ناﺮﯿﮔاﺮﻓ هﺎﮔﺪﯾد زا رﺎﻤﯿﺑ و ﮏﺷﺰﭘ طﺎﺒﺗرا یراﺮﻗﺮﺑ یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﯽﺳرﺮﺑ هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ و ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد رد ﺪﯿﺗﺎﺳا و (زرورﺎﮐ-زﻮﻣآرﺎﮐ)ﯽﮑﺷﺰﭘ
I ﯽﻫﺎﺸﺑﺮﻋ ﯽﻧﺎﻄﻠﺳ ناﺮﻣﺎﮐﺪﯿﺳ ﺮﺘﮐد*
II ﯽﻤﺠﻋ ﺎﺘﯾزآ ﺮﺘﮐد
III ﯽﻧﺎﺑﺎﯿﺳ ﺎﯾﺮﺛ ﺮﺘﮐد
هﺪﯿﮑﭼ
زور رﻮـﻃ ﻪـﺑ ﯽﮑـﺷﺰﭘ ﻪـﻓﺮﺣ رد رﺎـﻤﯿﺑ ﺎـﺑ طﺎـﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬــﻣ ﺖﯿﻤﻫا ،ﺮﯿﺧا لﺎﺳ 20 ﯽﻃ یﺎﻫﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﺎـﯿﻧد ﺮـﺳﺎﺗﺮﺳ رد ﯽﮑـﺷﺰﭘ یﺎﻫهﺪﮑــﺸﻧاد و ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺪﯿﮐﺄﺗ درﻮﻣ ﯽﻧوﺰﻓا هﺪـﯿﭽﯿﭘ رﺎـﺘﻓر ﯽـﻋﻮﻧ ﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﻪـﻧﻮﮔ ﻦــﯾا ﻪﮐ ﺎﺟ نآ زا .ﺪﻨﻨﮐﯽﻣ اﺮﺟا ﻪﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد ﯽﺷزﻮﻣآ ﻦـﯾا زا فﺪــﻫ .ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ رادرﻮﺧﺮﺑ ﯽﺻﺎﺧ ﺖﯿﻤﻫا زا ﺰﯿﻧ نآ شزﻮﻣآ شور ،ﺪﻧﻮﺷﯽﻣ بﻮﺴﺤﻣ و ناﺮـﯾا هﺎﮕــﺸﻧاد ﯽﺷزﻮﻣآ ﺰﮐاﺮﻣ رد ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﯽﺳرﺮﺑ ﺶﻫوﮋﭘ یوﺎـﺣ ﺎـﻔﯾا دﻮـﺧ یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺶـﺳﺮﭘ ،ﯽـﻠﯿﻠﺤﺗ ـ ﯽــﻔﯿﺻﻮﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد .ﺖﺳا هدﻮﺑ هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ و ﺪـﺷ ﯽـﺣاﺮﻃ تﺮـﮑﯿﻟ سﺎـﯿﻘﻣ سﺎـﺳاﺮﺑ یاﻪـﺒﺗر لاﺆــﺳ 25 و ﮏﯿﻓاﺮﮔﻮﻣد تﺎﻋﻼﻃا (نﺎــﻧز ،نﺎﮐدﻮﮐ ،ﯽﺣاﺮﺟ ،ﯽﻠﺧاد)ﯽﻠﺻا ﺶﺨﺑ 4 رد دﺎﺘﺳا و زرورﺎﮐ ،زﻮﻣآرﺎﮐ یور ﯽﺸﯾﺎﻣزآ یﺎـﻔﻟآ)ﯽـﭘﺎـﯾﺎﭘ ﺐـﯾﺮﺿ و ﯽـﯾاﻮﺘﺤﻣ ﯽـﯾاور .دﻮــﺑ بﻮﻠﻄﻣ ﺪﺣ رد یرﻮﺻ ﯽﯾاور ﻪﮐ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺮﮐذ یﺎﻫﺶﺨﺑ رد دﺎﺘﺳا و زرورﺎﮐ ،زﻮﻣآرﺎﮐ داﺪﻌﺗ .ﺪﺷ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﺰﯿﻧ (P=0/015 و %45 خﺎﺒﻧوﺮﮐ 30 و 61 ،63 هﺎـﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕــﺸﻧاد رد و ﺮﻔﻧ 14 و 127 ،185 ﺐﯿﺗﺮﺗ ﻪﺑ ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد رد هﺪﺷ ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ دﺎﺘـــﺳا 45 و (زرورﺎـﮐ و زﻮﻣآرﺎـﮐ)ﯽﮑـﺷﺰﭘ ﺮﯿـﮔاﺮـﻓ 446 ﯽـﻠﮐ رﻮـﻃ ﻪـﺑ .دﻮـﺑ ﺮـﻔﻧ (زرورﺎﮐ و زﻮﻣآرﺎﮐ)ﯽﮑﺷﺰﭘ ناﺮﯿﮔاﺮﻓ هوﺮﮔ ﺮﻈﻧ .ﺪﻧداد ﻞﯾﻮﺤﺗ و هدﺮﮐ ﻞﯿﻤﮑﺗ ار ﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ نﻮﻣاﺮﯿـﭘ ﺞﯾﺎـﺘﻧ رﻮـﺤﻣ .ﺪـﯾدﺮﮔ جاﺮﺨﺘــﺳا ﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ سﺎﺳاﺮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد 2 رد ﺪﯿﺗﺎﺳا ﺰﯿﻧ و ﻪـﻨﯿﻣز رد ﺪﻧارﻮﺨـﺴﭘ و ﻦــﯾﺮﻤﺗ ،رﺎﻤﯿﺑ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا یراﺮﻗﺮﺑ یﺎﻫهﻮﯿﺷ و ﯽﺷزﻮﻣآ فاﺪﻫا دﻮﺟو شزﻮـﻣآ ناﺰﯿـﻣ ،نارﺎﯿﺘـﺳد و ﺪﯿﺗﺎـﺳا زا ﺪﻧارﻮﺨــﺴﭘ ﺖﻓﺎﯾرد ،رﺎﻤﯿﺑ زا هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ لﺎﺣ حﺮﺷ
،ﺎﻫترﺎﻬــﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا و ﺲﯾرﺪﺗ هﻮﯿﺷ ،ﯽﻧﺎﺘﺳرﺎﻤﯿﺑ یﺎﻫﺶﺨﺑ زا ﮏﯾ ﺮﻫ رد ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ هﺎﮕـﺸﻧاد 2 زا هﺪـﻣآ ﺖــﺳد ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ درﻮﻣ ﺮﻫ رد ﻪﮐ دﻮﺑ ﻪﺘﻓرﺶﯿﭘ و ﻪﯾﺎﭘ یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ و ﺺﺨــﺸﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ فاﺪﻫا هﺎﮕﺸﻧاد ود ﺮﻫ رد ،هﺪﻣآ ﺖﺳد ﻪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳاﺮﺑ .ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و هﺪـﻨﮐاﺮﭘ ﺎــﻫشزﻮﻣآ .ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟو ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﯽﺳرد ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ یاﺮﺑ ﯽﻧوﺪﻣ .دﻮﺑ ﯽﺑﺎﯾزرا و ﯽﻤﻠﻋ یاﻮﺘﺤﻣ ،ﺲﯾرﺪﺗ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ یﺎﻫهﻮﯿﺷ ﺮﻈﻧ زا نوﺪﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ حﺮﻃ نوﺪﺑ هﺎـﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕـﺸﻧاد رد ﻪـﮐ ﺪﯿـﺳر ﺮــﻈﻧ ﻪﺑ ﻪﯾﺎﭘ و یدﺮﻓ ﻦﯿﺑ یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد .ﺪﻧراد ﯽﮑﺷﺰﭘ ناﺮﯿﮔاﺮﻓ هوﺮﮔ ﺎﺑ یﺮﺗﺶﯿﺑ سﺎﻤﺗ ﺪﯿﺗﺎﺳا ﺲﯾرﺪﺗ – 3 رﺎﻤﯿﺑ و ﮏﺷﺰﭘ طﺎﺒﺗرا – 2 ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ – 1 :ﺎﻫهژاوﺪﯿﻠﮐ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺶﺨﺑ – 4
.(3692 :ﺖﺒﺛ هرﺎﻤﺷ)ﺖﺳا هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﺸﻫوﮋﭘ ﺖﻧوﺎﻌﻣ ﯽﻟﺎﻣ ﺖﯾﺎﻤﺣ ﺖﺤﺗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا (لﻮﺌﺴﻣ ﻒﻟﻮﻣ*)ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﯾا ﯽﻧﺎﻣرد ـ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﮑﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ ﻪﻌﺳﻮﺗ و تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺰﮐﺮﻣ ،ﯽﻠﺧاد یﺎﻫیرﺎﻤﯿﺑ رﺎﯿﺸﻧاد (I .ناﺮﻬﺗ ،ناﺮﯾا ﯽﻧﺎﻣرد ـ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﮑﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ ﻪﻌﺳﻮﺗ و تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺰﮐﺮﻣ ،ﯽﻣﻮﻤﻋ ﮏﺷﺰﭘ (II .هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ ﯽﻧﺎﻣرد ـ ﯽﺘﺷاﺪﻬﺑ تﺎﻣﺪﺧ و ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﮑﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ ﻪﻌﺳﻮﺗ و تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﺰﮐﺮﻣ ،ﯽﻣﻮﻤﻋ ﮏﺷﺰﭘ (III
ﻪﻣﺪﻘﻣ ﻪـﺑ ﻪـﮐ ﺖــﺳا ﯽﻨﺘﺧﻮﻣآ یﺎﻫترﺎﻬﻣ زا یاﻪﻋﻮﻤﺠﻣ طﺎﺒﺗرا ﻪــﯾﺎﭘ ﯽﻨﯿﻟﺎـﺑ ترﺎﻬـﻣ ﮏـﯾ ناﺮﻈﻧﺐﺣﺎـﺻ زا یرﺎﯿـﺴﺑ دﺎـﻘﺘﻋا ﯽﻃﺎــﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬـــﻣ ﻪـﮐ ﺪـﻨﭼ ﺮـﻫ .(1)دﻮـﺷﯽﻣ بﻮـﺴﺤﻣ یﺮـــﯿﮔدﺎـﯾ و ﯽـــﻫددﺎﯾ ﺖﯿﻠﺑﺎـﻗ ،ﺪﻨﺘـﺴﻫ هﺪــﯿﭽﯿﭘ یﺎﻫرﺎﺘﻓر .ﺪﻧراد ﻪــــﻌﻟﺎﻄﻣ 180 ﯽـــــــﻔﯿﮐ یﺪـــﻨﺑﻪﺟرد رد Aspergren یﺎﻫترﺎﻬــﻣ یﺮﯿــﮔدﺎــﯾ و ﯽـــــﻫددﺎﯾ یور هﺪـــﺷ مﺎـﺠﻧا یﺎﻫترﺎﻬـﻣ شزﻮـﻣآ ﻪـﮐ داد نﺎـﺸﻧ ﯽﮑــﺷﺰﭘ رد ﯽـــﻃﺎﺒﺗرا ﺪـــــﺷﺎﺒﻧ تﺪـــــﻣ هﺎـــﺗﻮﮐ ﻪـــﮐ ﯽـــــﺗرﻮﺻ رد ﯽﻃﺎـﺒﺗرا نﺎﮑـــﺷﺰﭘ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ناﺰـــﯿﻣ رد ﺮﯿـﯿﻐﺗ ﺐـﺟﻮﻣ ﺪـﻧاﻮﺗﯽﻣ .(2)دﻮﺷ یاﺮــﺑ شزﻮــﻣآ ﻦــﯾا ﻪــﮐ ﺪـــــﺷ هداد نﺎـﺸﻧ ﻦـﯿﻨﭼﻢﻫ ﺮـــﺛﺆﻣ ﯽـﻣﻮﻤﻋ نﺎــــﮑﺷﺰﭘ هزاﺪــــﻧا ﻪـﺑ ﺰﯿـﻧ نﺎـﺼﺼﺨﺘﻣ .(3)ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ ﯽﯾﺎﻬـﻨﺗ ﻪـﺑ ﻪـﺑﺮﺠﺗ ﻪـﮐ ﺖـﺷاد ﺮﻃﺎـﺧ ﻪــﺑ ار ﻪﺘﮑﻧ ﻦﯾا ﺪﯾﺎﺑ رﺎـﺘﻓر و ﺎـﻫتدﺎﻋ ﺪــﻧاﻮﺗﯽﻣ ﻪﭼ ﺮﮔا و ﺖﺴﯿﻧ ﯽﺑﻮﺧ رﺎﮔزﻮﻣآ ﺪـﺑ و بﻮـﺧ یﺎـﻫتدﺎﻋ ﻦــﯿﺑ ،ﺪﻫد راﺮﻗ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ار ﮏﺷﺰﭘ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﻪﮐ ﺪﻧاهداد نﺎﺸﻧ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ .ﺪﻨﮐﯽﻤﻧ دﺎﺠﯾا یﺰﯾﺎﻤﺗ ﺎـﺑ هاﺮـﻤﻫ ﯽﻧﺎــﻣز هرود ﮏﯾ لﻮﻃ رد ﻪﮐ ﯽﺗرﻮﺻ رد ﯽﻃﺎﺒﺗرا .ﺪﻧﺎﻣ ﺪﻫاﻮﺧ ﺮﯿﯿﻐﺗ نوﺪﺑ ﺪﺷﺎﺒﻧ شزﻮﻣآ ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ترﺎﻬﻣ ﮏﯾ رد ﻂﻠﺴﺗ ﺐﺴﮐ یاﺮﺑ یروﺮﺿ یاﺰﺟا یاﺮــﺟا هﺪﻫﺎـﺸﻣ ،ترﺎﻬـﻣ ﺪــــﻨﻣمﺎﻈﻧ و ﻖـﯿﻗد ﻒـﯿﺻﻮﺗ :زا ،رادفﺪــﻫ تﺎﯿﯾﺰﺟ ﺮﮐذ ﺎﺑ ﻖﯿﻗد و ﻦﺷور ،ﺪﻧارﻮﺨﺴﭘ ،ترﺎﻬﻣ ﻦــﯿﻘﻠﺗ و راﺮـﮑﺗ ،ترﺎﻬـﻣ یاﺮـﺟا رد ﻪـﺑﺮﺠﺗ ﺐـﺴﮐ و ﻦـﯾﺮﻤﺗ .ترﺎﻬﻣ یﺎﻫترﺎﻬـــﻣ -1 :زا ﺪﻨﺗرﺎـﺒﻋ ﯽﻃﺎـﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬـﻣ عاﻮـﻧا
یﺎﻫترﺎﻬـــــــﻣ -2 ،(Content Skills)ﯽــــــﯾاﻮﺘﺤﻣ
یﺎﻫترﺎﻬــــــــﻣ -3 ،(Process Skills)ﺪـــــــﻨﯾآﺮﻓ
.(Perceptual Skills)ﯽﮐاردا یﺮﺗﺶﯿﺑ یدﺮﻓ ﻦﯿﺑ ﻪﺒﻨﺟ یﺪﻨﯾآﺮﻓ و ﯽﯾاﻮﺘﺤﻣ یﺎﻫترﺎﻬﻣ .ﺪﻧراد ﺐــﻠﻏا هزوﺮﻣا ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ یﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ رد .دﻮﺷﯽﻣ ﺲﯾرﺪﺗ یﺪﻨﯾآﺮﻓ ترﺎﻬﻣ اﺮـﭼ ﻪـﮐ ددﺮـﮔﯽـﻣ حﺮـﻄﻣ لاﺆــــﺳ ﻦـــــﯾا ﺎﺟ ﻦـــﯾا رد
ﺖــــــﯿﻤﻫا یاراد رﺎـــﻤﯿﺑ و ﮏـــــﺷﺰﭘ طﺎــﺒﺗرا ﺖـــــﯿﻔﯿﮐ ﻪـﮐ ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﺮــــﮐذ ﻞــــﯿﻟد 6 ﻪـﻄﺑار ﻦــﯾا رد ؟ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ ﺮــﺑ ﺖــﺒﺜﻣ تاﺮــﺛا -2 رﺎــﻤﯿﺑ ﺖﯾﺎــﺿر -1 :(4)زا ﺪﻨﺗرﺎــﺒﻋ زا رﺎـــﻤﯿﺑ یوﺮﯿــﭘ -3 رﺎـــــﻤﯿﺑ زا ﺖــــﺒﻗاﺮﻣ دروآﺖــﺳد رﺎﻤﯿﺑ ﻪـــﯿﺟﻮﺗ یاﺮﺑ مزﻻ نﺎﻣز ﺶﻫﺎﮐ -4 ﮏﺷﺰﭘ تارﻮﺘﺳد دﺮــﮐﻞﻤﻋ زا ﺖﺒﺜﻣ ﯽﺑﺎﯾزرا -6 نﺎﮑﺷﺰﭘ زا تﺎﯾﺎﮑﺷ ﺶﻫﺎﮐ -5 .ﮏﺷﺰﭘ ﯽﻃﺎـﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬـﻣ شزﻮــﻣآ یاﻮـــﺘﺤﻣ ﺎﺑ ﻪـــﻄﺑار رد نﺎــﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ یﺎﻫﻪـﯿﺻﻮﺗ سﺎـﺳاﺮﺑ ﻪـــــﮐ ﺖــــﻔﮔ ﺪــــﯾﺎﺑ لﺎــﺳ رد ﯽـــﻧﺎﻬﺟ ﺖـــﺷاﺪﻬﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ناور ﺖﺷاﺪﻬﺑ ﺶﺨﺑ یﺎﻫترﺎﻬـــﻣ)ﻪـﯾﺎﭘ هوﺮـﮔ 2 ﻪـﺑ ﯽﻃﺎـﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ،1993 ،تﺎــــــﻋﻼﻃا یروآدﺮــــــﮔ یﺎﻫترﺎﻬـــﻣ ،یدﺮـﻓ ﻦـــــﯿﺑ و (رﺎــــﻤﯿﺑ شزﻮـﻣآ و تﺎـــﻋﻼﻃا ﻪــــــﺋارا یﺎــــﻫترﺎﻬﻣ یرﺎـﮐﻢﻫ ﺐـــﻠﺟ یاﺮـــــﺑ مزﻻ یﺎــــﻫترﺎﻬﻣ)ﻪــــﺘﻓرﺶﯿﭘ هﮋــــﯾو ﻂــــﯾاﺮﺷ رد ﻪـــــﯾﺎﭘ یﺎﻫترﺎﻬﻣ دﺮﺑرﺎﮐ ،رﺎــــﻤﯿﺑ تﻻﻼــﺘﺧا ،توﺎـﻔﺘﻣ ﮓـﻨﻫﺮﻓ و نﺎـﺑز ﺎـﺑ یﺎـﻫهوﺮﮔ ﺪــــﻨﻧﺎﻣ یﺪــــﻨﺑﻢﯿﺴﻘﺗ (لﻻ و اﻮـــــﻨﺷﺎﻧ ،ﺎـــﻨﯿﺑﺎﻧ نارﺎﻤﯿﺑ ،یﺰـــﻐﻣ ﺮـﻫ رد نﺎﮑـﺷﺰﭘ ﻪـــﮐ هﺪــــﺷ ﻪـﯿﺻﻮﺗ ﻦـﯿﻨﭼﻢــﻫ .دﻮﺷﯽﻣ دﺮــــﮐﻞﻤﻋ ﺐـــﺟﻮﻣ ﻪـﮐ ﯽــــﺑﻮﻠﻄﻣ یﺎــﻫرﺎﺘﻓر ﯽـــﮕﻨﻫﺮﻓ ﻪــﺋارا و ﻦـﯾوﺪﺗ ار دﻮـــــﺷﯽﻣ ﮓـﻨﻫﺮﻓ نﺎـﻤﻫ یاﺮـﺑ بﻮـﺧ .(5)ﺪﻨﻨﮐ ﻪـــﻣﺎﻧﺮﺑ رﻮـﺸﮐ ﯽﮑـﺷﺰﭘ یﺎﻫهﺪﮑـﺸﻧاد رد ﻪـﮐ ﺎـﺟ نآ زا یﺎــــﻫترﺎﻬﻣ ﺲــــﯾرﺪﺗ و شزﻮــﻣآ یاﺮـــــــﺑ ﯽــــﺳرد ﯽـــﺳرﺮﺑ فﺪـــﻫ ﺎـﺑ ﺶـﻫوﮋﭘ ﻦـﯾا ،دراﺪـﻧ دﻮـﺟو ﯽﻃﺎـﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬـــﻣ ﯽﻨﯿﻟﺎــــﺑ شزﻮــﻣآ و ﺲـــــﯾرﺪﺗ ﯽــــﮕﻧﻮﮕﭼ و 1 ﭗــــﯿﺗ هﺎﮕﺸﻧاد 2 رد (ﻪـــﺘﻓرﺶﯿﭘ و ﻪـــﯾﺎﭘ)ﯽــــﻃﺎﺒﺗرا و زﻮـــﻣآرﺎﮐ)ﯽــــــﮑﺷﺰﭘ ناﺮﯿـﮔاﺮـﻓ ﺮـﻈﻧ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ 2 ﺞــــــــﯾﺎﺘﻧ زا ﺎﺗ ﺪــــﺷ مﺎﺠﻧا ﯽـــﻨﯿﻟﺎﺑ ﺪــﯿﺗﺎﺳا و (زرورﺎﮐ ﻦــــــــﯾوﺪﺗ ﺖـــــﻬﺟ موﺰـــﻟ ترﻮـــﺻ رد ناﻮــــــﺘﺑ نآ دﻮــﺟﻮﻣ ﻊــــﺿو حﻼـــﺻا ﺎـﯾ ﯽــــﺷزﻮﻣآ یﺎـــــﻫﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ترﺎﻬـﻣ 5 تازﺎــــﯿﺘﻣا ﻦــــــﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻦﯿﻨﭼﻢﻫ .دﺮـــﮐ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮــﻣ هﺎﮕﺸﻧاد 2 ناﺮﯿﮔاﺮﻓ ﻦﯿﺑ رد ﯽﻠﺻا ﯽـــﻃﺎﺒﺗرا .ﺪﺷ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ
ﯽﺳرﺮﺑ شور درﻮـﻣ ﻪــﻌﻣﺎﺟ (ﯽﻠﯿﻠﺤﺗ و ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ) ﯽﻌﻄﻘﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺪﯿﺗﺎﺳا و نازرورﺎﮐ و نازﻮﻣآرﺎﮐ مﺎﻤﺗ ﻞﻣﺎﺷ ﺶﻫوﮋﭘ (نﺎــﻧز و نﺎــﮐدﻮﮐ ،ﯽــﺣاﺮﺟ ،ﯽــﻠﺧاد)ﯽـــﻠﺻا ﺶـﺨﺑ 4 رد و ناﺮــﯾا ﯽﮑــﺷﺰﭘ مﻮــﻠﻋ هﺎﮕـــﺸﻧاد ﻪـﻌﺑﺎﺗ یﺎﻫنﺎﺘـﺳرﺎﻤﯿﺑ .ﺖﺳا هدﻮﺑ هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ
دﻮـﺑ (Census)یرﺎﻤﺷﺮﺳ شور ﺎﻫهداد یروآﻊﻤﺟ شور
.ﺖﻓﺮﮕﻧ ترﻮﺻ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﻢﺠﺣ ﻦﯿﯿﻌﺗ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺶــﯿﭘ)ﯽــﺸﯾﺎﻣزآ ﻪـــﻌﻟﺎﻄﻣ نداد مﺎـﺠﻧا یاﺮـﺑ اﺪـــﺘﺑا رد بﺎـﺨﺘﻧا یﺮﯿـﮔﻪــﻧﻮﻤﻧ ﺖﻬﺟ ،ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻞﮐ %10 لدﺎﻌﻣ (ﺶﻫوﮋﭘ .ﺪﻧﺪﺷ ،ﺎـﻔﯾا دﻮــﺧ یاﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ ﻖــﯾﺮﻃ زا ﺎﻫهداد یروآﻊـــﻤﺟ و ﯽﻨﯿﻟﺎـﺑ ﺶـﺨﺑ ،ﻞـﯿﺼﺤﺗ ﻞـﺤﻣ هﺎﮕـﺸﻧاد)ﻪﻣﺎﻨــﺳﺎﻨﺷ یوﺎﺣ ﯽـﮕﻧﻮﮕﭼ و یﺮﯿـﮔدﺎــﯾ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تﻻاﺆﺳ و (ﯽﻠﯿﺼﺤﺗ ﻊﻄﻘﻣ ترﻮــﺻ ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ یﺎﻫﺶﺨﺑ رد ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ .ﺖﻓﺮﮔ ،ﯽﮑــﺷﺰﭘ ناﺮﯿﮔاﺮﻓ زا ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺪﯿﺗﺎﺳا ﻪﻣﺎﻧﺶﺳﺮﭘ زا ﯽﺘﻤـــﺴﻗ 5 یﺪﻨﺑﻪـﺟرد سﺎـﯿﻘﻣ سﺎـﺳاﺮﺑ و ﺪـﺷ ﯽـﺣاﺮﻃ .ﺪﺷ ﯽﻫدزﺎﯿﺘﻣا دﺎﯾز رﺎﯿﺴﺑ ﺎﺗ ﻢﮐ رﺎﯿﺴﺑ بﻮـﻠﻄﻣ ﺪـﺣ ﻪـﺑ ﯽـﯾاﻮﺘﺤﻣ ﯽـﯾاور ،ﯽــﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد یﺎــﻔﻟآ)ﺪـﯾدﺮﮔ ﻦـﯿﯿﻌﺗ ﻪﻣﺎﻧﺶـﺳﺮﭘ ﯽﯾﺎـﯾﺎﭘ ﺐـﯾﺮﺿ و ﺪﯿـﺳر .(P=0/015 و 0/45 خﺎﺒﻧوﺮﮐ ﯽــﯾاور ،ﯽﯾﻮﮔﺦﺳﺎﭘ رد ﯽﺸﯾﺎﻣزآ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﯽﺘﺣار ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺪﯿﺳر ﺮﻈﻧ ﻪﺑ بﻮﻠﻄﻣ ﺰﯿﻧ یرﻮﺻ و ﯽـﻧاواﺮﻓ ﻊــﯾزﻮﺗ یﺎﻫلوﺪﺟ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﯽﻔﯿﺻﻮﺗ رﺎﻣآ ﺎـﻫهداد ﻞـﯿﻠﺤﺗ و ﺪـﺷ ﻪـﺋارا رادﻮـﻤﻧ و یرﺎــﻣآ یﺎﻫﺺﺧﺎﺷ ترﻮــــﺻ t-test و Chi2 یرﺎـــﻣآ یﺎـــﻫنﻮﻣزآ ﻂـــﺳﻮﺗ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮـﻈﻧ رد 0/05 ﺎـﻫنﻮﻣزآ مﺎـﻤﺗ رد ﺎــﻔﻟآ یﺎﻄﺧ)ﺖﻓﺮﮔ
SPSS راﺰـﻓامﺮﻧ ﻂـﺳﻮﺗ هﺪــﺷ جاﺮﺨﺘﺳا تﺎﻋﻼﻃا مﺎﻤﺗ .(ﺪﺷ
.ﺪﯾدﺮﮔ ﻞﯿﻠﺤﺗ و یروآﻊﻤﺟ
ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪـﺑ ناﺮـﯾا هﺎﮕـﺸﻧاد رد دﺎﺘـﺳا و زرورﺎــﮐ ،زﻮﻣآرﺎﮐ داﺪﻌﺗ و 61 ،63 هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕﺸﻧاد رد و ﺮﻔﻧ 14 و127 ،185 ﺐﯿﺗﺮﺗ هﺎﮕـﺸﻧاد ﺪﯿﺗﺎـﺳا ﯽــﻠﯿﻣﯽﺑ و یرﺎﮐﻢﻫ مﺪﻋ)ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﻔﻧ 30
.(دﻮﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا رد ناﺮﯾا و (زرورﺎـﮐ و زﻮﻣآرﺎــﮐ)ﯽﮑﺷﺰﭘ ﺮــﯿﮔاﺮﻓ 446 عﻮﻤﺠﻣ رد ﻞـﯾﻮﺤﺗ و هدﻮـﻤﻧ ﻞـﯿﻤﮑﺗ ار ﺎﻫﻪﻣﺎﻧﺶـﺳﺮﭘ ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ دﺎﺘﺳا 45 .ﺪﻧداد هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕﺸﻧاد رد و ﺪﯿﺗﺎﺳا زا %50 ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد رد ﺶــﺨﺑ رد هرود عوﺮـﺷ رد ﻪـﮐ ﺪـﻧدﺮﮐ ﺮـﮐذ ﺪﯿﺗﺎـﺳا زا %51 رﺎﻤﯿﺑ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا یراﺮﻗﺮﺑ یﺎﻫشور و ﯽﺷزﻮﻣآ فاﺪﻫا ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ
رادﻮـﻤﻧ)ﺖـﺳا هﺪـﺷ هداد حﺮــﺷ نازرورﺎﮐ و نازﻮﻣآرﺎﮐ یاﺮﺑ .(1 هرﺎﻤﺷ
فاﺪﻫا ﺢﯿﺿﻮﺗ ناﺰﯿﻣ ﯽﺒﺴﻧ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻊﯾزﻮﺗ -1 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ
هﺎﮔﺪﯾد زا نﺎﯾﻮﺠﺸﻧاد ﻪﺑ رﺎﻤﯿﺑ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا یراﺮﻗﺮﺑ یﺎﻫهﻮﯿﺷ و ﯽﺷزﻮﻣآ هﺎﮕﺸﻧاد ﺐﺴﺣﺮﺑ ﯽﻤﻠﻋ ﺖﺌﯿﻫ یﺎﻀﻋا
رد ﯽﮑـﺷﺰﭘ ناﺮﯿﮔاﺮﻓ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ لﺎﺣ حﺮﺷ ﺖﯿﻤﻫا هﺪــﺷ هداد نﺎـﺸﻧ 3 و 2 هرﺎﻤـﺷ یﺎـﻫرادﻮﻤﻧ رد هﺎﮕـﺸﻧاد 2 ﺪﻘﺘﻌﻣ ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﻤﻠﻋ ﺖﺌﯿﻫ یﺎﻀﻋا .ﺖﺳا زا ﺶـﯿﺑ نازﻮﻣآرﺎــﮐ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ لﺎﺣ حﺮﺷ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﻂــﺳﻮﺗ هﺪـــﺷ ﻪـﺘﻓﺮﮔ لﺎـﺣ حﺮـﺷ و ﺲـﮐ ﭻـﯿﻫ یاﺮـﺑ ﻪـﻤﻫ ﺖـــﯿﻤﻫا ﯽـــﻨﯿﻟﺎﺑ نارﺎﯿﺘـﺳد یاﺮـﺑ ﻪــﻤﻫ زا ﺶﯿﺑ نازرورﺎﮐ .دراد هﺎـﺸﻧﺎﻣﺮﮐ ﯽﮑـﺷﺰﭘ مﻮـﻠﻋ هﺎﮕـﺸﻧاد ﯽــﻤﻠﻋ ﺖﺌﯿﻫ یﺎﻀﻋا نازﻮﻣآرﺎـﮐ ﻂـﺳﻮﺗ هﺪـﺷ ﻪــﺘﻓﺮﮔ لﺎﺣ حﺮﺷ ﻪﮐ ﺪﻧدﻮﺑ ﺪﻘﺘﻌﻣ ﻂـﺳﻮﺗ هﺪـﺷ ﻪـﺘﻓﺮﮔ لﺎــﺣ حﺮﺷ و ﺪﯿﺗﺎﺳا یاﺮﺑ ﻪﻤﻫ زا ﺶﯿﺑ .ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﺖﯿﻤﻫا ﺲﮐ ﭻﯿﻫ یاﺮﺑ ﻪﻤﻫ زا ﺶﯿﺑ نازرورﺎﮐ
51 50 49 50
0 10 20 30 40 50 60
هﺪﺷ هداد ﺢﻴﺿﻮﺗ هﺪﺸﻧ هداد ﺢﻴﺿﻮﺗ
هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد
هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ لﺎﺣ حﺮﺷ ﺖﯿﻤﻫا ﯽﺒﺴﻧ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻊﯾزﻮﺗ -2 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ
ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ یﺎﻫﺶﺨﺑ رد ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ نﺎﻨﮐرﺎﮐ یاﺮﺑ زرورﺎﮐ و زﻮﻣآرﺎﮐ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﻤﻠﻋ ﺖﺌﯿﻫ یﺎﻀﻋا هﺎﮔﺪﯾد زا ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد رد روژﺎﻣ
هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ لﺎﺣ حﺮﺷ ﺖﯿﻤﻫا ﯽﺒﺴﻧ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻊﯾزﻮﺗ -3 هرﺎﻤﺷ رادﻮﻤﻧ
ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ یﺎﻫﺶﺨﺑ رد ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ نﺎﻨﮐرﺎﮐ یاﺮﺑ زرورﺎﮐ و زﻮﻣآرﺎﮐ ﻂﺳﻮﺗ ﯽﻤﻠﻋ ﺖﺌﯿﻫ یﺎﻀﻋا هﺎﮔﺪﯾد زا هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد رد روژﺎﻣ
ﻪـــــــﺋارا درﻮــــــــــﻣ رد ﺮــــــﺿﺎﺣ ﻪــــــﻌﻟﺎﻄﻣ رد ناﺮـــﯿﮔاﺮﻓ زا هﺪــﺷ ﻪـــﺘﻓﺮﮔ لﺎـــﺣ حﺮــــﺷ ﺪـــﻧارﻮﺨﺴﭘ ﺮـــــﺑ ﻪـــــﮐ ﺪـــــــﺷ حﺮــــﻄﻣ ﯽـــــﺗﻻاﻮﺌﺳ ،ﺪــﯿﺗﺎﺳا و ،1 هرﺎـــــﻤﺷ لوﺪـــــﺟ رد هﺪــــﺷ ﺖــــﺒﺛ ﺞـــﯾﺎﺘﻧ سﺎﺳا زا ﯽـــــــﻤﯿﻧ ﻪــــــﺑ ﮏـــــــﯾدﺰﻧ ناﺮــــــﯾا هﺎﮕـــﺸﻧاد رد .ﺪــــﻧدﻮﺑ هدﺮـﮑﻧ ﺖــــــﻓﺎﯾرد یﺪــــﻧارﻮﺨﺴﭘ نازﻮـــﻣآرﺎﮐ هدﻮــﺑ %20 زا ﺮــﺗﻢﮐ نازرورﺎـﮐ درﻮـﻣ رد ناﺰـــــﯿﻣ ﻦـــﯾا .ﺖﺳا ناﺮـــﯾا هﺎﮕــــﺸﻧاد رد ﻪــــــﮐ ﺪــــــﺳرﯽﻣ ﺮــــــﻈﻧ ﻪﺑ ﺪـــــﯿﺗﺎﺳا ﯽــــــﺘﺳﺮﭘﺮـــﺳ و ترﺎـﻈﻧ ﺖـــﺤﺗ نازﻮﻣآرﺎـﮐ رﻮـﻣا ﺎـﺑ سﺎـﻤﺗ ﻞـــــﯿﻟد ﻪــــــﺑ ﺰــــﯿﻧ زرورﺎﮐ و هدﻮـــﺒﻧ رﺎﯿﺘـﺳد ﻪــﺟﻮﺗ درﻮـــــﻣ ﺮــــــﺗﺶﯿﺑ رﺎــــــﻤﯿﺑ ﯽـــﻧﺎﻣرد ﺖـــــﻓﺎﯾرد یﺮــﺗﺶﯿﺑ ﺪـــــﻧارﻮﺨﺴﭘ یو زا ﻦﯾاﺮﺑﺎـﻨﺑ ﺖـﺳا .ﺪﻨﮐﯽﻣ ﻪـــــــﺑ ﺪــــــــﯿﺗﺎﺳا هﺎـــــــــﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎــــــﮕﺸﻧاد رد رد زﻮـــﻣآرﺎﮐ و هدﺮـــﮐ ﻪــــﺟﻮﺗ ﺮـــــﺗﺶﯿﺑ زﻮــــــﻣآرﺎﮐ راﺮــﻗ رﺎﯿﺘـــﺳد ﯽـــﺒﺴﻧ ﻪــــﺟﻮﺗ درﻮــــﻣ هﺎﮕـﺸﻧاد ﻦـــﯾا .ﺖــﺷاد ار دﻮـــﺧ ﺪﻧارﻮﺨـﺴﭘ هﺎـﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎـــــﮕﺸﻧاد ﺪـــــﯿﺗﺎﺳا یﺎﻫترﺎﻬــﻣ یﺮﯿــﮔدﺎـــﯾ ﺮـﺑ ﺮـــــﯿﺛﺎﺗ ﻦـــــﯾﺮﺗﺶﯿﺑ یاراد ﺪـــــــﯿﺗﺎﺳا ﺎـــــﻣا ﺪـــــﻨﺘﺴﻧادﯽﻣ ناﺮـــــﯿﮔاﺮـﻓ ﯽﻃﺎـﺒﺗرا یاراد ار رﺎــــــــﯿﺘﺳد ﺪـــــــﻧارﻮﺨﺴﭘ ناﺮـــﯾا هﺎﮕـــﺸﻧاد هدﺮـﮐ نﺎـﯿﺑ ﺎﻫترﺎﻬـﻣ یﺮــﯿﮔدﺎـﯾ ﺮــﺑ ﺮـــﯿﺛﺎﺗ ﻦــــﯾﺮﺗﺶﯿﺑ .ﺪﻧدﻮﺑ
ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ نﺎﻨﮐرﺎﮐ ﻂﺳﻮﺗ هﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ لﺎﺣ حﺮﺷ درﻮﻣ رد ﺪﻧارﻮﺨﺴﭘ ﻪﺋارا ﯽﺒﺴﻧ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻊﯾزﻮﺗ -1 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﯾا
هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ
ﻪﻃﻮﺑﺮﻣ ﯽﺷزﻮﻣآ نﺎﻨﮐرﺎﮐ دﺎﺘﺳا
رﺎﯿﺘﺳد ﺮﺗﻻﺎﺑ لﺎﺳ یﻮﺟﺶﻧاد
ﺲﮐﭻﯿﻫ دﺎﺘﺳا
رﺎﯿﺘﺳد ﺮﺗﻻﺎﺑ لﺎﺳ یﻮﺟﺶﻧاد
ﺲﮐﭻﯿﻫ
دﺎﺘﺳا/ﻮﺟﺶﻧاد (ﺪﺻرد)
(ﺪﺻرد) (ﺪﺻرد)
(ﺪﺻرد) (ﺪﺻرد)
(ﺪﺻرد) (ﺪﺻرد)
(ﺪﺻرد)
زﻮﻣآرﺎﮐ 14/6
20 3/8
56/8 39/7
14/3 9/5
46
زرورﺎﮐ 22/8
44/9 3/1
33/1 21/3
36/1 4/9
54/1
دﺎﺘﺳا 28/6
85/7 7/1
7/1 73/3
33/3 3/3
13/3
1/8 6/6 22/4
28/5 17/7
42/1
3/8 2/4 54/2
18/4
0 10 20 30 40 50 60
ﺶﺨﺑ ﺲﯿﯾر دﺎﺘﺳا رﺎﯿﺘﺳد یﻮﺟﺶﻧاد ﺮﺗﻻﺎﺑ لﺎﺳ
ﺲﮐﭻﯿﻫ زﻮﻣآرﺎﮐ زرورﺎﮐ
4/3 2/5 40/2
25/6 13/3
24/3
5/5 6/4
36/241/2
0 10 20 30 40 50
ﺶﺨﺑ ﺲﯿﯾر دﺎﺘﺳا رﺎﯿﺘﺳد یﻮﺟﺶﻧاد ﺮﺗﻻﺎﺑ لﺎﺳ
ﺲﮐﭻﯿﻫ
زﻮﻣآرﺎﮐ زرورﺎﮐ
ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ناﺰﯿﻣ ﻦﯾﺮﺗﺶﯿﺑ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ناﺮﯿـــﮔاﺮـﻓ زا ﯽـــﻨﯿﻟﺎﺑ ﺖــــﯿﻟﺎﻌﻓ ﻒــــﻠﺘﺨﻣ یﺎـﻫﺶﺨﺑ رد ﺞﯾﺎـﺘﻧ سﺎـﺳاﺮﺑ ﻪـﮐ ﺪـﺷ حﺮـﻄﻣ ﯽﺗﻻاﻮــﺳ ﺪﯿﺗﺎﺳا و ﯽﮑﺷﺰﭘ ﺶــﺨﺑ ﻦــــــﯾﺮﺗﺮﺛﻮﻣ 2 هرﺎﻤـﺷ لوﺪـﺟ زا هﺪـﺷ جاﺮﺨﺘـﺳا ﺖــــﯾﺰﯾو و ﯽــــﻫﺎﮔﺢـﺒﺻ شراﺰـﮔ ﻪــﻨﯿﻣز ﻦﯾا رد شزﻮﻣآ یﺮﯿـﮔدﺎـﯾ ناﺰﯿـﻣ ﻦــﯿﻨﭼ ﻢﻫ .ﺖــﺳا هدﻮـــﺑ ﺶــﺨﺑ ﯽــﻨﯿﻟﺎﺑ ناﺮــﯾا هﺎﮕﺸﻧاد زﻮﻣآرﺎﮐ یاﺮﺑ ﯽﻫﺎﮔ ﺢﺒﺻ شراﺰـــﮔ زا ﺮﯿﻏ) ﺮـﮐذ ﻂـﺳﻮﺘﻣ دراﻮـﻣ مﺎـﻤﺗ رد (دﻮــﺑ هﺪـــﺷ ﺮـــﮐذ دﺎﯾز ﻪﮐ .ﺪﯾدﺮﮔ ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ یﺎﻫﺶﺨﺑ مﺎﻤﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ود ﺮـــﻫ ﺪــﯿﺗﺎﺳا
هدﺮـﮐ ﯽﺑﺎـﯾزرا دﺎـﯾز رﺎﯿـﺴﺑ ﺎـﺗ دﺎـﯾز یﺮـــــﯿﮔدﺎﯾ یاراد ار .ﺪﻧدﻮﺑ یﺎﻫترﺎﻬـــﻣ شزﻮـــــــﻣآ یژﻮـــــﻟﻮــــﯿﻤﺳ هرود رد و ﻪــــﺒﺣﺎﺼﻣ و هﺪـــــــﻫﺎﺸﻣ ﻖـﯾﺮﻃ زا ﺐـﻠﻏا ﯽـــــﻃﺎﺒﺗرا ود ﺮـــﻫ رد نآ زا ﺲـﭘ و رﺎــــﻤﯿﺑ ﺎـﺑ دﺎــــﺘﺳا درﻮــــﺧﺮﺑ ﺖــــﺳا هدﻮـﺑ ﺲــــﯾرﺪﺗ ﻞـﺤﻣ یﺮــﻈﻧ سﻼــﮐ ،هﺎـــﮕﺸﻧاد هﺪــﺷ هدروآ 3 هرﺎـــﻤﺷ لوﺪــــﺟ رد ﺞــــﯾﺎﺘﻧ ﻦـــﯾا ﻪـــﮐ .ﺖﺳا
ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ یﺎﻫﺖﯿﻟﺎﻌﻓ رد ﺪﻧارﻮﺨﺴﭘ ﻪﺋارا و ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻦﯾﺮﺗﺶﯿﺑ ﯽﺒﺴﻧ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻊﯾزﻮﺗ -2 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
دﺎﺘﺳا/ﻮﺟﺶﻧاد
ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ زﻮﻣآرﺎﮐ
زرورﺎﮐ دﺎﺘﺳا
زﻮﻣآرﺎﮐ زرورﺎﮐ
دﺎﺘﺳا
دﺎﯾز ﻂﺳﻮﺘﻣ
دﺎﯾز رﺎﯿﺴﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ
ﻂﺳﻮﺘﻣ دﺎﯾز رﺎﯿﺴﺑ
ﯽﻫﺎﮔﺢﺒﺻ شراﺰﮔ -1 %29/6
%24/1 %28/6
%42/9 %47/5
%57/1
ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻂﺳﻮﺘﻣ
دﺎﯾز رﺎﯿﺴﺑ ﺎﺗ دﺎﯾز ﻂﺳﻮﺘﻣ
ﻂﺳﻮﺘﻣ دﺎﯾز رﺎﯿﺴﺑ
ﺶﺨﺑ ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺖﯾﺰﯾو -2 %44/1
%31/9 %30/8
%38/1 %42/6
%44/8
ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻂﺳﻮﺘﻣ
دﺎﯾز ﻢﮐ
ﻢﮐ رﺎﯿﺴﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ
هﺎﮕﻧﺎﻣرد -3 %36/4
%42/6 %30/8
%30 %37/3
%53/6
ﻢﮐ رﺎﯿﺴﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ
- ﻂﺳﻮﺘﻣ
ﻂﺳﻮﺘﻣ
- ﺲﻧاژروا -4
%49/3 %31
%35/5 %41
ﻢﮐ رﺎﯿﺴﺑ ﻢﮐ رﺎﯿﺴﺑ
ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻂﺳﻮﺘﻣ
ﻂﺳﻮﺘﻣ
دﺎﯾز ﺪﻧار ﺪﻧاﺮﮔ -5
%41/1 %35/2
%38/5 %35
%32/8 %37/9
ﻢﮐ رﺎﯿﺴﺑ ﻢﮐ رﺎﯿﺴﺑ
ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻂﺳﻮﺘﻣ
ﻂﺳﻮﺘﻣ
ﻢﮐ یرﺎﯿﺘﺳد ﺖﯾﺰﯾو -6
%32/9 %30/2
%41/7 %37/1
%39/3 %40/7
ﻮﺟﺶﻧاد هﺎﮔﺪﯾد زا یژﻮﻟﻮﯿﻤﺳ هرود لﻮﻃ رد (رﺎﻤﯿﺑ ﮏﺷﺰﭘ)ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﺲﯾرﺪﺗ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ ﯽﺒﺴﻧ ﯽﻧاواﺮﻓ ﻊﯾزﻮﺗ -3 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﯾا ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ ﯽﮑﺷﺰﭘ مﻮﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد
ﻮﺟﺶﻧاد زﻮﻣآرﺎﮐ
زرورﺎﮐ زﻮﻣآرﺎﮐ
زرورﺎﮐ
ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ ﺲﯾرﺪﺗ ﯽﮕﻧﻮﮕﭼ (ﺪﺻرد)
(ﺪﺻرد) (ﺪﺻرد)
(ﺪﺻرد)
رﺎﻤﯿﺑ ﺎﺑ دﺎﺘﺳا درﻮﺧﺮﺑ و ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ -1 37/3
15/7 38/1
18
رﺎﻤﯿﺑ ﺎﺑ رﺎﯿﺘﺳد درﻮﺧﺮﺑ و ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ -2 14/1
12/6 27
21/3
سرد سﻼﮐ رد یﺮﻈﻧ ترﻮﺻ ﻪﺑ -3 33/5
30/7 38/1
34/4
رﺎﻤﯿﺑ ﻦﯿﻟﺎﺑ ﺮﺑ ﯽﻠﻤﻋ ترﻮﺻ ﻪﺑ -4 23/2
19/7 31/7
26/2
رﺎﯿﺘﺳد ﺎﯾ دﺎﺘﺳا ﻂﺳﻮﺗ ﺶﻘﻧ یﺎﻔﯾا -5 2/7
3/1 12/7
3/3
ﻪـــﺘﻓرﺶﯿﭘ و ﻪـﯾﺎﭘ ﯽﻃﺎـﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﯾا رد 4 هرﺎﻤـﺷ لوﺪـﺟ رد هﺪـﻣآ ﺖـﺳد ﻪـﺑ ﺞﯾﺎــﺘﻧ ﻪﮐ ﺪﺷ ﯽﺳرﺮﺑ .ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ یروآدﺮـــﮔ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ شزﻮـﻣآ ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ ﺎـﺑ ﻪـﻄﺑار رد هﺮـــﻤﻧ هﺎـﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕـﺸﻧاد نازﻮﻣآرﺎـﮐ ،رﺎـﻤﯿﺑ زا تﺎـﻋﻼﻃا رد .(17/9±4)ﺪــﻧدﺮﮐ ﺐﺴﮐ ناﺮﯾا هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ یﺮﺗﺶﯿﺑ ﺮـﺗﺶﯿﺑ ﺰﯿــﻧ هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕﺸﻧاد نازرورﺎﮐ زﺎﯿﺘﻣا ترﺎﻬﻣ ﻦﯾا .دﻮﺒﻧ رادﯽﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺎﻫترﺎﻬﻣ ﻪﺘﺳد ﻦﯾا رد .دﻮﺑ ﻪﺑ تﺎﻋﻼﻃا ﻪﺋارا یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﯽﺳرﺮﺑ رد یﺮـﺗﺶﯿﺑ هﺮـﻤﻧ هﺎـﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕــﺸﻧاد ،رﺎﻤﯿﺑ شزﻮﻣآ و رﺎﻤﯿﺑ رادﺎـﻨﻌﻣ t-test نﻮـﻣزآ زا هدﺎﻔﺘــﺳا ﺎﺑ توﺎﻔﺗ ﺎﻣا دﻮﻤﻧ ﺐﺴﮐ .دﻮﺒﻧ هﺎﮕــﺸﻧاد نازرورﺎـﮐ ﺰﯿـﻧ ﺎـﻫشزﻮﻣآ زا هوﺮـﮔ ﻦــــﯾا رد ﻦﯿﮕﻧﺎـﯿﻣ توﺎــﻔﺗ ﻪﮐ ﺪﻧدﺮﮐ ﺐﺴﮐ ار یﺮﺗﺶﯿﺑ هﺮﻤﻧ هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕـﺸﻧاد 2 رد نازرورﺎـﮐ یدﺮـﻓ ﻦــﯿﺑ یﺎﻫترﺎﻬﻣ رد تاﺮﻤﻧ .دﻮﺑ رادﺎﻨﻌﻣ ﻂـــﺳﻮﺗ ﯽﻃﺎـﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬـﻣ شزﻮـﻣآ ناﺰﯿـﻣ ﻦــﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺑ ار یﺮﺗﺶﯿﺑ هﺮﻤﻧ هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕﺸﻧاد رد عﻮﻤﺠﻣ رد ﺪﯿﺗﺎﺳا هدﻮـﺑ رادﯽـﻨﻌﻣ ﺰﯿـﻧ توﺎـﻔﺗ ﻦــــﯾا ﻪـــﮐ داد صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ .ﺖﺳا ﺚﺤﺑ
نوﺪـﻣ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ دﻮـﺟو ﯽﻨﯿﻟﺎـﺑ تﺎــﯿﺑﺮﺠﺗ رد ﻪﺘﮑﻧ ﻦﯾﺮﺗﻢﻬﻣ .ﺖﺳا یزرورﺎﮐ و یزﻮﻣآرﺎﮐ یاﺮﺑ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ یﺮﯿﮔدﺎﯾ و نداد شزﻮﻣآ یاﺮﺑ ﺮﮕﯾد یﻮﺳ زا ﻪــﮐ ﺖﺳا ﺖﺳد رد ﯽﻤﻬﻣ یﺎﻫراﺰﺑا ،ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ ﺶﺨﺑ رد ﯽﻃﺎﺒﺗرا راﺮــﻗﺮﺑ ﻮﺟﺶﻧاد و دﺎﺘﺳا نﺎﯿﻣ ﻞﻣﺎﻌﺗ و ﺪﻨﯾآﺮﻓ نآ ﻪﻄﺳاو ﻪﺑ .دﻮﺷﯽﻣ (رﺎـﻤﯿﺑ ﺎــﺑ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ)لﺎﺣ حﺮﺷ -1 :زا ﺪﻨﺗرﺎﺒﻋ ﺎﻫراﺰﺑا ﻦﯾا ،ﻪـﺒﺣﺎﺼﻣ زا ﺪﻧارﻮﺨـﺴﭘ)ﯽﻨﯿﻟﺎــﺑ ﺶﺨﺑ رد ﯽﻠﻤﻋ شزﻮﻣآ -2 ،هﺎـﮕﻧﺎﻣرد ،رﺎـﻤﯿﺑ ﻦﯿﻟﺎـﺑ رد ﻪـﺒﺣﺎﺼﻣ ،هﺪﻫﺎــﺸﻣ ،ﺶﻘﻧ یﺎﻔﯾا شزﻮـﻣآ -3 (ﯽــﻫﺎﮔﺢــﺒﺻ شراﺰﮔ و ﺪـــﻧارﺪﻧاﺮﮔ ،ﺲﻧاژروا ﺮـﮐذ دراﻮـــﻣ زا ﮏـــﯾ ﺮـﻫ نآ رد ﻪــﮐ یژﻮﻟﻮﯿﻤﺳ هرود رد ﯽﺑﺎـﯾزرا -4 دﻮــﺷﯽﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ دﺎﯾ ﯽﻠﻤﻋ و یﺮﻈﻧ رﻮﻃ ﻪﺑ هﺪﺷ .ﯽــﻃﺎﺒﺗرا یﺎـﻫترﺎﻬﻣ ﯽــﻠﻤﻋ و ﯽﻨﯿﻟﺎﺑ رد ﺖـــﯿﻘﻓﻮﻣ ﺖـﻔﮔ ناﻮــﺗﯽﻣ هﺪﺷ ﺮﮐذ ﺐﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ .ﺖﺳا ترﺎﻬﻣ ﺐﺴﮐ و ﻦﯾﺮﻤﺗ ﺪﻨﻣزﺎﯿﻧ ﯽﻧﺎﺴﻧا تﺎﻃﺎﺒﺗرا ترﺎﻬــﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ ﺎﯿﻟاﺮﺘﺳا رد ﯽﺳرﺮﺑ ﮏﯾ ﺞﯾﺎﺘﻧ رد ﯽﮑـﺷﺰﭘ یﻮـﺟﺶﻧاد ﮏـﯾ یاﺮــﺑ نﺎﺑز و تﺎﯿﺑدا سرد رد سرد رد ترﺎﻬﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار یﺮﺗﺶﯿﺑ ﺖﯿﻘﻓﻮﻣ ﻞﯿﺼﺤﺗ ﻪﻣادا .(6)دراد لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ﯽﺿﺎﯾر
ﻞﺤﻣ هﺎﮕﺸﻧاد ﺐﺴﺣﺮﺑ نازرورﺎﮐ و نازﻮﻣآرﺎﮐ ﻦﯿﺑ ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ عاﻮﻧا شزﻮﻣآ ﯽﮔﺪﻨﮐاﺮﭘ و یﺰﮐﺮﻣ یرﺎﻣآ یﺎﻫﺺﺧﺎﺷ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ -4 هرﺎﻤﺷ لوﺪﺟ
ﻞﯿﺼﺤﺗ
ﻮﺟﺶﻧاد زﻮﻣآرﺎﮐ
زرورﺎﮐ
هﺎﮕﺸﻧاد ناﺮﯾا
هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ ناﺮﯾا
هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ
ﺺﺧﺎﺷ
ﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ
(M) ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ SD
(M) SD
P-Value
ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ (M) ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ SD
(M) SD
P-Value
رﺎﻤﯿﺑ زا تﺎﻋﻼﻃا یروآدﺮﮔ یﺎﻫترﺎﻬﻣ -1 17/5
±5/7 17/9
±4 -
16/8
±6/1 17/2
±3/9 -
و رﺎﻤﯿﺑ ﻪﺑ تﺎﻋﻼﻃا ﻪﺋارا یﺎﻫترﺎﻬﻣ -2 رﺎﻤﯿﺑ شزﻮﻣآ 18/7
±6/3 22/5
±5/2 0/000 18/8
±8/1 22/7
±4/8 0/000
و ﮏﺷﺰﭘ یدﺮﻓ ﻦﯿﺑ یﺎﻫترﺎﻬﻣ -3 (Interpersonal Skills)رﺎﻤﯿﺑ 34/8
±9/2 35/9
±7/8 -
32/2
±12/07 36/8
±6/7 0/05
ﻪﺘﻓرﺶﯿﭘ ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ -4
±3/14 8/3 10/9
±3/06 0/000
±4/11 9/2 11/3
0/000 ±2/6
(ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ)ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ -5
±5/7 16 17/7
±6/26 0/03
15/7
±5/3 17/7
±5/1 0/027
نﺎــﯿﻣ بﻮــﻠﻄﻣ طﺎـﺒﺗرا ﺮـــﮕﯾد ﯽـــﺳرﺮﺑ ﮏـﯾ سﺎـﺳاﺮﺑ لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ار رﺎﻤﯿﺑ ﺮﺗﺶﯿﺑ یوﺮﯿﭘ و ﺖــﯾﺎﺿر ،رﺎﻤﯿﺑ و ﮏﺷﺰﭘ .(8 و7)ﺖﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ و ﺶﺠﻨـــﺳ ﻪـﻨﯿﻣز رد هﺪـﺷ مﺎـﺠﻧا تﺎــــﻌﻟﺎﻄﻣ ﺐــــﻠﻏا تﺎـﻋﻼﻃا ﺪــــﻗﺎﻓ ،ﯽــــﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬــﻣ شزﻮﻣآ ﯽﺑﺎﯾزرا هداد شزﻮـــﻣآ ﻪـــﮐ ﺖـــــﺳا ﯽـــــــﯾﺎﻫرﺎﺘﻓر زا ﻊــــﻣﺎﺟ .(9)ﺪــﻧﻮﺷﯽﻣ ﻪـﮐ ﺖـﺳا نآ زا ﯽﮐﺎـﺣ ﺰﯿـﻧ ﺶــــــﻫوﮋﭘ ﻦـــﯾا ﺞــــﯾﺎﺘﻧ هرود عوﺮــﺷ رد هﺎﮕـﺸﻧاد ود ﺮــــﻫ رد ﺪــــﯿﺗﺎﺳا زا ﯽـﻤﯿﻧ یاﺮــﺑ ار شزﻮـــــﻣآ یﺎـــــﻫشور و فاﺪـــــﻫا ،ﯽـــﻨﯿﻟﺎﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎــﻨﺑ ﺪـــﻨﻨﮐﯽﻤﻧ ﺲـــــــﯾرﺪﺗ و ﺢـــــﯾﺮﺸﺗ ناﺮﯿـﮔاﺮـﻓ یﺎﻫترﺎﻬـﻣ یﺮﯿـﮔدﺎـﯾ و نداد شزﻮـﻣآ نوﺪـــــﻣ ﻪـــﻣﺎﻧﺮﺑ ﯽـــــﻨﯿﻟﺎﺑ یﺎﻫﺶــــﺨﺑ رد ،رﺎـــﻤﯿﺑ ﻦـــﯿﻟﺎﺑ ﺮـﺑ ﯽــــﻃﺎﺒﺗرا ﻪـــﮐ نآ لﺎــﺣ .دراﺪــــﻧ دﻮـــــﺟو ﺶــــــﻫوﮋﭘ درﻮـــــﻣ نﺎــﺸﻧ ﺎﻫرﻮـــــﺸﮐ ﺮـــــﯾﺎﺳ رد دﻮــــــﺟﻮﻣ یﺎﻫﯽـﺳرﺮﺑ ﻪـﻫد 2 زا ﺶــــﯿﺑ ﯽﻃﺎــﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮﻣآ ﻪﮐ ﺪـﻫدﯽﻣ ﻪــﺘﻓﺮﮔ راﺮـﻗ ﯽﮑـﺷﺰﭘ یﺎﻫهﺪﮑـﺸﻧاد ﯽـﺳرد ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﻞـﺒﻗ .(10)ﺖﺳا ﻦـــــﺘﻓﺮﮔ ،ﺪــــــﺷ ﺮـــــﮐذ ًﻼـــــﺒﻗ ﻪــــﮐ رﻮـﻃ نﺎـﻤﻫ یﺎـــﻫراﺰﺑا زا رﺎـــــﻤﯿﺑ ﺎـﺑ ﻪــــــﺒﺣﺎﺼﻣ و لﺎـﺣ حﺮـــــﺷ ﻪـﺑ ﻪـﮐ ﺖـــــﺳا ﯽـــــﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬـﻣ شزﻮــﻣآ ﯽﺳﺎﺳا ،ﺮــــﮕﯾد ترﺎـﺒﻋ ﻪــــﺑ و ﺪـــــﻧارﻮﺨﺴﭘ شزﻮـﻣآ ﻪـــﻄﺳاو دﻮـﺟو نآ رد ﺰﯿـﻧ ﻮـﺟﺶﻧاد یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ناﺰﯿــﻣ زا ﯽﺑﺎﯾزرا .دراد دﻮــــﺑ نآ هﺪـــــﻨﻫد نﺎـــﺸﻧ ﺶــــﻫوﮋﭘ ﻦــــﯾا ﺞـــﯾﺎﺘﻧ رد لﺎـﺣ حﺮــــﺷ ،نازرورﺎـﮐ و نازﻮـــــﻣآرﺎﮐ ﺮـــﻈﻧ زا ﻪﮐ ﺖـــﺳا ﺖـــﯿﻤﻫاﯽﺑ ﺪـــﯿﺗﺎﺳا یاﺮﺑ دراﻮـــﻣ زا ﯽﻤﯿﻧ زا ﺶﯿﺑ یﺎﻫﻪﻧﺎــﺸﻧ زا ﯽــــﻧﺎﻬﺟ یﺎـﻫﺶﻫوﮋﭘ رد عﻮـﺿﻮﻣ ﻦـﯾا ﻪـﮐ ﯽــــﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬـــﻣ شزﻮـــﻣآ ﻦـــــــﺘﻓﺮﮕﻧ یﺪـــــﺟ .(11)ﺪﺷﺎﺑﯽﻣ شزﻮـــﻣآ رد ﻮـــﺟﺶﻧاد ﻪــــــــﺑ ﺪـــــﻧارﻮﺨﺴﭘ ﻪــﺋارا زا ﺮــﺗﻢﮐ ناﺮــــــﯾا هﺎــــﮕﺸﻧاد رد ﯽــــﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﺪـــــﺳرﯽﻣ ﺮـــــﻈﻧ ﻪــﺑ ﻪــــــﮐ دﻮــﺑ هﺎـﺸﻧﺎﻣﺮﮐ هﺎﮕـﺸﻧاد ﺮــــــــﺗﻢﮐ سﺎــــﻤﺗ ﺮــــــﻣا ﻦــــــﯾا ﺖــــﻠﻋ ﻦـــﯾﺮﺗﻢﻬﻣ و ﯽـــــﮑﺷﺰﭘ نﺎــﯾﻮﺟﺶﻧاد ﺎـــﺑ ناﺮـﯾا هﺎﮕـﺸﻧاد ﺪــــﯿﺗﺎﺳا
هرود زا ﺲــــﭘ شزﻮــــــﻣآ ﺎـــﺑ ﺮــــــﺗﺶﯿﺑ یﺮـــــﯿﮔرد (ﯽـــــــﺼﺼﺨﺗ قﻮــﻓ و ﯽــــﺼﺼﺨﺗ رﺎــﯿﺘﺳد)ﯽــــﻣﻮﻤﻋ .ﺪﺷﺎﺑ ،نﺎﻬــﺟ طﺎــﻘﻧ ﺮــــﯾﺎﺳ یﺎـــﻫﺶﻫوﮋﭘ رد ﻪـﮐ ﺎـﺟ نآ زا ﺮﻈﻧ رد ﺎﻫترﺎﻬﻣ دﺮﮐﻞﻤﻋ ﺶـــﺠﻨﺳ یﺎﻫراﺰﺑا زا ﺪﻧارﻮﺨﺴﭘ ﻪـﮐ دﺮـﮐ حﺮـﻄﻣ ار لﺎـﻤﺘﺣا ﻦــﯾا ناﻮﺗﯽﻣ ،(12)دﻮﺷﯽﻣ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺢﻄــﺳ رد هﺎﮕــﺸﻧاد ود ﺮـــﻫ رد ﺎﻫترﺎﻬـﻣ ﯽﺑﺎـﯾزرا ناﺰﯿـﻣ ﺮـﺗﺶﯿﺑ ناﺮـﯾا هﺎﮕـﺸﻧاد رد ﺮـﻣا ﻦـﯾا تﺪـﺷ)ﺖــﺴﯿﻧ ﯽﺑﻮﻠﻄﻣ .(دﻮــﺑ یﺮﯿـﮔدﺎـﯾ یﺎـﻫﺶﺨﺑ درﻮـﻣ رد ﯽـﺳرﺮﺑ ﻦـــــﯾا ﺞـــﯾﺎﺘﻧ ﻪـﺑ ﯽﻫﺎـﮔﺢــﺒﺻ شراﺰﮔ ﻪﮐ ﺪﻫدﯽﻣ نﺎﺸﻧ ﯽـــﻃﺎﺒﺗرا ترﺎﻬﻣ ﯽــﺷزﻮﻣآ یﺎــﻫﺖﯿﻟﺎﻌﻓ رد نآ هﺎــﮔیﺎـــﺟ و ﯽـﻧاواﺮﻓ ﻞـﯿﻟد یاﺮــﺑ ﻂـﯿﺤﻣ ﻦﯾﺮﺗﻢﻬـﻣ ناﻮــــﻨﻋ ﻪـﺑ ،ﯽــــﻨﯿﻟﺎﺑ یﺎـﻫﺶﺨﺑ هﺎــــﮕﺸﻧاد ود ﺮـــــﻫ رد ﯽــــﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬـﻣ شزﻮـﻣآ ﯽﻧﺎﻬـﺟ یﺎـﻫﺶﻫوﮋﭘ ﺎـﺑ ﻪـﺠﯿﺘﻧ ﻦـﯾا ﻪـﮐ ﺖـﺳا هدﻮــﺑ حﺮﻄﻣ .(13)دراد ﺖﻘﺑﺎﻄﻣ ﻦــﯾا رد هﺪــﻣآ ﺖـــﺳد ﻪــــــﺑ ﺞـــــﯾﺎﺘﻧ ﻦــــﯾﺮﺗﻢﻬﻣ زا ﻪــﺘﻓرﺶﯿﭘ و ﻪﯾﺎﭘ ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬﻣ عاﻮﻧا ﯽﺳرﺮﺑ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﺖـﺷاﺪﻬﺑ نﺎﻣزﺎـﺳ یﺪﻨﺑﻪـﻘﺒﻃ سﺎـﺳاﺮﺑ هﺎﮕــﺸﻧاد ود ﺮﻫ رد .(5)دﻮﺑ ﯽﻧﺎﻬﺟ درﻮـﻣ ﯽﻧﺎﻬـﺟ یﺎـﻫﺶﻫوﮋﭘ زا ﮏـﯾ ﭻــﯿﻫ رد ﯽﺳرﺮﺑ ﻦﯾا .ﺖﺳا ﻪﺘﻓﺮﮕﻧ راﺮﻗ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ داد نﺎـــــﺸﻧ هﺎـــــﮕﺸﻧاد 2 زا ﻞﺻﺎـﺣ ﺞــــﯾﺎﺘﻧ ﻪـﺴﯾﺎﻘﻣ ،ﻪـــــﯾﺎﭘ ﯽــــــﻃﺎﺒﺗرا یﺎـــــﻫترﺎﻬﻣ ﺎــﺑ ﻪــــﻄﺑار رد ﻪــﮐ و رﺎـﻤﯿﺑ زا تﺎـﻋﻼﻃا یروآدﺮــــــﮔ یﺎﻫترﺎﻬﻣ شزﻮــــﻣآ هﺎــــــﮕﺸﻧاد تاﺮــﻤﻧ ،رﺎـــﻤﯿﺑ ﻪــــﺑ تﺎـــــﻋﻼﻃا ﻪـــــﺋارا ناﺮـﯾا هﺎﮕـﺸﻧاد زا ﺶـــﯿﺑ یرادﯽــــﻨﻌﻣ رﻮــﻃ ﻪﺑ هﺎﺸﻧﺎﻣﺮﮐ .دﻮﺑ سﺎــﻤﺗ ﺖـــﻠﻋ ﻪـﺑ ﻪــــﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـــــﯾا ﺞــــﯾﺎﺘﻧ سﺎـﺳاﺮﺑ هﺎﮕــﺸﻧاد رد ﯽـــــﮑﺷﺰﭘ نﺎـــﯾﻮﺟﺶﻧاد ﺎـﺑ ﺪﯿﺗﺎـﺳا ﺮـﺗﺶﯿﺑ ،ﺪﯿﺗﺎــــﺳا زا یرادﺮـــــﺑﻮﮕﻟا و هﺪــــــﻫﺎﺸﻣ و هﺎـــﺸﻧﺎﻣﺮﮐ رادرﻮـــﺧﺮﺑ یﺮـﺗﺶﯿﺑ ترﺎﻬـﻣ زا هﺎﮕـﺸﻧاد نآ نﺎـﯾﻮﺟﺶﻧاد .ﺪﻧدﻮﺑ
ﺎـــﺑ نآ ﻪــــــﺴﯾﺎﻘﻣ و ﺶــــــﻫوﮋﭘ ﻦـــــﯾا ﺞـــــﯾﺎﺘﻧ زا و دﻮــﺒﻤﮐ دﻮـــــﺟو ﻪـــــﺑ ناﻮــــﺗﯽﻣ ﯽــــﻧﺎﻬﺟ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ یﺮــــــﯿﮔدﺎــــﯾ و شزﻮـــــــﻣآ رد ﯽـــــﺳﺎﺳا ﺺـــــﻘﻧ ﯽـــــﮑﺷﺰﭘ مﻮــﻠﻋ یﺎﻫهﺎﮕـــﺸﻧاد رد ﯽــﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫترﺎﻬـﻣ .دﺮﺑﯽﭘ ﻪـﺑ ﯽـﻣﻮﻤﻋ ﮏـﺷﺰﭘ ﺖـﯿﺑﺮﺗ ﯽـﺳرد ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ ﻪـﮐ ﺎﺟ نآ زا و ﺖــــــﺷاﺪﻬﺑ ترازو ترﺎـﻈﻧ ﺖـﺤﺗ و ﺰــــﮐﺮﻤﺘﻣ ترﻮـﺻ دﺎـــــﻬﻨﺸﯿﭘ ،ﺖــــﺳا هﺪــــﺷ غﻼﺑا ﺎــــﻫهﺎﮕﺸﻧاد ﻪﺑ نﺎﻣرد ﯽـــﮑﺷﺰﭘ شزﻮـﻣآ و نﺎـﻣرد ،ﺖـﺷاﺪﻬﺑ ترازو ﺎــﺗ ددﺮﮔﯽﻣ یﺎﻫترﺎﻬــﻣ شزﻮــﻣآ نوﺪــﻣ ﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ ﻦـــﯾوﺪﺗ ﻪـﺑ ﺖﺒـﺴﻧ زا .ﺪـــــﯾﺎﻤﻧ ماﺪـﻗا ﯽـﻣﻮﻤﻋ ﯽﮑــﺷﺰﭘ هوﺮﮔ یاﺮﺑ ﯽـــﻃﺎﺒﺗرا ،ترﺎﻬـﻣ ﺐـﺴﮐ ﻪـﺑ زﺎــﯿﻧ ﯽﻃﺎﺒﺗرا یﺎﻫ ترﺎﻬﻣ ﺮـــﮕﯾد یﻮﺳ یﺎﻫﻪــﻣﺎﻧﺮﺑ رد ﺪﯾﺎــﺑ ﻦــــــﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ دراد راﺮــــﮑﺗ و ﻦـﯾﺮﻤﺗ راﺮـﻗ ﺺـﺼﺨﺘﻣ و ﯽـﻣﻮﻤﻋ نﺎﮑـﺷﺰﭘ یاﺮـﺑ مواﺪــﻣ شزﻮﻣآ .دﺮﯿﮔ
ﻊﺑﺎﻨﻣ 1- Kurtz SM. Doctor-Patients communication: Principle and practices, Can J. Neurol Sci, 2002, 29(S2)-S23-29.
2- Aspergren K. Teaching and learning communication skills in medicine:
a review with quality grading of articles, Med Teacher, 1999, 21(6): 570.
3- Maguire P., Fairbairn S., Fetcher C.
Consultation skill of young doctors, BMJ, 1986, 292: 1576-8.
4- Baily BJ. Medical communication, www.\\ BJBtalks/medical communication, 2001.
و ﮏـﺷﺰﭘ طﺎــﺒﺗرا .م ـ رﺪﻘﻟاوذ ،ف ـ ﯽﻧﺎﺟﺎﮑﺸﻟ یﺮﯾﺪﻗ -5 ﻪﻌـﺳﻮﺗ و تﺎــﻌﻟﺎﻄﻣ ﺰﮐﺮﻣ تارﺎﺸﺘﻧا ،ناﺮﻬﺗ ،لوا پﺎﭼ .رﺎﻤﯿﺑ :ص ،1378 ،ناﺮـﯾا ﯽﮑـﺷﺰﭘ مﻮــﻠﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ﯽﮑﺷﺰﭘ شزﻮﻣآ .8-9 6- Tor PC. New challenges facing the
doctor-patient relationship in the next millenium, Singapore Med J, 2001, 42(12):
572-575.
7- Royston V. How do medical students learn to communicate with patients? A study of fourth year medical students’ attitude to doctor-patient communication, Medical Teacher, 1997, 19(4): 257-62.
8- Suzuki LT., Mcleod H., Kaufman DM., Langille DB., Sargeant J. Implementing a communication skill program in medical schools: needs assessment and program change, Medical Education, 2002, 36:
115-124.
9- Cegala DJ., Lanzmeier Broz.
Physician communication skills training A view of theoretical background, Objectives and skills, Medical Education, 2002, 36:
1004-1016.
10- Frederikson L., Bull P. An appraisal of the current status of communication skill training in British medical schools, social science and medicine, 1992, 34: 512- 522.
11- Barrier PA., Lames TC., Lenssen NM.
Two words to improve physician-patient communication: What else? Mayo clin Proc, 2003, 8: 211-214.
12- Boon H., Stewart M.
Patient-physician communication assessment Insruments, Patient Educ Couns, 1998, 35:
167-176.
13- Humphris GM. Communication skills knowledge understanding and OSCE performance in medical trainees: A
multivariate prospective study using structural equation modeling, Medical Teacher, 2003, 36: 842-852.
Investigation of Doctor-Patient Communication Skills Teaching:
Medical Learners’ Perception(Stager-Intern) and Staffs of Iran University of Medical Sciences & Kermanshah University of Medical
Sciences
I II III
*S.K. Soltani Arabshahi, MD A. Ajami, MD S. Siabani, MD
Abstract
During last 20 years, the importance of communication skills in medicine has been increasingly stressed. Medical schools around the world have implemented instructional programs in this context.
Since these skills are complex behavior, teaching has been of great importance. The objective of this study was to investigate communication skills teaching at IUMS and KUMS. In this descriptive- analytical study a self-administered questionnaire containing demographic data and 25 ordinal questions based on Likert scale was designed. A pilot study on stager/intern/staff in 4 main wards(internal medicine, surgery, pediatrics, OB & Gyn was performed. Face validity was sufficient.
Content validity and coefficient reliability were determined(α of crohnbach 45% P=0.015). The number of stager/intern/staff at IUMS were 185/127/14 and those of KUMS were 63/61/30 which comprised a total of 446 medical learners and 45 medical clinical staffs who returned the questionnaires. Opinions of medical learners staffs at both universities were gathered and analyzed.
The results obtained from each university were then compared. The main results were based on the following issues: formulating educational objectives and strategies for communicating with patients, drilling and giving feedback about patient’s history, receiving feedback from staffs and residents, the extent of communication skills teaching in different clinical enterprises and hospital settings, teaching and assessing the skill, and teaching basic and advanced skills. There were no definite formal educational programs and written objectives for communication skills at both universities. Teachings are unintentional, with no instructional design and plan in terms of teaching strategies(knowledge content and assessment in teaching basic and inter personal skills). It seems that KUMS medical staffs are more engaged in teaching and training the students.
Key Words: 1) Communication Skills 2) Doctor-Patient Relationship 3) Teaching 4) Clinical Wards
This study has been conducted under financial support of undersecretary of research of Iran University of Medical Sciences.(No. 3692)
I) Associate Professor of Internal Medicine. Educational Development Center. Iran University of Medical Sciences and Health Services. Tehran, Iran.(*Corresponding Author)
II) General Practitioner. Educational development Center. Iran University of Medical Sciences and Health Services. Tehran, Iran.
III) General Practitioner. Educational development Center. Kermanshah University of Medical Sciences and Health Services. Kermanshah, Iran.
