BAO DAM HOAT DONG CUA NGl/CH BAO CHLTA d GIAI DOAN DIEU TRA VU AN HINH SlT TRONG
BO LUAT TO TUNG HINH SlT NAM 2015
Le Huynh T&n Duy
Tom tat: Bdi viet phdn tich, ddnh gid cdc quy djnh cua Bo luat To tung Hinh su nam 2015 vi bdo dam hoat dpng cua ngudi bdo chua trong giai doan diiu tra vu dn hinh su; dong thai dua ra mot so kien nghi nhdm hoan thien.
Abstract: This article focuses on analysing provisions of the Criminal Procedure Code of 2015 on securing the operation of defence counsels in the investigating stage. It then makes relevant proposals to improve those provisions.
1. Danh gia cac quy dinh ciia Bp lu|it To tung Hinh sir nam 2015 ve bao dam hoat dpng ciia nguoi bao chira trong giai do^n dieu tra vu an hinh sir
u. Ve khdi niem nguoi bdo chita Nguoi bao chira la mot trong nhimg nguoi tham gia to tung co vai tro rat quan trpng, nhung khai mem nay da khong duac quy dinh trong Bp luat To tung Hinh su (BLTTHS) nam 1988 va BLTTHS nam 2003. Khoan 1 DiSu 72 BLTTHS nam 2015 da khac phuc bang quy dinh: nguai bao chira "la ngucri duac nguoi bi bupc tgi nha bao chiia hoac ca quan co tham quyen tien hanh to tung (THTT) chi dinh va dupe co quan, nguai c6 tham quyen THTT tiep nhan viec dang ky bao chija". Nfhu vay, muon tra thanh nguai bao chira phai dap ling du hai dieu kien:
- Dupe nguoi bi bupc tpi' nha bao chira hoac CO quan co tham quyen THTT chi dinh (bao chua bat bupc).
- Dupe CO quan, ngucri c6 tham quyen THTT chSp nhan viec dang ky bao chira.
Nhimg doi tupng co the tham gia to tung vai tu each ngucri bao chira theo quy dinh tai khoan 2 DiSu 72 BLTTHS nam 2015 da dupe ma rgng hon so vai BLTTHS nam 2003. Theo do, ben canh luat su, bao chira vien nhan dan, nguai dai dien, thi tro giup vien phap ly" cCng co the tra thanh nguoi bao chiia. Viec mo rpng dien ngucri bao chira gop phan dap ung nhu cau bao chira trong thuc tien giai quyet cac vu an hinh su (do so luong luat su con thieu, trong khi doi tuang duac huang quyen bao chira chi dinh lai dupe mcr rpng).
b. Vi thu tuc ddng ky bdo chiia Nhu da trinh bay, viec dang ky bao chira la dieu kien ve mat hinh thirc de co the tra thanh nguai bao chiia. Thii tuc nay thay the cho thii tuc cap giay chiing nhan ngudi bao chira trong BLTTHS nam 2003^ Khoan
TS.. Khoa Luat hinh sir, Dai hgc Luat Tp, Ho Chi Minh.
' Bao gom nguai bi bat, nguoi bi tam giu, bj can, bi cao {digmd khoan 1 Digu4 BLTTHS nam 2015).
' Tro giup vien phap !y la vien chirc nha nuac, lam viec tai Trung lam tro giiip phap ly nha nuoc, duac Chu tich Uy ban nhan dan tinh, ihanh pho true thuoc trung uang eap the Tro giiip vien phap ly theo de nghj ciia Giam doc So Tu phap (khoan 2 Dieu 21 Luat Tro giiip phap ly nam 2012).
^ Khoan 4 Digu 56.
39
NHA NU6C VA PHAP LUAT SO 1/2017
2 Diiu 78 BLTTHS nam 2015 quy dinh cu Xhk cac loai giSy ta c^n phai xuat trinh tuong ung vai tung dien nguai bao chira trong truang hpp bao chira thong thuang va bao chiia chi djnh. Quy dinh nay khSc phuc s\r khong ro rang ciia BLTTHS nam 2003 khi su dung cum tu "giSy to lien quan den viec bao chiia". Ngoai ra, thcri h?n chap nhan dang ky bao chiia dupe rut ngan xuong con 24 gia ke tu khi nhan du cac giay to luat dinh". BLTTHS nam 2015 cung b6 sung quy dinh ve nhiing truang hop ca quan c6 thim quy§n THTT tu choi, hiiy bo viec dang ky bao chira; quy dinh ro van ban thong bao nguai bao chira co gia trj sir dung trong suot qua trinh tham gia to tung, trir trucmg hpp luat dinh^. Cac quy dinh tren tao su minh bach, ro rang va thuan loi han cho nhirng doi tupng muon tra thanh nguai bao chira, dam bao tinh kip thai, hieu qua, va phu hpp voi khoan 2 Dieu 9 Luat Luat su ve nghiem cam c a quan, to chiic, ca nhan co hanh vi can tra hoat dpng hanh ngh8 luat su^.
c. Ve quyen cua ngudi bdo chira trong giai doan diiu tra
Ghi nhan day dii cac quyen to tung cho nguai bao chira la buoc quan trpng dSu tien trong viec bao dam hoat dpng ciia hp trong qua trinh t6 tung hinh su (TTHS) noi chung va giai doan di§u tra noi rieng. Lien quan d6n van de nay, BLTTHS nam 2015 da co nhiing sua doi, bo sung rSt quan trgng.
•" Thoi han nay trong BLTTHS nam 2003 la 03 ngay doi vol tnrong hcfp thong thucmg; 24 gia d6i vai tnrcmg hgp tam giii ngiroi.
^ Khoan 5, 6, 7 DiSu 78 BLTTHS nam 2015.
Le Minh Due, "Phat huy vai tro cua lugt sir Irong giai doan dieu tra vu an hinh su". Tap chi Luat su Viet Nam, http://liendoanluatsu.org.vn/web/phat-huy -vai-tro-cua-luat-su-trong-giai-doan-dieu-tra-vu-an- hinh-su-773.html, truy cap ngay 17/09/2016,
40
Truac hit, thai diem tham gia to tung ciia nguai bao chira theo quy dinh ciia BLTTHS nam 2015 sam han so voi BLTTHS nam 2003. Nguai bao chua co quyen tham gia to tung ke tir khi nguai bi b4t CO mat tai tru sa ciia ca quan dieu tra, ccr quan duoc giao nhiem vu tien hanh mot s6 hoat dpng dieu tra, chu khdng phai tu khi co quySt dinh tam giir'. Su thay doi nay xuat phat tir viec BLTTHS nam 2015 xem nguoi bi bat la nguai bi bupc tpi, ma ngucri bj bupc tpi CO quyen ty bao chua, nha nguai bao chiia. Chiic nang bupc tpi va chuc nang bao chira la hai chirc nang c a ban trong TTHS, ton tai song song va doi trpng voi nhau. Quy djnh nay gop phan bao ve kjp thai quyen va lai ich hop phap ciia nguai bj bupc tpi ngay tii nhirng hoat dpng dku tien cua qua trinh to tung.
Thu- hai, BLTTHS nam 2015 sira dfii mot so quyen cua nguai bao chira, dong thai bo sung nhieu quyen mai nham tao kha nang va dieu kien de ngucri bao chiia co di^
tranh tung binh dang, dan chu vai ben bupc tpi, bao gom:
- Gap, hoi nguai bi bupc tpi^. Ngucri hi bupc tpi la ngucri hieu ro \h sy that cua vu an.
Do do, viec tiep xuc tryc tiep va trao doi voi hp se giiip ngucri bao chiia h\h dupe d4y dii thong tin ve hanh vi co dau hieu tpi pham cua hp; tii do CO the dua ra nhiing phuang an, luan cir bao chira hieu qua nhSt. Quy dinh nay ciia BLTTHS nam 2015 bao g6m ca truang hpp nguoi bj bupc tpi dang tai ngoai va/hoac dang bi tam giir, tam giam.
- Sau moi lan lay lai khai. hoi cung ciia ngudi cd thdm quyen kit thuc ngudi bdo chira cd thi hdi ngucri bi bat, nguai bi tam
' Khoan 1 D i k 58 BLTTHS nam 2003, Dilu 74 BLTTHS nam 2015.
" Di6m a khoan 1 Di6u 73 BLTTHS nam 2015.
BAO DAM HO4 T B0NG..
giO; bi car^. Neu nhu trong qua trinh lay loi khai, hoi cimg, ngucri bao chua chi dupe quy6n hoi khi dupe sy dong y cua ngucri co th4m quySn, thi sau moi lan ket thuc cac ho^t dOng dieu tra nay, hp dupe quyen ty quy€t dinh vi$c gap va hoi nguoi bj bu6c tpi. Dieu nay giup ngudi b4o ch&a kip thai n4m b4t dupe dien bien cua qua trinh l4y lai khai, hoi cung; xac dinh dung din sy th|lt cua vu an; tren ca so do nhanh chdng tu v3n phuang an tra Idi, bao chiia cho ngudi hi bupc tdi trong nhung lan hdi cung sau.
- Dugc ca quan cd tham quyen THTT bdo truac ve thai gian, dia diem lay lai khai, hdi cung vd thai gian, dia diem tien i ^ ^ hoat dpng dieu tra khdc theo quy dinh
^^LTTHS^°. Day la quyin ciia ngudi b^o chiia nhung lai la trach nhi^m cua ca quan CO tham quyen THTT (hien nay, ngudi bao chiia chi dupe de nghj, cdn vi$c co chSp nhan hay khdng lai thupc quy^n ciia ca quan cd thSm quy^n THTT). Dieu nay giup khac phyc vi$c ngudi bao chiia khdng dupe thdng bao trudc ve thdi gian, dia diem tien hanh hdi cung va cac hoat ddng dieu tra khac trong thuc tiin, dan den khdng kip thdi bao ve lai ich ciia ngudi bj bupc tpi trudc nhung xam pham tii phia ngudi cd tham quySn THTT, khdng phat hien dupe nhiing chiing cti ga tdi va nhiing tinh tiet khac cd loi cho hp. Neu ca quan cd thSm quyen THTT khdng bao trudc cho ngudi bao chua thi cd the dupe xem 1^ vi pham nghiem trpng thii tuc td tung''.
Diem b khoan 1 Dieu 73 BLTTHS nam 2015.
"* Diem d khoan 1 Dieu 73 BLTTHS nam 2015.
' Y kien ciia Tham phdn Vu Phi Long, ghi nhan b6i Phirong Loan, "Theo lu^t mai, quyen bao chua dupe bao vf tot han", Bao Phap luat Tp. H6 Chi Minh, http://plo.vn/phap-luat/theo-luat-moi-quyen-bao- chua-duoc-bao-ve-tot-hon-637448.html, tray cap ngiy 29/06/2016.
- Bi ngh\ tiin hdnh hoat dpng to tiAng theo quy dinh cua BLTTHS. nhu de nghi tri^u tap ngudi lam chimg. ngudi tham gia to tixng khdc, nguai co thdm quyin THTT*^.
Ngudi bao chiia cd th6 su dung nhimg quySn nay trong sudt qu^ trinh td tyng chii khdng chi trong giai doan dieu tra. Khi nhSn th4y qua trinh dxhx tra chua d3y du, cdn nhi€u m5u thuln, ngudi bao chiia cd quyen dS nghj CO quan cd thSm quyen dieu tra vu an hinh sy tiSn hanh cac hoat ddng nhu ddi chit, nhan dang, nhan bi6t gipng ndi, thuc nghi?m di^u tra...; trieu t?p v^ iiy Idi khai ngudi lam chiing, bi h^i, duong sy. Quy djnh nay khdng chi giiip ngudi bao chiia bao ve t6t han Ipi ich ciia ngudi bj bupc tdi ma cdn giiip ca quan cd tham quyen difiu tra x^c dinh su that vu an mdt each khach quan, toan dien v^ day du.
Thu thqp, dua ra chung cii- BLTTHS nam 2003 cung da ghi nhan quySn dua ra tai lieu, do vat, y6u cau ciia ngudi bao chira. Tuy nhien, viec khang djnh ngudi bao chiia cd quyen thu thap va cung cap chiing cu nhu BLTTHS nam 2015 la chn thi^t. Bdi de tang cudng va dam bao viec tranh tung dat hidu qua, ngudi bao chiia phai dupe trao mot sd quyen nang td tung nhu ben bupc tdi, ma quan trpng nhit la quyin thu thSp chiing cii. BLTTHS nam 2015 cdn bd sung quy dinh ve cac hoat dpng thu thap chiing cii ma ngudi bao chiia cd the tien hanh bao gdm: "quyen gap ngudi md minh bdo chira, bi hgi, nguoi lam chung vd nhung ngudi khdc biet ve vu dn de hoi, nghe hp trinh bay vi nhimg vdn de liin quan din vu dn; de nghi ca quan, to chuc, cd nhdn cung cdp tdi lieu, do vat, du lieu
'^ Di6m g khoan 1 Di^u 73 BLTTHS nam 2015.
'^ Di6m h khoan 1 Dieu 73 BLTTHS nam 2015.
41
NHA Nir6C VA PHAP LUATSO 2/2017
dien ilk lien quan den viec bdo chiia " Khi nguai bao chiia Idiong thu thap duac chiitig cii nhimg co nguon chung cu de chung minh vice go toi thi co the neu len tai phien toa va yeu cau lam ro sir that qua cac tai heu, chung cu ma nguai bao chira da chi ra;
trong tnrcmg hgp cac ca quan, to chuc, ca nhan lien quan khong hap tac thi Hoi dong xet xu phai danh gia nguon chirng cu ma nguai bao chira da neu'^.
- Kiem tra, ddnh gid vd trinh bay y lain ve chimg cic, tdi lieu, do vgi lien quan vd yeu cdu nguai co thdm quyin THTT kiim tra, ddnh gid . Quy dinh nay cung voi quy dinh tai Idioan 2 Biiu 88 BLTTHS nam 2015 cho thay, nguai bao chira ciing dugc quyen thu thap, isiem tra va danh gia chung cu. Tuy nhien, khac vol nguai co thim quyin THTT, nguoi bao chti'a kiSm tra, danh gia nham muc dich dam bao chung cir CO gia tri chiing minh cho nhirng tinh ti6t co Igi cho nguoi bi bugc toi truac khi cung c j p cho CO quan co thSm quyin THTT; trong ' khi nguai co thjm quyin THTT kilm tra, danh gia chimg cu la d l dam bao thong tin CO day du thugc tinh cua chirng cir, tii do dua ra kit luan v l timg vln d l thuoc d6i tugng chiing minh ciia vu an. Ngoai ra, nguoi bao chira co quyin yeu cju nguoi co tham quyin THTT thuc hien viec kilm tra, danh gia chung cu, tai lieu, d6 vat khi hoat dong nay co thi dem lai nhirng tinh tilt go tgi hoac lam giam nhe trach nhiem hinh su cho nguoi bi bugc toi.
I* Khoan 2 Diju 88 BLTTHS nam 2015 Y kien cua Tham phan Vu Ph, Long, gh, nhan boi Phuong Loan, "nc-o luS, mai, quylr, bao chua duoc bao vflol hon", Bao Phap luat Tp H6 Chi Minh http//plo.vn/phap-luat/theo-luat-moi-quyen-bao- chua-duoc-bao-ve-tot-hon-637448.html truy can ngiy 29/06/2016. ^ • '
" Dilm 1 Ichoan 1 Biju 73 BLTTHS nam 201S.
- De nghj ca quan co thdm quyen THTT thu thap chung cu, gidm dinh bo sung, gidm dinh lai, dinh gid lai tdi sdn . Quyen nay cua nguoi bao chu*a khac vai quyin dugc phan tich a tren do la, nguai bao chira co the phat hien dugc chirng cu co Igi cho nguoi bi bugc tgi, nhung khgng thi tuminh thu thap nen phai de nghi eg quan co thim quyen THTT thu thap. Nguoi bag chira ciing CO quyen de nghi cac co quan nay giam dinh bo sung, giam dinh lai, dinh gia lai tai san khi cho r i n g viec giam dinh, dinh gia tai san lan dau chua ro, chua dSy dii hoac khong chinh xac.
d. Ve bdo chiia chi dinh
Trong BLTTHS nam 2015, nhirng dli m'gng dugc sir trg giiip ni' nguoi bao chira do CO quan co thim quyin THTT chi dinh dugc ma rong hon. Nlu nhu hien nay, bi can, bi cao ve toi theo khung hinh phat c6 miic cao nhat la tir hinh quy dinh tai Bg luat Hinh su dugc quyen eg nguoi bao chira chi dinh, thi nong BLTTHS nam 2015 ca bi can, bi cao vl toi ma Bg luat Hinh su quy dinh miic cao nhat ciia khung hinh phat la 20 nam hi, til chung than ciing co quyin nay.
Ben canh do, BLTTHS nam 2015 con quy dinh, khong phai tit ca nguoi bi bugc tii CO nhugc diem v l the chit diu thugc ttuong hgp dugc bao chvta chi dinh", ma chi nguoi nao vi nhugc dilm v l thi chat khong thi tu bao chaa mai c6 quyin nay. Dilu nay xu8t phat til thuc tiin co truang hgp, ngugi bi bugc tgi hiy co nhugc dilm ve thi chat nhung van nhan thiic dugc va khong gap tta ngai trong viec tu bao cliiia, vi vay khong cfei phai chi dinh nguai bao chira.
Diem Ic khoan 1 Digu 73 BLTTHS nam 2015.
Nhu quy dinh hien nay tai digm b khoan 2 DiSu 57 BLTTHS nam 2003.
BAO DAM HOAT BONG ..
Viec cii ngudi bao chira cho ddi tuong cd nhupc diem vd the ch4t hoac tam thSn theo BLTTHS hidn hanh chi ap dung cho bi can, hi cao, nhung trong BLTTHS nam 2015 da md rpng vdi ca ngudi bi bit. Thdi diem bat ngudi la thdi diem xuat hien ngudi bi bupc tdi, nen ho can nhSn dupe su trp giiip tu ngudi cd kien thirc phap ly dd thuc hien viec bao chua.
2. Mot so kien nghi
BLTTHS nam 2015 da cd nhidu sua ddi, bd sung trong cac quy djnh lien quan den ngudi bao chira, tuy nhien vln eon mdt sd tdn tai. Cu the:
- Ve thu tuc cap giay chung nhan ngudi bao chua, cd y kiln cho ring, do BLTTHS cdn quy dinh nhiirig trudng hop khdng dupe bao chiia nen van can phai cd thii tuc xem xet de cdng nhan tu each bao chiia. Mat khac, ciing do trinh dp, hilu bi§t phap luat eua ngudi dan, va thuc trang dpi ngu luat su hien nay, viec giu thii tuc cap giay chung nhan ngudi bao chira ia can thidt'^; viec gay kho de khi lam thu tuc cap giay chiing nhan ngudi bao chiia la do thuc thi eua mot sd can bd td tung chii khdng phai do ban than quy dinh^**. Ngupe iai, da sd y kien eho rang, neu giii thu tuc cap giay chiing nhan se gay can trd cho hoat dpng ciia ngudi bao chua va khdng nen giii lai^'. Quy dinh v8 thu tuc dang ky bao chira trong BLTTHS nam 2015 la phii hpp. Theo y kiln tac gia, thu tuc nay mac du chi mang tinh hinh thiic
Tran Van Do, Ghi nhan boi Hong Tu, "Nen bo thii tuc cdp giay chimg nhan nguai bdo chira". Bao Phap luat Tp. Ho Chi Minh (ngay 26/07/2012).
Nguyen Thi Thiiy, Ghi nhan boi Hong Tii. "Nen bo thu luc cdp giay chimg nhdn ngirai bdo chua".
Bao Phap luat Tp. H 6 Chi Minh (ngay 26/07/2012).
"' Luat su Kensi Gounden {Doan Ludl su British Columbia Canada), Ghi nhan bai Hong Tu, "Nen bo thii tuc cdp giay chirng nhdn ngudi bdo chira ", Bao Phap li4t Tp. H6 Chi Minh {ngay 26/07/2012).
nhimg khi ap dung vao thye tien cd the van se la rao can dau tien cho nhiing ngudi mudn tham gia td tung vdi tu each ngudi bao chiia. Vi trong vong 24 gid ke tir khi nhan du giay td theo luat dinh, ca quan cd tham quyen THTT lieu cd the xac minh mdt ngudi thupc trudng hpp khdng dupe lam ngudi bao chua hay khdng?
- Vd quy djnh viec tii chdi ngudi bao chiia chi dinh ciia ngudi dudi 18 tudi bj bupc tdi: Theo hudng dan tai Nghi quyet sd 03/2004/NQ-HDTP ciia Hdi ddng th4m phan Tda an nhan dan tdi eao^^, khi cd y kien mau thuan giiia bi cao la ngudi chua thanh nien va ngudi dai dien hop phap ciia hp trong viec tu chdi ngudi bao chiia chi djnh thi Tda an van tien hanh xet xu vu an theo thii tuc chimg cd su tham gia cua ngudi bao chiia da dupe cii. Dieu nay cd nghia,"
chi khi ca bj cao va ngudi dai dien hpp phap thdng nhat y kien tu chdi ngudi bao chira chi djnh thi ngudi nay mdi khdng tham gia phien tda. Hudng dan tren ciia Hdi ddng tham phan Tda an nhan dan tdi cao la hpp ly, dam bao vice hd trp phap ly ciia ngudi bao chiia chi dinh dupe thye hien, qua do bao ve quyen va Ipi ich hpp phap cho bi cao la ngudi chua thanh nien. Tuy nhien, BLTTHS nam 2015 lai quy dinh, chi cin ngudi dudi 18 tudi bi bupc tdi hoac ngudi dai dien, ngudi than thich eua hp tii chdi ngudi bao chiia chi djnh thi ca quan cd tham quyen THTT lap bien ban va chSm dirt viec chi djnh ngudi bao chiia^"'. Tai dilm b khoan 5 Dieu 78 Bd luat cung quy dinh, co quan cd tham quyen THTT se tir chdi viec dang ky bao chiia khi ngudi bi bupc tdi
- Muc 3(d) {d.2) Phan II Nghi quyet s6 03/2004/NQ-HDTP ngay 02/10/2004 Huong din thi hanh mot so quy djnh trong Ph4n thir nhdt "Nhung quy dinh chung" cua BLTTHS 2003.
-^ Doan cu6i khoan 3 Di^u 77 BLTTHS 2015.
43
NHA NU'O'C VA PHAP LUAT SO 1/2017
thupc trudng hop dupe bao chiia chi dinh tii chdi ngudi bao chira, ma khong d l cap den trudng hgp ngudi dai dien hoac ngudi than thich tir chdi. Nhimg quy dinh nay cd the t^o thuan lai cho cac ca quan cd tham quyen THTT trong qua trinh giai quyit vu an khdng phai tim ngudi bao chira chi djnh, nliung lai khdng bao ve dugc ngudi dudi 18 tudi bi bupc tdi - muc dich chinh cua viec bao chira chi djnh. Vi vay, hudng dan tai Nghj quyit sd 03/2004/NQ-HDTP dn dupe ke thira va ghi nhan trong BLTTHS nam 2015"^
- 86 sung quy dinh ve quyen gap rieng bi can ciia ngudi bao chQ'a. Theo do, cuoc trao doi, tu van giiia ngudi bao chira va bj can CO the bi quan sat nhung khdng the nghe dugc npi dung bdi ngudi cd tham quyen THTT'^ Luat Luat su ciing can duac sua ddi, bd sung cho phii hgp, nham bao dam nang cao trach nhiem va quyen ciia luat su khi tham gia td tung nci chung, giai doan dieu tra n6i rieng"'
- Ben canh viec hoan thien khung phap ly thi mot van de rat quan trong can dupe thay ddi, do !a nhan thiic ciia co quan dilu tra,
Le Huynh Tan Duy, "Ddnh gid cjuy dinh cm Ludt To timg Hinh sir ViC'l Nam ve quyen bdo chira cua iiguai chua ihiiiib nien tren co so cdc tieu chuan cua hen hg-p quoc". Tap chi Khoa hoc phap ly, so 4/2013.
•' Dieu nay da dugc ghi nhan tai nguyen tdc thu 8 nong Nhimg nguyen tdc co hdn vl' vai trd cua Ludl
•m (Basic Principles on the Role of Lawyers), ban hanh boi Hoi nghi lan thii 8 cua Lien hop qu6c \'h.
Phong ngira loi pham va Doi xu vm nguoi pham toi, Havana, CuBa, tir ngay 27/08 dSn 07/09/1990. Phap lenh To chitc Luat su nam 1987 (khoan 2 Diau 14) da ghi nhan vC- quyen gap iicng bi can ciia luat su, nhung BLTTHS hien hanh va BLTTHS nam 2015 da kliong quy dinh ve quyen nay
-" Le Minh Dire. "Phdt huy vai trd cua ludl .w irong gia^ doan dieu ira \u dn hinh sir". Tap chi Lual su Viet Nam, http //liendoanluatsu org.vn/web/phat-huy -vai-tro-cua-luat-su-tiong-giai-doan-dieu-tra-vu-an- liinh-su-77.) html, truy cap ngay 17/09/2016,
44
dilu tra vien ve vai tro etia ngudi bao chira.
Hg phai y thirc rang, su hien dien ciia ngudi bao chira ngay tir giai doan dieu Ua chinh la dieu kien giiip eac hoat dpng dieu tra dam bao tinh khach quan, toan dien va day du trong viec xac lap chung cu ciia vu an.
Ve phia ngudi bao chiia, can ehii ddng, tich cue phdi hgp vdi c a quan dieu tra cung nhu dieu tra vien nam bat ke hoach lam viec ciia dieu tra vien de cd mat kip thdi khi hoi cung ngudi bj bugc tdi; phai du lieu san nhii'ng cau hdi, van de can lam rd de cung dieu tra vien giai quyet vu an" . Ngudi bao chii'a can phai nam vu'ng phap luat, tam iy ngudi hi bupc tdi, cd ky nang hanh nghe phu hgp khi tien hanh cac hoat dpng thu thap chiing cii phuc vu viec gd tgi cho ho.
Ket luan
Trong giai doan dieu tra, ngudi bao chua gdp phan quan trpng bao ve quyen va Igi ich hpp phap cua ngudi bi bupc tpi, dong thdi giiip cac hoat ddng ciia co quan co tham quyen dieu tra vu an hinh su* dugc tien hanh mot each khach quan, toan dien. Tuy nhien, thuc tien td tung d Viet Nam clio thay, ngudi bao chiia gap rat nhieu rao can khi tham gia td tung trong giai doan dieu tra, dan den khdng the phat huy het vai tro ciia minh. Vi vay, cac quy dinh ciia BLTTHS nam 2015 can dugc hoan thien nham dam bao hoat ddng ciia ngudi bao chira "that sir gop phan lam minh bach qua trinh td tung, phdng ngua oan sai, xay dyng nen tu phap trong sach, vij'ng manh, dap ung yeu cau cai each tu phap cua Viet Nam hien nay""**
Le Mmh Dii'c, "Phdt huy vai trd ciia ludl su trang giai doan dieu tra vu dn binh su". Tap chi Lual su Viet Nam, http://liendoanluatsu.org.vn/web/phal-huy -vai-tio-cua-luat-su-trong-giai-doan-dieu-tra-vu-an- hinh-su-773 html, truy cap ngay 17/09/2016
^^ Nhu tren.