สารบัญภาพ
1. ความหมายของสื่อประสม
สื่อประสม (Multimedia) คือการรวมสื่อการเรียนการสอนมากกว่าหนึ่งชนิด เพื่อใช้
จัดกิจกรรมการเรียนรู้ในเนื้อหาในหัวข้อเดียวกัน สื่อประสมดังกล่าวอาจจะได้แก่ สไลน์ เทปเสียง วีดิทัศน์ ภาพนิ่ง บัตรภาพ เกม (Game) ของจำลอง โปรแกรมนำเสนอ (PowerPoint) ใบงาน ใบความรู้ คลิปจากยูทูบ (YouTube) สำหรับแสดงประกอบเรื่องราวต่าง ๆ ซึ่งโดยปกติแล้วจะมี
แบบฝึกหัดของผู้เรียนและคู่มือของครูผู้สอนร่วมอยู่ด้วย
วัตถุประสงค์หลักของ สื่อประสมคือการให้ผู้เรียนได้มีโอกาสเรียนรู้โดยตรง ได้สัมผัส สังเกต ได้สงสัยอยากรู้อยากเห็นและตัดสินใจในการใช้สื่อประสมเหล่านี้ ไม่ว่าจะเป็นสื่อประสม ประเภทใดก็ตาม ครูผู้สอนอาจจะใช้สื่อร่วมกันหลาย ๆ อย่างในรูปแบบของ “สื่อประสม”
(Multimedia) โดยอาจเป็นการใช้กับผู้เรียนกลุ่มใหญ่ กลุ่มย่อย หรือในการศึกษารายบุคคล การใช้
สื่อประสมโดยทั่วไปแล้วจะใช้สื่อแต่ละอย่างเป็นขั้นตอน แต่ในบางครั้งก็อาจจะใช้สื่อหลายชนิดพร้อม กันได้ ซึ่งคำว่า สื่อประสม (Multimedia) มีนักวิชาการและนักการศึกษาได้ให้ความหมายทำนอง เดียวกันหลายท่าน ดังนี้
G. Terry Page and J. B. Thomas (1977) ได้กล่าวว่า สื่อประสม หมายถึง เครื่องมือ ทางกายภาพของเทคโนโลยีทางการศึกษา หรือเป็นเทคโนโลยีทางการจัดการเรียนรู้ ประกอบด้วย สิ่งพิมพ์ ฟิล์ม เทป เครื่องบันทึก ซึ่งนำมาใช้โดยเฉพาะ เพื่อส่งเสริมให้ระบบการจัดกิจกรรมการเรียรู้
เป็นไปอย่างสมบูรณ์
Tay Vaughan (2011) ได้กล่าวว่า สื่อประสม หมายถึง การรวมกันของข้อความ รูปภาพ ภาพกราฟิก ภาพเคลื่อนไหว เสียง และวีดิโอ โดยอาศัยคอมพิวเตอร์หรืออุปกรณ์
อิเล็กทรอนิกส์ในการส่งผ่านหรือนำเสนอข้อมูล ซึ่งผู้ใช้สามารถควบคุมการทำงานของสื่อประสมแบบ ปฏิสัมพันธ์ (Interactive Media) และมีการเชื่อมโยงข้อมูลระหว่างกัน หรือที่เรียกว่า ไฮเปอร์มีเดีย (Hypermedia)
Richard E. Mayer (2014) ได้กล่าวว่า สื่อประสม หมายถึง การนำเสนอทั้งข้อความ ข้อความที่เป็นคำพูด หรือข้อความ รูปภาพ เช่น ภาพประกอบ บัตรภาพ ภาพเคลื่อนไหว หรือวีดิโอ ซึ่งรูปแบบของสื่อประสมตามสารานุกรมให้คำจำกัดความของข้อความจะเป็นการนำเสนอแบบ บรรยายและรูปภาพ จะเป็นการนำเสนอแบบภาพเคลื่อนไหว ส่วนในตำราข้อความจะเป็นการ นำเสนอด้วยข้อความที่เป็นการพิมพ์ และรูปภาพจะเป็นการนำเสนอด้วยภาพประกอบ
วรวิทย์ นิเทศศิลป์ (2551) ได้กล่าวว่า สื่อประสม หมายถึง วัสดุและอุปกรณ์ที่เป็น ตัวกลางในการถ่ายทอดให้ความหมาย เพื่อให้รับรู้ทั้งผู้ส่งสารและผู้รับสารมีความเข้าใจที่ตรงกัน สื่อประสม จึงเป็นสื่อการสอนที่ครูผู้สอนนำเอาวัสดุอุปกรณ์หลากหลายชนิดมาผลิตคิดค้นมาดัดแปลง
34 บรรจุสาระข้อมูลของเนื้อหาตามรายวิชาที่จะใช้จัดกิจกรรมการเรียนให้กับผู้เรียน มีการคิดวิธีการ ต่าง ๆ นอกจากนี้ผู้เรียนยังสามารถทบทวนหรือเรียนรู้เพิ่มเติมได้ โดยการนำกลับไปเรียนรู้ตามลำพัง เป็นรายบุคคล โดยไม่มีขอจำกัดด้านเวลา สถานที่ และจำนวนครั้ง สื่อประสมที่จะนำมาใช้จัดกิจกรรม การเรียนรู้ตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน ควรจะมีความหลากหลายเน้นสื่อเพื่อการศึกษาค้นคว้า ด้วยตนเอง ผู้เรียนและครูผู้สอนสามารถจัดทำและพัฒนาเพื่อการศึกษาขึ้นเอง หรือนำสิ่งต่าง ๆ ที่มี
อยู่รอบตัวของผู้เรียนและในระบบสารสนเทศมาใช้ในการเรียนรู้
ทวีศักดิ์ กาญจนสุวรรณ (2552) ได้กล่าวว่าสื่อประสมหรือมัลติมีเดีย (Multimedia) เป็นภาษาลาติน หมายถึง มาก หลากหลาย ส่วนคำว่า มีเดีย (Media) มีความหมายเดียวกับ
“Middle” หรือ “Center” หมายถึงการสื่อสารข้อมูลผ่านตัวกลาง ดังนั้นคำว่ามัลติมีเดีย (Multimedia) จึงหมายถึงการนำองค์ประกอบของสื่อชนิดต่าง ๆ มารวมเข้าด้วยกัน (Multiple Intermediary) หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า สื่อประสม (Multiple Media)
ชัยยงค์ พรมหมวศ์ (2556) ได้กล่าวว่า สื่อประสมในแนวความคิดของ อิริคสัน (Erickson) หมายถึง การนำเอาสื่อการสอนหลายๆ อย่างมาสัมพันธ์กัน มีคุณค่าที่ส่งเสริมซึ่งกันและ กัน สื่อการสอนอย่างหนึ่งอาจใช้เพื่อเร้าความสนใจ ส่วนสื่ออีกประเภทอาจจะใช้เพื่อช่วยอธิบาย ข้อเท็จจริงของเนื้อหา สื่ออีกประเภทอาจใช้เพื่อก่อให้เกิดความเข้าใจที่ลึกซึ้ง และช่วยป้องกันการ เข้าใจความหมายผิด การใช้สื่อประสมช่วยให้ผู้เรียนเกิดประสบการณ์จากประสาทสัมผัส ที่ผสมผสาน กัน ผู้เรียนสามารถพบวิธีการที่จะเรียนรู้ได้ด้วยตนเองมากยิ่งขึ้น
ดังนั้นสื่อประสมจึงหมายถึง การนำสื่อการสอนที่หลากหลายมาใช้ร่วมกันทั้งวัสดุ
อุปกรณ์รวมถึงวิธีการ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุดของการจัดกิจกรรมการเรียนรู้
รวมถึงเป็นตัวกลางในการนำเสนอข้อมูล เนื้อหาความรู้โดยการใช้สื่อแต่ละอย่างตามลำดับขั้นตอนของ เนื้อหาและกิจกรรมการเรียนรู้ ซึ่งในปัจจุบันมีการนำเอาคอมพิวเตอร์มาใช้ร่วมกับการจัดกิจกรรมการ เรียนรู้ เช่น ภาพเคลื่อนไหว ภาพถ่าย เสียง อักษรกราฟิก โปรแกรมนำเสนอ (PowerPoint) ร่วมกับ คลิปจากยูทูบ (YouTube) ซึ่งเป็นการนำเสนอเนื้อหาในรูปแบบต่าง ๆ เพื่อให้กิจกรรมการเรียนรู้
สามารถดำเนินไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยการนำเสนอเนื้อหาในรูปแบบต่าง ๆ ด้วยสื่อประสม นอกเหนือจากการบรรยายเพียงอย่างเดียว โดยที่ผู้เรียนไม่ได้มีปฏิสัมพันธ์ต่อสื่อนั้นโดยตรง ใน ปัจจุบันนี้เทคโนโลยีมีเพิ่มมากขึ้นจึงทำให้ความหมายของสื่อประสมเพิ่มขึ้นไปจากเดิม ความหมาย ของสื่อประสมที่เพิ่มขึ้นในปัจจุบัน หมายถึง “สื่อประสมเชิงโต้ตอบ” (Interactive Multimedia) ครูผู้สอนจึงควรนำมาใช้เพื่อช่วยให้ผู้เรียนได้มีปฏิสัมพันธ์ตอบสองซึ่งกันและกัน
ณัฐกร สงคราม (2557) ได้กล่าวว่า สื่อประสม หรืออาจจะเรียกว่า มัลติมีเดีย (Multimedia) หมายถึง สื่อที่มีการใช้วัสดุอุปกรณ์ร่วมกันหลายชิ้นในการนำเสนอ แต่ในปัจจุบันด้วย ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีสารสนเทศ จึงเป็นการใช้สื่ออิเล็กทรอนิกส์โดยเฉพาะคอมพิวเตอร์ทั้งใน
35 ส่วนของฮาร์ดแวร์และซอฟแวร์ ซึ่งถือว่าเป็นเครื่องมือในการผลิตหรือเป็นเครื่องมือในการแสดงผล เพื่อถ่ายทอดข้อมูลข่าวสารที่ผสมผสานกันในหลายรูปแบบ เช่น ข้อความ ภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว เสียงและวีดิทัศน์ ซึ่งทำให้เกิดการรับรู้ที่หลากหลาย ต่อกลุ่มเป้าหมายไม่ว่าจะเป็นการได้เห็น การได้
ยิน รวมถึงความสามารถในการปฏิสัมพันธ์เชิงโต้ตอบกับสื่อ
หริพล ธรรมมนารักษ์ (2558) ได้อธิบายความหมายของสื่อประสม (Multimedia) หมายถึง การนำเอาสื่อการสอนหลายชนิดมาใช้หรือมากกว่า 2 ชนิดขึ้นไปมาสัมพันธ์กันอย่างต่อเนื่อง ในเวลาเดียวกัน และมีคุณค่าที่ส่งเสริมซึ่งกันและกัน ในชณะที่สื่อการสอนอีกอย่างหนึ่งใช้เพื่ออธิบาย ข้อเท็จจริงของเนื้อหา และสื่อการสอนอีกชนิดอาจใช้เพื่อก่อให้เกิดความเข้าใจ การใช้สื่อประสบจะ ช่วยให้ผู้เรียนเกิดความเข้าใจและมีประสบการณ์จากประสาทสัมผัสที่ผสมผสานกัน และได้ค้นพบ วิธีการที่จะเรียนในสิ่งที่ต้องการได้ด้วยตนเองมากยิ่งขึ้น
กิดานันท์ มลิทอง (2559) ได้อธิบายความหมายของสื่อประสม หมายถึง การนำสื่อ หลายๆ ประเภทมาใช้ร่วมกันทั้งวัสดุ อุปกรณ์ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุดในการ จัดกิจกรรมการเรียนรู้ โดยใช้สื่อแต่ละอย่างตามลำดับขั้นตอนของเนื้อหา ปัจจุบันได้มีการนำเอา คอมพิวเตอร์มาช่วยสอน ในการนำเสนอข้อมูลที่เป็นทั้งตัวอักษร ภาพ กราฟิก ภาพเคลื่อนไหว วีดิทัศน์ หรือให้ผู้เรียนเล่นเกมเพื่อฝึกทักษะภายหลังจากการอ่านเนื้อหาจากหนังสือเรียน เพื่อนำมาใช้
เป็นสื่อในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้เกิดประสิทธิภาพและบรรลุตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้
สุรศักดิ์ ปาเฮ (2560) ได้อธิบายความหมายของสื่อประสม หมายถึง การนำเอาสื่อที่
หลากหลายประเภทมาใช้รวมกันทั้งวัสดุอุปกรณ์และเทคนิควิธีการ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดใน การเรียนการสอน โดยการใช้สื่อแต่ละชนิดตามลำดับขั้นตอนของเนื้อหา ปัจจุบันมีการนำเอา คอมพิวเตอร์มาใช้ในการผลิตหรือควบคุมการทำงานของอุปกรณ์ต่าง ๆ โดยวิธีการนำเสนอข้อมูลทั้ง ตัวอักษร ภาพกราฟิก ภาพถ่าย ภาพเคลื่อนไหวแบบวีดิทัศน์และเสียง
ทิศนา แขมมณี (2562) ได้กล่าวว่า สื่อประสม หมายถึง การนำเอาคอมพิวเตอร์มาใช้ใน การเรียนการสอน เพื่อช่วยขยายขอบเขตความสามารถในการเรียนรู้ของผู้เรียน และความสามารถใน การสอนของครูผู้สอน โดยการสร้างบทเรียนคอมพิวเตอร์ขึ้นมา หรือจัดหาบทเรียนคอมพิวเทอร์ที่
เหมาะสมที่มีผู้สร้างไว้แล้วมาใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ การนำเอาสื่อประสมเข้ามาช่วยในการ จัดกิจกรรมการเรียนรู้ เช่น ข้อความ เสียง ภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหว บทเรียนแบบเกม (game) สามารถช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ไปพร้อม ๆ กับการเล่นอย่างเพลิดเพลิน การนำเสนอบทเรียน แบบสถานการณ์จำลอง (Simulation) ผู้เรียนสามารถเข้าไปเล่นและใช้ข้อมูลที่มีในการตัดสินใจ แก้ปัญหา และได้รับผลจากการตัดสินใจนั้น ๆ
สรุปได้ว่า สื่อประสม (Multimedia) หมายถึง การนำเอาสื่อการสอนที่หลากหลายมาช่วย ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้มีความสอดคล้องกับเนื้อหาหรือตามจุดประสงค์การเรียนรู้ ช่วย
36 ส่งเสริมความแตกต่างระหว่างบุคคล เพื่อถ่ายทอดและอธิบายให้ผู้เรียนเกิดความเข้าใจในเนื้อหา เกิดการเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง เกิดความสนุกสนาน และทำให้เกิดเจตคติที่ดีต่อการเรียนวิชา ประวัติศาสตร์มากยิ่งขึ้น