ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﺮاﻳﻤﻴﻨﮓ ﺑﺬر در ﻣﺰرﻋﻪ و ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺎﺷﺖ ﺑﺮ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻇﻬﻮر ﮔﻴﺎﻫﭽﻪ

(1)

لﻮﺌﺴﻣ هﺪﻨﺴﻳﻮﻧ *

: نﺎﻴﺒﻟﺎﻃﻮﺑا ﻲﻠﻋﺪﻤﺤﻣ ﻦﻔﻠﺗ

: 09188110723 [email protected]

E-mail:

ﺮﺑ ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ و ﻪﻋرﺰﻣ رد رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﺮﻴﺛﺎﺗ رﻮﻬﻇ تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ

ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺎﻴﺑﻮﻟ ﻲﻣﻮﺑ ﭗﻴﺗﻮﻧژ ﻚﻳ دﺮﻜﻠﻤﻋ ياﺰﺟا و دﺮﻜﻠﻤﻋ ،ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ

ﺖﺷر رد مود ﺖﺸﻛ

هداز ﻒﻴﻄﻟ ﻪﺛﺪﺤﻣ نﺎﻴﺒﻟﺎﻃﻮﺑا ﻲﻠﻋﺪﻤﺤﻣ ،1

*

هراوز ﻦﺴﺤﻣ ،2

ﻲﻌﻴﺑر ﺪﻤﺤﻣ و 3

4

1 ، 2 روﺎﺸﻛ هﺪﻜﺸﻧاد رﺎﻳدﺎﺘﺳا ،ﺪﺷرا ﻲﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ ﻖﺑﺎﺳ يﻮﺠﺸﻧاد ، ﺎﻨﻴﺳ ﻲﻠﻋﻮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد يز

3 هﺪﻜﺸﻧاد رﺎﻳدﺎﺘﺳا ،

نﻼﻴﮔ هﺎﮕﺸﻧاد يزروﺎﺸﻛ 4

، رﺎﻳدﺎﺘﺳا ﺞﻧﺮﺑ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻪﺴﺳﻮﻣ

) ﺖﻓﺎﻳرد ﺦﻳرﺎﺗ :

8 / 5 / 90 - ﺐﻳﻮﺼﺗ ﺦﻳرﺎﺗ :

7 / 9 / 91 (

هﺪﻴﻜﭼ

رﻮﻬﻇ تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ و ﻪﻋرﺰﻣ رد رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﺮﺛا ﻲﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ ﺎﭘ يﺎﻴﺑﻮﻟ دﺮﻜﻠﻤﻋ ياﺰﺟا و دﺮﻜﻠﻤﻋ ،ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ ﻼﻗﺎﺑ چ

- ﺰﻣﺮﻗ ﻪﮔر )

Phaseolous vulgaris L.

رد(

ﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﺖﺷر ﺞﻧﺮﺑ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻪﺴﺳﻮﻣ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ﻪﻋرﺰﻣ رد ﻲﺸﻳﺎﻣزآ ،ﺞﻧﺮﺑ زا ﺪﻌﺑ مود ﺖﺸﻛ .

تﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ حﺮﻃ كﻮﻠﺑ ﻪﻳﺎﭘ ﺮﺑ هﺪﺷ دﺮﺧ يﺎﻫ

راﺮﻜﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﻛ يﺎﻫ

ﺢﻄﺳ ﻪﺳ رد ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ نآ رد ﻪﻛ ،دﻮﺑ )

20 ،دادﺮﻣ 30 و دادﺮﻣ 9 رﻮﻳﺮﻬﺷ ( ﻲﻠﺻا تﺮﻛ رد

لﻮﻠﺤﻣ ﺎﺑ ﻢﻳاﺮﭘ ،ﻢﻳاﺮﭘ نوﺪﺑ ﻞﻣﺎﺷ ،ﺢﻄﺳ رﺎﻬﭼ رد ﻪﻋرﺰﻣ رد ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ و تﺎﻔﻟﻮﺳ ،هروا يﺎﻫ

تﺪﻣ ﻪﺑ ﻲﻟﻮﻤﻌﻣ بآ و يور 5

ﺖﻋﺎﺳ

، تﺮﻛ رد ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﻋﺮﻓ يﺎﻫ .

داد نﺎﺸﻧ ﺞﻳﺎﺘﻧ

ﻪﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﻇ ﺪﺻرد و ﺖﻋﺮﺳ ﺶﻳاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ يور تﺎﻔﻟﻮﺳ لﻮﻠﺤﻣ ﺎﺑ ﻢﻳاﺮﭘ هﮋﻳو

ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬ

ﺪﻳدﺮﮔ ﺎﻴﺑﻮﻟ ﺮﮕﻳد ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ود ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ مﻮﺳ ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺪﺻرد ﻪﺘﺒﻟا

دوﺪﺣ 16 ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ ﺪﺻرد .

ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد و ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ رﺎﻤﻴﺗ ﻪﺳ ﺮﻫ لوا ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد

يور تﺎﻔﻟﻮﺳ لﻮﻠﺤﻣ ﺎﺑ ﻢﻳاﺮﭘ مود ﻲﻨﻌﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ ﺖﺴﻧاﻮﺗ

ﺪﻫﺎﺷ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار دﺮﻜﻠﻤﻋ يراد

ﺪﻫد ﺶﻳاﺰﻓا .

ﻦﻴﻨﭼ ﺖﺴﻧاﻮﺘﻧ رﺬﺑ ﻢﻳاﺮﭘ ﺪﺷر هرود ﺪﻳﺪﺷ نﺪﺷ هﺎﺗﻮﻛ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ مﻮﺳ ﺖﺸﻛ رد ﺎﻣا

ﺖﺷﺎﻛ رد ﺮﻴﺧﺎﺗ ﻪﻜﻨﻳا ﻦﻤﺿ ،ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد يﺮﺛا )

مﻮﺳ ﺖﺸﻛ رد (

ﺺﺧﺎﺷ ﺪﻳﺪﺷ ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺒﺳ

ﺪﻳدﺮﮔ ﺰﻴﻧ ﺖﺷادﺮﺑ .

،دﺮﻜﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ﻦﻴﺑ رد ﻢﻳاﺮﭘ

ندﺮﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ يور تﺎﻔﻟﻮﺳ لﻮﻠﺤﻣ ﺎﺑ

ﻲﻨﻌﻣ ﺪﺻ نزو يراد داد ﺶﻳاﺰﻓا ار ﻪﻧاد

ﺪﻳدﺮﮔ ﺖﻔﺻ ﻦﻳا ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺒﺳ ﺖﺷﺎﻛ رد ﺮﻴﺧﺎﺗ ﺎﻣا .

و ﻪﻧاد ﺪﺻ نزو رد داد نﺎﺸﻧ ﻲﻳﺎﻬﻧ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺎﺑ ار ﺖﺒﺜﻣ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻦﻳﺮﺗﻻﺎﺑ فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ

ﻲﻨﻌﻣ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ ﺪﺸﻧ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ و ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻴﺑ يراد

.

يﺪﻴﻠﻛ يﺎﻫ هژاو ﺎﻴﺑﻮﻟ :

، ﻪﻋرﺰﻣ رد رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ

، ﺎﺗ ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳر

، ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ

، دﺮﻜﻠﻤﻋ

،

دﺮﻜﻠﻤﻋ ياﺰﺟا

.

ﻪﻣﺪﻘﻣ

ﺎﻴﺑﻮﻟ هﺎﮕﺘﺳﺎﺧ )

Phaseolous vulgaris L.

زا (

ﻪﻤﻫ رد هزوﺮﻣا ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺑﻮﻨﺟ و يﺰﻛﺮﻣ يﺎﻜﻳﺮﻣآ و ﺮﻴﺴﻣﺮﮔ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻲﻣ ﺖﺸﻛ لﺪﺘﻌﻣ

دﻮﺷ

Pyavast, ) (2006

. ﺘﺸﻴﺑ ياراد نﺎﻬﺟ رد تﺎﺑﻮﺒﺣ ﻦﻴﺑ رد ﺎﻴﺑﻮﻟ ﻦﻳﺮ

ﺖﺳا ﺖﺸﻛﺮﻳز ﺢﻄﺳ

Bagheri, 2001; Parsa & )

Bagheri, 2009

.(

ناﺮﻳا رد نآ ﺖﺸﻛ ﺮﻳز ﺢﻄﺳ 115000

نﺎﻬﺟ رد و رﺎﺘﻜﻫ 28189680

لﺎﺳ رد رﺎﺘﻜﻫ 2007

(2)

ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ

(FAOSTAT)¹

ﻪﻧاد .

ﺎﺑ هﺎﻴﮔ ﻦﻳا يﺎﻫ

دوﺪﺣ ﻦﺘﺷاد 22

ﻲﻳاﺬﻏ شزرا ﺮﻈﻧ زا ،ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ﺪﺻرد

ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ياﺮﺑ ﻲﺑﻮﺧ ﻦﻳﺰﮕﻳﺎﺟ ﺣ يﺎﻫ

ﺖﺳا ﻲﻧاﻮﻴ

) Bagheri, 2001

.(

مﻮﮕﻟ ﻲﻣ ﻲﺑﻮﺨﺑ سردوز يﺎﻫ رد ﺪﻨﻧاﻮﺗ

مﺎﻈﻧ ﺪﻨﭼ ﺖﺸﻛ يﺎﻫ مﺎﻈﻧ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻪﻧﺎﮔ

ﺞﻧﺮﺑ ﺖﺸﻛ يﺎﻫ –

ﺞﻧﺮﺑ ،سﺪﻋ -

سﺪﻋ لاد ،هﺎﻴﺳ شﺎﻣ و هﺪﺷ دراو مﺪﻨﮔ –

ﺪﻧراﺬﮕﺑ يﺎﺟ ﺮﺑ ﻲﺑﻮﻠﻄﻣ ﺮﻴﺛﺎﺗ

) Parsa & Bagheri,

2009

.(

مﻮﮕﻟ ﺖﺷﺎﻛ ﺮﻴﺴﻣﺮﮔ ﻖﻃﺎﻨﻣ ﻲﺑآ ﺞﻧﺮﺑ رد ﻪﻧاد يﺎﻫ

ا ي

ﻪﺑ ﻲﻧاﺮﻳا رﺪﺒﺷ و سﺪﻋ ،ﺎﻳﻮﺳ ،ﺎﻴﺑﻮﻟ نﻮﭼ يﺰﺒﺳ دﻮﻛ و ﺖﺳا مﻮﺳﺮﻣ ﺞﻧﺮﺑ ﺖﺷادﺮﺑ ﺾﺤﻣ

(Schulz et al., 1999)

. ﻲﻠﺻا هﺎﻴﮔ ﻪﻛ عراﺰﻣ ﻦﻳا رد ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻴﻤﻫ سﺎﺳا ﺮﺑ

مﻮﮕﻟ ﺮﺗدوز ﻪﭼ ﺮﻫ ﺖﺸﻛ ،ﺖﺳا ﺞﻧﺮﺑ ﺞﻧﺮﺑ ﺖﺷادﺮﺑ زا ﺪﻌﺑ

ﻲﻣ هﺪﺷ ﺖﺸﻛ مﻮﮕﻟ ﻊﻔﻧ ﻪﺑ ﺪﺷﺎﺑ

. ﻪﺘﻔﻫود ﺮﻴﺧﺎﺗ ﻼﺜﻣ يا

ﻨﻣ ﺖﺷﺎﻛ رد ﺖﺴﻳز ﺶﻫﺎﻛ ﻪﺑ ﺮﺠ

ﻪﻧﻮﮔ رد هدﻮﺗ ﻞﺜﻣ ﻲﻳﺎﻫ

ﺮﻠﺧ و سﺪﻋ ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد ،ﺖﺳا هﺪﺷ ﻚﺷﺎﻣ و ﻼﻗﺎﺑ نﺎﺸﻧ دﻮﺧ زا ﺖﺷﺎﻛ رد ﺮﻴﺧﺎﺗ ﻪﺑ يﺮﺘﻤﻛ ﺖﻴﺳﺎﺴﺣ ﺪﻧداد . ﻲﻣ ﻪﻋرﺰﻣ رد ﻢﻳاﺮﭘ رﻮﻬﻇ ﻖﻳﺮﻃ زا ﺪﻧاﻮﺗ

ﻊﻳﺮﺳ ﺮﺗ

ﺮﺗﻻﺎﺑ راﺮﻘﺘﺳا و ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ

، رد ﺮﻴﺧﺎﺗ زا ﻲﺷﺎﻧ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺖﻓا

ﺪﻨﻛ ناﺮﺒﺟ ار ﺖﺷﺎﻛ

Farooq et al., 2008) .(

ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ

بآ رد روﺬﺑ ندﺮﺑ وﺮﻓ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﻋرﺰﻣ رد رﺬﺑ )

ﻚﻳ ﺐﻠﻏا

ﺐﺷ ( زور نﺎﻤﻫ رد رﺬﺑ ﺖﺷﺎﻛ و ﻲﺤﻄﺳ ندﺮﻛ ﻚﺸﺧ و

ﻲﻣ ﺪﺷﺎﺑ

Murungu et al.,)

2004; Clark et al., 2001

.(

ﻪﻧاﻮﺟ ﺮﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﻲﻣ هدﺎﺳ رﺎﻤﻴﺗ ﻦﻳا ﻊﻗاو رد ،ﺮﺗدوز ﻲﻧز

رﺎﻤﺷ رد ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻳاﺰﻓا و ﺮﺘﻬﺑ راﺮﻘﺘﺳا نﺎﻫﺎﻴﮔ زا ي

ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺛﻮﻣ توﺎﻔﺘﻣ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻂﻳاﺮﺷ رد

Rashid et al., )

.(2006

رد رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ يﺪﻨﻣدﻮﺳ ياﺮﺑ ﻲﻘﻄﻨﻣ ﻞﻴﻟد ﻲﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻦﻳا ﻪﻋرﺰﻣ مزﻻ نﺎﻣز ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺒﺳ ﺪﻧاﻮﺗ

ﻪﻧاﻮﺟ ياﺮﺑ ﻪﻛ ﺪﻫد هزﺎﺟا ﺰﻴﻧ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ ﻪﺑ و هﺪﺷ روﺬﺑ ﻲﻧز

ﺪﻳوﺮﺑ كﺎﺧ ﺪﺑ ﻂﻳاﺮﺷ زا رود

et al., 2008) (Farooq

. د ر

تﺪﻣ ﻪﺑ ﻪﻋرﺰﻣ رد رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ شﺎﻣ 8

،ﺖﻋﺎﺳ

ﻪﻧاﻮﺟ ﺰﺒﺳ و ﻲﻧز ﻊﻳﺮﺳ نﺪﺷ

ﻞﻣﺎﻛ و ﺮﺗ ﺪﺷ ﺐﺟﻮﻣ ار يﺮﺗ

ﻪﺠﻴﺘﻧ رد ﻪﻛ 45

ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو رد هﺎﻴﮔ ﺮﺘﻬﺑ راﺮﻘﺘﺳا ﺪﺻرد

ﺖﺷاد لﺎﺒﻧد ﻪﺑ ار

(Rashid et al., 2004)

.

ﻲﻣ ﻪﻋرﺰﻣ رد رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﺶﻳاﺰﻓا ﺚﻋﺎﺑ ﺪﻧاﻮﺗ

ﻪﻧاﻮﺟ ﺪﺻرد و ﺖﻋﺮﺳ دﻮﺒﻬﺑ ،ﻲﻧز

ﻊﻳﺮﺴﺗ ،ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ راﺮﻘﺘﺳا

1. Faostat.fao.org

ﺶﻳاﺰﻓا و ،ﻲﻜﺸﺧ ﻪﺑ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ،ﻲﮔﺪﻴﺳر و ﻲﻫﺪﻠﮔ ﻲﻳاﺬﻏ داﻮﻣ زا هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘ روﺬﺑ ﻪﻜﻨﻳا ﻦﻤﺿ ،دﻮﺷ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻲﻣ و هدﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا ﺮﺘﻬﺑ رد ار يﺮﺘﺸﻴﺑ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ

يرﺎﻤﻴﺑ و تﺎﻓآ ﺮﺑاﺮﺑ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺎﻫ

) Harris., 2006

.(

لﺎﻌﻓ و ﺰﺘﻨﺳ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﻢﻳﺰﻧآ ﻪﻴﻟوا نﺪﺷ

يﺎﻫ ﻚﻴﺘﻟورﺪﻴﻫ

α نﻮﭼ β و ﻲﻣ ﻚﻳﺮﺤﺗ ار زﻼﻴﻣآ ﺪﻨﻛ

Varier et al., )

2010 (

ﻢﻳﺰﻧآ ﻦﻳا ﻪﻛ ،

ﻲﻳاﺬﻏ داﻮﻣ نﻮﻴﺳاﺪﻴﺴﻛا ﺎﺑ ﺎﻫ

هﺮﻴﺧذ ﻪﻧاﻮﺟ ياﺮﺑ زﺎﻴﻧ درﻮﻣ يژﺮﻧا رﺬﺑ يا رﻮﻬﻇ و ندز

ﻲﻣ ﻦﻴﻣﺎﺗ ار ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ ﺪﻨﻨﻛ

Gardner, 1999) .(

رﻮﺸﻛ مﺎﻤﺗ كﺎﺧ رد يور دﻮﺒﻤﻛ ﺮﮕﻳد يﻮﺳ زا يﺎﻫ

ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺖﺳا مﻮﺳﺮﻣ ﺎﻴﻧد ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد و

) White

& Zasoski, 1998

.(

ZnO فﺮﺼﻣ

ZnSO4 ﺎﻳ ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ

25 كﺎﺧ ﻞﻜﺸﻣ هﺪﻨﻨﻛ فﺮﻃﺮﺑ ،رﺎﺘﻜﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ ﻲﻳﺎﻫ

ﺪﻧراد ار ﺮﺼﻨﻋ ﻦﻳا دﻮﺒﻤﻛ ﻪﻛ ﺖﺳا

Bagheri, 2001) .(

رد

دﻮﻛ ﻻﻮﻤﻌﻣ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﻌﺳﻮﺗ يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﻦﻳا ياراد ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫ

ﻲﻣ ﻪﻓﺎﺿا كﺎﺧ ﻪﺑ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﺮﺼﻨﻋ ﻛ

زا ﻲﻫﺎﮔ ﻲﺘﺣ ﺎﻳ و ﺪﻨﻨ

لﻮﻠﺤﻣ ﻖﻳﺮﻃ ﻲﻣ ﻞﺣ ار ﻞﻜﺸﻣ ﻲﮔﺮﺑ ﻲﺷﺎﭘ

رد ﺎﻣا ،ﺪﻨﻨﻛ

ﺖﺳا مﻮﺳﺮﻣ ﺮﺘﻤﻛ رﺎﻛ ﻦﻳا ﺮﻴﻘﻓ يﺎﻫرﻮﺸﻛ

Harris et )

al., 2007

.(

راﺪﻘﻣ ﺎﺑ رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ،شراﺰﮔ ﻦﻴﻤﻫ ﻖﺒﻃ

ياﺮﺑ ﺮﺛﻮﻣ و ﻪﻨﻳﺰﻫ ﻢﻛ ﻲﺷور يور تﺎﻔﻟﻮﺳ ﻲﻛﺪﻧا ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻧازروﺎﺸﻛ عراﺰﻣ ترذ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﻧراد يدوﺪﺤﻣ .

ياﺮﺑ روﺬﺑ ندﺮﻛ ﻢﻳاﺮﭘ رد ﻢﻫ نژوﺮﺘﻴﻧ زا

نآ ﻪﻴﻨﺑ ﺖﻳﻮﻘﺗ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺪﻨﻳاﺮﻓ رد ﺎﺗ دﻮﺷ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﻫ

ﻢﻳﺰﻧآ ﻪﻧاﻮﺟ رد ﻞﻴﺧد يﺎﻫ ﺪﻨﻛ ﻚﻤﻛ ﻲﻧز

Almudaris )

& Jutzi, 1998

.(

ﺮﻴﺛﺎﺗ ﻲﺑﺎﻳزرا فﺪﻫ ﺎﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻲﺳرﺮﺑ

و دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻪﻋرﺰﻣ رد رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ و ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﻜﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ﺎﻴﺑﻮﻟ ﺰﻣﺮﻗ ﻪﮔر ﭗﻴﺗﻮﻧژ دﺮ

) ﻼﻗﺎﺑ چﺎﭘ ( ﻲﻣﻮﺑ ،

ﺞﻧﺮﺑ ﺖﺷادﺮﺑ زا ﺪﻌﺑ مود ﺖﺸﻛ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺖﺷر رد نﻼﻴﮔ ﺪﻳدﺮﮔ اﺮﺟا .

شور و داﻮﻣ

ﺎﻫ

ﻲﻋارز لﺎﺳ رد ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا 1389

ﻪﻋرﺰﻣ رد

ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﺖﺷر ﺞﻧﺮﺑ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺰﻛﺮﻣ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ .

زا ﺲﭘ

ﺶﻜﻫز ﺞﻧﺮﺑ ﺖﺷادﺮﺑ ضﺮﻋ و ﻖﻤﻋ ﻪﺑ ﻲﻳﺎﻫ

25

ﻲﺘﻧﺎﺳ رد ﺮﺘﻣ ﺪﻳدﺮﮔ ثاﺪﺣا ﺎﻫراﺮﻜﺗ ﻦﻴﺑ و ﻦﻴﻣز فاﺮﻃا .

هدﺎﻣآ ﺎﺑ ﺲﭙﺳ نﻮﻣزآ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻲﻫدﻮﻛ و ﻦﻴﻣز يزﺎﺳ

ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا روﺬﺑ ﺖﺸﻛ ،كﺎﺧ .

هﺪﺷ ﺖﺒﺛ ﻲﮔﺪﻧرﺎﺑ ناﺰﻴﻣ

ﻪﻘﻄﻨﻣ ﻲﺳﺎﻨﺷاﻮﻫ هﺎﮕﺘﺴﻳا رد رد ﺪﺷر ﻞﺼﻓ لﻮﻃ رد

ﻪﺳ

(3)

ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ 20

،دادﺮﻣ 30 و دادﺮﻣ 9 ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ رﻮﻳﺮﻬﺷ

8 / 241

، 8 / 265 و 4 / 192 ﻲﻠﻴﻣ ﻣ ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﺘ .

حﺮﻃ

تﺮﻛ ﻪﺘﻓر رﺎﻜﺑ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ كﻮﻠﺑ ﻪﻳﺎﭘ ﺮﺑ هﺪﺷ دﺮﺧ يﺎﻫ

يﺎﻫ

دﻮﺑ راﺮﻜﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﻛ .

تﺮﻛ رد ﺦﻳرﺎﺗ ﻲﻠﺻا يﺎﻫ

ﺖﺷﺎﻛ ) 20

،دادﺮﻣ 30 و دادﺮﻣ 9

رﻮﻳﺮﻬﺷ ( رد و

تﺮﻛ ﻢﻳاﺮﭘ نوﺪﺑ ﺢﻄﺳ رﺎﻬﭼ رد ﻢﻳاﺮﭘ ﻲﻋﺮﻓ يﺎﻫ )

ﺪﻫﺎﺷ ( ،

لﻮﻠﺤﻣ ﺎﺑ ﻢﻳاﺮﭘ ﻮﻤﻌﻣ بآ و يور تﺎﻔﻟﻮﺳ ،هروا يﺎﻫ

ﻲﻟ

ﺪﻳدﺮﮔ رﻮﻈﻨﻣ .

لﻮﻠﺤﻣ ﺖﻈﻠﻏ يور تﺎﻔﻟﻮﺳ و هروا يﺎﻫ

) يور ناﺰﻴﻣ ﺎﺑ 24

ﺪﺻرد ( ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ 6

و 35 / 0 رد مﺮﮔ

ﺐﻴﻛﺮﺗ ﻪﺳ ﺮﻫ ﻢﻳاﺮﭘ نﺎﻣز تﺪﻣ و ﺮﺘﻴﻟ 5

دﻮﺑ ﺖﻋﺎﺳ .

رد ﻪﺘﻓر رﺎﻜﺑ يﺎﻫ ﺖﻈﻠﻏ و ندﺮﻛ ﻢﻳاﺮﭘ نﺎﻣز تﺪﻣ ﺎﻫ لﻮﻠﺤﻣ لﺎﻤﻋا ﺎﺑ ﻪﻧﺎﮔاﺪﺟ ﺶﻳﺎﻣزآ ﻚﻳ ﻲﻃ ﻞﺒﻗ زا

يﺎﻫ ﺖﻈﻠﻏ و ﺎﻫ نﺎﻣز تﺪﻣ و هروا يﺎﻫ لﻮﻠﺤﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ

ﺮﺗﻻﺎﺑ ﻲﻧز ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﻋﺮﺳ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ و يور تﺎﻔﻟﻮﺳ ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا .

رد ﻢﻳاﺮﭘ شور زا ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا رد نﻮﭼ

ﺎﻳ بآ زا جوﺮﺧ زا ﺲﭘ روﺬﺑ اﺬﻟ ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻋرﺰﻣ ﻚﺸﺧ نوﺪﺑ ﻲﻫﺎﺗﻮﻛ تﺪﻣ زا ﺲﭘ ﻲﻳاﺬﻏ يﺎﻫ لﻮﻠﺤﻣ ﺪﻧﺪﺷ ﺖﺸﻛ ،ﻲﻠﺒﻗ ﺖﺑﻮﻃر ﻪﺑ ﺖﺸﮔزﺎﺑ و ندﺮﻛ .

تﺮﻛ ﺮﻫ

ﺮﻓ ﻞﻣﺎﺷ ﻲﻋ 5

لﻮﻃ ﻪﺑ ﺖﺸﻛ ﻂﺧ 4

طﻮﻄﺧ ﻪﻠﺻﺎﻓ و ﺮﺘﻣ

30 دﻮﺑ ﺮﺘﻣ ﻲﺘﻧﺎﺳ .

ﻪﺗﻮﺑ ود ﻦﻴﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ 10

ﻲﺘﻧﺎﺳ رد ﺮﺘﻣ

ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ ﺪﺷ

. تﺮﻛ ﻦﻴﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ ﺎﻫراﺮﻜﺗ و ﻲﻠﺻا يﺎﻫ

1

تﺮﻛ ﻦﻴﺑ ﻪﻠﺻﺎﻓ و ﺮﺘﻣ ﻲﻋﺮﻓ يﺎﻫ

50 رﻮﻈﻨﻣ ﺮﺘﻣ ﻲﺘﻧﺎﺳ

ﺪﻳدﺮﮔ . ﺶﻳﺎﻣزآ ﻦﻳا ياﺮﺑ ﺮﻈﻧ درﻮﻣ ﻢﻛاﺮﺗ 34

رد ﻪﺗﻮﺑ

ﻖﻤﻋ و ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ ﺖﺷﺎﻛ

5 دﻮﺑ ﺮﺘﻣ ﻲﺘﻧﺎﺳ .

هروا دﻮﻛ

تﺮﻛ ﺮﻫ ياﺮﺑ هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا 40

هدﻮﺑ رﺎﺘﻜﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ

ﺖﻓر رﺎﻜﺑ ﺖﺑﻮﻧ ود رد ﻪﻛ .

يور ناﺰﻴﻣ كﺎﺧ نﻮﻣزآ ﻖﺒﻃ

ﺮﺑاﺮﺑ كﺎﺧ بﺬﺟ ﻞﺑﺎﻗ 5

/ 1 كﺎﺧ مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ رد مﺮﮔ ﻲﻠﻴﻣ

ﺪﺷ شراﺰﮔ .

هﺎﻣ رد ﻪﻋرﺰﻣ يرﺎﻴﺑآ ﺎﺑ رﻮﻳﺮﻬﺷ و دادﺮﻣ يﺎﻫ

يرﺎﻴﺑآ رود 7

ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا زور .

ﻲﺗﺎﻔﺻ ﺶﻳﺎﻣزآ ﻦﻳا رد

،ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ،ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺪﺻرد و ﺖﻋﺮﺳ ﺮﻴﻈﻧ ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ ،ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺪﺻ نزو ،فﻼﻏ رد يﺮﻴﮔ هزاﺪﻧا ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ و ﻪﻧاد

ﺪﺷ .

عوﺮﺷ زا ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺖﻋﺮﺳ ﻦﻴﻴﻌﺗ ياﺮﺑ

ﻪﻧاﻮﺟ تﺪﻣ ﻪﺑ زور ﺮﻫ ﻲﻧز 10

،تﺮﻛ ﺮﻫ رد زور

ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ ﺧ يﺎﻫ

ﺺﺨﺸﻣ ﺖﺷﺎﻛ ﻂﺧ ﻚﻳ رد هﺪﺷ جرﺎ

نﺎﻣز تﺪﻣ ﻂﺳﻮﺘﻣ ندﺮﻛ سﻮﻜﻌﻣ ﺎﺑ و ﺪﺷ شرﺎﻤﺷ رﺬﺑ جوﺮﺧ )

لﻮﻣﺮﻓ 1 ( هزاﺪﻧا ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺖﻋﺮﺳ يﺮﻴﮔ

)ﺪﺷ

Ellis & Roberts,1981

.(

ﺰﻴﻧ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺪﺻرد هداد زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ

رد شرﺎﻤﺷ ﻦﻳﺮﺧآ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ

ﺖﺷﺎﻛ ﻂﺧ ﻚﻳ رد هﺪﺷ ﻪﺘﺷﺎﻛ روﺬﺑ داﺪﻌﺗ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻌﺗ ﺪﺷ ﻦﻴﻴ .

لﻮﻣﺮﻓ 1 :

ni

: شرﺎﻤﺷ زور رد هﺪﺷﺮﻫﺎﻇ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ داﺪﻌﺗ ماi

di

: شرﺎﻤﺷ رد ﺖﺷﺎﻛ زا ﺲﭘ زور داﺪﻌﺗ ماi

MET¹

: ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ

ﻪﻳﺰﺠﺗ مﺮﻧ ﺎﺑ يرﺎﻣآ يﺎﻫ راﺰﻓا

SAS يﺎﻫ

MSTAT-C و

ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ تﺎﺴﻳﺎﻘﻣ و رد ﻦﻜﻧاد نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺰﻴﻧ

ﺢﻄﺳ 5 % ﺪﺷ مﺎﺠﻧا . رادﻮﻤﻧ ﻢﺳر رد راﺰﻓا مﺮﻧ زا ﺎﻫ

Excel

ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .

ﺞﻳﺎﺘﻧ

ﺚﺤﺑ و

ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺖﻋﺮﺳ

رﻮﻬﻇ ﺖﻋﺮﺳ ﺮﺑ ﻢﻳاﺮﭘ و ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ ﻲﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﻚﻳ ﺢﻄﺳ رد ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ دﻮﺑ راد

) لوﺪﺟ 1 .(

لﻮﻠﺤﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا هروا و يور تﺎﻔﻟﻮﺳ يﺎﻫ

ﺦﻳرﺎﺗ رد

مود ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد ﻢﻳاﺮﭘ يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ ﻪﻤﻫ و لوا ﺖﺸﻛ رد ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد ،داد ﺶﻳاﺰﻓا ار ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺖﻋﺮﺳ ﺮﻴﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺖﻋﺮﺳ مﻮﺳ ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﻲﻣ نآ ﺖﻠﻋ ﻪﻛ ،ﺖﻓﺮﮕﻧ راﺮﻗ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ندﻮﺑ ﻦﻴﻳﺎﭘ ﺪﻧاﻮﺗ

ﺪﺷﺎﺑ ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﻦﻳا رد كﺎﺧ نﺪﺷ ﻚﺸﺧ و اﻮﻫ يﺎﻣد .

ﻂﻴﺤﻣ يﺎﻣد ﻢﻤﻳﺰﻛﺎﻣ ﻪﺑ ﺦﻳرﺎﺗ ﻪﺳ رد ﺖﺸﻛ نﺎﻣز رد

ﻞﻣﺎﺷ ﺐﻴﺗﺮﺗ 35

، 6 / 33 و 6 / 32 ﻲﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد داﺮﮔ

ﺪﺷ شراﺰﮔ .

ﻦﻳا ﻦﻤﺿ شرﺎﺑ مﻮﺳ ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد ﻪﻛ

دﻮﺑ ﺮﻔﺻ دوﺪﺣ .

ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺖﻋﺮﺳ ﺰﻴﻧ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﻴﺗ رد

ﺖﺷاد ﺶﻫﺎﻛ ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﻪﺳ رد ﻲﻟاﻮﺘﻣ رﻮﻃ ﻪﺑ .

ﺮﻈﻧ ﻪﺑ

ﺤﻣ يﺎﻣد ﺶﻳاﺰﻓا مود ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد ﺮﻣا ﻦﻳا ﻞﻴﻟد و ﻂﻴ

ﻚﺸﺧ ﺶﻫﺎﻛ مﻮﺳ ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد و كﺎﺧ نﺪﺷ ﺮﺗ

ﺪﺷﺎﺑ ﻂﻴﺤﻣ يﺎﻣد .

رﺎﻤﻴﺗ ﻪﻤﻫ رﻮﻃ ﻪﺑ ﻢﻳاﺮﭘ يﺎﻫ

ﻲﻨﻌﻣ ﺞﻧﺮﺑ هﺎﻴﮔ رد ار نآ راﺮﻘﺘﺳا و ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ يراد

ﺪﻧداد ﺮﻴﻴﻐﺗ

Farooq et al., 2006) .(

ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ داﺮﻓا ﻦﻳا

ﻊﻳﺮﺳ نﺪﺷ ﺰﺒﺳ ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ شراﺰﮔ روﺬﺑ رد ﺖﺧاﻮﻨﻜﻳ و ﺮﺗ

ﻪﺑ ﺞﻧﺮﺑ هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﻠﻋ

ﻦﻳا رد زﻼﻴﻣآα

1. Mean Emergence Time

(4)

ﻲﻣ روﺬﺑ ﺪﻨﻗ ناﺰﻴﻣ ﻪﻛ ﺪﺷﺎﺑ ﻦﻴﻨﺟ ياﺮﺑ ار لﻮﻠﺤﻣ يﺎﻫ

ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﻫد

. ﺎﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘﻮﻤﺳا ﺶﻳاﺰﻓا

ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ

ﻢﻳﺰﻧآ

ATPase

و ﺶﻳاﺰﻓا

RNA ﺰﺘﻨﺳ و ﺪﻴﺳا زﺎﺗﺎﻔﺴﻓ

Fu et al., 1988) (

و ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ

،زﻼﻴﻣآ زﺎﺌﺗوﺮﭘ و

زﺎﭙﻴﻟ

(Ashraf & Foolad, 2005)

ﺳ دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺒ ﺖﻋﺮﺳ

ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ رد

ﻪﻧﻮﮔ يﺎﻫ ﻲﻫﺎﻴﮔ توﺎﻔﺘﻣ ﺪﺷ .

ﻞﻜﺷ 1 - ﺎﻴﺑﻮﻟ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺖﻋﺮﺳ ﺮﺑ ﻢﻳاﺮﭘ و ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ

ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺪﺻرد

ﺖﻔﺻ ﻦﻳا ﺮﺑ ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ و ﻢﻳاﺮﭘ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ ﻲﻨﻌﻣ ﺮﺑ يرﺎﻤﻴﺗ ﻞﻣاﻮﻋ زا ماﺪﻛ ﺮﻫ ﻲﻠﺻا ﺮﺛا ﺎﻣا ،دﻮﺒﻧ راد

ﻚﻳ ﺢﻄﺳ رد ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺪﺻرد ﻲﻨﻌﻣ ﺪﺻرد

دﻮﺑ راد

) لوﺪﺟ 1 .(

و لوا ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺪﺻرد

ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﺢﻄﺳ ﻚﻳ رد و هدﻮﺑ ﻻﺎﺑ مود .

ﺦﻳرﺎﺗ رد ﺎﻣا

،ﻪﻧازور يﺎﻣد ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺶﻫﺎﻛ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﻻﺎﻤﺘﺣا مﻮﺳ ﺖﺸﻛ ﺖﻓﺎﻳ ﺶﻫﺎﻛ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺪﺻرد )

ﻞﻜﺷ 2 - ﻒﻟا .(

ﺎﺑ

ﻞﻜﺷ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ 2

- رﺎﻤﻴﺗ لﺎﻤﻋا ،ب ﻫ

ــ ﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ يﺎ ــ

د ﮓ ر داد ﺶﻳاﺰﻓا ار ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺪﺻرد ﺪﻫﺎﺷ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ

. رد

نﺎﻳﺮﺟ رد هروا لﻮﻠﺤﻣ دﺮﺑرﺎﻛ ﺰﻴﻧ ﺪﻧﻮﻟا مﺪﻨﮔ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺪﺻرد ﺶﻳاﺰﻓا ﻞﻣﺎﻋ روﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘﻮﻤﺳا ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ

Aboutalebian, et al. 2009) .(

ﺶﻳاﺰﻓا

ﻢﻳﺰﻧآ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ نﻮﭼ ﻚﻴﺘﻴﻟورﺪﻴﻫ يﺎﻫ

و α

،زﻼﻴﻣآβ

زﺎﻴﻟ تاﺮﺘﻴﺳوﺰﻳا

Varier et al., 2010) ،زﺎﺋوﺮﺘﺳا و (

و ،زﺎﺗﺎﻔﺴﻓ 3

- زﺎﻧژورﺪﻴﻫد ﺪﻳﺮﺴﻴﻠﮔﻮﻔﺴﻓ

Sivritepe & )

Dourado 1995

( ﻲﻣ ،هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘ روﺬﺑ رد ﻲﻬﻴﺟﻮﺗ ﺪﻧاﻮﺗ

ﺪﺷﺎﺑ روﺬﺑ ﻦﻳا رد ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ دﻮﺒﻬﺑ ﺮﺑ .

ﻞﻜﺷ 2 - ) ﻒﻟا ( ﺎﻴﺑﻮﻟ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺪﺻرد ﺮﺑ ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﺮﺛا

ﻞﻜﺷ 2 - ) ب ( ﺪﺻرد ﺮﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﺮﺛا ﺎﻴﺑﻮﻟ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ

رﺎﻤﻴﺗ نﺎﻴﻣ رد ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ يﺎﻫ

ﻲﻨﻌﻣ يﺮﺗﺮﺑ يور تﺎﻔﻟﻮﺳ رﺎﻤﻴﺗ ﺮﻳﺎﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ار يراد

ﺎﻫ

داد نﺎﺸﻧ . ﻪﻧاﻮﺟ رد يور ﺮﺼﻨﻋ شراﺰﮔ ﺮﺛﻮﻣ ﺰﻴﻧ دﻮﺨﻧ ﻲﻧز

ﺪﻳدﺮﮔ

(Sharma et al., 2009)

. رﻮﺘﻛﺎﻓﻮﻛ يور ﺰﻠﻓ

ﻢﻳﺰﻧآ هﺪﻨﻨﻛ ﺰﺘﻨﺳ يﺎﻫ و DNA

ﻲﻣ RNA

ﺪﺷﺎﺑ . ﺰﻓا ﺶﻳا

ﻲﻣوزﻮﺒﻳر RNA )

Misra & Dwivedi, 1980

و ( DNA

(5)

ﻲﻳﺎﻳرﺪﻨﻛﻮﺘﻴﻣ )

Bradford, 1986

هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘ روﺬﺑ رد (

ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ .

ﺰﻴﻧ اﺰﻠﻛ هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘﻮﻤﺳا روﺬﺑ رد

نژ زا ﻲﺧﺮﺑ نﺎﻴﺑ ﻪﻛ ،ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ اﺪﻴﭘ ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﻫ

ﻲﻣ ﺪﻨﻛ . نژ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺪﻛ يﺎﻫ

ﻦﻳﺮﺳ هﺪﻨﻨﻛ ﻲﺴﻛﻮﺑﺮﻛ

ﻪﻛ زاﺪﻴﺘﭙﭘ

ﻢﻳﺰﻧآ ﻦﻳا ﻦﻴﺌﺗوﺮﭘ ﻲﻳﺎﺠﺑﺎﺟ ﺐﺒﺳ

رد هﺪﺷ هﺮﻴﺧذ يﺎﻫ

ﻲﻣ رﺬﺑ دﻮﺷ

Varier et al., 2010) .(

ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ يور ﺰﻠﻓ

ﺰﻴﻧ ﻢﻳﺰﻧآ ﻦﻳا رﻮﺘﻛﺎﻓﻮﻛ

یم دشاب (Kimura, 1993)

. ﺪﻳﺎﺷ

رﺎﻤﻴﺗ يﺮﺗﺮﺑ ناﻮﺘﺑ رﻮﻬﻇ دﻮﺒﻬﺑ رد يور تﺎﻔﻟﻮﺳ يﺎﻫ

ﻢﻳاﺮﭘ روﺬﺑ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رد يور ﺮﺼﻨﻋ ﺶﻘﻧ ﻪﺑ ار ﺎﻴﺑﻮﻟ هﺪﺷ

ﻢﻳﺰﻧآ ﻦﻳا نﺎﻤﺘﺧﺎﺳ ﺎﻫ

ﺖﺴﻧاد ﻂﺒﺗﺮﻣ

.

ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ

لوﺪﺟ ﻖﺒﻃ 1

ﺢﻄﺳ رد ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ و ﻢﻳاﺮﭘ ﺮﺛا

دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﻞﻣﺎﻋ ود ﺮﻫ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ و ﺪﺻرد ﻚﻳ ﻲﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ ﺢﻄﺳ رد ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﻮﺑ راد

. ﺟﻮﺗ ﺎﺑ ــ ﻪﺑ ﻪ

ﻞﻜﺷ

3 ﻲﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺗ رد ﻪﻛ دﻮﺷ

ــ ﺸﻛ ﺦﻳرﺎ ـ لوا ﺖ ) 20

دادﺮﻣ ( بآ و هروا ،يور تﺎﻔﻟﻮﺳ لﻮﻠﺤﻣ ﺎﺑ ﻢﻳاﺮﭘ ﻲﻟﻮﻤﻌﻣ

ﻦﻳا ﻪﻛ ،ﺖﺳا ﻪﺘﺷاﺬﮔ ﺖﻔﺻ ﻦﻳا ﺮﺑ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺮﻴﺛﺎﺗ رﻮﻬﻇ ﺖﻋﺮﺳ و ﺪﺻرد تﺎﻔﺻ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺎﺑ عﻮﺿﻮﻣ ﻲﻣ نﺎﺸﻧ ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫ ،ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ ﺦﻳرﺎﺗ ﺮﮕﻳد رد ﺎﻣا ﺪﻫد

يﺎﻫ

رﺎﻤﻴﺗ ﺮﻴﺛﺎﺗ ﺪﺷر ﻞﺼﻓ نﺪﺷ هﺎﺗﻮﻛ ﺎﺑ ﺖﺸﻛ ﺮﺑ ﻢﻳاﺮﭘ يﺎﻫ

ﺖﺳا هﺪﺷ ﺰﻴﭼﺎﻧ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ .

هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘ روﺬﺑ رد

شﺎﻣ 80 ﺪﻫﺎﺷ روﺬﺑ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ سﺎﻣﻮﻴﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﺻرد

ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ

(Rashid et al., 2004)

ﺖﻓﺎﺑ رد ﻖﻃﺎﻨﻣ يﺎﻫ

ﻢﻳاﺮﭘ روﺬﺑ زا ﻞﺻﺎﺣ نﺎﻫﺎﻴﮔ ﻲﻤﺘﺴﻳﺮﻣ ،دﻮﺨﻧ هﺪﺷ

ﺐﺒﺳ ﻪﻛ ،ﺪﺷ شراﺰﮔ زﺎﺗرﻮﻨﻳا ﺪﻴﺳا ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﻳدﺮﮔ سﺎﻣﻮﻴﺑ ﺶﻳاﺰﻓا و هﺎﻴﮔ ﺪﺷر ﺶﻳاﺰﻓا

(Kaur et al.,

2005) . (2008) Farooq et al

ﺑ رد رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﺮﺛا ﻪ

ﺞﻧﺮﺑ زا ﺪﻌﺑ مﺪﻨﮔ هﺎﻛ و ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻳاﺰﻓا ﺮﺑ ﻪﻋرﺰﻣ هدﺮﻛ هرﺎﺷا ﺪﻧا

.

ﻞﻜﺷ 3 - ﺎﻴﺑﻮﻟ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ و ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ

ﺐﺒﺳ ﺖﺷﺎﻛ رد ﺮﻴﺧﺎﺗ ﻲﻠﻛ ﻪﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺪﻳدﺮﮔ سﺎﻣﻮﻴﺑ ﺶﻫﺎﻛ .

ﺪﻌﺑ ﻼﻗﺎﺑ و ﻢﻴﺳﺮﺑ رﺪﺒﺷ ﻪﻓﻮﻠﻋ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﻛ زا

ﻦﻳا ﻪﻛ ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ ﺖﺷﺎﻛ رد ﺮﻴﺧﺎﺗ ﺮﺛا رد ﺞﻧﺮﺑ ﺎﺗ ﻼﻗﺎﺑ رد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺖﻓا 50

دﻮﺑ ﺪﺻرد

(Schulz et al.,

1999)

. ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ

ﻚﻳ ﺢﻄﺳ رد ﻞﻣﺎﻋ ود ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ و ﻲﻠﺻا تاﺮﺛا ﻲﻨﻌﻣ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ﺪﺻرد دﻮﺑ راد

) لوﺪﺟ 1 .(

و لوا ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ راﺪﻘﻣ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﻢﻳاﺮﭘ لﻮﻠﺤﻣ ﺎﺑ و ﺪﻳدﺮﮔ ﻞﺻﺎﺣ يور تﺎﻔﻟﻮﺳ و هروا يﺎﻫ

ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ مﻮﺳ ﺖﺸﻛ رد هﮋﻳو ﻪﺑ ﺖﺷﺎﻛ رد ﺮﻴﺧﺎﺗ داد ﺶﻫﺎﻛ ار )

ﻞﻜﺷ 4 .(

ﻪﺑ ﺖﺷﺎﻛ رد ﺮﻴﺧﺎﺗ ﺰﻴﻧ ﺎﻳﻮﺳ رد

ﺺﺧﺎﺷ ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺒﺳ ﺪﺷر ﻞﺼﻓ نﺪﺷ هﺎﺗﻮﻛ ﻞﻴﻟد

ﺪﻳدﺮﮔ ﺖﺷادﺮﺑ

Calvino et al., 2003) (

بﺎﺘﻓآ رد نادﺮﮔ

ﺳ روﺬﺑ ندﺮﻛ ﻢﻳاﺮﭘ ﻪﻛ ﺪﺷ شراﺰﮔ ﻢﻴﻬﺴﺗ دﻮﺒﻬﺑ ﺐﺒ

و ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺶﻳاﺰﻓا و ﻪﻧاد ﺖﻤﺳ ﻪﺑ ﻚﺸﺧ هدﺎﻣ ﺪﻳدﺮﮔ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ

) Hussain et al., 2006

.(

(6)

ﻞﻜﺷ 4 - ﺎﻴﺑﻮﻟ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﺮﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ و ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ

لوﺪﺟ

1 - ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ و ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﺮﻴﺛﺎﺗ ﺖﺤﺗ ﺎﻴﺑﻮﻟ هﺪﺷ ﻲﺳرﺮﺑ تﺎﻔﺻ تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ

تﺎﻌﺑﺮﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ

ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻊﺑﺎﻨﻣ

ﻪﺟرد

يدازآ ﺖﻋﺮﺳ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ

ﺪﺻرد ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ

دﺮﻜﻠﻤﻋ

ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ ﺺﺧﺎﺷ

ﺖﺷادﺮﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ

ﻪﻧاد رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ

ﻊﺑﺮﻣﺮﺘﻣ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ

فﻼﻏ ﻪﻧادﺪﺻ نزو

كﻮﻠﺑ 2

ns 000025 /

0 11ns

/

136 28ns

/ 130333

ns 1404 / 0

ns 73 / 30836

ns 46 / 2241

* 11583 / 0

**

97 / 18

ﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﺖﺷ 2

**

011027

0/

78**

/ 502

**

6 / 13627823

**

93 / 879

**

11 / 4832934

**

84 / 10072

**

29 / 2

**

50 / 332

يﺎﻄﺧ 4 a

000037

0/ 44

/ 44 9

/ 182870 96 / 1 89 / 17493 41 / 1251 0192 / 0 3329 / 0

ﻢﻳاﺮﭘ 3

**

00109 / 0

**

96 / 1962

**

41 / 5996070

**

1 / 51

**

48 / 739737

ns 09 / 1318

**

7069 / 0

* 71 / 10

ﺦﻳرﺎﺗ ﺖﺷﺎﻛ

* ﻢﻳاﺮﭘ 6

**

000152 / 0

ns 52 /

* 143 57 / 393334

**

46 / 29

**

02 / 185107

ns 05 / 1251

**

3659 / 0

ns 70 / 1

ﺎﻄﺧ b ي 18 000026 / 0 75 86 / 109987 64 / 2 05 / 16506 03 / 820 0314 / 0 24 / 2

ﺐﻳﺮﺿ تاﺮﻴﻴﻐﺗ (%) - 58 /

2 57

/ 12 34

/ 6 44

/ 8 24

/ 7 07

/ 14 52

/ 5 04

/ 4

ns) و

* و **

اد ﻲﻨﻌﻣ ،راد ﻲﻨﻌﻣ ﺮﻴﻏ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﺪﺻرد ﻚﻳ و ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد ر

(

ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ

و ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ و ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﻒﻠﺘﺨﻣ حﻮﻄﺳ ﺮﺛا نآ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ ﺪﺻرد ﻚﻳ ﺢﻄﺳ رد ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﺎﻫ

ﻲﻨﻌﻣ دﻮﺑ راد ) لوﺪﺟ 1 .(

ﺎﺑ ﻢﻳاﺮﭘ لوا ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد

لﻮﻠﺤﻣ ﺦﻳرﺎﺗ رد و ﻲﻟﻮﻤﻌﻣ بآ و هروا ،يور تﺎﻔﻟﻮﺳ يﺎﻫ ار ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ يور تﺎﻔﻟﻮﺳ لﻮﻠﺤﻣ ﺎﺑ ﻢﻳاﺮﭘ مود ﺖﺸﻛ مﻮﺳ ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد و داد ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ راﺪﻘﻣ ﻪﺑ ﻲﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺶﻫﺎﻛ و ﺪﺷر هرود نﺪﺷ هﺎﺗﻮﻛ ﻞﻴﻟد ﻪﺑ ﺪﺳر

رﺎﻤﻴﺗ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ يﺎﻫ

ﺖﻬﺟ ﻲﻓﺎﻛ ﺖﺻﺮﻓ ﮓ

ﻪﺘﺷاﺪﻧ يراﺬﮔﺮﺛا ﺪﻧا

) ﻞﻜﺷ 5

Rashid et al .(

) 2004 (

ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ شﺎﻣ هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘ روﺬﺑ رد ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻳاﺰﻓا ﻊﻳﺮﺳ نﺪﺷ ﺰﺒﺳ ﻪﺑ ار هﺪﺸﻧ ﻢﻳاﺮﭘ روﺬﺑ ﺖﺒﺴﻧ هﺎﻴﮔ ﺮﺗ

ﺖﻓﺎﺑ ﻪﻛ هداد سﺎﻤﺗ رد يﺮﺘﻤﻛ نﺎﻣز هﺎﻴﮔ سﺎﺴﺣ يﺎﻫ

ﺪﻨﺘﺷاد راﺮﻗ شﺎﻣ ﻚﻴﻳازﻮﻣ سوﺮﻳو .

دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ اد

ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد يور تﺎﻔﻟﻮﺳ لﻮﻠﺤﻣ ﺎﺑ ﻢﻳاﺮﭘ مﺎﺠﻧا ﺎﺑ ﻪﻧ لدﺎﻌﻣ لوا 2210

زا ﺰﻴﻧ ﻦﻳﺮﺘﻤﻛ و رﺎﺘﻜﻫ رد مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ

لدﺎﻌﻣ مﻮﺳ ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد ﺪﻫﺎﺷ 467

رد مﺮﮔﻮﻠﻴﻛ

ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ رﺎﺘﻜﻫ )

ﻞﻜﺷ .(5

(2010) Ghasemi et al

ﻪﻛ ﺪﻧدﺮﻛ شراﺰﮔ

رﺬﺑ ﻢﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ تﺪﻣ ياﺮﺑ ﺎﻴﺑﻮﻟ يﺎﻫ

7 و 14 ،ﺖﻋﺎﺳ

ﻲﺗﺎﻔﺻ سﺎﻣﻮﻴﺑ ،ﺰﺒﺳ ﺢﻄﺳ ،ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ راﺮﻘﺘﺳا ﺪﺻرد نﻮﭼ

ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ار ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو رد ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ و هﺎﻴﮔ ﺪﻫد

.

رد ،ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻳاﺰﻓا بآ ﺎﺑ دﻮﺨﻧ رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ

ﺪﺷ شراﺰﮔ

(Kaur et al., 2005)

. ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا رد

هﺪﻣآ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻢﻳﺰﻧآ ﻪﻛ ﺖﺳا

زورﺎﻛﺎﺳ ﻢﺴﻴﻟﻮﺑﺎﺘﻣ يﺎﻫ

ﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻳاﺰﻓا رد ﻲﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ رد ﻪﻛ ،ﺪﻧراد هﺪﻬﻋ ﺮ

ﻢﻳﺰﻧآ ﻦﻳا ناﺰﻴﻣ ﺶﻳاﺰﻓا هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘ روﺬﺑ

هﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﺎﻫ

ﺖﺳا . ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺎﻳﻮﺳ هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘ روﺬﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻳاﺰﻓا

(7)

ﻊﻳﺮﺳ زا ﻲﺷﺎﻧ ﺪﻫﺎﺷ ﺰﻴﻧ هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘ روﺬﺑ نﺪﺷ ﺰﺒﺳ ﺮﺗ

ﺪﺷ شراﺰﮔ

(Arif et al., 2008)

. ﺶﻳاﺰﻓا دﺮﻜﻠﻤﻋ رد ﺮﺛا

ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ رﺬﺑ

رد

،ترذ ﺞﻧﺮﺑ و دﻮﺨﻧ ﺰﻴﻧ

هﺪﺷ شراﺰﮔ

ﺖﺳا

Harris et al., 1999)

.(

ﺖﺸﻛ رد هرود لﻮﻃ ﺶﻫﺎﻛ ﺖﻠﻋ ﻪﺑ مﻮﺳ و مود يﺎﻫ

ﻪﻧاد ﺪﺻ نزو و فﻼﻏرد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ زا ﻲﺸﻳاز و ﻲﺸﻳور ﺘﺳﺎﻛ ــ ﺷ ﻪ ــ ﺖﺳا هﺪﺷ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺟﻮﻣ ﻪﻛ ،هﺪ

) ﻞﻜﺷ 5 .(

ﻞﻜﺷ 5 - ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ و ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ

ﺎﻴﺑﻮﻟ

ﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻫﺎﻛ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﺖﺷﺎﻛ رد ﺮﻴﺧﺎﺗ ﺮﺛا رد ﺎﻴﺑﻮﻟ د

ﺪﺻ نزو رد ﺶﻫﺎﻛ ﻚﺸﺧ نزو و ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ،ﻪﻧاد

ﻪﻳﺎﺳ ﺮﭘ نﺎﻣز رد اﻮﻫ يﺎﻣد ندﻮﺑ ﻦﻴﻳﺎﭘ زا ﻲﺷﺎﻧ زاﺪﻧا

ﺪﺷ شراﺰﮔ ﻪﻧاد نﺪﺷ

Acosta et al., 1996)

.(

دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺖﻓا ﺖﻠﻋ ﻪﺑ ،ﺖﺷﺎﻛ رد ﺮﻴﺧﺎﺗ زا ﻲﺷﺎﻧ سﺪﻋ

هﺎﺗﻮﻛ نﺎﻣز تﺪﻣ ﻪﻛ ،ﺖﺳا ﺪﺷر هرود نﺪﺷ ﺮﺗ نﺪﻴﺳر ﺎﺗ ،

ﻲﻣ ﺶﻫﺎﻛ نﺎﻫﺎﻴﮔ ﻦﻳا رد ار غﻮﻠﺑ ﻪﺑ

) ﺪﻫد

Turk et al.,

2003

.(

ﻪﺠﻨﭘ ﻞﻛ داﺪﻌﺗ ﻦﻴﻤﻫ و ﺎﻫ

ﻪﺠﻨﭘ داﺪﻌﺗ رﻮﻃ يﺎﻫ

ﻲﻟﺎﺣ رد ﺖﺳا ﻪﺘﺷاد ﺶﻫﺎﻛ ﺪﻫﺎﺷ نﺎﻫﺎﻴﮔ رد ﺞﻧﺮﺑ رورﺎﺑ ﻪﺠﻨﭘ داﺪﻌﺗ ﺶﻫﺎﻛ هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘ نﺎﻫﺎﻴﮔ رد ﻪﻛ و ﻢﻴﻘﻋ يﺎﻫ

ﻪﻧاد ﻪﻛ ﺪﺷ شراﺰﮔ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ،ﺪﺷ شراﺰﮔ ،بﻮﻴﻌﻣ يﺎﻫ

راﺰﻫ نزو و ﻪﺷﻮﺧ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ نﺎﻫﺎﻴﮔ رد ﻪﻧاد

ﺖﻳﺎﻬﻧ رد ﺶﻳاﺰﻓا ﻦﻳا ﻪﻛ هدﻮﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘ روﺬﺑ ار دﺮﻜﻠﻤﻋ رد

ﺖﺳا هدﺮﺑ ﻻﺎﺑ ﺞﻧﺮﺑ

(Farooq et al, 2006)

. ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ

ﺎﺑ رﺬﺑ ﻢﻳاﺮﭘ ﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﺖﻔﺻ ﻦﻳا ﺲﻧﺎﻳراو ﻪﻳﺰﺠﺗ لﻮﻠﺤﻣ ﻼﻏ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺮﺛا ﺢﻄﺳ ﺪﺣاو رد ف

ﻚﻳ ﺢﻄﺳ رد ﺖﻔﺻ ﻦﻳا ﺮﺑ ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﺮﺛا ﺎﻣا ﺖﺷاﺪﻧ ﻲﻨﻌﻣ ﺪﺻرد دﻮﺑ راد

) لوﺪﺟ 1 .(

ﺦﻳرﺎﺗ رد يﺎﻫ لوا ﺖﺸﻛ

) 20 دادﺮﻣ ( مﻮﺳ و ) 9 رﻮﻳﺮﻬﺷ ( ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ

مود ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ زا ﺮﺘﺸﻴﺑ )

30 دادﺮﻣ ( دﻮﺑ ) ﻞﻜﺷ 6 ( . مﻮﺳ ﺖﺸﻛ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ نﺪﺷ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻟﺎﻤﺘﺣا ﺖﻠﻋ

رد زور لﻮﻃ ﻪﺟﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ ﺶﻫﺎﻛ ﺪﻳﺎﺷ مود ﺖﺸﻛ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ هﺎﺗﻮﻛ زور ﻲﻫﺎﻴﮔ ﺎﻴﺑﻮﻟ اﺮﻳز ﺪﺷﺎﺑ مﻮﺳ ﺖﺸﻛ دﻮﺷ

Majnoun Hosseini, 1994) (

ﻪﻛ ﻪﺘﺒﻟا ندﻮﺑ ﺮﺗﻻﺎﺑ

مود ﺖﺸﻛ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ مﻮﺳ ﺖﺸﻛ رد ﺖﻔﺻ ﻦﻳا ﻪﺑ

ﻞﻴﻟد

ﺪﺷ هﺎﺗﻮﻛ ن

نارﺎﺑ ﺎﺑ درﻮﺧﺮﺑ و ﺪﺷر ﻞﺼﻓ يﺰﻴﻳﺎﭘ يﺎﻫ

و

دﻮﺒﻧ ﺪﺒﺗ ياﺮﺑ ﺖﺻﺮﻓ ﻞﻳ

نﺪﺷ ﻪﻧاد ﻪﺑ ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺒﺳ داﺪﻌﺗ

فﻼﻏ رد ﻪﻧاد )

ﻞﻜﺷ 7 ( ﻲﻳﺎﻬﻧ دﺮﻜﻠﻤﻋ و )

ﻞﻜﺷ 5 ( رد

مﻮﺳ ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﺪﻳدﺮﮔ ﺮﮕﻳد ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ود ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ

.

فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ

ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ و ﻢﻳاﺮﭘ ﺮﺛا فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﺮﻈﻧ زا نآ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ و ﻚﻳ ﺢﻄﺳ رد فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﺎﻫ

ﻲﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﺑ راد

دﻮ ) لوﺪﺟ 1 .(

ﺮﻫ لوا ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد

رﺎﻤﻴﺗ مود ﺖﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد و ﻢﻳاﺮﭘ رﺎﻤﻴﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ ﻢﻳاﺮﭘ

ﻲﻨﻌﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺒﺳ يور تﺎﻔﻟﻮﺳ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﺖﻔﺻ ﻦﻳا راد

ﺪﻳدﺮﮔ ﺪﻫﺎﺷ رﺎﻤﻴﺗ .

رﺎﻤﻴﺗ مﻮﺳ ﺖﺸﻛ رد ﻪﻛ ﻲﻟﺎﺣ رد يﺎﻫ

ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﺖﻔﺻ ﻦﻳا يور يﺮﺛا ﻢﻳاﺮﭘ )

ﻞﻜﺷ 7 .(

ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ

ﻲﻳﻻﺎﺑ ﺖﺒﺜﻣ )

83 /

r=0 ( ﻦﻳا ﻦﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﺖﻔﺻ

ﺖﺳا هﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ )

لوﺪﺟ 2 .(

رﺎﻤﻴﺗ دﺮﺑرﺎﻛ يﺎﻫ

ﻚﻳﺮﺗﺎﻣ و ﮓﻨﻴﻧدرﺎﻫ ،ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘﻮﻤﺳا درﻮﻣ رد ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ

ﻪﺼﺧﺎﺷ دﻮﺒﻬﺑ ﻖﻳﺮﻃ زا دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺒﺳ اﺰﻠﻛ ﻲﻳﺎﻫ

(8)

راﺰﻫ نزو و فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ نﻮﭼ ﺪﻳدﺮﮔ ﻪﻧاد

)

Afzal

et al., 2004

لوﺪﺟ ﻖﺒﻃ .(

2 ﻲﻳﻻﺎﺑ ﺖﺒﺜﻣ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ، ﻦﻴﺑ

ﺪﺻ نزو و فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﻧاد

ﺪﻳدﺮﮔ ) 67 /

r=0 .(

ﺎﻴﺑﻮﻟ ﻊﺑﺮﻣ ﺮﺘﻣ رد فﻼﻏ داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﺮﺛا -6 ﻞﻜﺷ

ﺪﺻ نزو ﻪﻧاد نزو ﺮﺑ رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ و ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ هدﺎﺳ تاﺮﺛا

ﺪﺻ ﻲﻨﻌﻣ ﺪﺻرد ﺞﻨﭘ و ﻚﻳ ﺢﻄﺳ رد ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ﻪﻧاد راد

دﻮﺑ . ﺪﺻ نزو ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺸﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد ﻪﻧاد

ﺖﺳﺪﺑ لوا ﺖ

ﺪﻣآ ) ﻞﻜﺷ 8 - ﻒﻟا .(

ﺦﻳرﺎﺗ ﻪﺑ سﺪﻋ ﺦﺳﺎﭘ ﻲﺳرﺮﺑ رد

نزو ﺶﻫﺎﻛ ﺐﺒﺳ ﺖﺷﺎﻛ رد ﺮﻴﺧﺎﺗ ﻪﻛ ﺪﺷ شراﺰﮔ ،ﺖﺸﻛ راﺰﻫ ﺪﺷ هﺎﻴﮔ ﻦﻳا رد ﻪﻧاد

(Turk et al., 2003)

نﺎﻤﻫ ﻞﻜﺷ زا ﻪﻛ رﻮﻃ 8

- ﻲﻣ ﺮﺑ ب آ

ﺎﺑ ﻢﻳاﺮﭘ رﺎﻤﻴﺗ ﺪﻳ

ﺖﺷاﺬﮔ ﺖﻔﺻ ﻦﻳا يور يﺮﺘﺸﻴﺑ ﺮﺛا يور تﺎﻔﻟﻮﺳ

.

نزو ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﻧاد

ًﺎﺗﺪﻤﻋ ﻲﺷﺎﻧ زا ﺶﻳاﺰﻓا لﻮﻃ هرود ﺎﻳ

ﺖﻋﺮﺳ نﺪﺷﺮﭘ ﻲﻣ ﻪﻧاد ﺪﺷﺎﺑ ﻪﻛ رد ﻦﻳا ترﺪﻗ درﻮﻣ ،دراد يﺪﻴﻠﻛ ﺶﻘﻧ نﺰﺨﻣ

Kaur et al 2005)

( ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺑ

ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﺶﻳاﺰﻓا ﻪﺠﻴﺘﻧ رد نﺰﺨﻣ ترﺪﻗ ﻢﻳﺰﻧآ

زﺎﺗرﻮﻨﻳا يﺎﻫ

روﺬﺑ زا ﻞﺻﺎﺣ نﺎﻫﺎﻴﮔ فﻼﻏ هراﻮﻳد رد زﺎﺘﻨﻴﺳ زرﺎﻛﺎﺳ و هدﺮﻛ هرﺎﺷادﻮﺨﻧ هﺪﺷ ﻢﻳاﺮﭘ ﻪﻛ ﺪﻧا

ﺮﺘﻬﺑ نﺪﺷ ﺮﭘ ﺐﺟﻮﻣ

ﻲﻣ ﻪﻧاد دﻮﺷ

. ﻪﻛ ﺪﺷ شراﺰﮔ ﺰﻴﻧ ترذ رد

نزو ﻂﺳﻮﺘﻣ ﺪﻫﺎﺷ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رد ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ راﺰﻫ ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ ار ﻪﻧاد 13

داد ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﺻرد

(Moradi et

al., 2009)

.

ﻲﻳﻻﺎﺑ ﺖﺒﺜﻣ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ

) 83 /

r=0 (

ﺪﺻ نزو ﻦﻴﺑ ﺪﺷ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ و ﻪﻧاد

) لوﺪﺟ 2 .(

ﻞﻜﺷ 7 - فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﺮﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ و ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﺶﻨﻜﻤﻫﺮﺑ

ﺎﻴﺑﻮﻟ

(9)

ﺎﻴﺑﻮﻟ ﻪﻧادﺪﺻ نزو ﺮﺑ ﺖﺷﺎﻛ ﺦﻳرﺎﺗ ﺮﺛا -(ﻒﻟا) 8ﻞﻜﺷ

ﺎﻴﺑﻮﻟﻪﻧادﺪﺻ نزو ﺮﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﺮﺛا -(ب)8 ﻞﻜﺷ

ﺎﺑ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺪﺻرد و ﺖﻋﺮﺳ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا رد

ﻲﻨﻌﻣ ﺖﺒﺜﻣ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ راد

) لوﺪﺟ 2 .(

ﺑ رد ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺰﻴﻧ دﺮﻜﻠﻤﻋ ياﺰﺟا ﻦﻴ داد نﺎﺸﻧ فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ،دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺎﺑ ار ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ

.

ﺪﺻ نزو و فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ ﺎﺑ ﺰﻴﻧ ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ ﻪﻧاد

ﻲﻨﻌﻣ ﺖﺒﺜﻣ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ داد نﺎﺸﻧ راد

.

لوﺪﺟ 2 - ﺎﻴﺑﻮﻟ رد ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ تﺎﻔﺻ ﻦﻴﺑ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ

دﺮﻜﻠﻤﻋ

ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ فﻼﻏ داﺪﻌﺗ اﺪﻌﺗ ﻪﻧاد د

فﻼﻏ رد ﺪﺻ نزو

ﻪﻧاد ﺺﺧﺎﺷ

ﺖﺷادﺮﺑ ﺪﺻرد رﻮﻬﻇ

ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ ﺖﻋﺮﺳ

رﻮﻬﻇ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ

ﻪﻧاد دﺮﻜﻠﻤﻋ 1

ﻚﻳژﻮﻟﻮﻴﺑ دﺮﻜﻠﻤﻋ

**

64 / 0 1

فﻼﻏ داﺪﻌﺗ

ns 004 / 0 -

ns 25 / 0 1

فﻼﻏ رد ﻪﻧاد داﺪﻌﺗ

**

84 / 0

**

63 / 0

ns 22 / 0 1

ﻪﻧاد ﺪﺻ نزو

**

83 / 0

**

53 / 0

ns 08 / 0 -

**

68 / 0 1

ﺖﺷادﺮﺑ ﺺﺧﺎﺷ

**

93 / 0

* 34 / 0

ns 17 / 0 -

**

72 / 0

**

79 / 0 1

ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺪﺻرد

**

49 / 0

* 40 / 0

ns 09 / 0 -

**

45 / 0

ns 25 / 0

**

46 / 0 1

ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ رﻮﻬﻇ ﺖﻋﺮﺳ

**

89 /

0 41*

/

0 28ns

/ 0

** - 70 /

0 80**

/

** 0 94 /

0 55**

/ 0 1

ns) و

* و **

ﺪﺻرد ﻚﻳ و ﺞﻨﭘ لﺎﻤﺘﺣا ﺢﻄﺳ رد راد ﻲﻨﻌﻣ ،راد ﻲﻨﻌﻣ ﺮﻴﻏ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ

(

ﻪﺠﻴﺘﻧ ﻲﻠﻛ يﺮﻴﮔ

داد نﺎﺸﻧ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻲﻠﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﻪﻨﻳﺰﻫ ﻢﻛ ﻚﻴﻨﻜﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻴﺑﻮﻟ ﺖﺸﻛ ﻪﻛ ﺦﻳرﺎﺗ رد ﻪﻋرﺰﻣ رد رﺬﺑ

20 نﺎﻜﻣا دادﺮﻣ ﻪﺑ و هدﻮﺑ ﺮﻳﺬﭘ

ﻲﺿارا رد هﺎﻴﮔ ﻦﻳا ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺖﻬﺟ ﺐﺳﺎﻨﻣ يرﺎﻜﻫار ناﻮﻨﻋ يراﺰﻴﻟﺎﺷ نﻼﻴﮔ

ﺖﺳا ﻪﻴﺻﻮﺗ ﻞﺑﺎﻗ .

ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ و زا

(10)

ﻲﻣ ﻪﻋرﺰﻣ رد رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﻲﻔﻨﻣ تاﺮﺛا دﻮﺒﻬﺑ ياﺮﺑ ناﻮﺗ

دﺮﺑ هﺮﻬﺑ ﺖﺷﺎﻛ رد ﺮﻴﺧﺎﺗ .

REFERENCES

1. Aboutalebian, M. A., Sharifzadeh, F., Jahansouz, M. R., Ahmadi, A. & Naghavi, M. R. (2009). The effect of seed priming on germination stand stablishment and yield of wheat (Triticum aestivum L.) cultivars in three different climate of Iran. Iranian Journal of Field Crop Science, 39(1), 145-154. (In Farsi)

2. Acost, J. A., Vargas-Vazquez. P. & White, J. W. (1996). Effect of sowing date on the growth and seed yield of common bean (Phaseolus vulgaris L.) in highland environments. Field Crops Research, 49:1- 10.

3. Afzal, I., Aslam, N., Mabood, F., Hussain, A. & Irfan, S. (2004). Enhancement of canola seed by different priming techniques. Caderno de Pesquisa Ser. Bio., Santa Cruz do Sul, 16,19-34.

4. Almudaris, M. A. & Jutzi, S. C. (1998). The influence of fertilizer- based seed priming treatments on emergence and seedling growth of Sorghum bicolor and Pennisetum glaucum in pot trials under greenhouse condition. Journal of Agronomy and Science,182, 135-141.

5. Arif, M., Tariqjan, M., Marwat K. R. & Azim khan, M. (2008). Seed priming improves emergence and yield of soybean. Pakistan Journal of Botany, 40(3), 1169-1177.

6. Ashraf, M. & Foolad, M. R. (2005). Pre-sowing seed treatment-a shotgun approach to improve germination growth and crop yield under saline and none-saline conditions. Advances in Agronomy, 88, 223-267.

7. Bagheri, A. (2001). Common beans research for crop improvement. Jahad Mashhad University Press.

(In Farsi)

8. Bradford, K. J. (1986). Manipulation of seed water relations via osmotic priming to improve germination under stress conditions. Horticultural Science, 21, 1105-1111.

9. Calvino, P. A., Sadras, V. O. & Andrade, F. H. (2003). Development, growth and yield of late-sown soybean in the southern Pampas. European Journal of Agronomy, 19, 265-275.

10. Clark, L. J., Whalley, W. R., Ellis-Jones, J., Dent, K., Rowse, H. R., Finch-Savage, W. E., Gatsai, T., Jasi, L., Kaseke, N. E., Murungu, F. S., Riches, C. R. & Chiduza, C. (2001). On- farm seed priming in maize: a physiological evaluation. In: proceeding of the Seventh Eastern and southern Africa Regional Maize Conference. 11th-15th February, 268-273.

11. Ellis, R. A. & Roberts, E. H. (1981). The quantification of ageing and survival orthodox seeds. Seed Science and Technology, 9, 373-409.

12. Fu, J. R., Lu, X. H., Chen, R. Z., Zhang, B. Z., Liu, Z. S., Li, Z. S. & Cai, D. Y. (1988).

Osmoconditioning of peanut (Arachis hypogaea L.) seeds with PEG to improve vigour and some biochemical activities. Seed Science and Technology, 16, 197-212.

13. Farooq, M., Shahzad, M., Barsa, A. & Wahid, A. (2006). Priming of field-sown rice seed enhances germination seedling establishment, allometry and yield. Plant Growth Regulation, 49:285–294.

14. Farooq, M., Barsa, A., Rehman, H. & Saleem, B. A. (2008). Seed priming enhances the performance of late sown wheat (Triticum aestivum L.) by improving chilling tolerance. Journal of Agronomy and Crop Science, 194, 55–60.

15. Gardner, P., Brent Pearce, R. & Mitchell, R. L. (1999). Physiology of crop plants. Jahad Mashhad University Press. (In Farsi)

16. Ghassemi-Golezani, K., Chadordooz-Jeddi, A., Nasrullahzadeh, S. & Moghaddam, M. (2010). Influence of hydro-priming duration on field performance of pinto bean (Phaseolus vulgaris L.) cultivars. African Journal of Agricultural Research, 5(9), 893-897.

17. Harris, D., Joshi, A., Khan, P.A., Gothkar, P., Sodhi, P.S. (1999). On-farm seed priming in semi-arid agriculture: development and evaluation in maize, rice and chickpea in India using participatory methods. Experimental Agriculture, 35, 15–29.

18. Harris, D. (2006). Development and testing of on-farm seed priming. Advances in Agronomy, 90:129- 178.

19. Harris, D., Rashid, A., Miraj, G., Arif, M. & Shah, H. (2007). On-farm seed priming with zinc sulfate-A cost- effective way to increase the maize yields of resource-poor farmers. Field Crops Research, 102, 119-127.

20. Hussain, M., Farooq, M., Basra, S. M. A. & Ahmad, N. (2006). Influence of seed priming techniques on the seedling establishment, yield and quality of hybrid sunflower. International Journal of Agriculture & Biology, 8(1), 14–18.

(11)

21. Kaur, S., Gupta, A. K. & Kaur, N. (2005). Seed priming increases crop yield possibly by modulating enzymes of sucrose metabolism in chickpea. Journal of Agronomy and Crop Science, 191, 81-87.

22. Kimura, E. (1993). Roles of zinc ion in zinc enzymes. Pure and Applied Chemistry, 65(3), 355-359.

23. Majnoun Hosseini, N. (1994). Food legumes in Iran .Jahad Institute Press.(In Farsi)

24. Misra, N. M., & Dwivedi, D. P. (1980). Effect of pre-sowing seed treatment on growth and dry-matter accumulation of high-yielding wheat under rainfed conditions. Indian Journal of Agronomy, 25, 230- 234.

25. Moradi Dezfuli, P., Sharifzadeh, F., Bankesaz, A. & Janmohammadi, M. (2009). Effect of priming treatment and sowing date on synchronization of developmental stages and yield of maize inbred lines for hybrid seed production. Journal of Field Crop Production, 1(4), 79-98. (In Farsi)

26. Murungu, F. S., Chiduza, C., Nyamugafata, P., Clark, L. J., Whalley, W. R. & Finch-Savage, W. E.

(2004). Effect of on-farm seed priming on consecutive daily sowing occasion on the emergence and growth of maize in semi-arid Zimbabwe. Field Crops Research, 89, 49-57.

27. Parsa, M. & Bagheri, A. R. (2009). Pulses. Jahad Mashhad University Press. (In Farsi) 28. Pyvast, GH. A. (2006). Planting vegetables. Danesh Pazir Press.(In Farsi)

29. Rashid, A., Harris, D., Hollington, P. A. & Shamsher, A. (2004). On-farm seed priming reduces yield losses of mung bean (Vigna radiata) associated with mung bean yellow mosaic virus in the North West Frontier Province of Pakistan. Crop Protection, 23, 1119–1124.

30. Rashid, A., Hollington, P. A., Harris, D. & Shamsher, P. X. (2006). On-farm seed priming for barley on normal , saline and saline-sodic soils in north west frontier province, Pakistan. European Journal of Agronomy, 24, 276- 281.

31. Schulz, S., Keatinge, J. D. H. & Wells, G. J. (1999). Productivity and residual effects of legumes in rice- based cropping systems in a warm-temperate environment. I. Legume biomass production and N fixation. Field Crops Research. 61, 23- 35.

32. Sivritepe, H. O. & Dourado, A. M. (1995). The effect of priming treatments on the viability and accumulation of chromosomal damage in aged pea seeds. Annals of Botany, 75, 165-171.

33. Sharma, S., Sharma, P., Datta, S. P. & Gupta, V. (2009). Morphological and biochemical response of Cicer arietinum Var.-Pusa-256 towards an excess zinc concentration. African Journal of Basic &

Applied Sciences, 1 (5-6), 105-109.

34. Turk, M. A., Tawaha, A. M. & El-Shatnawi, M. K. J. (2003). Response of lentil (Lens culinaris Medik) to plant density, sowing date, phosphorus fertilization and ethephon application in the absence of moisture stress. Journal of Agronomy and Crop Science, 189, 1-6.

35. Varier, A., Vari, A. K. & Dadlani, M. (2010). The subcellular basis of seed priming. Current Science, 99, 450-456.

36. White, J. G. & Zasoski, R. J. (1999). Mapping soil micronutrients. Field Crops Research, 60, 11- 26.