MOT SO VAN DE LY LUAN VA THlTC TIEN TRONG XAY DlTNG NHA NtfOiC, CHINH PHU KIEN TAO PHAT TRIEN VA PHUC VU 6 VIET NAM HIEN NAY
VUMANHTOAN^'
Tom tat: Bai vii't khai quit ve cac mo hinh nha nildc hiin dai, phin tich lam ro sU xuat hien v^
phat trien cua khai niem nha nildc kiin tao pbat trien td thilc tien din ly luan. Tren cd sd ly luan, bii viit di vao phin tich mot so van de thilc tiin dat ra doi vdi viec xiy dilng Nha niidc, Chinb phu Min tao pha t trien vi phuc vu d Viit Nam hiin nay.
Tie kboa: Nha nitdc; chinh phd, Men tao phat triin; Viet Nam.
Abstract: The article reviewed models of modern government and analyzed the appearance and development of the concept "tectonic government" from theoretical and practical perspectives. The acticle focused on practical issues in developing tectonic government in Vietnam nowdays.
Keywords: State; Government; tectonic; Vietnam.
1. Ve mo hinh nha nfl6c kien tao phat trien
Cd thd ndi rang, trong nhflng nam gin day, phat ngdn vl nha nUdc kid'n tao phat trien, chinh phu kieh tao, phuc vu dUde cac quan chflc Chinh phu nhac den nhiiu trdn cac phUdng tien truyin thdng dai chung.
Diiu dd cho thay Chinh phu Viet Nam dang nd luc trong qua trinh chuyin dd'i boat ddng eua Chinh phu theo hfldng xay dflng Chinh phu kie'n tao phat trien, phue vu. Tfl dd lam ehuyen bie'n vl thai dp, ve nhan thflc ly luan v l vai trd, chflc nang cua Chinh phu ndi rieng va nha nfldc ndi chung.
Thuc tidn trdn thd' gidi cho de'n nay da va dang ton tai nbilu md hinh nha nudc, dien hinh nhfl: Md hinh nha nfldc ke' hoach hoa tap trung (Lien Xd, eac nfldc Ddng Au va rapt sd' qud'c gia khac, trong do cd Trung Qud'c, Viet Nam trUde khi doi mdi); Md hinh nha nUdc phflc ldi (Thuy Dien va eac nUde Bac Au); Md hinh nha nude kie'n tao phat trien ed' dien (Nhat
Ban, Han Qud'e); Md hinh nha nUde diiu ehinh (Dien hinh la kieu dieu hanh cua nUdc My hidn nay).
va'n dl dat ra la lfla chpn md hinh nha nudc nao phfl hdp vdi Viet Nam. Thfle tien lieh sii chinh tri Viet Nam va boi canh thi gidi tfl kbi thanh lap nfldc Viet Nam nhflng 40, 50 cua t h i ky XX da dua din viec Viet Nam lua chpn md hinh nha nfldc ke' hoach boa tap trung (theo md hinh nha nfldc Lidn Xd). Thiie tiln lich sfl eho thay, md hinh nay ehi phat huy tac dung trong thdi chidn tranh, tfl khi da't nude thd'ng n h i t nam 1975 eho din trflde doi mdi nam 1986 d Viet Nam, md hinh nay da bpc ldc nhieu nhfldc didra d tat ca cac nfldc trong he thong cac nflde xa hpi chu ngbia trong dd cd Vidt Nam.
Rd rang, md hinh nha nude xa hdi ehu nghia theo kieu nha nUdc ke' hoaeh boa tap trung khdng phu hdp vdi dieu kien kinh te, van
" TS., Hoc vi§n Khoa hoc xa hoi;
Email: [email protected]
m
NHAN LUC KHOA HOC XAHOI CHUVlNDE:S62[10-2019|v u MANH TOAN boa, xa hdi Vidt Nam, khdng phat huy dfldc
dpng lflc phat trien eua kinh te, din de'n khiing hoang kinh te, xa hdi nghidm trpng.
Trong khi dd, Trung Qud'c la mpt trong nhiing nflde di dau trong he iiidhg cae nflde xa hdi ehu nghia trong viec eai each, md cfla da't nudc, doi mdi md hinh quan tri dat nflde. Tfl nam 1978 danh d^u bang Hpi nghi Trung fldng 3 khoa XI cua Dang Cdng san Trung Qud'e vdi phfldng cham "giai phdng tfl tflcing, thiie sfl eau thi", ehuyen trpng tam tfl "ISy da'u tranh giai ea'p lam efldng linh" sang "la'y xay dflng kinh t l lam trung tara", Trung Qud'c da ehu trUdng ke't hdp gifla k l hoaeh vdi thi trfldng, chuyen dii the ehe kinh t l , tim tdi, to cbfle thi dilm, tie'p nhan cd che thi trudng, sfla ehfla nhiing khuyet dilra cua the che' kinh te ke beach hoa'^'. V l thflc cha't, ngoai viec cai each, doi mdi, md cfla v l kinh te cua Trung Qud'c, v l mat chinh tri do cdn la qua tiinh
chuyen doi tfl md hinh dieu hanh tfl nha nude ke hoaeh hoa tap trung sang md hinh nha nfldc kien tao phat trien. Qua thfle tidn, cho thay rang, md hinh the ehe nha nfldc kien tao phat trien (developmental state) la md hinh dfldc hlu hit cdc nfldc Ddng Bac A lUa chpn, "md hinh the che nay da dUa lai sii phat trien ky dieu cho ca Nhat Ban, Han Qud'c, Dai Loan va gan day la ca Trung Qud'c"*^'. Tfl thfle tiln thanh edng cua cae nfldc nay, cd the thay md hinh nha nfldc kiln tao phat trien td ra phfl hdp vdi cac nflde cd nin van hoa tUdng dong vdi nin van boa cae nudc Ddng Bae A, trong do cd Viet Nam.
Xet tfl gde dp quan tri nha nudc, cho dd'n thap ky 80 cua the ky 20, the gidi cd hai md hinh quan tri nha nUdc cd ban, cd the phan chia thanh md hinh "quan tri nha nude kieu cu" va rad hinh "quan tri nha nUde kieu mdi".
Bang 1: Cac mo hinh quan tri nha nfldc kieu cii va kieu ni6i^^
Quibn trj nha ni/drc ki^u cQ Tru'dc thap ky 1980
Nh^ nfldc gifl vai tro chCi dao, diiu h^nh, ttiam chf ddc ton (Nh^ nudc"manh")
H^nh chfnh, menh lenh, tfnh "chuydn chl" cao Dich vu cdng do nha nUdc cung c^p
Qu^n (;? Itinh te tap tmng, nha nUflc \h chu the chfnh
Qudn trj nha niTdrc kliu mdi
Tflthapk^1980 , , V '^;
Nhd niTdc gifl vai trd di^u tilt, trpng tk\, cd sfl tham gia cCia nhi^u chCi t h i (NhS niidc"ylu'T Hop tac, phdi hc^, tfnh din chii cao (cdc tieu chl qudn tri dan chD/quSn tri tot) Djch vu cdng do nhd nUdc vd nhi^u chCi t h i khac cDng cung c3p
Kinh t l thj trirdng, nhd ni/dc giu^ vai trd kiln tao Nguon: Din theo Vu Cdng Giao (2018), CMnh phu md: TriSn vgng va tie dgng
deh quan tri nha nddc d Vidt Nam.
*" Xem: N g u y i n XuSn Cifdng (2018), Trung Qud'c: nhin lai qua tnnh 40 nam cai each, md cila, Tapchicong8an.org. vn. http://www.tapchicongsan.org.vn/Home/The-gioi-van-de-su-kien/2018/53209/Trung- Quoc-Nhin-lai-qua-tnnh-40-nam-cai-cach-mo-cua.aspx.
'^Xem: N g u y i n SI Dung (2018), Ngi ham "nha nitdc kiin tao pbat triin" (Mo hinh nha nildc kien tao phat trien c6 thi la sil lUa chgn phu hdp cho Viet Nam). http://tiasang.com.vn/-dien-dan/Noi-ham-nha-nuoc-kien-tao- phat-trien-Mo-hinh-nha-nuoc-kien-tao-phat-tnen-co-the-la~su-lua-chon-phu-hop-cho-Viet-Nam-12896.
C H U Y £ N D £ : S 6 2 ( 1 0 - 2 0 1 9 ] NHAN LUC KHOA HOC XA HOI
Q
Tuy nhien, trong boi canh eua t h i k y 21, vdi nhflng dae trUng nhU toan elu hod, dan chu hoa, kinh te thi trfldng toan eau, ciing vdi dd la sfl phat trien va ting dung cdng nghe thdng tin vao ta't ca eac linh vflc eua ddi sd'ng (each mang cdng nghiep lan thfl tfl) cho tha'y tat ea cae md hinh nha nfldc tren (ke ca md hinh nha nflde kie'n tao phat trien eo diin (theo md hinh Nhat Ban, Han Qud'c, sau dd la Dai Loan, Trung Qud'c phat trien di theo) diu td ra khdng cdn phu hdp vdi thflc tiln. Bdi vi, ehung ta tha'y, t i t ea cac md hinh nay cd radt diem ehung la lay nha nfldc lam trung tam, dat nha nfldc d vi tri thfldng ton so vdi ngfldi dan (gd'c cua quyen lfle nha nfldc), do vay tao ra nhiing xung dot va trd ngai cho sfl phat triln cua xa hdi*^\
Trd lai vdi thuat ngfl "nha nUdc kiln tao phat trien", hien nay cac nha khoa hpc deu thd'ng nha't rang, thuat ngfl nay dfldc dfla ra diu tien bdi Johnson (1982) de mo ta cac net dae trflng eua md hinh phat trien kinh te' eua Nhat Ban sau T h i chid'n IL Johnson da nhan tha'y rang, trong sfl phat trien than ky cua Nhat Ban sau chie'n tranh The gidi thfl II cd vai trd to 16n eua Nha nfldc Nhat Ban trong vide tao ra khudn kho eho sfl phat trien; dinh hudng va thuc day sii phat trien.
Cac nghidn cflu sau dd dfldc Amsden (1989), Wade (1990), va Evans (1995) phat trien them va ap dung dd phan tich cac trfldng hdp phat trien kinh te t h i n ky cua Dai Loan va Han Qud'e.
Dae trflng cua md hinh nay la nha nUdc tham gia tich cflc vdo viee thuc day sfl phat triln cua n in kinh te thay vi de thi trudng tfl van hanh. Trong giai doan diu, vai trd can thiep cua nha nflde dUde cae ly
thuye't gia dl cao, bao gom ea dinh hUdng muc tieu phat trien nhfl cdng nghiep hoa, dinh hfldng xult khau,... va ke't nd'i eac cd quan nha nUde Iln doanh nghiep tU nhan de dat mue tieu dd. Day dUdc xem la phidn ban manh (strong version) eua nha nUdc kie'n tao phat triln.
Trong phat trien kinh te', ed mdt diem chung cd ban eua cdc nha nUdc kie'n tao phat trien dd la "nha nude tnic tie'p dl ra mdt ke hoaeh phat trie'n cdng nghiep vdi tham vpng ldn, diu tU manh me v l cd chl, chinh sach va nhieu khuyen khieh khac de thuc dly cdng nghiep phat trien, la'y edng nghidp lam nin tang eho sfl phat trien cua eae ea nen kinh te. Md hinh nha nfldc kiln tao phat trien dfldc eoi la md hinh nha nfldc nam d gifla nha nUde dieu chinh Anh-My (theo chu thuylt tbi trfldng tfl do) va nha nfldc ke hoaeh hda tap trung (theo md hinh xa hpi ehu ngMa truydn thdng)''*'.
Nha nfldc kien tao phat trien la md hinh nha nfldc khdng dflng ngoai thi trudng, nhUng eung khdng lam thay thi trUdng. Ma nha nUdc kien tao phat tridn chu dpng can thiep manh me vao thi trUdng de thflc dly phat trien va hien thuc hda eae mue tieu phat tridn da dfldc de ra.
Tuy nhien, thflc t l cbo thd'y, ke tfl khi Nhat Ban hi rdi vao thap ky mlit mat tfl
<^' Vu Cong Giao, Chinh phii mb: Trien vpng va tac dong den q u a n tri n h a niidc d Viet Nam, Tap chi Tia Sang, 30/12/2018.
<•*' Xem: N g u y i n Si Dung (2018), Ngi ham "nha niidc kien tao phat triin" (M6 hinh nha nifdc kiin tao phat trien co thi la sil lifa chgn phU hdp cho Viet Nam).
http://tiasang.cora.vn/-dien-dan/Noi-ham-nha-nuoc- kien-tao-phat~trien-Mo-hinh-nha-nuoc-kien-tao- phat-trien-co-the-la~su-lua-chon-phu-hop-cho-Viet- Nam-12896.
g ] NHAN LUG KHOA HOC XA Hdl CHUYEN Di: SO 2 (10-2019)
v u MANH TOAN diu nhflng nam 1990 va dac bidt k l tfl khi
khung khoang kinh te tai ehinh chau A dien ra vao nam 1997 - 1998, vai trd can thiep tich cflc ciia nha nfldc trong md hinh nha nUdc kien tao phat trien da dupc cac ly thuyet gia kinh te giam nhe di (soft version). Cae nha nghien eflu cho rang, nha nflde can "hoa rainh"
(embeddedness) vao xa hdi dl cd the bilu dfldc xa hdi va nang eao nang lflc cua minh de phue vu xa hdi va nen kinh td' (Evans, 1995). Vdi sfl xu^t hien cua xu hudng toan elu hoa manh me kd tfl dau thd' ky XXI, vai trd can thiep tieh cflc ciia nha nflde trong md hinh nha nflde kien tao da lai giam nhe hdn nfla (softer version), tap trung chu ye'u vao nang cao nang lflc eua nha nfldc dl thuc dly (enhance) cae hoat ddng thi trfldng thdng qua cac bien phap dam bao trat tfl xa hdi, giam tinh ba^t dinh trong nen kinh t l , giam ba't dd'i xflng thdng tin, giam ehi phi giao dich... cho thi trfldng'^'.
Dong thdi, trong nhflng nam 80 eua the' ky 20, bdn canh sU nghidn cflu v l chinh phu kid'n tao phat tridn, da xua't hien quan didm ve md hinh quan tri nha nUdc mdi (Quan tri qud'e gia, quan tri edng mdi - New public govermance). Trong md hinh quan tri radi nay, cac nha nUdc vln gifl vi tri quan trpng, nhflng each quan ly, sii dung quyen lflc khdng edn "chuyen che", menh Idnh hanh chinh rapt ehieu, thay vao do, chinh quyen cae cap ehu ddng hdp tac, phd'i hdp vdi cae chu the khac nhU cae td ehfle xa hpi, td chflc qud'e te, doanh nghiep, sfl tham gia eua ngfldi dan trong xay dflng, hoach dinh va thflc thi cae chinh sach cdng, trong dd, ngfldi dan gifl vi tri trung tam.
CHUYEN D£: 562(10-2019)
2. Mot so van de dat r a trong xay dflng, van hanh Nha nfldc, Chinh phu kiln tao phat trien va phuc vu dr Viet Nam
Tha nhat, khi ndi de'n xay dflng Chinh phii kie'n tao phat trien va phuc vu d Viet Nara trflde h i t cin xem xet md'i tfldng quan ve vai trd cfla Chinh phu "kiln tao phat trien" vdi vai trd lanh dao toan dien
"Nha nude va xa hdi" eua Dang Cong san Viet Nam.
Trong ehinh the Viet Nam, Dang Cdng san Viet Nara ddng vai trd lanh dao toan dien Nha nUde va xa hpi. Chinh phu la mdt trong nhflng cd quan thflc hien quyen lflc dai didn Nha nflde. Trong do, vai trd lanh dao cua Dang Cdng san Viet Nam thd hien: Dang d l ra dfldng ldi, chu trfldng, chinh sach, dinh hfldng cho sfl phat trien cua Nha nudc tren ta't ca eae linh vUe trong tiing thdi ky; Dang vach ra phUdng hudng, nguyen tac xay dflng Nha nfldc Viet Nam. Nhfl vay, ne'u xem xet hai ndi dung lanh dao cua Dang Cdng san Vidt Nam chung ta se nhan thd'y Dang da thflc hien vai trd "kiln tao phat trien" cdn Nha nude, Chinh phu ddng vai trd la nhflng chu the thflc hien y tfldng kiln tao phat triln eua Dang da de ra. Chinh vi vay, d nhieu linh vfle, trong nhiing thdi ky da xua't Men viee Dang bao bidn, lam thay Nha nfldc. Din din khd cd sfl phan dinh vai trd cua Dang va Nha nfldc trong vai trd kien tao phat trien, nha't la y tfldng
"kiln tao phat triln" la td't nhung thfle tiln thflc hidn lai khdng dat hieu qua nhfl khdng phan dinh dfldc trach nhiem thudc
'^' Xem cac nghiSn ciiu cua (Lin va Nugent 1995; Harris et al., 1995; Aoki, 2001; Evan, 2008; Trubek, 2010; Wede, 2010) (pinh Tuan Minh, Pham The Anh, 2017).
NHAN LUC KHOA HOC XA Hdl g ]
ve ai. Day la mdt va'n de nan giai trong viee phan dinh vai trd, trach nhiem eua Dang va Nha nfldc trong thfle hien vai trd kie'n tao phat trien da't nfldc hidn nay.
Hai la, Chinh phu kien tao phat trien va phuc vu d day phai dflde hieu dd la sfl dai dien cua Chinh phu trong Nha nfldc kieh tao phat trien, hay theo nghia Chinh phu la dai dien cho Nha nUdc trong boat ddng thfle hien mpt trong nhiing nhanh cua quyin lfle nha nfldc (banh phap). Do vay, ndi den Chinh phu kien tao phat triln, phuc vu. la ndi de'n viec thflc hien vai trd, chflc nang, muc tieu cua Nha nfldc va Chinh phu. Nhfl ehflng ta da bilt, "nha nfldc cua ddn, do dan, vi dan" tfle la nha nflde sinh ra de thflc hien quyen lflc dai didn cho nhan dan; nha nfldc dflde nhan dan uy nhiem thiic hien quyin lfle edng cpng de bao ve ngudi dan, vi ngudi dan. Quyen lfle edng cpng cua nha nfldc dfldc phan edng thanh quyin lap phap, quyin hanh phap, quyin tU phap tUcing flng vdi ba cd quan Qud'c hdi, Chinh phu, Toa an. Trong thiic tien eho thay, ne'u Qud'e hpi chu ylu tap trung vao thflc thi quyin lUc dai dien (lap phap, giam sat tdi cao doi vdi hoat ddng cua eac cd quan Nha nfldc, quyet dinh nhflng va'n de quan trpng eua da't nfldc) thi Chinh phu va Toa an, ben canh viec thflc hien cae quyin lfle hanh phap, tu phap cua minh edn cung cap eac dich vu edng khae. Chang ban, nlu trflde day, mpi tranh ch^p eua ngfldi dan diu dfla ra toa an dl xet xfl, thi hien nay da xulLt hien nhflng t l chflc hoa giai, to chflc trpng tai trong thfldng mai de to chflc boa giai cac tranh chip nhd trong cdng dong dan efl hoac xii ly cae tranh chap kinh te' bang trpng tai thfldng mai de thay the eho viec dfla ra toa an de xet xfl.
Do vay, ndi din Nha nfldc kie'n tao phat trien, phuc vu la ndi den tat ca cae mat, cac cd quan quyen lUc ciia Nha nUdc. Ndi de'n Chinh phu kieh tao phat trien, phuc vu tfle la ndi de'n viee thfle hien diiu hanh phat triln dat nfldc va phuc vu, cung csfp cdc dich vu cdng eua Chinh phu vdi tfl each la dai didn cua Nha nfldc. Hay ndi rd hdn, Chinh phu phai thflc hidn tdt ba chflc nang cd ban t h i hien vai trd "kie'n tao phat trien" va "phuc vu": 1/ Thflc thi quyen lflc cdng, (boat ddng ddi ngoai, doi ndi, lap ehinh sach phat trien...); 2/ Thiic thi phap luat (cac boat ddng thanh tra, diiu tra, cfldng chl thi hanh phap luat...);
3/ Cung ea'p dieh vu cdng*^'.
Khi ndi dd'n "phuc vu" d Vidt Nam trflde doi mdi (1986), Chinh phu tfl trung fldng de'n dia phUdng cung ca'p hau h i t mpi dieh vu cdng. Tuy nhien, tfl sau ddi mdi dd'n nay, trong bdi canh hpi nhap va toan clu hoa, trUdc ddi hoi ngay eang eao v l phuc vu dich vu cdng va eha't lUdng dich vu, trong khi cae nguon lfle cua Chinh phu cd gidi ban, do vay, d Vidt Nara dang didn ra qua trinh tfl nhan hoa cac dich vu cdng va rad hinh dd'i tdc edng tfl trong cung ca'p eae dich vu cdng.
Khi ndi de'n vai trd "kie'n tao" cua Chinh phu, tfle la ndi din vai tro tham gia
*^' Vf du, fl cac nudc phat trien, ngUdi t a da thong ke c6 19 loai dich vn cong do Chinh p h u cung cap nhif: dien, giao due, ciiu trd k h a n cap, hao vg moi trUdng, dau khi, sifc khoe - y ti, q u a n sii, hiJu chinh, ngan hang cong, phat t h a n h - t r u y i n hinh cong, thif vifc c6ng, an ninh cong cong, vlln tai cong c6ng, dich vu xa hpi, v i i n thong, quy hoach do thi, h a t a n g giao thong, x ^ l^f chS't thai, he thSng cung c&p mldc. Khi xet thgy trong hat cii linh viic dich vu nao ma chinh p h u cung ca'p khong CO tinh canh t r a n h v l chat lUOng, gia ca dat hdn so vdi thi trudng thi nhk nifdc bat ddu tri^n khai t u nhSn hoa m6t p h a n hoSc toan bo.
^ NHAN LUC KHOA HOC XA Hdl CHUVEND^r SO 21111-20191
v u MANH TOAN thuc day trfle tie'p vao sfl tang trfldng eua
nen kinh te'. Tfle la Chinh phu eung elp eac dich vu phat trien can efl tren thuc tien phat trien cua nen kinh td'. Chang ban, ndi de'n each mang cdng iighiep Iln thfl tfl va viee thflc day ting dung nhflng thanh tflu cua cude each mang nay vao Viet Nam trong bdi eanh thfle tien eae doanh nghiep d Viet Nam (ea nha nUde va tu nhan) cdn qua nhd be v l tilm liie, nhan thflc ve tam quan trpng cua ting dung thanh qua cua khoa hpc, cdng nghe mdi vao canh tranh toan clu thap thi Chinh phu phai tien phong dflng ra cung cap cac dich vu nghien cflu, flng dung khoa hpc edng nghe Iln thfl tfl eho eae doanh nghiep.
Ba la, mdt va'n de Idn dang dat ra ddi vdi vai trd "kieh tao" eua Chinh phu d Viet Nam hien nay. Dd la khi Viet Nam ngay eang hdi nhap qud'e td' sau rdng, ngay eang thara gia vao nhiiu hiep (hnh thfldng mai, td chflc kinh te... thi vai tro "kieh tao" eua Chinh phu ngay eang giam. Bdi vi, khi tham gia vao cae to chflc qud'c te', eae hiep dinh thUdng raai da phUdng va song phfldng, Cbinh phu se bi cac dieu khoan trong cae hiep dinh gidi ban sfl can thidp va eung cap cac dich vu cua Chinh phu hd trd cac doanh nghiep bay nen kinh te. Do vay, Chinh phii thay vi dau tfl cho "kien tao phat tridn" thi lai phai phan bo nguon lflc cho viec xdy dflng cae "hang rao ky thuat" de hd trd cac doanh nghiep, bao ve nen kinh te tranh bi phu thupc vao nUdc ngoai.
Boh la, de xay dUng Chinh phu kiln tao, phuc vu, trflde h i t Viet Nam ein eai each h§ thd'ng phap luat, phan dinh ro eac cbfle nang cua Nha nfldc, Chinh phii vdi tU each dai dien eua "quyen liic" nhara "phue vu" nhan dan "dng chu dich thUe eua
quyen lUe", tranh tinh trang ngUdi dan phai "di xin" nhflng eai dang le dUde phuc vu, cdn eae cd quan Nha nude, Chinh phu lai di "ban phdt" nhflng cai dang ra phai cung ca'p va phuc vu ngudi dan. De ngudi dan thUe sU lam chu, dUde "phuc vu", can cd ed ehe, luat phap dam bao cho ngUdi dan dflpc tham gia thflc sfl vao mpi khau eua quy trinh ehinh saeh, tfl hoach dinh, ban hanh, thflc hidn, kiem tra, giam sat thflc hien chinh sach va phap luat. Dl thuc hien dUde Chinh phu kie'n tao va phue vu thi Chinh phu phai "binh dang"
vdi ngUdi dan, dong hanh vdi nhan dan trong qua trinh "kie'n tao phat trien" va tuan thu, binh dang trflde phap luat. Nd'u Chinh phu va eae ed quan Nha nflde hanh xfl va tu duy theo phfldng eham "quan ly nha nUde", ehu trpng tdi chflc nang "quan ly hanh chinh", tap trung cho vide kidm tra, giam sat, thanh tra, tra'n ap, xfl phat..., coi ngUdi dan la do'i tUpng bi quan ly; cac cd quan nha nflde chi coi trpng ldi ieh "nha nflde", ldi ieh cue bp cua mdt bd, rapt nganh ma khdng dong hanh, bao ve, phuc vu ngfldi dan thi mue tieu Nha nUdc, Chinh phu kie'n tao phat trien, phuc vu chl la khau hieu tuyen truyen ma thdi.
Nam la, thflc tidn md hinh Nha nflde, Chinb phu d Viet Nam hidn nay la md hinh Nha nfldc, Chinh phu kie'n tao phat trien va phuc vu hay ehUa, hay la md hinh
^ ? Phai ndi thang than rang, Nha nfldc va Chinh phu Viet Nam hien nay vin trong qua trinh chuyen dii tfl md hinb ke hoach boa tap trung sang md hinh Nha nUde, Chinh phu kie'n tao phat trien va phue vu.
Qua kinh nghiem phat trien eua Nhat Ban, Han qud'e, Trung Qud'c eho thay md
CHUYEN BE: SO'2 (10-20191 NHAN LUC KHOA HOC XA HOI Q |
hinh nay phfl hdp vdi van boa, xa hdi Viet Nam*''. Tuy nhien, qua hdn 30 nam doi mdi, qua trinh doi mdi Nha nfldc, Chinh phu v l n eon diin ra cham, ehfla dap flng dfldc vdi doi hdi cua thuc tien.
Thflc tiln qua trinh chuyen doi eho tha'y, nhflng y tflcing ma dUde cho la "ddi mdi", la "kie'n tao phat trien" thflc ra la qua trinh thao gd nhflng "rao can" do chinh the che, bp may nha nflde tao ra, giai phdng cac nguon lflc, tra eae ngudn liic ve diing chd cua nd, tao diiu kien eho nd dupc tu phat trien. Do vay, khi cae nguon liie do phat trien h i t kha nang cua rainh thi se hi ehflng lai, ehinh luc nay can thie't phai ed nguon lflc cua Nha nUdc, cua Chinh phu dl thue day nd tie'p tue phat trien, do la lue can thie't phai cd vai trd eua Nha nfldc, Chinh phu kie'n tao phat trien. Tuy nhien, va'n de nan giai cua Viet Nara hidn nay la cd den 2/3 nguin lue tai chinh cua Chinh phu phai sfl dung cho "chi thudng xuyen" de duy tri boat ddng cua bd raay, de nudi ehinh minh, lam ban ehe' nguIn lflc de hd trd cho sU phat trien kinh te, xa hpi. Mat khac, eac boat ddng eua Chinh phu tham gia triie tilp vao phdt trien kinh te, xa hdi hau nhfl khdng ed tinh eanh tranh, khdng theo quy luat eua thi trfldng, hieu qua kinh te, xa hdi rat tha'p, tham chi la thua lo nang lam tha't thoat ngudn lflc cua xa hdi cho phat trien da't nflde. Vi du nhfl cac dfl an cua cac doanh nghiep nha nude dau tU cdng cho phat trien "cdng nghiep hoa, hien dai hoa" da't nude trong rd't nhieu linh vflc kinh t l , xa hdi deu thua Id hang chuc nghin ti dong/ dfl dn.
Chang ban, ehi nguyen Bp Cdng thUdng da cd de'n 12 dai dfl an thua Id, that
thoat, khdng ddng gdp gi eho nen kinh te, la ganh nang eho d^t nflde khi hau hdt vd'n la di vay trong va ngoai nfldc bang bao lanh cua Chinh phu.
3. Ket luan
Tdm lai, nhu da phan tich trong bai vie't, lich sfl tren the gidi thdi hidn dai cho deh nay cd nhieu md hinh nha nUde, mdi md hinh td ra phu hdp vdi mpt so nUdc nha't dinh, khdng the la'y rad hinh cua nude nay de ap dung cho nfldc khae.
Va'n de dat ra la lfla ehpn md hinh phat trien nao cho phfl hdp vdi diiu kien van hoa, xa hdi, kinh t l , dae biet la chinh tri cua mdi nUdc.
Dd'i vdi Viet Nam, phai khang dinh la tfl khi doi radi (1986) de'n nay, dfldi sii lanh dao cua Dang Cong san Viet Nam, ehung ta da di tfl dd'i mdi kinh te, gifl vflng on dinh ehinh tri, lay dii mdi kinh t l lam trpng tam, tflng bfldc doi mdi chinh tri phfl hdp vdi doi mdi kinh te.
Trong dd, ve mat the che, nflde ta v l n la mdt nude theo the c h l Dang Cpng san Viet Nam la dang cam quyen, lanh dao Nha nUde va toan xa hdi, quyin lfle nha nUdc thude ve nhan dan, Qud'c hdi la ed quan dai didn quyin lUc nha nUdc cao nha't, cd quyen Idp hien va lap phap;
Chinh phu la ed quan hanh ehinh cao
''" P h i n ly l u a n t r e n da noi den viec xuat hiSn nha nudc kien tao p h a t t n e n tii N h a t Ban va md rong ra cac nifdc H a n Quoc, Trung Qud'c... Viet Nam dii v^
mat dia ly thuoc Dong Nam A, n h u n g v a n hoa co sii giao thoa, d u n g hdp gifla van hoa Dong Bac A va Dong Nam A t r e n nen t a n g v a n hoa D6ng Bac A nhii (tinh t h a n v i n hoa Nho Giao, h | tho'ng chii vi6't tifdng hinh (chiS Nom b Viet Nam), quan diem ve hoc, thi, tuy^n chon quan chiic,..), nhiing yen to v a n hoa nay v l n dang a n h hiicing tdi dao tao, lUa chon, tuy^n dung ngu6i "tai" vao bo may q u a n tri cong, d i i u h a n h dat nildc.
m NHAN LUC KHOA HOC XAHOI CHinENDe:S<2na-2019)
v u MANH TOAN nhat, dieu hanh quan ly ta't ca eac linh
vfle eua da't nfldc, dd'i ndi, dd'i ngoai thdng qua eae thiet ehe tfl trung Udng dd'n dia phUdng. Chung tdi da cho rllng, md hinh nba nUdc, chinh phu kiln tao phat trien, phuc vu la phu hdp vdi Viet Nam trong bd'i eanh hien nay. Tuy nhien, vdi dac thu van hoa, ehinh tri Viet Nam hien nay, cdn nhiiu va'n de, thach thfle dat ra trong vide xay dflng nha nfldc, chinh phu kie'n tao phat trien va phue vu nhu da phan tich d tren. Mac du mong mud'n xay dflng ehinh phu kid'n tao phat trien, phue vu dang dfldc thu tudng Chinh phu ndi d nhieu dien dan, dupc eac phUdng tien thdng tin dai chflng dfla tin vdi tan xua't ldn, dfldc nhieu hpe gia quan tam nghien eflu va td chflc cac hdi thao de ban ludn. Tuy nhien, trong bd'i canh hdi nhap hien nay, khi md hinh nha nfldc kie'n tao phat trien da bpc Id nhflng mat han che' cua nd, viec nghien cflu, van dung md hinh nay vao thfle tidn Viet Nara ein he't sfle cin trpng. Dong thdi, can tie'p thu, nghien cflu nhflng xu hudng quan tri nha nfldc radi trong hdi nhap qudc te. Chang ban, hidn nay the gidi dang cd xu hfldng quay trd lai "chinh phu md"'^' (Open Government) vdi npi ham mdi. TrUdc day, khai niem ehinh phu rad ddn thuan chi sfl edng khai trong boat ddng cfla bd may nha nfldc, thi ngay nay, chinh phu md edn cd nghia la mdt bp may nha nfldc (rdng hdn Chinh phu) bie't lang nghe, tdn trpng tam tU, nguyen vpng, ddp flng nhu elu cfla ngfldi dan, thflc dly sfl phat trien eua xa hdi. Day la nhflng nguyen tae cd ban gin vdi chinh phu kien tao phat trien va phuc vu ma chiing ta da ban luan.
GHUYENDE:Sfi2nO-2D19)
TAI LIEU THAM KHAO 1. Nguydn Si Dflng (2018), Ndi ham
"nha nudc kiin tao phat trien" (Mo Mnh nha nadc kien tao phat trien cd the li sU lUa chgn phii hgp cho Viet Nam).
http://tiasang.com.vn/-dien-dan/Noi-ham- nha-nuoe-kien-tao-phat-trien-Mo-hinh- nha-nuoe-kien-tao-phat-trien-co-the-la~
su-lua-chon-phu-hop-cho-Viet-Nam- 12896
2. Dinh Tua'n Minh va Pham The Anh (chu bien), Td nha nuSc dieu hanh sang nha nUdc Men tao phit trien, Nxb. Tri thfle. Ha Ndi, 2017.
3. Nguydn Tien Lap, Chinh phu kiin tao, phuc vu: Td gdc nhinh phip luit.
Tiasang.eom.vn (19/1/2017). ^
4. Le Minh Quan (2010), Nha nddc trong he thdhg cMnh tri d Viet Nam Mdn nay, Nxb. Chinh tri Qud'c gia. Ha Ndi.
5. Minh Thfl, "Nha nfldc kid'n tao phai minh bach va bilt lang nghe", Bao Dau thiu, sd'113 (2693), 21/6/2017.
6. Vu Cdng Giao, "Chinh phu md: Trien vpng va tdc ddng de'n quan tri nha nflde d Viet Nam", Tap chi Tia Sing, 30/12/2018.
7. Hai Dang, "Thuc dly ehinh phu rad d Viet Nara", Tap chi Tia Sang, 28/11/2018.
8. Nguydn Xuan Cudng (2018), Trung Qud'c: nhin lai qui trinh 40 nim cai cich, md cda, Tapebicongsan. org.vn.
http ://www. tapebicongsan. or g. vn/Home/T he-gioi-van-de-su-kien/2018/53209/
Trung-Quoc-Nhin-lai-qua-trinh-40-nam- eai-eaeh-mo-cua.aspx.
'^' Khai mem "chinh p h u md" khong phai la mdi, no da dildc de cap tif thdi Khai sang cf chau Au.
NHAN LUC KHOA HOC XAHOI Q
