^GIAl PHAP CD BAN THU HUT V 5 N DAU TU TRlfC TIEP CUA NHAT BAN VAO NONG NGHIEP VIET NAM
TS. PHAN NGOC TRUNG'
y ^ l ^ / i / i u ndm qua. ddu lu tnec tiip nu&c ngodi (FDI) ludn ddng vai trd quan trong ddi ' (wK^v&i phdt triin kinh ti xd hdi cua Viet Nam. Ddy Id mgt trong nhitng nhdn td quan trgng thiic ddy tdng tru&ng kinh ti. dich chimin ca cdu, gidi quyet cdc vdn de xd hgi. gidi quyit viic ldm, cdi thien thu nhdp ddng th&i ciing gidp ndng cao ngudn ky thudt cdng nghi, kinh nghiem qudn ly, ddo tgo ngudn lao dgng co tay nghi cho xd hdi. Ddnh gid diing vai trd vd v/
tri cua ddu tu nu&c ngodi, Ddng vd Nhd Nu&c ta dd dua ra chu truang vd chinh sdch cdi thiin nhanh mdi tru&ng kinh ti vd phdp ly di Viet Nam trd thdnh dia diem hdp ddn ddi v&i cdc nhd ddu tu nu&c ngodi. trong dd ke cd FDI cho ngdnh ndng nghiip.
Trong sd nhitng nhd ddu tu true tiep nuac ngodi din Viet Nam sam nhdt v&i so vdn ddu tu vd cd nhieu du dn nhdt tgi Viet Nam tinh din nay Id Nhdt Bdn. Khdng chi la mdt nu&c cdng nghiip phdt trien md ndng nghiip cQng dugc ddnh gid Id tiin tien trin the gi&i. Den thai diem hiin nay, tdng vdn ddng ki ddu tu cua Nhdt Bdn vdo Viet Nam u&c khodng 36 ty USD vdo gdn 2500 du dn thudc 18 ngdnh khdc nhau. tuy nhiin ty trgng vdn ddu tu FDI cda Nhdt Bdn cho ngdnh ndng nghiip lgi rdt thdp. Di cdi thiin tinh trgng ndy cdn cd nhitng gidi phdp thu hut FDI cua Nhgt Bdn vdo phdt triin ndng nghiip Viet Nam.
Tu khoa: Ngudn vdn ddu tu true tilp nudc ngoai, Nhdt Ban; ndng nghiep Viet Nam
1. Thu-c trang thu hut vdn FDI vao ndng thyc phdm cho 67% ngudi dan sdng d ndng nghidp tai Vi?t Nam thdn vd tgo viec Iam cho 48.4% lyc lupng Theo Phdng thuong mai Chau Au ^^° ^^"S- Sd lieu thdng kg cho thdy, nganh (EuroCham) nhan dinh, Viet Nam Id qudc "^"^ "^^'^^ ^ ^ ^ S°P ^''"^ ^"^" ^ ^ ^ " ^ gia san xudt, xudt khdu hat tigu den va hat ''^'' ^^"^'^ ^ ^ ^ ' ^ ^ S '^"^ ™" ^^" '^ '=^°
,*•- 1^ L.-. .L- ... .. , , ^ ,. . nong nghiep chi chigm khoang 6,45% trong dieu ldn nhat the gim, dung thii 2 trong llnh . . . ^ vuc xuat khau gao, tra va ca phe. Ben canh
do, ca va cac san pham thuy san khac ciing la nhiing mat hang xuSt khau quan trgng cua
tong von diu tu toan xa hpi nam 2008, nSm 2010 khoang 6,15%, cac nam 2012 - 2013 v4 2014 uoc khoang 5.98%, dong gop cua nong ,,.. ., ,, , , nghimvdo GDP iroc dat muc 19,3% va duy Viet Nam. Nganh nong nghiep su dung 80% , - . ! . . . . . co/ i^» • u .u' w. , * * •*; "i-iig o"'» tn dau tu o muc 5%. Dieu nay cho thay ty dien tich dat tu nhien, cung can luona thuc i- .»- . i , - L - u-- u .„
6 ^-ap luuiig uiuc, |g j j u (y. ^,gjj j.[jg ngaith nong nghiep chua tuong xilng voi dong gop vao GDP quoc gia.
• Tradng Klioa Tai chlnh ki toin tradng DH Cong Ben canh do tinh hmh thu hut von FDI vao nghiep Thvc phim Thinh phd H6 Ch/ Minh. nong nghiep cung gjp nhiju kho khan.
32
KINHTE-TAICHINH
i.l. Ty trpng von diu tie thip nong nghiep vai muc tieu iir\ T&m 2015 d^t ti van FDI diu tu vao nong - lam - thuy san '« T^-' 'O"''" ^^" "^^^'" ™ ™"8 "g'l'W' •">*
la qua nho ca vi quy mo va ty trong vfln diu tu Quan moi nam thu hut khoang 500-700 trieu true tiSp nuoc ngoai ciia ca nuac. Truoe day, USD, tuy nhien, muc tieu nay dSn nay chua Chinh phu da co d^ an keu gpi FDI diu tu vao dat duac.
BSng 1 ,T^ trong vSn FDI vao nong lim ngii nghigp giai doan 2007-2014 Dcm vi: % NSm
2007
• 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Nong, Iam, ngir nghidp 5.37 3.00 1.00 1.00 1.00 0.60 0.49 1.40
Cac nganh khac 94.63 97.00 99.00 99.00 99.00 99.40 99.51 98.60 Ngudn." Tong hoptCrCucdautanUdc ngoai-Bd ke hoach dau tu
Theo sd lieu tur Bp kl hoach ddu tu, nam cdn 3%. Cdc ndm sau tu 2009 den 2014 ty lg 2007 ddu tu FDI vao ndng nghiep chilm ndy rdt thap chi cdn 1%, thgm chi cd ndm chi khoang 5,37% tdng vdn thi din ndm 2008 0,49%.
1.2. Dbng von bi thu h^p
D6ng vdn FDI vao nong lam ngir nghidp giai dofn 2011-2014
Wgudn."Tdng hpp tC/Cuc dau tu" nudc ngoai - B6 ke hoach dau tu
Giai doan nam 2011 - 2013, tSng s6 von FDI dang ky mdi tang lien tijp qua timg nam, nhung FDI diu tu vao nong nghiep lai giam Uen tiSp.
Theo s6 lieu ciia Bp K^ hoach va Dau tu, tong ngudn v6n FDI dang ky moi nam 2011 la 14.7 ty USD, nam201214 16.3 ty USD, nam 2013 la 21.6 ty USD. Trii lai, FDI vao nong nghiep Uen t\ic giam tir 130.7 trieu USD trong nam 2011 xu6ng c6n 99.35 trieu USD nam 2012 va dSn nam 2013 chi con 86.73 trieu USD.
Nam 2014, CO tit ca 1588 du dn FDI dupc cip phep moi vai tong von dang ky khoang 20.23 ty USD thi linh vuc nong nghiep va thliy hii san chi co 11 du an v6i so von dang ky 17.7 trieu USD. N i u tinh ca 13 du to FDI dang hoElt dpng trong ITnh vuc nay tang them
v6n, thi t6ng v6n FDI vao linh vuc nay trong nam 2014 dat 91.68 trifu USD - mpt con s6 qua nho be, chua d i n 0,4% t6ng von dau tu moi va ttog them ciia doanh nghiep FDI trong nam 2014.
Khong chi co ty 1^ thip wi t5ng s6 v6n d i u tu, cac du an FDI nong nghidp con nho ve quy mo khi t6ng gia tri miic d i u tu cho mpt du to FDI nong nghiep chua dat mot nira so voi t6ng muc d i u tu binh q u t o cho mpt du to FDI thong thuong.
Tinh luy k i den hit nam 2014, Vi$t Nam da thu hiit 250.667 ty USD v6n FDI dang ky, trong do v6n dtog ky d i u tu vao ITnh vuc nong nghiep chi 3.675 ty USD, tiic chi chiim khotog 1,4% t6ng v6n dtog ky d i u tu.
Bing 2: Oau ta true tiSp nuAc ngoai tai Viet Nam theo nganh (LUy ki cac du an con hi?u luc den ngayl5/12/2Q14)
Chuyen ng^nh Cong nghi?p ehe bien,che tao Kinh doanh bat dQng san Xay d\mg
Djch vv luu tru va an u6ng San xuit phan phoi di?n, khi, nuoc, dteu h6a
Thong tin va truyen thong Ban buon, ban le; siia chito Van tai kho bai Nong, lam Qghifp; thuy san Nghe tiiuat va giai tri Khai khoang
Hoat dpng chuy6n mon, KHCN Y te va trgr giup XH Cap nudc; xiJ ly chat thai Tai chinh, nha hang, bao hiem Gido due va dao t90 Dich vu khac
Hanh chinh va djch vy ho tiq Tong so
So dir dn 9.486
442 1.150 365 98 1.078 1.332 435 524 147 82 1.672
97 38 81 204 138 130 17.499
Tong vou dSng ky dau tir (Trieu USD)
139,902.59 48,120.19
11,367.11 11,191.65 9,764.60 4,113.04 3,901.02 3,730.12 3,675.65 3,631.98 3,273.61 1,775.85 1,754.56 1,348.49 1,327.78 825.51 752.58 211.50 250,667.84
Von dieu le (Trieu USD) 47,828.38 12,745.39 4,163.27 2,664.19 2,075.89 2,305.89 1,987.35 1,140.41 1,829.57 1,075.70 2,606.42 961.64 423.93 368.62 1,176.19
20L78 162.23 108.69 83,825.54 Wgudn;Cue dSu tu nudc ngoai - Bp Ke hoach vS Oau tU, 2014
34
KINHTE-TAICHINH Theo sd lieu thdng ke ndm 2014, ddng
von FDI da ddu tu vao 18 nganh ITnh vuc, trong dd ITnh v\rc cdng nghiep chg bign, chg tgo la ITnh vuc thu hut duoc nhigu su quan tdm cua nha ddu tu nudc ngodi vdi 880 du an dau tu ddng ky mdi, tdng sd vdn cap mdi vd tdng thdm Id 15.5 ty USD, chilm 70,7% tdng vdn ddu tu dang 1^.
LTnh vuc kinh doanh bdt ddng san dung thu hai voi tdng vdn dau tu ddng ky cdp mdi vd tdng thdm la 2.83 ty USD, chilm 13% tdng vdn dau tu dang ky. Dung thii 3 la ITnh vuc xdy dung vdi tdng vdn ddu tu dang ky cdp mdi va tdng thgm la 1.08 ty USD. Day la nhung nganh cd tinh sinh Igi cao. Trong khi dd, chi cd 2.99% so du dn dau tu vao ndng nghigp vdi
1,4% tdng sd vdn dang ki ddu tu va khdng ed du an quy md ldn ndo.
Trudc thuc trang ndy, tu ndm 2013, Chinh Phu da ban hanh Nghi dinh 210/2013/ND-CP ve chinh sach khuyen khich doanh nghi?p dau tu vao ndng nghidp ndng thdn nhung viec trien khai thyc hien trong thuc tg rat chdm.
Dgn nay, cac bd, nganh va dia phuong hdu nhu chua ban hdnh cdc vdn ban hudng dan thuc hien nghi dinh de tgo them ngudn luc mdi cho ddu tu vdo ndng nghiep ndng thdn.
2. Thuc trang FDI cua Nh^t Ban vao ndng nghiep Vi^t Nam
Trong 10 ndm qua, Nhat Bdn ludn nam trong nhdm nudc dau tu true tiep nhidu nhdt vdo Viet Nam.
Tinh hinh ddng v6n va d^ an cap m<H cua FDI Nh^t Ban vko Vift Nam
9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0
4 . »
11
/ * / \ / /
v^ /
* l 1 _l 1 1 ,//,/^^VVVV'" 1
400 350 300 250 200 130 100 X 0
•V&lFDINhgicJpmiH (lri«aUSD) -D»to
Ngudn: So lieu tong iidp tif long Cue Thdng k§, Cue dau tu nudc ngoai - B6 K^ hoach va Bau tu, JETRO, 2014
Luy ki den thtog 12/2014, cac doanh Nhin chung ve co cto dau tu vao ngtoh nghi?p Nh^t d3 diu tu 36.9 ty USD, chiem chiu toh huong sau sic bdi nhihig yeu to dac 15% tdng v6n FDI vto Vi?t Nam. Hien so du trung cua cac dieu kien tu nhien, dieu kien kinh to l^Ih§t dang dau tu la 2.477 d\t to, binh quto te Nhat Bto ciing nhu cac yeu to moi trudng moi d\i to dau tu 14.9 tri?u USD, cao hon muc dto tu ciia Vi$t Nam trong timg giai doan. La tnmg binh gid tri du to FDI tai Vi6t Nam (14.2 mpt quoc gia khan hiem ve tai nguyen tliien tripu USD). nhien, nin kinh te Nh$t Bto phat triin chii yiu
dua vdo su phat trien ciia cdng nghe va edc lmh vuc cdng nghiep. Do dd, trong hdu bet cdc ndm, vdn FDI Nhgt Ban chii yeu tap trui^ vdo ITnh vuc cdng nghi?p, dac biet la cdng nghiep nang cua Viet Nam, tigp den la xay dung va dich vu. Cu the nhu sau: FDI ctia cdc doanh nghigp Nhat Ban tap trung 83,6% vdo nganh edng nghiep ehe biln c h i tgo, 4,2% vdo kinh doanh bdt ddng san, 3,1% vao xay dung, cdn lai 9,1% vdo cac nganh khac. Tir ndm 2014 dgn nay, FDI ciia Nhgt Ban da cd xu hudng gidm d nganh cdng nghiep cbe bien ehe tao ma dich chuygn sang nganh cdng nghe thdng tin, xay dung, bat dpng sdn vd ndng nghiep.
Mdc dil da cd xu hudng dich chuydn dau tu vao nganh ndng nghiep nhung ty trong vdn ddu tu vdo ITnh v\rc ndng nghiep hau nhu khdng dang kg. Theo Td chiic Xuc tiln Ngogi thuong Nhat Ban (JETRO), luy k l din nay, Nhgt Bdn van Id nhd dau tu nudc ngodi ldn nhdt tai Vi?t Nam vdi tdng vdn dang ky hon 36,9 ty USD vdo gdn 2.500 du dn thudc 18 ngdnh khdc nhau. Nhung, ty trpng rdt von vdo ngdnh ndng nghidp Id rdt thdp vdi vdn ven chi 2 d\i an da trien khai thanh cdng.
Tuy nhien, tinh hinh nay se cd su thay ddi ldn trong nhihig ndm vg sau khi ma cdc doanh nghiep Nhdt Bdn dang thuc hi?n chiln lugc ddu tu mgnh vdo ndng ngluep, tnrdc mdt la tgi mdt sd tinh cua vung ddng bang sdng Cuu Long, Dd Lat va TP.HCM.
Vao thdng 11-2014, mot doan doanh nghiep Nhgt Bdn da tdi cac tinh ddng bdng sdng Cuu Long tim kilm co hpi ddu tu nhimg m^t Imng ndng san, thiiy san nhu xoai, chdm chdm,tdm,ca... thang 10-2014,CdngtyCdng ngh? thdng tm Fujitsu cua Nhdt Bdn vd Tap doan FPT da ky kit vdn ki?n hop tdc tridn khai dich vy dam mdy Akisai ciia Fujitsu. Dich vu ndy nhdm ho trp quan ly ndng nghiep ciia Viet Nam trong ndm 2015 - 2016.
Theo dd, Fujitsu se xay dung mdt nhd kinh va dp dying thi dilm dich vu Akisai tren
mdt loai cdy trdng. Nha kinh nay ciing se Id noi trinh dien cdc giai phdp cdng nghe cao, giup Viet Nam phat trien ngdnh ndng nghiep thdng mmh., thang 2-2015, Phd Chu tich Tap doan ISE Food dd cd budi gdp go vdi dgi dien UBND TP.HCM vd bdy td mong muon tim kilm ddi tac Vi?t Nam dg chuygn giao, hop tdc ky thudt trong chdn nudi va gidi thieu cdng nghe sdn xuat, chg bien trumg d \^gt Nam.
3. Nguyen nhan FDI Nhat Ban dau tu* vao nong nghidp Vi?t Nam t h a p
Ddng vdn FDI ndi chung vd FDI cua Nhdt Ban ndi ridng vao nganh ndng nghiep cdn thdp Id do ddu tu vao ITnh vuc ndng, ldm, ngu nghigp tigm an nhieu rui ro.
Hogt dpng nay thudng dien ra d cdc vimg ndng thdn rpng Ion, dieu kien tu nhign khd khdn, !e thudc nhieu vdo thdi tilt, sdn phdm mang tinh miia vu, d l hu hdng, thudng xuyen hi dnh hudng cua thien tai, dich b?nh... Sdn phdm ndng nghiep thudng cd ti sudt loi nhudn thdp, muc thu nhgp khdng cao. Trong dilu kidn thdi tigt Viet Nam ludn thay ddi thdt thudng, thien tai thudng xuyen xdy ra thi nii ro do thien nhidn mang Igi trong lmh vuc nay cang cao.
Trong khi do, sdn xuat ndng nghidp Viet Nam chii y l u Id quy md nhd, phdn tan, thilu tinh lign ket, phdi hop vd khdng chuyen nghiep, chua tao ra sue thu hiit ddu tu cua cdc doanh nghiep, trong do cd doanh nghi?p FDI.
Cdc vung sdn xuat chua dupc chuyen mdn hda vdi kdt cau hg tdng ddng bd; co cau san xudt chua dn dinh, thieu tdm nhin dai hgn.
Kit cdu hg tdng kinh t l , ky thugt d ndng thdn h i | n nay rat kem, muon "din" vdi ndng dan, cac doanh nghi?p budc phai ddu tu thgm nhieu hgng mue ngoai cdng trinh, chi phi Idn, nhat la ddi vdi nganh iam nghiep, do chu ygu phat trien tgi cac vimg, miln dia hinh ddi mii, giao thdng vgn tdi khd khan khien nhieu doanh nghiep FDI e nggi.
36
KINHTE-TAICHINH Ben cgnh dd, sd lupng ngudi lao ddng cd
tay nghe, dupfc dao tao bdi ban vg IThh vuc ndng nghigp hi?n nay cdn rdt thdp. Hon niJa, he thdng sdn xudt, tidu thu hang ndng san cdn bdt cap, Vi$t Nam chua thiet lap dupc mdi quan he giira cdc hd ndng ddn vdi cac doanh nghiep, chua phdt huy het vai trd cua cac hiep hdi theo ngdnh hang.
Ngoai ra, quy hoach vimg nguygn lieu eho cac nha may cbe bign edn ygu, thilu. ViJng nguyen lieu dupic xem la yeu td sdng edn vdi doanh nghiep chg bign vd vi vdy doanh nghiep ddu tu vdo ITnh vuc nay can sir dimg nhigu ddt dai de xay dung vimg nguygn lieu. Tuy nhien trgn thuc te, tgi cac dia phucmg, ddt dai da dugc giao het cho cdc hd ndng dan vdi quy md san xuat nhd, manh miin, ddu tu phdn tdn, nhd le, chay theo thi trudng khien cdc co sd ehe bign ndng sdn FDI ludn bj ddng vg ngudn nguyen lidu.
Viec td chiic san xuat, thu mua, cbe bien vd tieu thu ndng sdn d Viet Nam edn nhigu van dg mau thuan, phiic tgp khd xir Iy. Tinh trgng mdt cdn doi giiia cung va cau ve nguygn li?u cho cbe bien ndng sdn dien ra phd bien, lign tuc vd ngdy cdng nan gidi.Tinh trgng ndng dan khdng gan boat ddng sdn xuat ndng sdn nguyen lieu ciia hp vdi boat dpng thu mua, chi biln cua cac doanh nghiep dang ddy tdi tinh trang tranh chdp trong mua - ban nguyen li?u vira day gid nguygn lieu luc Ign cao, luc xu6ng thdp dien ra pho bien gay bat Ipi cho cd ngudi ndng dan sdn xuat, cac doanh nghiep chi biln, tieu thu vd ea ITnh vuc ndng nghiep ndi chung. Phdn ldn ndng sdn (tdi 90%) dugc tigu th\i d dang tuoi sdng vd ehe bien thd, gia tri gia tdng thdp va khdng cd thuong hieu, ngudn goc Vi?t Nam.
Mdt khac, nguyen nhan co bdn cua ddng v6n FDI ndi chung va FDI Nhat Ban ndi ridng vao ndng nghiep sut giam mgnh trong giai dogn vira qua khdng phdi vi thieu vdn ma la chua cd chign luge thu hiit FDI ddi hgn vdi
nhung uu dai dii hap dan, trong khi nhimg ban ehe ve co sd ha tang ndng thdn yeu kem vd chinh sdch thidu nhdt quan lai bdc Id ngay cang rd.
Rdt nhigu nhd dau tu phdn ndn du an bi deh tac bdi khdu gidi phdng mat bang cham va thu tuc hanh chinh phiic tgp, dac biet la thu tuc cap dat. Dieu ddng luu y la khdng chi nha ddu tu nuoc ngodi ngd lo ITnh vuc ndng nghiep ndng thdn md ngay cd nhd ddu tu trong nudc cung dem vdn sang nudc ngodi ddu tu ndng nghigp cdng nghe cao, vi du nhu doanh nghiep Hodng Anh Gia Lai ddu tu tai Ldo. Kgt qua dieu tra ciia JETRO doi vdi khodng 10.000 doanh nghiep Nhat boat dpng tai 19 qudc gia khu vuc chau A - Thai Binh Duong trong nam qua cho thdy, Viet Nam bi ddnh gia d vi tri 18/19, trong dd vdn dg bi than phien nhieu nhdt chinh la thue vd he thdng phap luat.
Mgt digm dang luu y la de gidm chi phi sdn xudt, hdu het cac doanh nghiep FDI qudc tl, kg cd Nhgt, ddu cd xu hudng ddy mgnh mua nguygn vat li^u gia re tir cdc cdng ty ndi dia.
Tuy nhien, ti 1? ddp iing nhu cdu nguyen lieu tgi cho d Viet Nam chi mdi d miic chua den 30%, so vdi Thai Lan Id 56%.
4. M^t sd Iff] the cua Vi^t Nam de thu hut FDI Nhat Ban trong thdi gian toi
Mde du edn tdn tgi rdt nhidu digm bat lgi trong thu hut vdn FDI Nhat Bdn vdo ndng nghiep nhung bdn cgnh dd Viet Nam ciing cd nhilu diem thudn Igi can phdt huy.
Mgt Id, Viet Nam cd dilu kien thd nhudng vd khi hau khd phu hgp cho san xudt ndng nghiep, vdi nhieu loai ndng sdn khdc nhau.
Hai Id, Viet Nam cd mdt nen ndng nghiep phdt triin mgnh so vdi nhilu nudc khac trong khu vuc ASEAN. Viet Nam cd vi tri dia ly thudn lpi de kdt ndi cac thi trudng tieu diing ldn nhu Asean vd Trung Qudc. Ddi vdi cac doanh nghiep Nhdt Bdn, day la mgt digu quan trpng ve chign lupc vd kinh tg.
Ba la, nhu cdu v l phat triin ndng nghiep cdng nghe cao va tigu dung cdc san phdm ndng nghiep cdng ngh? cao ciia Viet Nam ciing dang tang mgnh. Day cung la diem mdu chdt khien doanh nghiep Nhgt Bdn tdng cudng ddu tu vdo ndng nghiep Viet Nam nhdm tan dung dupc thi trudng Viet Nam dg xuat khdu tgi cho.
Ngodi ra, khi Viet Nam chinh thiic Id nudc dam phdn thdng qua Higp dinh Ddi tac Kmh te Chiln lupc xuygn Thdi Bmh Duong (TPP) tiic Id Nhat Ban se phdi md ciia cho nganh ndng nghi?p, nhu vgy ndng sdn cua Nhdt Ban phdi canh tranh gia vdi ndng sdn ciia nhidu nudc.
Trong nhihig thdnh vien cda TPP, Viet Nam Id nudc cd tiem ndng ldn ve ndng nghiep, neu Nhgt Ban ddu tu vdo ndng nghiep Viet Nam thi khi xudt khdu ndng san sang Nhdt Bdn thue sudt se bdng 0%, ddng thdi dap iing tieu chi san pham xuat khdu phai cd 70% thudc ve ndi khoi TPP
Day la co hpi de nganh ndng nghiep cua Viet Nam tilp thu dupc ngudn vdn dau tu Idn, cdng ngh? mdi va md rdng thi trudng.
Ben canh do, vg phia Nhgt Ban mac dii la dat nudc cd nen cdng nghiep phat tridn, ngn ndng nghiep hien dgi vdi nhieu lgi the trong dp dung cdng ngh? cao vao san xuat ndng nghiep.
Mdc dil vgy lgi Id dat nude kem lpi thg ve mat ndng nghigp, phdn dat dai danh cho ndng nghiep it, luc lugng lao ddng ndng nghiep cua Nhgt Ban chi chigm 3-4% dan sd, nhung da sd Id ngudi cao tudi ndn tdng sdn lupng sdn xuat ndng nghi?p chi mdi ddp iing dugc tren 45%
nhu cau tieu dimg trong nudc vd hdng nam vdn phdi nhdp khdu cdc mat hdng ndng sdn. Trudc siic ep nay cdc doanh nghiep ngdnh ndng nghiep, thyc pham Nhdt Ban ddy mgnh ddu tu ra nudc ngodi de nang cao siic canh tranh ciing nhu tim dgng luc phdt triin mdi va Viet Nam la mdt trong nhihig lua chpn ly tudng dg doanh nghiep Nhdt Bdn ddu tu vdo ndng nghi?p do cd lgi the rdt ldn v l cdc dilu kien ty nhien, ddt dai cho san xudt ndng nghiep.
Theo Vien Khoa hgc ky thugt Ndng nghigp miln Nam (Bg NN & PTNN) dy bdo, cd it nhdt 3 kha ndng hgp tdc giira Nhgt Ban va Viet Nam trong vdn d l ndng nghiep. Mot la, Nhgt Ban chuyin toan bp h? thdng san xuat, quan Iy ndng nghiep cua minh sang Viet Nam de tien hanh sdn xudt trong dilu kien gia ca lao dpng, chi phi sdn xudt ndng nghiep thdp hon nhdm tdng cudng kha ndng cgnh tranh vdi cac qudc gia khdc.
Hai la, Nhdt Ban cd t h i ddt hang cac doanh nghiep Viet Nam sdn xudt theo chuan ma thi trudng Nhgt ua chugng voi gia cd hpp ly, sd lugng phii hgp vdi nhu cau thi trudng.
Ba Id, hinh thiic thue ngoai ngoai bign, theo dd cdc doanh nghi?p Nhdt Ban se chuyin viec sdn xudt ndng nghiep sang Viet Nam. Vi du, doanh nghiep sdn xuat ggo ciia Nhat Ban tiln hdnh qua Viet Nam dau tu va diing ra td chiic sdn xudt, thug ndng dan Viet Nam thuc hien san xuat liia gao rdi xudt khau vg Nhat.
5. Giai phdp co ban gdp phdn thu hiit vdn FDI Nhat Ban vdo ndng nghiep Viet Nam Diing trudc nhu cau ldn ve san pham ndng nghigp sgch de dap ung nhu cdu tigu dimg npi dia vd xudt khdu sang thi trudng gidu tiem ndng nhu Nhdt Ban thi chiing ta can cd nhihig giai phap co bdn, ddng bg tir nhidu phia.
5.1. Xdy dung chinh sdch thich hop My mgnh sdnxuatl&n hdng hda trong ndng nghiip Trong chidn lugc phdt trien kinh t l - xd hoi 2011 - 2015, cua Dgi hdi ldn thii XI cua Dang Cgng san Viet Nam da xdc dinh: "Phdt trien ndng nghiep sdn xudt hang hda Idn, ed nang suat, chat lupng, hieu qua va khd nang cgnh tranh cao, than thien vdi mdi trudng, gan san xuat vdi ehe bien va thi trudng, md rgng xudt khdu".
D l thyc hien chu trucmg nay, Bd NN- PTNT da dy thao d l an tang cudng thu hiit vd qudn ly FDI vdo ITnh vyc ndng, lam ngu nghigp giai dogn 2015-2020, dinh hudng din 38
KINHTE-TAI CHINH
nam 2030. Dy thdo ndy dang trong qua trinh lay y kien ciia cac bd, nganh lidn quan.
Trong do, Bd NN-PTNT se rd sodt lgi chinh sdch dl tao ra co chi uu dai hap dan, xay dung mdi trudng ddu tu thudn lgi, gidm chi phi, khdng de tinh trgng thilu ddng bd giiia chinh sach vd triin khai trong thyc tl dl thu hiit ddu tu FDI vdo ndng nghiep. Trong dd, tang cudng ddu tu vd tich cyc chuygn giao cdng ngh?, dao tgo va dgy nghe cho ndng dan nhdm phat huy tai nguyen con ngudi va dp dung khoa hpc - cdng nghe cd hieu qua. Day Id dpng lyc chinh cho tang trudng ndng nghiep tuong Iai, tgo ra buoc dot pha ve ndng simt, chat lugng cua ndng san; tang khd ndng canh tranh d trong va ngodi nudc.
5.2. Hu&ng din nin nong nghiep sdn xudt t^p trung quy mo l&n
Nhirng bat cap cua nen ndng nghi?p Vi?t Nam hien nay la manh miin, nhd le, thieu ben vihig, khdng thd ap dung co gidi hda, ky thuat cao vao san xudt. Vi vgy, giai phdp tdi uu Id phdi kign thigt lgi ddng rudng thanh nhihig vur^ san xudt tgp trung cimg vdi sy lidn kgt giiia "4 nha"- nhd khoa hpc, nha nudc, nhd doanh nghidp vd ngudi ndng ddn. Thyc hi?n san xudt ndng nghiep tren nhung cdnh ddng mau ldn, tren co sd hoach djnh chinh sdch cua dia phuang, su hd trp vl ky thuat ciia nhd khoa hpc, cac doanh nghi?p sg tham gia thyc hien cung iing gidng, thudc bao ve thuc vat, phan bdn cimg nhu bao tigu san phdm sau thu hoach. Tir viec van ddng nha ndng Udn kit tgo ra cac cdnh ddng rdng Ion, viec ddu tu khoa hpc, kj thudt, thiiy lgi npi ddng, vdn dl co gidi hda trong san xudt liia, khdu van chuyin, chi bidn... dupe thyc hien ddng bd nhdm dua vi?c sdn xudt ndng nghi?p thanh san xudt hang hda ldn.
Nghign Cliu cdc vi du cu the tir md hinh Cdnh dong mau 16n tai cac tinh Ddng bdng sdng Cliu Long vdi quy md 200.000 hec ta theo md hinh nay; trong dd tinh Tra Vmh cd
hon 69.000 hec ta, Tien Giang gan 33.000 hec ta, can Tho hon 26.000 bee ta, va Sdc Trdng hem 22.000 hec ta. Cdc tinh phia Bdc cd khoang 700 vung chuyen canh theo md hinh canh ddng mau ldn vdi tdng dien tich tinh dgn het nam 2014 Id 27.500 hec ta; cdn khu vuc Ddng Nam bd vd Tay Nguyen la gan 16.820 hec ta. Ndi dung lign kgt san xuat Ilia chat chat lupng cao, thuc hi?n quy trinh san xuat CO gidi hda todn dien, dp dung bien phap sg hang ddng logt tap trung tranh cac cao didm sau benh ngng, giam lugng gidng gieo thieu 20kg/ ha; gidm sd Ian phim thudc bdo ve thyc vdt 2-3 ldn so vdi sdn xudt dgi trd. Trong dd, ndng sudt liia trung binh cd nudc dgt 57,7 ta/
hec ta, cdn ndng sudt trong canh ddng mau ldn cao ban 15-20% nang suat trung binh, tiiy theo timg dia phuong.
5.3. Sdn xudt theo chudi gid tri cho nong nghiep
Ndn san xuat ndng nghigp theo hudng chudi gid tri se mang lgi nhihig dot pha quan trpng hang ddu bdi:
Thu nhdt, nd cho phep tap tnmg cdc ngudn tai nguygn, ngudn vdn... vdo cac mdt hang md nudc ta cd Igi thg;
Thie hai, sdn xudt theo chudi sd sdp xep td chiic lgi san xuat theo hudng chia se dgu quyen lpi ciing nhu riii ro cho cac tac nhan phdt huy dupc khd ndng cua minh;
Thur ba, san xudt theo chudi cho phep kilm tra chdt lupng, v? sinh an toan vd cdc tieu chudn ki thugt ddi vdi san pham, hang hda tir do duy tri dupc thuang hi?u, tang kha ndng cgnh tranh, dua hang hda vao thj trudng. Dgc bi?t la neu san xuat chuoi theo cdng nghe, tigu chuan cua cac nudc phdt trign nhu My, Nhat thi thi trudng xudt khau la vd cimg ldn.
6 cdc nudc phat trign, sdn xudt theo chuoi gia tri chiem gan nhu tuyet ddi. Nhu d My, san xudt theo chudi gid tri da dugc dp dung tir ndm 1954, den nay toan bd san phdm sdn xudt cho 39
chan nudi diu theo phuong phdp nay. 0 Viet Nam, sdn xudt theo chudi chi mdi xudt hien khoang gdn nam trd lai day dudi hinh thiic mdt sd doanh nghiep dat hang ndng dan san xudt, nudi gia cdng ga, vit.. .Ndi chung, eon sd nay cdn rat khiem tdn.
D I san xudt chudi gid tri thanh cdng thi cdn nhilu thdnh phdn tham gia. Nhd nudc hd trg thdng qua cac hogt ddng du an va chuong trinh ndng thdn mdi; nhd khoa hpc hien dien d cac khau: gidng, quy trinh ky thudt, tgp hudn...; nhd ndng lien kgt trong cdc td hgp tac, HTX cua minh; nhd bang thdng qua kenh tin dyng ma dy an nay gdp them vd hdi phu nu giiip gidi ngdn; cac doanh nghiep lien ket vdi ndng ddn de tieu thu san pham. Ben canh dd, iing dung cdng nghe cao theo chudi gid tri, kem theo san xudt theo quy md ldn se mang Iai Ipi the sdn xuat nhd quy md nham nang cao ndng sudt vd chdt lupng sdn phdm.
5.4. Su l&n mgnh cda cdc doanh nghidp trong nu&c
Dg thu hiit dupc ddng vdn nudc ngoai thi can phdi tgo ra nhiing doanh nghiep hay Hgp tac xa cd quy md dii ldn de Idm ddi tac. Ddng thdi nang cao chat lugng ngudn nhan Iuc ndng nghiep, sdn sang dgi vdn FDI. Ddn ddu dugc xu hudng phat trien nay thi cdc doanh nghiep ldn trong nudc da manh dan ddu tu vdo ndng nghigp theo quy Idn, dp dung cdng nghe cao theo chudi gia tri. Cu the nhu Vingroup vira mdi thdnh lap cdng ty VinEco vdi sd vdn dilu 1? 2000 ty ddng d l trien khai du an phdt triin trong ndng nghigp, hay dy an ciia TH True Milk d NghTa Ddn Nghe An... Id nhimg du an dien hinh eiia ndng nghiep sgch, sdn xudt theo chuoi gid tri. Tuy nhign, sd lugng nhihig doanh nghiep dau tu vdo ITnh vyc ndy cdn it, vi vgy rdt cdn cd chinh sach khuyin khich ttr phia Chinh phu dg cac doanh nghiep npi phat trien ldn mgnh hem dii tdm lidn kit, hpp tac qudc tg.
5.5. Thay ddi tap qudn sdn xuat theo qui mo l&n vd hiin dgi trong nong dan
D I dap ling cho ddng vdn FDI Nhdt Bdn vao ndng nghiep thi ndng dan la mdt trong nhirng y l u td quan trpng. Bdi ngudi ndng dan vdn bam vdo ndng nghiep de canh tdc, sinh sdng. Ma de Idm viec dupc cac doanh nghiep FDI va thi trudng Nhgt Bdn vdn da khd tinh thi ngudi ndng dan Viet Nam can nhilu ygu td dg lam hdi long vi khach hang khd tinh ndy nhu:
- Trudc khi quyet dinh dd vdn vao nganh ndng nghiep Viet Nam, cdc nha dau tu Nhat ludn ky vpng rang cac sdn phdm ma hp thu hoach dugc tir cac du an nudi tdm, trdng hoa, cac loai cdy lucmg thyc, go, thyc pham va rau qua cd the dugc xuat khdu sang Nhgt va cac thi trudng khdc. Cac cdng ty Nhgt Ban ludn dat nang vdn dg chat lugng cao, san xuat nong nghiep sach theo tieu chuan Global GAP, HACCP... hodc tieu ehuan rieng ciia Nhat Ban bdi an todn cho siic khde Id tieu chi hang ddu ciia Nhdt Bdn ddi vdi mgi hang hda, san pham.
Vi vdy, ngudi ndng dan Viet Nam can thay doi tap quan canh tac va tu duy san xuat cu theo ldi manh miin, nhd le sang san xudt quy mo Idn, tuan thu quy trinh san xuat sdn phdm sach da dugc ki kgt giiia doanh nghiep va ngudi ndng dan. Ddng thdi ciing khdng ngimg cai tien vd hpc hdi de dua chdt lugng san pham dgt tieu chuan xudt khau ra thi trudng qudc te.
- Cu the nhu hudng ddn ngudi ndng dan hpc hdi vd tuan thu cac quy trinh gieo trdng diing ky thugt cua Nhat Ban. Don cir nhu: Trudc khi gieo trdng cay, ddt da dugc cay sdu xu Iy asen, kim logi nang va cac du lupng thyc v$t.
Todn bd ehe phdm ndng nghiep dugc thu gom chd bien thanh phan hihi co thay the phdn vd CO lam gidu dp phi nhieu cho dat. Thudc bao ve thuc vat dugc thay t h i bdng thudc thdo mdc va ehe pham vi sinh vat.
- Giii chu tin trong qua trinh Idm viec va kinh doanh vdi cae doanh nghiep Nhgt.
40
KINHTE-TAI CHINH
5.6. Xuc tiin ddu tu tai Nhgt Ban Ben cgnh sy hd trg ciia JETRO trong viec tang cudng hd trg cdc nhd ddu tu Nhdt Bdn cd nhu cau thuc hien cdc chuyin khdo sat tai Viet Nam de tim kilm ca hdi ddu tu trong ITnh vyc ndng nghiep.JETRO sg tilp tuc xiic tiln cdc budi hdi thdo giiia cdc ca quan chiic nang vd doanh nghiep Nhgt vdi ddi tac Viet Nam nhdm tao ra co hpi hop tdc ddu tu hieu qua hon.
De phat trign nen ndng nghi?p Viet Nam theo hudng ben viing, cdn xem xet va tinh din tinh da dgng theo khu vyc ciing nhu nhihig nguygn nhdn gay hd nggi eho sy tdng trudng khdng chi rigng ngdnh nay trong co cdu nln kinh tl ndi chung. Do dd, Nhdt Ban se tiln hdnh xay dyng dia phuong kilu mau. Tigu bilu la Dy an dau tu mang ten "Lang thdn ky Nhdt Bdn tai Da Lgt" dugc trign khai theo md hinh doanh nghiep Nhgt Bdn trong ITnh vyc san xuat kinh doanh hdng ndng san din tinh Lam D^ng dau tu, sau dd dua sdn phdm trd lai thi trudng Nhgt Ban vd nhilu thi trudng khdc.Cdch ldm nay mang lai ket qua khd tich cue vdi viec ap dung md hinh trdng rau xa Idch tgi Da Lgt gidng nhu ldng Kawakami d Nhgt Bdn. Thu nhdp mOt hd ndng ddn tgi ldng Kawakami Id khoang 250.000 USD/nam nhd trdng rau xa Idch.
Tom lgi : Md cira nen kinh tl, tigp nhdn ddu tu tryc tilp nudc ngoai (FDI) vao Viet Nam Id mdt trong nhihig chinh sach kinh te trpng tam da dugc Dang va Nha nudc xac lap trong tiln trinh cdng nghi?p hda, hien dai hda nudc ta. Nhat Ban la qudc gia ddn ddu vl ddu tu FDI tai Viet Nam, nhung voi gia tri ddu tu khodng 36,9 ty USD, 2.477 dy
dn, nhung chi cd 2 dy an dau tu cho ndng nghigp thdnh cdng Id rdt thdp, trong khi dd Nhat Bdn Id qudc gia cd nhu cau rdt ldn ve sdn pham ndng nghigp, Nhdt Ban thudc vao nhijng qudc gia cd nen ndng nghigp hien dai, nhung ddt dai cho canh tac ndng nghiep han ehe, cho ngn tim kiem noi ddu tu cho cac sdn pham ndng nghiep sau dd xudt khdu vdo Nhat Ban dang la vdn dl dgt ra cho nhilu nha ddu tu Nhat Ban, nhdt la khi Higp dinh Ddi tdc Kinh te Chign lupc xuyen Thai Binh Duong (TPP) dam phdn kit thiic, Nhgt Ban sd phai md eiia cho ngdnh ndng nghi?p. Nhu vgy, thu hiit vdn FDI ciia Nhat Ban vao ngn ndng nghiep nudc ta, chiing ta can thyc hien cdc giai phdp: Xay dyng chinh sach thich hgp de thiic day san xudt ldn hang hda trong ndng nghiep, san xuat theo chudi gia tri, thay ddi tap qudn canh tac ciia ndng dan va xiic tien dau tu ndng nghi?p tgi Nhat ban...
Tai lieu tham khao 1. Do Hucmg, Sau 10 ndm. vdn FDI vdo ndng
nghiip cdn ...1%, trang Cafe 27/7/2015.
2. Quang Hay, Nhd ddu tu ngai do vdn vdo ndng nghidp, thong tin ciia VCCI, ngdy 13/2/2015.
3. Ngd Trdn, Vdn cdn nhiiu tr& nggi trong thu hut FDI vdo ndng nghiep Tgp chi Dau Thau, Bp KH-DT ngdy 6/5/2015.
4. Phan Ngpc Trung, Gidi phdp thu hut ddu tu nu&c ngodi trong tien trinh CNH. HDH. tap chi Ly Lugn Chinh Tri 11/2010.
