3 36/8

-2/33 -2/48

0/02 0/01

52/6 44/7

55/9 15/03 18/3

14/7 15/4

-2/17 -3/93

0/03 0/000

16/8 14/2

17/4 5/7

6/9 5/3

5/7 -1/56 -2/96

0/1 0/004

30/8 25/4

29/5 10/3

12/4 9/3

11/4 -2/06 -2/09

0/04 0/03

35/2 31/7

37/6 11/5

13/5 11/4

13/4 -1/53 -2/52

0/1 0/01

31/3 25/5

31/6 10/2

11/2 8/6

8/6 -2/03 -3/63

0/04 0/000

6/05 5/1

6/3 2/6

2/9 2/3

2/6 -1/69 -2/62

0/09 0/01

(7)

ﺎـﺑ ﻪـﮐ دﻮـﻤﻧ ﻪـﻈﺣﻼﻣ ناﻮـﺗﯽﻣ قﻮـﻓ لوﺪـﺟ ﻪــﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ،ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﯽـﺷزﻮﻣآ هﺎـﮔرﺎـﮐ یراﺰـﮔﺮـﺑ یرﺎـﻣآ رادﯽـﻨﻌﻣ توﺎــﻔﺗ ﺎﺑ ﺎﻫترﺎﻬﻣ یاﺮﺑ تازﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ

،ﮏﯿﮑﻔﺗ ﻪﺑ نﺎﮐدﻮﮐ و ﯽﻠﺧاد یﺎﻫﺶﺨﺑ رد هﺎﮕﺸﻧاد ود ﺮﻫ رد .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا

ﺚﺤﺑ ندﻮـﺑ ﺮـﺛﻮﻣ یاﺮـﺑ ﻪـﮐ ﺖـﺷاد ﺮﻃﺎــﺧ ﻪﺑ ار ﻪﺘﮑﻧ ﻦﯾا ﺪﯾﺎﺑ نﺎــﮔﺪﻧﺮﯿﮔدﺎﯾ ﺪﯾﺎﺑ نارﺎﯿﺘﺳد و ﯽﮑﺷﺰﭘ نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد ،یﺮﯿﮔدﺎﯾ لﻮــﺻا و ﺪـﻋاﻮﻗ ﯽﮑـﺷﺰﭘ شزﻮـﻣآ و ﺪﻧﻮـﺷ بﻮـﺴﺤﻣ ﻎﻟﺎـﺑ رد ﺮﺿﺎﺣ لﺎﺣ رد ﻪﻧﺎﻔﺳﺄﺘﻣ .ﺪﯾﺎﻤﻧ ﺐﯿﻘﻌﺗ ار ﻦﯿﻐﻟﺎﺑ یﺮﯿﮔدﺎﯾ .دﻮـﺷﯽﻤﻧ اﺮـﺟا ﻪـﺸﯿﻤﻫ ﻪـﺘﮑﻧ ﻦـﯾا رﻮــﺸﮐ ﯽﮑﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ رد ﻪـﮐ ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﯽـﻤﯾﻮﻘﺗ ﻦﯿﻐﻟﺎــﺑ ﻞﺻا رد ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ نﺎﮔﺪﻧﺮﯿﮔدﺎﯾ هﺪـﻧورﺶﯿﭘ غﻮــﻠﺑ و ﻦﯿﻧاﻮﻗ ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ دﻮﺧ یﺮﯿﮔدﺎﯾ هرود لﻮﻃ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ یﺎﻫﺶﺨﺑ نارﺎﯿﺘﺳد ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺪﻨﺷﺎﺑﯽﻣ ﯽﺳرد ﺚﺣﺎﺒﻣ ﯽﻨﯿﻟﺎـﺑ شزﻮـﻣآ مﺪـﻘﻣ ﻂـﺧ رد هﺪــﻨﻫد شزﻮﻣآ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻪﮐ ﻦـﯿﺑ طﺎـﺒﺗرا ﺖـﯾﻮﻘﺗ ﺐـﺟﻮﻣ ﻪـﮐ ﯽـﻟﻮﺻا ﺎــﺑ ﺪﯾﺎﺑ ﺪﻧراد راﺮﻗ ﻪﺘـﺷاد ﻞﻣﺎـﮐ ﯽﯾﺎﻨـﺷآ ﺪﻧﻮـﺷﯽﻣ ﻮﺠــﺸﻧاد و هﺪﻨﻫد شزﻮﻣآ .(9)ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺖـﺳا هداد نﺎــﺸﻧ نﺎﮕﯿﺸﯿﻣ هﺎﮕﺸﻧاد رد ﯽﺳرﺮﺑ ﮏﯾ ﺞﯾﺎﺘﻧ یﺮﯿـﮔدﺎـﯾ ﺮـﺑ ﯽـﺘﺒﺜﻣ ﺎــﻣا ﻢﮐ ﺮﺛا بﻮﺧ نﺎﮔﺪﻨﻫد شزﻮﻣآ ﻪﮐ .ﺪﻧراد نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد نارﺎﯿﺘـﺳد ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫﯽـــﯾﺎﻧاﻮﺗ ﯽــــﺳرﺮﺑ ﻦـــﯾا ﻖﺒﻃ ﻪـﺑ ﺎـﻣا دراﺪـﻧ نﺎﯾﻮﺠـﺸﻧاد دﺮــــﮐﻞﻤﻋ یور یﺮﺛا ﻪﻧﻮﮔ ﭻﯿﻫ عﻮــﻧ ﻦـــﯾا شزرا ،ﻮــــﺠﺸﻧاد و رﺎﯿﺘﺳد ﺮﺗﺶﯿﺑ سﺎﻤﺗ ﻞﯿﻟد دﻮـﺷﯽﻣ بﻮـﺴﺤﻣ ﻮﺠــﺸﻧاد رﺎﮐﻢﻫ ﻪﮐ یدﺮﻓ ﻂﺳﻮﺗ ﺲﯾرﺪﺗ ﺢـــﺿاو رﺎﯿـﺴﺑ یو یﺮﯿـﮔدﺎـﯾ رد (near-peer teaching) ﺶـﻧاد یور رﺎﯿﺘـﺳد ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎـﻫﯽﯾﺎﻧاﻮﺗ ﻦـﯿﻨﭼ ﻢــﻫ .ﺖﺳا ﻂـﺳﻮﺗ ﻊﻣﺎـﺟ تﺎــﻧﺎﺤﺘﻣا زا هﺪﺷ ﺐﺴﮐ تاﺮﻤﻧ و نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد .(1)ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﺖﺒﺜﻣ ﺮﯿﺛﺎﺗ نازرورﺎﮐ هﺎـﮔرﺎـﮐ یراﺰــﮔﺮﺑ زا ﻞﺒﻗ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ شزﻮـــﻣآ ﺖـﯿﻔﯿﮐ یاﺮـﺑ هﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑ ،ﯽـﺷزﻮﻣآ ﻂـــﺳﻮﺗ (هﺎﮕــﺸﻧاد ود ﺮــﻫ رد)ﺶــﺨﺑ ود ﺮــﻫ نارﺎﯿﺘــﺳد یراﺰـﮔﺮـﺑ زا ﺪـﻌﺑ هﺪـﺷ ﺐـﺴﮐ هﺮــﻤﻧ زا ﺮﺗﻦﯿﯾﺎﭘ ،نازرورﺎﮐ ﺎـﺑ نارﺎﯿﺘـﺳد ﺮـﮕﯾد یﻮـﺳ زا .ﺖــﺳا هدﻮﺑ ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ

و ﻪﺘــﺷاﺪﻧ ﯽــﻧاﺪﻨﭼ ﯽﯾﺎﻨــﺷآ ﯽﻨﯿﻟﺎـــﺑ ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ یاﺮــﺑ ﺲـــﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﯽـﺷزﻮﻣآ هﺎـﮔرﺎـﮐ یراﺰـﮔﺮـﺑ ﺲــﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ زﺎﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ نارﺎﯿﺘﺳد حﺮﻃ ﻪﮐ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ ناﻮﺗﯽﻣ ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻦﯾﺪﺑ .دﻮﺑ هﺪﺷ ﺎﻫنآ رد ﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﻦـﯾا ﻢــﯿﻠﻌﺗ یاﺮﺑ ﯽﻤﺳر ﯽﺷزﻮﻣآ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎﯾ سرد نﺎﺸﻧ ﺎﻫﯽﺳرﺮﺑ ﻪﮐ ﯽﺗرﻮﺻ رد دراﺪﻧ دﻮﺟو نارﺎﯿﺘﺳد یاﺮﺑ و ﯽـﺷزﻮﻣآ یﺎﻫﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ یور ﺎﻫرﻮﺸﮐ ﺮﯾﺎﺳ رد ﻪﮐ ﺪﻨﻫدﯽﻣ یﺎﻫترﺎﻬﻣ دﻮﺒﻬﺑ و ﺖﯾﻮﻘﺗ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ نارﺎﯿﺘﺳد یاﺮﺑ ﯽﻤﯿﻠﻌﺗ نوﺪــﻣ یﺎﻫﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪـﻧﻮﮔ ﻦـﯾا یاﺮـﺟا ﻦـﯿﻨﭼ ﻢـﻫ و ﺲـﯾرﺪﺗ هﺪـﺷ ﯽﺻﺎـﺧ ﺪﯿﮐﺎــﺗ ﺰﯿﻧ یرﺎﯿﺘﺳد ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ لﻮﻃ رد ﯽﺷزﻮﻣآ .(6)ﺖﺳا یاﺮﺑ نارﺎﯿﺘﺳد ندﺮﮐ هدﺎﻣآ ﯽﻌﻗاو شزرا ﺮﮕﯾد ترﺎﺒﻋ ﻪﺑ نﻻﻮﺌـﺴﻣ ﻂـﺳﻮﺗ هﺪـﻨﻫد شزﻮـﻣآ ﮏــﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ دﻮﺧ ﺶﻘﻧ

(8)ﺖـﺳا هﺪــﺷ هداد نﺎﺸﻧ ،ﺎﯿﻧد ﺮﺳﺎﺗﺮﺳ رد ﯽﮑﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ نﻮــﻨﻓ شزﻮـﻣآ ﺖﻬـﺟ ﯽـﺷزﻮﻣآ یﺎﻫﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﯽـﺣاﺮﻃ ﺮـﺑ و زا دﻮـﺟﻮﻣ زﺎـﯿﻧ ﺶﺠﻨـﺳ سﺎـﺳاﺮﺑ نارﺎﯿﺘـﺳد ﻪــﺑ ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮕـﺸﻧاد رد .(10)ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺪﯿﮐﺎـﺗ ،یرﺎﯿﺘــﺳد هرود یاﺪﺘﺑا یﺎﻫترﺎﻬـــﻣ یﺎـﻫرﻮﺤﻣ مﺎـﻤﺗ رد تازﺎـﯿﺘﻣا ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ناﺮـﯾا ،ﺶـﻘﻧ یﺎـﻔﯾا ،ﯽﻃﺎـﺒﺗرا ،شزﻮـﻣآ یﺎﻫترﺎﻬــﻣ ﻞﻣﺎﺷ ﺲﯾرﺪﺗ تﺎـﯿﺻﻮﺼﺧ و ﯽﺑﺎـﯾزرا ،ﻮﺠــﺸﻧاد ﺎﺑ ﻂﺑاور ،درﻮﺧزﺎﺑ ﻪﺋارا .دﻮﺑ ﻪﺘﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ یراﺰﮔﺮﺑ زا ﺪﻌﺑ ،یاﻪﻓﺮﺣ ﺶـﯾاﺰﻓا ﺐــﺟﻮﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ ﻦﯾا هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕﺸﻧاد رد 5 رد هﺪــﻨﻫد شزﻮﻣآ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نارﺎﯿﺘﺳد ﺶﻘﻧ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﺎــﺑ ﻂﺑاور ،ﺶﻘﻧ یﺎﻔﯾا ،ﯽــﻃﺎﺒﺗرا ،شزﻮﻣآ یﺎﻫترﺎﻬﻣ رﻮﺤﻣ .دﻮﺑ هﺪﺷ ﯽﺑﺎﯾزرا و ﻮﺠﺸﻧاد ﯽـﺸﺨﺑﺮﺛا ﺶـﯾاﺰﻓا ﺐﺒـﺳ ﯽــﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ ﻦﯾا یراﺰﮔﺮﺑ ﻦـﯿﻨﭼ ﻢـﻫ و هﺪـﻨﻫد شزﻮـﻣآ ﮏـﯾ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ رﺎﯿﺘــﺳد ﺶﻘﻧ (ﺶـﺨﺑ ود ﺮــﻫ رد)هﺎﮕﺸﻧاد 2 رد نازرورﺎﮐ ﺖﯾﺎﺿر ﺶﯾاﺰﻓا ﺮـﻈﻧ ﻪـﺑ ﻪــﮐ یرﻮﻃ ﻪﺑ دﻮﺑ هﺪﺷ نارﺎﯿﺘﺳد ﯽﺷزﻮﻣآ ﺶﻘﻧ زا زا ﺪـﻌﺑ نارﺎﯿﺘــﺳد ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یاﻪﻓﺮﺣ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺎﻫنآ ﻪــﺠﯿﺘﻧ ﻪﮐ ﻪﺘﺷاد یاهﺪﻨﯾاﺰﻓ ﺪﺷر ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮔرﺎﮐ رد ﺖﮐﺮﺷ ﺖــﺳا هدﻮﺑ ناﺮﯿﮔاﺮﻓ یﺮﯿﮔدﺎﯾ رد هﺪﻧزرا و ﺖﺒﺜﻣ تاﺮﯿﺛﺎﺗ نآ درﻮﻣ رد نارﺎﯿﺘﺳد زا ﺖﯾﺎﻤﺣ نوﺪﺑ ﻪﮐ ﺖﻔﮔ ناﻮﺗﯽﻣ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ

(8)

ﺎـﻫیﺪﻨﻤﻧاﻮﺗ ﺶــﯾاﺰﻓا ﻖﯾﺮﻃ زا ﯽﺘﺣ ،ﺎﻫنآ ﯽﺷزﻮﻣآ دﺮﮐﻞﻤﻋ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﺖﯾﻮﻘﺗ ﻪﺑ ردﺎﻗ نارﺎﯿﺘﺳد ،ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ یﺎﻫﺖﯿﺣﻼﺻ و ﺮـﺑ هوﻼـﻋ ﺎﻫﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﻦـﯾا رد .(4)دﻮـﺑ ﺪــﻨﻫاﻮﺨﻧ دﻮﺧ ﺲﯾرﺪﺗ ،ﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﺲـﯾرﺪﺗ ﺮـﺑ ﺪﯾﺎـﺑ ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﻪــﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺰﯿـﻧ ﯽـﻫوﺮﮔ رﺎـﮐ ﺖــﯾﻮﻘﺗ و نارﺎﯿﺘــﺳد ﺖـــﯾاﺪﻫ و یﺮﺒﻫر ﺲــــﯾرﺪﺗ یاﺮــﺑ ﯽــﺷزﻮﻣآ یﺎﻫﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ .دﻮـــــﺷ ﺪﯿﮐﺎــﺗ رﻮــﻃ ﻪـﺑ نارﺎﯿﺘـﺳد یاﺮــــﺑ ﺪﯾﺎـﺑ (Teaching to teach) ﺶــﻘﻧ ﺮــﯿﯿﻐﺗ مﺎﮕﻨﻫ ﻪــﺑ نارﺎﯿﺘﺳد اﺮﯾز ﺪﻧﻮﺷ راﺰﮔﺮﺑ مواﺪﻣ نازرورﺎـﮐ ﺮــﺑ ترﺎﻈﻧ و ﺲـﯾرﺪﺗ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ دﻮﺧ دﺮﮐ ﻞﻤﻋ و ﺪﻧﻮــﺷﯽﻣ یدﺎﯾز رﺎﯿﺴﺑ باﺮﻄﺿا رﺎﭼد ،ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ یﺎﻫﺶﺨﺑ رد یﺮﯿــﮔدﺎـﯾ ﻪـﺑ ﯽـﻧاواﺮﻓ یﺎـﻫزﺎﯿﻧ زﻮـﻨﻫ دﻮـﺧ ﻪـﮐ ﯽﻟﺎـﺣ رد .(2)ﺪﻧراد و ﺲــﯾرﺪﺗ یﻮــﮕﻟا ،نارﺎﯿﺘــﺳد ﻪــﮐ ﺖـــﺳا هﺪـﺷ ﺖـﺑﺎﺛ ﻪـﮐ ﺪـﻨﻫدﯽﻣ ﻪﻌــﺳﻮﺗ ﻖﯾﺮﻃ 3 زا ار دﻮﺧ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ و نازﻮﻣآرﺎــﮐ)ناﺮﯿــﮔاﺮــﻓ ﺮﯾﺎــﺳ ﻪﺑﺎـــﺸﻣ -1 :زا ﺪﻨﺗرﺎـﺒﻋ هﺪﻫﺎـﺸﻣ (ﺪﯿﺗﺎـﺳا)ار دﻮــﺧ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ هﺪﻨﻫد شزﻮﻣآ (نازرورﺎﮐ یﺎـﻫرﺎﺘﻓر یاﺮـﺑ ﺶـﻘﻧ یﺎـﻔﯾا ناﻮـﻨﻋ ﻪــﺑ ﺎﻫنآ زا و ﺪﻨﻨﮐﯽﻣ ﻢـﯿﺗ ناﺮﺒـﻫر ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ -2 ﺪﻨﯾﺎــﻤﻧﯽﻣ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﺧ ﺲﯾرﺪﺗ ،یرﺎــﮐ ﻒﯾﺎﻇو و ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﻪﺑﺮﺠﺗ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ نﺎﻣز ﻢﻫ ﯽﺷزﻮﻣآ ﺎـﺑ هاﺮـﻤﻫ ﯽﺗرﺎـﻈﻧ یﺎـﻫﺶﻘﻧ یﻮـﺳ ﻪـﺑ ﺶـﯾاﺮﮔ ﻪــﺑ رﻮﺒﺠﻣ یﺎﻫﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ -3 ﺪﻧﻮـــﺷﯽﻣ ﺲـﯾرﺪﺗ (ﺶـﻘﻧ یﺎـﻔﯾا ﺎـﯾ)مﺎـﺠﻧا ﯽــﺷزﻮﻣآ ﺪـﻨﯾآﺮﻓ و یرﻮـﺌﺗ ترﻮـﺻ ﻪـﺑ ﯽﻤـﺳر ﯽـﺷزﻮﻣآ .(2)دﻮـﺷ لوا ﻢــﺴﯿﻧﺎﮑﻣ 2 زا ﺖﯾﺎﻤﺣ ﺎﯾ ﺖﯾﻮﻘﺗ ﺐﺒﺳ ﺪﻧاﻮﺗﯽﻣ کرد ناﺰﯿـﻣ ﺶﻧارﺎـﮑﻤﻫ و (11)(Apter)ﺮﺘــﭘا ،1988 لﺎﺳ رد هﺪـﻨﻫد شزﻮـﻣآ ناﻮــﻨﻋ ﻪﺑ دﻮﺧ ﺶﻘﻧ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار نارﺎﯿﺘﺳد .ﺪﻧداد مﺎﺠﻧا و ﺲـﯾرﺪﺗ ﻪـﮐ ﺪـﻧدﻮﺑ ﺪـﻘﺘﻌﻣ نارﺎﯿﺘـﺳد ﺶــﻫوﮋﭘ ﻦﯾا رد ﻪـﺑ ار ﯽﯾﺎـﯾاﺰﻣ ،ﯽﮑـﺷﺰﭘ نﺎﯾﻮﺠـﺸﻧاد یاﺮـﺑ ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ شزﻮﻣآ ﺎـﻫﯽﻤﻈﻧﯽﺑ ﺶﻫﺎــﮐ (1 :زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﻪـﮐ ﺖـــﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ لﺎﺒﻧد ﺲــﯾرﺪﺗ ﯽـــﻤﺳر تﺎﺴﻠﺟ لﻮﻃ رد هﺪــﺷ دﺎﺠﯾا یﺎﻫﻪﻔﻗو و نآ ﻪـﺠﯿﺘﻧ رد ﻪــﮐ تاﺪﻬﻌﺗ ﯽﻀﻌﺑ زا نارﺎﯿﺘﺳد یزﺎﺳدازآ (2 شزﻮـﻣآ ﻪـﺑ ار یﺮـﺗﺶﯿﺑ نﺎـﻣز ﺎــﺗ دﻮﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ردﺎﻗ رﺎﯿﺘﺳد و ﯽﯾﺎـﻤﻨﻫار و ﻢﯿﻘﺘـﺴﻣ هﺪﻫﺎـﺸﻣ ﺶــﯾاﺰﻓا (3 ﺪﻫد صﺎﺼﺘﺧا ﯽــﻤﻠﻋ ﺖــﺌﯿﻫ یﺎﻀﻋا یﻮﺳ زا ﺲـــﯾرﺪﺗ درﻮــﻣ رد ﺖﯾاﺪﻫ ﺲـــﯾرﺪﺗ تﺎـﺴﻠﺟ یاﻮـﺘﺤﻣ یاﺮـﺑ ﻖـﯿﻗد رﺎﺘﺧﺎـﺳ دﺎـﺠﯾا (4

ﺪــﻧداد نﺎﺸﻧ ⁽¹²⁾نارﺎﮑﻤﻫ و (Bing-You)ﻮﯾﮓﻨﯿﺑ .نارﺎﯿﺘﺳد یﺎـﻀﻋا ﻪـﺑ نﺎﯾﻮﺠـﺸﻧاد ﻂــﺳﻮﺗ ﮏﺑﺪﯿﻓ و درﻮﺧزﺎﺑ ﻪﺋارا ﻪﮐ ﺎـﻫنآ ﻂـﺳﻮﺗ هﺪــﺷ ﺐﺴﮐ تاﺮﻤﻧ ﺖﯾﻮﻘﺗ ﺐﺟﻮﻣ ،ﯽﻤﻠﻋ ﺖﺌﯿﻫ ﯽﻫﺎـﮔآ ﻪـﮐ ﺖــﺳا هﺪﺷ ﺖﺑﺎﺛ ﺰﯿﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد .دﻮﺷﯽﻣ ﺎـﺑ ﻪـﻄﺑار رد نازرورﺎــﮐ ﻂﺳﻮﺗ درﻮﺧزﺎﺑ ﻪﺋارا زا نارﺎﯿﺘﺳد یﺎﻫترﺎﻬــﻣ و شﺮـﮕﻧ ﺖـﯾﻮﻘﺗ ﺐـﺟﻮﻣ ،ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ .ددﺮﮔﯽﻣ نارﺎﯿﺘﺳد ﺲﯾرﺪﺗ ﺎـﺑ .ﺖـﺳا هدﻮــﺑ ﺰﯿﻧ ﯽﯾﺎﻫﺖﯾدوﺪﺤﻣ یاراد ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ راﺰـﺑا ﻦﯾﺮﺗﺮﺒـﺘﻌﻣ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ OSTE نﻮـﻣزآ ﻪــﮐ نآ دﻮﺟو هﺪـﺷ ﻪﺘﺧﺎﻨـﺷ نارﺎﯿﺘـﺳد ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ ﺲﯾرﺪﺗ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﺶﺠﻨﺳ رﻮـﻀﺣ ﻪـﮐ نآ ﻞـﯿﻟد ﻪـﺑ OSTE مﺎــﺠﻧا زا ﺎﻣا (13 و10)ﺖﺳا یدﺎﯾز نﺎﻣز ﻦﯿﻨﭼ ﻢﻫ و ﻂﯾاﺮﺷ یاراد رﺎﯿﺘﺳد ﺮﻔﻧ 60 ﻞﻗاﺪﺣ ،دﻮـﺑ یروﺮـﺿ هﺪـﺷ دراﺪﻧﺎﺘـﺳا یﻮﺠـﺸﻧاد شزﻮــﻣآ یاﺮﺑ .ﺪﺷ ﯽﺷﻮﭘﻢﺸﭼ دﻮﺑ ﺎﻔﯾا دﻮﺧ ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺶﺠﻨﺳ راﺰﺑا ﻊﻗاو ﺪﯿﻔﻣ ،نﺎﮔﺪﻨﻫد ﺦﺳﺎﭘ ﻂﺳﻮﺗ نآ ﺖﺣار ﻞﯿﻤﮑﺗ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻪﮐ ﯽﯾﺎـﻘﺗرا دﻮــﺧ ﺖﯾﻮﻘﺗ رد ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ نﺎﮔﺪﻨﻫد شزﻮﻣآ یاﺮﺑ نﺪﺷ رﺎﺒﺘﻋا ﻦﺘﺷاد ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ،ﺎـﻫﺶﺨﺑ مﺎﻤﺗ یاﺮﺑ ﯽــﻨﯿﻟﺎﺑ رﺎﺒﺘﻋا و ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎـﻫرﺎﺘﻓر ﯽـﺸﺨﺑﺮﺛا ﺶﺠﻨـﺳ رد ﯽﯾﺎـﯾﺎﭘ و لﻮــﻃ رد نارﺎﯿﺘﺳد ﺶﺧﺮﭼ ﺮﮕﯾد یﻮﺳ زا .(9)ﺪﯾدﺮﮔ بﺎﺨﺘﻧا ﻪـــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﯾا رد شرﻮـﺗ ﻞﻣﺎـﻋ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ یرﺎﯿﺘـﺳد هرود رد ندﺮﮐ ﺖﻗد ﺎﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ لﻮﻃ رد ﻪﮐ ﺪﺷﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﯽﻌـﺳ ﯽـﺷزﻮﻣآ هﺎـﮔرﺎـﮐ رد ﺖﮐﺮﺷ یاﺮﺑ نارﺎﯿﺘﺳد بﺎﺨﺘﻧا رد و یرﺎﯿﺘـﺳد ﺶـﺧﺮﭼ ﻪـﻨﯿﻣز رد یاهﺪــﻤﻋ تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﺎﺗ ﺪﺷ .دﻮﺸﻧ دﺎﺠﯾا شرﻮﺗ ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻪـﺑ ﺲـﯾرﺪﺗ لﻮــﺻا شزﻮﻣآ ﻪﮐ ﺖﻔﮔ ﺪﯾﺎﺑ ﻪﺻﻼﺧ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺪﻫاﻮﺧ ﺪﯿﻔﻣ ﯽﮑﺷﺰﭘ نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد و نارﺎﯿﺘﺳد یاﺮﺑ نارﺎﯿﺘﺳد ﺪﻨﺗرﺎـﺒﻋ ﻪﮐ ﺪﻧﻮﺷﯽﻣ حﺮﻄﻣ ﺎﺟ ﻦﯾا رد ﯽﻤﻬﻣ تﻻاﻮﺳ ﺎﻣا دﻮﺑ دﻮﺒﻬـــﺑ ار دﻮـﺧ ﺲـﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ نارﺎﯿﺘـﺳد ﺮـﮔا -1 :زا ؟ﺪــﺷ ﺪﻫاﻮﺧ ﺖﯾﻮﻘﺗ ﺰﯿﻧ ﺎﻫنآ ﯽﻫﺎﮕﺸﻧاد دﺮﮐ ﻞﻤﻋ ﺎﯾآ ﺪﻨﺸﺨﺑ بﻮــﺴﺤﻣ بﻮـــﺧ هﺪـﻨﻫد شزﻮـﻣآ ﮏـﯾ ﻪـﮐ ﯽﻧارﺎﯿﺘـﺳد ﺎـﯾآ ﺪﻨﺘـﺴﻫ رادرﻮـﺧﺮﺑ ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ زا و ﺪﻧﻮﺷﯽﻣ و ﺪﻨـﺸﺨﺑ دﻮﺒﻬـﺑ ار ناﺮﯿـﮔاﺮــﻓ ﯽﻫﺎﮕﺸﻧاد دﺮﮐﻞﻤﻋ ﺪﻨﻧاﻮﺗﯽﻣ

(9)

ﺎﯾآ ؟ﺪﻧﻮﺷ ﺎﻫنآ ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ و یﺮﯿﮔدﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ هﺪــﻨﻫد شزﻮﻣآ ﻪﮐ ﯽﻧارﺎﯿﺘﺳد ﺎﺑ یرﺎﮐﻢﻫ و ناﺮﯿﮔاﺮﻓ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و دروﺎﺘـﺳد نﺪـﺷ ﺮﺘﻬـﺑ ﺐـﺟﻮﻣ ،ﺪﻧﻮــﺷﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ ﯽﺑﻮﺧ عﻮــﻧ ﻪﭼ ؟دﻮﺷﯽﻣ نارﺎﻤﯿﺑ زا ﯽﻧﺎﻣرد ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ ﺖﺒﻗاﺮﻣ هدزﺎﺑ و نارﺎﯿﺘــﺳد یﺮﯿـﮔدﺎـﯾ و ﺲـﯾرﺪﺗ ﺖـﯾﻮﻘﺗ ﺐﺒـﺳ ﯽـﺗﻼﺧاﺪﺗ .(14)؟دﻮﺷﯽﻣ ﯽﮑﺷﺰﭘ نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد یﺎﻫهﺎﮕــﺸﻧاد رد ﺢـﯿﺤﺻ یراﺰـﮔﺖـﺳﺎﯿﺳ ﮏـﯾ ناﻮـﻨﻋ ﻪﺑ هﺪﻨﻫد شزﻮﻣآ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ نارﺎﯿﺘﺳد ﺶﻘﻧ ﺪﯾﺎﺑ ،رﻮﺸﮐ ﯽﮑﺷﺰﭘ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺖﯿﻤﻫا ﺎﺑ نارﺎﮑﻤﻫ و ﯽﮑﺷﺰﭘ نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد یاﺮﺑ یاﺮــﺑ ﯽﻤــﺳر ﯽــﺷزﻮﻣآ یﺎــﻫهرود یراﺰـــﮔﺮـﺑ و دﻮـﺷ ترﻮـﺻ مواﺪــﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ نارﺎﯿﺘﺳد ﺖﻬﺟ ﺲﯾرﺪﺗ یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﺐـﺳﺎﻨﻣ یﺎـﻫشور زا ،ﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﻦـﯾا ﺖـﯾﻮﻘﺗ یاﺮــﺑ و دﺮﯿﮔ ﺐـﺳﺎﻨﻣ یﺎـﻫهار و نارﺎﯿﺘــﺳد ﺲﯾرﺪﺗ ﯽﺸﺨﺑﺮﺛا ﯽﺑﺎﯾشزرا .دﻮﺷ هدﺎﻔﺘﺳا نارﺎﯿﺘﺳد ﻪﺑ ﮏﺑﺪﯿﻓ و درﻮﺧزﺎﺑ ﻪﺋارا

ﻊﺑﺎﻨﻣ 1- Stern DT., Williams BC., Gill A., Gruppen LD., Wolliscroft JO., Grum CM. Is There a relationship between attending physicians’ and resident’s teaching skills and students’

Examination scores? Acad. Med., 2000, 75:

1144-1146.

2- Wipf JE., Orlander JD., Anderson JJ. The effect of a teaching skills course on interns’ and students’ evaluations of their resident-teachers, Acad Med, 1999, 74: 938-942.

3- Dunnington GL., DaRosa D. A prospective randomized trial of a residents-as-teachers training program, Acad Med, 1998, 73: 696-700.

4- Edwards JC., Kissling GE., Brannan JR., Plauche WC., Marier RL. Study of teaching residents how to teach, Journal of Medical Education, 1988, 63: 603-610.

5- Morrison EH., Hafler JP. Yesterday a learner, Today a teacher too: residents’ as teachers in 2000, Pediatrics, 2000, 105(1 supplement): 238-241.

6- Busari JO., Prince K JAH, Scherpbier A., Vleuten V., Essed G. How residents perceive their teaching role in the clinical setting: a qualitative study, Medical Teacher, 2002, 24: 57- 61.

7- Katz NT., McVarty L. Residents teaching medical students: Incentive program, Acad Med, 2002, 77(5): 468.

8- Schexnayder S., Allen R., Doyle L.

Training the masses: A resident teaching skills workshop during housestaff orientation, Acad Med, 2002, 77(5): 464-465.

9- Copeland HL., Hewson Mariana G.

Developing and testing an instrument to measure the effectiveness of clinical teaching in an academic medical center, Acad Med, 2000, 75, No.2: 161-166.

10- Prislin MD., Fitzpatrick C., Giglio M., Lie D., Radecki S. Initial experience with a multi- station objective structured teaching skills evaluation, Acad Med, 1998, 73: 1116-1118.

11- Apter A., Metzger R., Glassroth J.

Residents’ perception of their role as teachers, Acad Med, 1988, 63: 900-905.

12- Bing-You RG., Greenberg LW., Wiederman BL., Smith CS. A randomized multicenter trial to improve resident teaching with written feedback, teaching and learning in medicine, 1997, 9(1): 10-13.

13- Schol Sandrina, A Multiple-station test of the teaching skills of general practice preceptors in flanders, Belgium, Acad Med, 2001, 76: 176- 180.

14- Marrison EH., Rucker L., Prislin MD., Castro Cs. Lack of Correlation of residents’

academic performance and teaching skills, The American Journal of Medicine, 2000, 109: 238- 240.

(10)

Determination of the Effect of Teaching Skills Workshop on the Quality of Residents’ Teaching

I II III

*S.K. Soltani Arabshahi, MD A. Ajami, MD S. Siabani, MD

Abstract

Studies show that residents play an important role in teaching medical students and as there is a large number of contact hours among them, they are assumed as the leaders of educational team.

So developing teaching skills, being familiar with innovative teaching methods, knowing how to increase the educational efficacy, providing teaching objectives and educational spiral are the necessities of residency programs. The purpose of the present study was to determine the effect of teaching skills workshop on the teaching role of residents at Iran and Kermanshah Universities of Medical Sciences to promote residents’ teaching skills. In this quasi-experimental study a self- administered Likert type scale questionnaire was given to target population in pediatrics and internal medicine wards. After the pilot study, the questionnaire was distributed among interns of these two clinical wards in both universities. Then, the randomized selected residents of these two clinical settings participated in an 8-hour workshop, and then 2-3 months after the workshop, the interns again completed the questionnaire and the data were gathered. In the first stage, 164/67 interns of Iran/Kermanshah University of Medical Sciences completed the questionnaire. Then 37/16 of second and third year residents of Pediatrics and Internal medicine of Iran/Kermanshah University of Medical Sciences attended the workshop. In the second stage, 56/44 interns of Iran/Kermanshah University of Medical Sciences completed the questionnaire. There was a significant difference between the mean group ratings for all of the teaching skills characteristics in both universities(P=0.001). The overall teaching skills in Iran University of Medical Sciences significantly increased and 5 categories of teaching skills in Kermanshah University of Medical Sciences except “Giving Feedback” and

“Professional Characteristics” also increased after the workshop. Overall teaching effectiveness of residents increased after the workshop. Increasing scores of interns about residents’ teaching skills after the workshop revealed that training programs and teaching skills courses for residents should be performed as formal instructional residency programs. Also, a need assessment should be done to develop such a course to improve residents’ teaching skills.

Key Words: 1) Teaching skills 2) Clinical teaching 3) Resident 4) Clinical setting

I) Associate Professor of Internal Medicine. Educational Development Center. Iran University of Medical Sciences and Health Services, Tehran, Iran(*Corresponding Author).

II) General Practitioner. Educational Development Center. Iran University of Medical Sciences and Health Services, Tehran, Iran.

III) General Practitioner. Educational Development Center. Kermanshah University of Medical Sciences and Health Services, Kermanshah, Iran.