ﺪﻜﺸﻧاد ة ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ DOI: 10.22059/jipa.2017.236485.2047
رود ة 9 رﺎﻤﺷ ، ة 2
نﺎﺘﺴﺑﺎﺗ 1396
ﺻ ﺺ . 262 - 235
ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﺮﮔ
يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ
ي
ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺶﻧاد
ﻲﻧﺎﻤﻳﺮﻧ ﺎﺿر ﺮﻴﻣا
،1
ﻲﻈﻋاو ﺎﺿر
2
هﺪﻴﻜﭼ هزوﺮﻣا: هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ رد يﺎﺘﺳار يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ ﺞﻳﺎﺘﻧ
،تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻲﺸﻘﻧ ﻲﻨﻳﻮﻧ هﺪﻬﻋ ﺮﺑ ﺪـﻧراد
و زا ﺎﺠﻧآ ﻪﻛ يروآﻮﻧ ﺖﻴﻤﻫا ﺔﻌﺳﻮﺗ و
ﺐﺴﻛ رﺎﻛو زور ﻪﺑ زور ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﻣ دﻮﺷ
، ﻣ ﻲ رد ﺪﻨﻧاﻮﺗ و يروآﻮﻧ
يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد ي ﺎـﻔﻳا يﺮﺘﺸﻴﺑ ﺶﻘﻧ
ﺪـﻨﻨﻛ .
ﻪـﻄﺑار ﻦﻴـﻤﻫ رد ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ
يﺎـﻫ
يرﺎﺠﺗ
مﺎـﺠﻧا ﻲـﺳﺪﻨﻬﻣ و مﻮـﻠﻋ رﻮـﺤﻣ ﺎـﺑ ﺮﺘﺸﻴﺑ يزﺎﺳ
و ﻲﻧﺎـﺴﻧا مﻮـﻠﻋ تﺎـﻘﻴﻘﺤﺗ ﻪـﺑ و هﺪـﺷ
ﻪﺑ ﺖﺳا هﺪﺸﻧ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ صﻮﺼﺧ .
ﻞﻴﻬـﺴﺗ ﻞـﻣاﻮﻋ ﻲﻳﺎـﺳﺎﻨﺷ ،ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا فﺪﻫ ﺮﮔ
يرﺎﺠﺗ ﺶﻫوﮋﭘ يزﺎﺳ ﺖﺳا ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺎﻫ
. اﺮﺑ ي ا ﻖﻘﺤﺗ ﻦﻳ ﻘﺤﺗ شور زا ،فﺪﻫ ﻖـﻴ
ﻛ ﻲـﻔﻴ
ﻠﺤﺗ ﻞﻴ نﻮﻤﻀﻣ هﺮﻬﺑ هدﺮﺑ ﻢﻳا . ا رد ﻦﻳ اﺮﺑ ﺶﻫوﮋﭘ ي ﻪﻧﻮﻤﻧ بﺎﺨﺘﻧا ﺎﻫ
، ور زا
ـﻟﻮﻠﮔ دﺮـﻜﻳ ﺔ
ـﻓﺮﺑ ﻲ و
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ يدراﺪﻧﺎﺘﺳا اﺮﺑ
ي ﺎﭘ نﺎﻳ ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺮﻴﮔ
، عﺎﺒﺷا شور زا ﻦﻴﻣﺎـﻀﻣ
هدﺎﻔﺘـﺳا
ﺖـﺳا هﺪـﺷ ﻪـﻛ
ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ود
ﺑدا ﻊﺒﻨﻣ تﺎﻴ ﺮـﻈﻧ و ي ﺒﺣﺎـﺼﻣ ﺔ ﻪـﻤﻴﻧ
،ﻪﺘﻓﺎﻳرﺎﺘﺧﺎـﺳ ﺎـﺼﺣا
ﺪـﺷ . اور ﻲـﻳ
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﻫ ﺮﻈﻧ ﺎﺑ 14 هﺮﺒﺧ ﺪﻴﺳر ﺪﻴﻳﺄﺗ ﻪﺑ اﺮﺑ و
ي ﺄﺗ ﺪﻴﻳ ﺎﭘ ﻲﻳﺎـﻳ ﻪﺒﺣﺎـﺼﻣ ﺎـﻫ
، شور زا زﺎـﺑ ﺎـﻣزآ ﻲﻳ
ﻪﻛ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا رد
ﺎﻬﻧ ﻞﻣاﻮﻋ ﺖﻳ ﺮﺛﺆﻣ
ﺮﺑ يرﺎﺠﺗ ﺶﻫوﮋﭘ يزﺎﺳ ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺎﻫ
ﺐـﻟﺎﻗ رد 26
نﻮﻤﻀﻣ و ﺮﻴﮔاﺮﻓ 3 ﺪﻧﺪﺷ ﻞﻴﻠﺤﺗ و ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ،ﻲﻄﻴﺤﻣ ،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ،يدﺮﻓ ﺔﻟﻮﻘﻣ .
يﺎﻨﺒﻣ ﺮﺑ نﺎﻳﺎﭘ رد
ﻨﺸﻴﭘ ،ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺪﺷ ﻪﺋارا هزﻮﺣ ﻦﻳا رد ﻲﻳﺎﻫدﺎﻬ .
هژاو يﺎﻫ يﺪﻴﻠﻛ :
،ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد ﺶﻫوﮋﭘ
،ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺶﻫوﮋﭘ يرﺎـﺠﺗ
يرﺎـﺠﺗ ،يزﺎـﺳ يزﺎـﺳ
نﻮﻤﻀﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ ،ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ .
1 . ةﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺮﺘﻛد يﻮﺠﺸﻧاد ﺎﺒﻃﺎﺒﻃ ﻪﻣﻼﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،يراﺪﺑﺎﺴﺣ و ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ
ﺋ ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ﻲ
2 . ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ رﺎﻴﺸﻧاد ﺎﺒﻃﺎﺒﻃ ﻪﻣﻼﻋ هﺎﮕﺸﻧاد ،يراﺪﺑﺎﺴﺣ و ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةﺪﻜﺸﻧاد ،ﻲﺘﻟود
ﺋ ناﺮﻳا ،ناﺮﻬﺗ ،ﻲ
رﺎﺗ ﻳ ﺦ رد ﻳ ﺖﻓﺎ ﻪﻟﺎﻘﻣ : 16 / 11 / 1395
رﺎﺗ ﻳ ﺦ ﺬﭘ ﻳ شﺮ ﺎﻬﻧ ﻲﻳ ﻪﻟﺎﻘﻣ : 11 / 03 / 1396
ﻮﻧ ﻳ ﺪﻨﺴ ة لﻮﺌﺴﻣ ﻪﻟﺎﻘﻣ : ﻲﻈﻋاو ﺎﺿر
E-mail: Theory.management@yahoo.com
ﻪﻣﺪﻘﻣ شﺮﮕﻧ هزوﺮﻣا هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ
ﺎﻫ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺖﺳا
. هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ هوﻼﻋ ﺮﺑ ﺶﻫوﮋﭘ و
،شزﻮﻣآ ياﺮﺑ
ﺔﻌﺳﻮﺗ رد ﺖﻛرﺎﺸﻣ يدﺎﺼﺘﻗا
ﺶﻘﻧ يﺎﻔﻳا ﻪﺑ ﺰﻴﻧ ﻪﻌﻣﺎﺟ ﺰﻴﻧ
ﻲﻣ ﺪـﻧزادﺮﭘ ) ،ﻮﻳﺰﻳرﻮﺋﺎـﻣ و ازور ،ﻻﻮـﻜﻴﻧ
2006 .(
ﻊﻗاو رد هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ﻪﺑ رﻮﻃ ﻲﻧوﺰﻓازور ﺎﺑ
ﺶﻳاﺰﻓا يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ ﺪﻳﺪﺟ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻪﺟاﻮﻣ
ﺪﺷ ه ا ﺪﻧ
ﻦﻳا شﺮﺘﺴﮔ و يرﺎﺠﺗ
يزﺎﺳ
، زاورد ة ﺪﻳﺪﺟ ي ﻲﺻﻮﺼﺧ ﻪﺑ يزﺎﺳ
تﺎﻛﺮﺘﺸﻣ ﻲﻤﻠﻋ
ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ و يﺎـﻫ
نآ ﺖﺳا هدﻮﺸﮔ )
،ﺐﻧﺎﻳ و ﺎﮕﻧﺎﭼ 2009
.(
ﺮـﮕﻳد نﺎـﻴﺑ ﻪﺑ ﺶﻳاﺰـﻓا ،
يرﺎـﺠﺗ
،ﻖـﻴﻘﺤﺗ يزﺎـﺳ ﺚـﻋﺎﺑ
ﻂﺧ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﻲﺸﻣ
يراﺬﮔ و ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ هﺪﺷ و ﻪﻟﻮﻘﻣ ﻦﻳا ﺐﺟﻮﻣ
ﻲﺗاﺮﻴﻴﻐﺗ عوﺮﺷ هﺎﮕﺸﻧاد رد
،ﺎﻫ
ﺖﻛﺮﺷ ﺎﻫ و ﻪﻌﻣﺎﺟ هﺪﺷ ﺖﺳا . ياﺮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ و ﻣ ﺴﺳﺆ ﻪ يﺎﻫ ﺶﻳاﺮﮔ ،ﻲﺗﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻪﺑ
يرﺎـﺠﺗ ﺖﻤـﺳ
نﺪﺷ
، ﺲﻜﻌﻨﻣ يرﺎﺸﻓ ةﺪﻨﻨﻛ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا
ياﺮـﺑ ﺶﻳاﺰـﻓا دﻮـﺳ ﺖـﺳا ) ،نﺎـﻓ و ﺲﻳدﻮﻧﺎـﻴﺟ ،ﻦﻤﻛرﺎـﻣ
2008 .(
ﻓﺮﻃ زا ﺮﮕﻳد ﻲ
، ا ﻲﺑﺎﻴﺷزر و هﺎﮕﻧ ﻪﺑ شزﻮﻣآ و ﻖﻴﻘﺤﺗ ، ﻪﺑ رﻮﻃ هﺪﻨﻳاﺰﻓ يا زا ﻳواز ﺔ يدﺎـﺼﺘﻗا
نﺎﻜﻣا ﺮﻳﺬﭘ هﺪﺷ و رد ﻖﺑﺎﻄﺗ ﺎﺑ ﻦﻳا ﺮﻴﻴﻐﺗ ﻂﺧ
،ﻲﺸﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﻦﻴﻣﺄﺗ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ و ﻚﺒﺳ يﺎﻫ ﻲﺘﻳﺮﻳﺪـﻣ
هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ﺎﺑ تﻻﻮﺤﺗ يﺮﻴﺜﻛ ﻪﺟاﻮﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا ) ،ﻲﻛﻮﺠﻴﻟ 2003
.(
ﺶﻫﺎﻛ ﻪـﺟدﻮﺑ يﺎـﻫ ﺺﻴـﺼﺨﺗ
هداد هﺪﺷ ﻪﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ﺐﺒﺳ ﺷ هﺪ ﺶﺨﺑ ﺎﻫ ي
،ﻲﺷزﻮﻣآ دﺪﺻرد ﺖﺴﺟ ﻮﺟو ي ﻊﺑﺎﻨﻣ يﺪﻣآرد ﻲﺟرﺎﺧ
هﺪﻣآﺮﺑ و ﻪﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻲﻨﻳﺮﻓآرﺎﻛ
ﺪﻨﻧﺎﻣ يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد
يور ﺪﻧروآ ) ،ﻮﻛاﺮﻴﺗﻮـﺳ
2004 (
، ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ دﺮﻜﻳور يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ رد
،هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﺘﻓﺮﮔﺮﺑ زا هزﻮﻣآ يﺎﻫ ﻪﻳﺎﻣﺮـﺳ يراد ﻲﻫﺎﮕـﺸﻧاد
هدﻮﺑ و ﺮﻇﺎﻧ ﺮﺑ ﻴﻠﻛ ﺔ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻲﻳﺎﻫ ﺖﺳا ﻪﻛ ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ بﺬﺟ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻲﺟرﺎـﺧ زا ﺐـﻧﺎﺟ هﺎﮕـﺸﻧاد مﺎـﺠﻧا
ﻲﻣ دﻮﺷ . هزوﺮﻣا هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ ي ﻪﺘﺴﻧاﻮﺘﻧ ﺎﻣ ﺪﻧا
دورو ﺎﺑ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺮﺛﺆﻣ ،ﺖﻌﻨﺻ ﻪﺑ دﻮﺧ ﻲﻤﻠﻋ يﺎﻫ
ﺑ ﻦﻴ و ﺖﻌﻨﺻ
ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣﺎﻌﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ي
راﺮﻗﺮﺑ ﺪﻨﻨﻛ . هﺎﮕﺸﻧاد دورو ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ يﺎﻫ
ناﺮـﻳا ﻪـﺑ
،ﺶـﻧاد ترﺎـﺠﺗ زا
ﻚـﻳ
ﻣ ﺖﻳﺰ ﻪﺑ ﻚﻳ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞﻳﺪﺒﺗ تروﺮﺿ .
لﺎﺳ رد ﺮﻴﺧا يﺎﻫ
، ﻲﺗﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻳاوز زا ةزﻮـﺣ رد
يرﺎــﺠﺗ ﺎﻜﻫار و ﻊــﻧاﻮﻣ و ﻲﻫﺎﮕــﺸﻧاد تﻻﻮــﺼﺤﻣ يزﺎــﺳ مﺎــﺠﻧا نآ يﺎــﻫر
هﺪــﺷ صﻮــﺼﺧ رد و
يرﺎﺠﺗ ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ و مﻮﻠﻋ ةزﻮﺣ رد يزﺎﺳ ﺖﺳا هﺪﺷ ﺚﺤﺑ
. يرﺎـﺠﺗ ةرﺎﺑرد مﻮـﻠﻋ دﺮـﻜﻳور ﺎـﺑ يزﺎـﺳ
هزﻮﺣ نﺎﻘﻘﺤﻣ و هﺪﺷ مﺎﺠﻧا ﻲﻛﺪﻧا تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺰﻴﻧ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﻧﺎﺴﻧا
ﻲﻧﺎـﺴﻧا مﻮـﻠﻋ يﺎـﻫ
، ﻪـﺑ هﮋـﻳو
زا ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺶﻧاد ﻧاﻮﺗ
ﻲﻳﺎ دﻮﺧ يﺎﻫ
،ﺖﻟود و ﻪﻌﻣﺎﺟ تﻼﻜﺸﻣ ﻞﺣ رد هدﻮﺑ ﻞﻓﺎﻏ
ﺪﻧا . ﺎـﻫرﺎﻣآ
1
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ يﺎﻀﻋا ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ ةزﻮﺣ رد ﻪﻛ ﺪﻫد ﻫ
ﺖﺌﻴ ﻲﻤﻠﻋ 33 نﺎﻳﻮﺠـﺸﻧاد و ﺪﺻرد
46 رد ﺪﺻرد هﺎﮕﺸﻧاد
ﺎﻫ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ رﻮﺸﻛ ي ﻲﻣ
ﺪﻨﻨﻛ ﺮﺘﻤﻛ ﻲﻟو ، ﻪﺘﺴﻧاﻮﺗ
رد ﺪﻧا يرﺎﺠﺗ و يروآﻮﻧ يزﺎﺳ
ﻲﺘﻣﺪﺧ ﺎﻳ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﻨﺷﺎﺑ ﻖﻓﻮﻣ
گرﺰـﺑ زا ﻲﻜﻳ ﻦﻳا و
ﺶﻟﺎـﭼ ﻦﻳﺮـﺗ
ﻮـﻠﻋ يﺎـﻫ مﺪـﻋ رد ﻲﻧﺎـﺴﻧا م
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 . ،يروﺎﻨﻓ و تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ مﻮﻠﻋ ترازو دﺮﻜﻠﻤﻋ شراﺰﮔ 1394
ﻪﺑ يﺮﻴﮔرﺎﻛ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ
يﺎﻫ ﻪﻌﻣﺎﺟ رد نآ ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ
دﻮﺷ ﻪﻛ
،نآ ﻞـﻳﻻد زا ﻲـﻜﻳ ﻫﺎﻣ
ﺖـﻴ توﺎـﻔﺘﻣ
زﻮﺣ ة ﻘﺤﺗ ﻖﻴ ﻟﻮﺗ و ﺪﻴ ﺑ ﺶﻧاد ﻦﻴ ﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ ﻲ
ﺒﻃ مﻮﻠﻋ و ﻲﻌﻴ
ﺖﺳا . يﻮﺳﻮﻣ ) 1394 ( ﺖـﺳا ﺪـﻘﺘﻌﻣ ،
ﻪﻛ رد مﻮﻠﻋ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻪﺑ يروآﻮﻧ ﻲﺑ هﺪﺷ ﻲﻬﺟﻮﺗ
روآﻮـﻧ مﻮـﻬﻔﻣ و ي
ﻪـﺑ
ﻮـﻠﺗ رﻮـﻃ ﻲﺤﻳ
ﻪـﺑ تﺎﻋاﺪـﺑا
رﺎﺠﺗ ي ﺒﻃ مﻮﻠﻋ وﺮﻤﻠﻗ رد هﺪﺷ ﻲﻌﻴ
ﺳﺪﻨﻬﻣ و ﻲ و دراد هرﺎﺷا ﺮﺑ
ﻧﺎـﺴﻧا مﻮـﻠﻋ ﻲ
روآﻮـﻧ و ي ﺮـﺘﻤﻛ نآ
ﺖﺳا هﺪﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ .
،ﻦﻳا دﻮﺟو ﺎﺑ روآﻮﻧ
ي ﻪﺑ ﻂﻘﻓ ﻮﺼﺤﻣ ل ﺎﻳ روآﻮﻧ ي ﺮﻓ رد يﺎﻫﺪـﻨﻳا ﻟﻮﺗ
ﺪـﻴ دوﺪـﺤﻣ
ﻲﻤﻧ دﻮﺷ . ﺖﺳا ﺢﺿاو ﻟﻮﺗ ،يروﺎﻨﻓ عاﺪﺑا ﻪﻛ
ﺪﻴ ﺶﻧاد و لﻮﺼﺤﻣ ﻨﻓ
ﻲ ﻪﺑ ﻻﺎـﻛ ترﻮﺻ ﺎـﻳ
لﻮـﺼﺤﻣ
سﻮﻤﻠﻣ
، نآ رﻮﻃ ﺒﻃ مﻮﻠﻋ رد ﻪﻛ ﻲﻌﻴ
دراد دﻮﺟو
، ﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ رد ﻲ
دراﺪﻧ دﻮﺟو .
ﻤﻫ ﻪﺑ ﻦﻴ رازﺎـﺑ ﺐﺒﺳ
ﺶﻧاد ﻦﻳا ﺎﺳ يﺎﭙﻤﻫ مﻮﻠﻋ ﺮﻳ
شﺮﺘﺴﮔ ناﺪﻨﭼ مﻮﻠﻋ ﭘ
اﺪﻴ
يروﺎـﻨﻓ رازﺎـﺑ ًﺎـﺳﺎﺳا و ﺖﺳا هدﺮﻜﻧ يﺎـﻫ
ﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲ ﻧﺎﺴﻧا ﻲ ﺮﻏ نﺎﮔژاو ﻲﺒﻳ
ﻲـﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﺪـﻨﻳآ
) رﻮـﭘدﻮﻤﺤﻣ
، نﺎـﻴﻤﻴﺣر
،
رﻮـﭘ سﺎـﺒﻋ روﻻد و
،
1391 (.
ﻲﮔﮋﻳو زا يرادرﻮﺧﺮﺑ ﺮﺑ هوﻼﻋ ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺶﻧاد ،ﺎﺘﺳار ﻦﻳا رد ﺶﻟﺎﭼ و ﺎﻫ
رد دﻮـﺟﻮﻣ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﻲﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ ةزﻮﺣ هﺮﻬﺑ ﻞﻴﻟد
ـﻧاﻮﺗ زا ،مﻮـﻠﻋ ﺮﻳﺎﺳ ﺶﻧاد زا يﺪﻨﻣ ﻲﻳﺎ
تﻼﻜـﺸﻣ ﻊـﻓر رد ﻲـﺻﺎﺧ
شزرا ﻪﺑ نﻮﻨﻛﺎﺗ ﻲﻟو ،ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ ﺖﻟود و ﻪﻌﻣﺎﺟ ﻧاﻮﺗ و ﺎﻫ
ﻳﺎ ﻪﺑ نآ ﻲ ﺎـﺟ و ﺪﻨﻤﻓﺪﻫ ترﻮﺻ رد ﻊﻣ
يرﺎﺠﺗ يﺎﺘﺳار هﺪﺸﻧ ﻪﺟﻮﺗ هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﻣآرد ﺐﺴﻛ ياﺮﺑ ،نآ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ ندﺮﻛ يدﺮﺑرﺎﻛ و يزﺎﺳ
ﺖﺳا . ﺑدا ﺮﺑ يروﺮﻣ تﺎﻴ
يرﺎﺠﺗ نﺎﺸﻧ يزﺎﺳ ﺪﻨﻫد
ة ا ﻦﻳ ﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺮﺘﺸﻴ
ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ ي مﺎـﺠﻧا رد هﺪـﺷ
نآ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار ﺎﻳ
ﻪﺑ ﻠﻛ ترﻮﺻ ﻲ
ﻟﻮﻘﻣ ﻪﺑ ﺔ يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ ﻪﺘﺧادﺮﭘ ﺪﻧا ﺎﻳ ا ﻦﻳ ﻪﻠﺌﺴﻣ ار ﻪﻄﺑار رد ﺎﺑ ﻲﻜﻳ زا
ﻪﺧﺎﺷ ﺎﻫ ي مﻮﻠﻋ ﺒﻃ
،ﻲﻨﻓ و ﻲﻌﻴ هدﺮﻛ ﻲﺳرﺮﺑ
ﺪﻧا ﺸﻫوﮋﭘ و ﻲ ﻪﺑ ﻪﻛ رﻮﻃ و
،هﮋﻳ يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ
ﻲﺘﻟود ار ﺳرﺮﺑ ﻲ هدﺮﻛ ،ﺪﺷﺎﺑ ﺖﻓﺎﻳ ﺪﺸﻧ ﻪﻛ ﻣ ﻲ ﺎﺑ ناﻮﺗ هﺮﻬﺑ ﮔ رد ﺎـﺑ مﻮـﻠﻋ ﺮﻳﺎـﺳ ﺞﻳﺎﺘﻧ زا يﺮﻴ ﺮـﻈﻧ
ﻦﺘﻓﺮﮔ و تﺎﺼﺘﺨﻣ و
ﻲﮔﮋﻳ ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺶﻧاد يﺎﻫ يﺎﺘﺳار رد
يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ
دﺮﻛ هدﺎﻔﺘﺳا نآ زا ﻲﺘﻟود .
ﺲﭘ ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻦﻳا ﻲﻠﺻا لاﺆﺳ ﻲـﻣ حﺮﻄﻣ ﻪﻧﻮﮔ ﻦﻳا
دﻮـﺷ
ﻪـﭼ ﻪـﻛ ﻞـﻣاﻮﻋ
ﻞﻴﻬﺴﺗ ﺮﮔ يرﺎﺠﺗ رد ي ﺶﻫوﮋﭘ يزﺎﺳ
؟دراد دﻮﺟو ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺶﻧاد يﺎﻫ
ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻲﺣاﺮﻃ ﺎﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻠﻣاﻮﻋ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا ﻲﻠﺻا فﺪﻫ ﻲﻣ ﺎﻬﻧآ
ناﻮﺗ ﻪﺘﻓﺎﻳ يﺎـﻫ
ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺶﻧاد ﻲﺸﻫوﮋﭘ ﻲﺘﻟود
ﺖﻬﺟ رد ار فﺪﻫ يﺎﻫرازﺎﺑ
دﺮﻛ ﺖﻳاﺪﻫ .
ﺶﻫوﮋﭘ يﺮﻈﻧ ﺔﻨﻴﺸﻴﭘ
ﻒﻳﺮﻌﺗ يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ
ﻲﺳرﺮﺑ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ مﺎﺠﻧا
هﺪﺷ ةزﻮﺣ رد يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ نﺎﺸﻧ ، ﻣ ﻲ
يرﺎﻴـﺴﺑ ﺪـﻫد ﺪـﻴﻟﻮﺗ ﻪـﺑ ،ﻒﻳرﺎـﻌﺗ زا
دراد هرﺎـﺷا ﻲﻟﺎـﻣ ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺐـﺴﻛ ياﺮﺑ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﺪﻨﻳاﺮﻓ رد ﺪﻳﺪﺟ ﺖﻣﺪﺧ ﺎﻳ لﻮﺼﺤﻣ .
لوﺪـﺟ رد 1
،
ﻒﻳرﺎﻌﺗ زا يداﺪﻌﺗ ﺗ
يرﺎﺠ يزﺎﺳ حﺮﻄﻣ هﺪﺷ ﺖﺳا .
لوﺪﺟ 1 . ﻒﻳرﺎﻌﺗ يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ
ﺮﻌﺗ ﻒﻳ ﻊﺒﻨﻣ
رد د يﺮﻨﺸﻜﻳ هرﺎﺷا درﻮﻔﺴﻛآ يرﺎﺠﺗ ﻪﻛ هﺪﺷ
اﺮﻓ يزﺎﺳ ﺪﻨﻳ ا دﺎﺠﻳ ﻟﻮﺗ ﺪـﻴ ﺎـﻳ ﺘﻣﺪـﺧ ﻲ اﺮـﺑ ي
شوﺮﻓ ﺖﺳا هژاو .
درﻮﻔﺴﻛآ ﺔﻣﺎﻧ
يرﺎﺠﺗ ﻟﺎﻌﻓ ﺶﻧاد يزﺎﺳ ﺖﻴ
ﻫ يﺎﻀﻋا ﺖﺌﻴ ﻲﻤﻠﻋ تﺎﻣﺪـﺧ و تﻻﻮـﺼﺤﻣ ﻖﻠﺧ ﻪﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا
ﺸﻧاد ﻲ دﻮﺷ ﺮﺠﻨﻣ و ﻌﺳﻮﺗ رد ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﺔ
ﻋﺎـﻤﺘﺟا و يدﺎـﺼﺘﻗا ﻲ
ﻪـﺑ ﻪـﻌﻣﺎﺟ
ﻘﺘـﺴﻣ ترﻮـﺻ ﻢﻴ
و
ﻏ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣﺮﻴ ﺪﺷﺎﺑ ﺮﺛﺆﻣ . يرﺪﻴﺣ و تﺰﻋرﻮﭘ
) 1390 (
يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ ﻪﺑ ﺮﻓ ناﻮﻨﻋ ا ﻪﺘﺧﺎﻨـﺷ رازﺎﺑ ﻪﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻞﺤﻣ زا تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻖﻓﻮﻣ لﺎﻘﺘﻧا ﺪﻨﻳ
ﻲﻣ دﻮﺷ ﺟ و رﺎﻣﻮﻛ .
ﻦﻴ ) 2003 (
يرﺎﺠﺗ ﻪﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ يزﺎﺳ ﻲﻳﺎﻫﺪـﻨﻳاﺮﻓ و تﺎﻣﺪﺧ ،تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻪﺑ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻞﻳﺪﺒﺗ يﺎﻨﻌﻣ
ﻲﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺪﻨﺷﺎﺑ يرﺎﺠﺗ تﻼﻣﺎﻌﻣ عﻮﺿﻮﻣ ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﻦﻳود
) 2006 (
يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ ﺪﻴﻟﻮﺗ هﺪﻳا يا ﺪﻳﺪﺟ و هدﺎﻴﭘ يزﺎﺳ نآ يور
،لﻮﺼﺤﻣ ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﺎﻳ ﺖﻣﺪﺧ ﺪـﻳﺪﺟ
ﺖﺳا ﻪﻛ ﻪﺑ ﺪﺷر دﺎﺼﺘﻗا ﻲﻳﺎﻳﻮﭘ
،ﻲﻠﻣ ﺶﻳاﺰﻓا لﺎﻐﺘﺷا و دﻮـﺳ ﺺﻟﺎـﺧ ياﺮـﺑ ﻚـﻳ هﺎـﮕﻨﺑ
ﺐﺴﻛ رﺎﻛو روآﻮﻧ و ﻲﻣ ﺮﺠﻨﻣ دﻮﺷ . ﻲﻜﺴﻴﻧراز و لﻮﺗ
) 2007 (
ﻫﺎﻣ ﺮﺑ ﺎﻨﺑ ﺖﻴ مﻮﻠﻋ ﻲﻨﻓ و ﻲﻌﻴﺒﻃ دﺰﻧ طﺎﺒﺗرا و
ﻚﻳ ﺮﺗ ﻘﺤﺗ عﻮﻧ و ﺖﻌﻨﺻ ﺎﺑ ﺎﻬﻧآ ﻲﺗﺎﻘﻴ
ا رد ﻪﻛ ﻦـﻳ
ﻪﺘﺷر ﻣ مﺎﺠﻧا ﺎﻫ ﻲ
دﻮﺷ
، اﺮﻓ ﺪﻨﻳ يرﺎﺠﺗ ﺪﺒﺗ و يزﺎﺳ ﻞﻳ
ا رد يروﺎﻨﻓ ﻪﺑ ﺶﻧاد ﻦﻳ
ﻪﺘﺷر
نﺎـﺳآ ﺎـﻫ و ﺮـﺗ
سﻮﻤﻠﻣ ﺖﺳا ﺮﺗ و يرﺎﺠﺗ هﺎﮕﺘﺳﺎﺧ ﻘﺤﺗ يزﺎـﺳ
ﻖـﻴ ﻘﺤﺗ رد تﺎـﻘﻴ ﺒﻃ مﻮـﻠﻋ
ﻲـﻨﻓ و ﻲـﻌﻴ دراد راﺮـﻗ
) رﻮﭘدﻮﻤﺤﻣ نارﺎﻜﻤﻫ و
، 1391 ( . رد ﻒﻳرﺎﻌﺗ قﻮﻓ
، رﺎﺠﺗ ي يزﺎﺳ ﻲﻓﺮﻌﻣ ﻪﺑ لﻮـﺼﺤﻣ ﻚﻳ
/ ﺖﻣﺪـﺧ
رد رازﺎﺑ ياﺮﺑ ﺐﺴﻛ دﻮﺳ و اﺮﻓ ﺪﻨﻳ ﻟﻮﺗ ﺪﻴ ﻻﺎﻛ ﺎﻳ تﺎﻣﺪﺧ ﺪﻳﺪﺟ ﺧﺮﭼ رد ﺔ
دﺎـﺼﺘﻗا ﺪﺘـﺳوداد ي
هرﺎـﺷا
دراد . يرﺎﺠﺗ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ،ﺖـﺴﻴﻧ ﻲـﺳﺪﻨﻬﻣ و مﻮـﻠﻋ شﻼﺗ ﻞﺻﺎﺣ و ﺪﻳﺪﺟ لﻮﺼﺤﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻂﻘﻓ يزﺎﺳ
ﻪﺑ و ﺪﻳﺪﺟ تﺎﻣﺪﺧ و ﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻪﻜﻠﺑ ﻲﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺎﻬﻧآ يﺮﻴﮔرﺎﻛ
ﺔﻤﻫ رد ﻲﺸﻫوﮋﭘ تاﺪﻴﻟﻮﺗ ﻞﺻﺎﺣ ﺪﻧاﻮﺗ
هزﻮﺣ ،ﻲﻤﻠﻋ يﺎﻫ زا
ﻪﻠﻤﺟ ﻪـﺑ و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ و ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦـﻳا رد ﺺـﺧا رﻮـﻃ
ﻳﺪﻣ دﻮﺷ ﻞﻣﺎﺷ ﺰﻴﻧ ار ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮ .
ﻪﺑ نﺎﻴﺑ
،ﺮﮕﻳد يرﺎﺠﺗ اﺮﻓ يزﺎﺳ ﺪـﻨﻳ ﻟﻮﺗ ﺪـﻴ تﺎﻣﺪـﺧ و لﻮـﺼﺤﻣ
ﺪﺟ ﺪﻳ ﻪﺑ ﺎﺑ ﮔرﺎﻛ يﺮﻴ ﻟﺎﻌﻓ ﺖﻴ ﺸﻫوﮋﭘ
،ﻲ ﻤﻫ رد ﺔ هزﻮﺣ ﺎﻫ ي ﻤﻠﻋ ﻲ ﺖﺳا ﻪﻛ ،رازﺎـﺑ ﻪﺑ نآ لﺎﻘﺘﻧا ﺎﺑ ﻪـﺑ
ﺘﻌﻔﻨﻣ ﻲ ﺮﺠﻨﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ .
ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺶﻧاد
ﻲﻃ ةرود نﺮﻗ ﻲﻧﺎﻳﺎﭘ ﻢﻫدزﻮﻧ
، رادا ة ﻪـﺑ ﻲﻣﻮﻤﻋ رﻮﻣا
زﻮـﺣ ﻚـﻳ ناﻮـﻨﻋ ة
ﻦﻴـﺑ ﻲـﻤﻠﻋ
ﻪﺘـﺷر يا رد
ﻪﺘﺷر ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ﻲﻫﺎﮕﺸﻧاد يﺎﻫ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ نﺎﻴﻨﺑ و
ﻴﻟوا يﺎﻫ ﺔ يﺮـﻈﻧ
ﻪـﺑ ﻲـﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ ترﻮـﺻ
نﻮﮕﻤﻫﺎﻧ و هﺪﻨﻛاﺮﭘ
، رادا و يرادرﻮﺸﻛ ﺚﺣﺎﺒﻣ شوﺎﻛ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺖﺤﺗ ة
رﻮﻣا ﻪﺘﺷر زا ﻲﻣﻮﻤﻋ مﻮـﻠﻋ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﻲﻧﺎﺴﻧا ،ﻲﺳﺎﻴﺳ مﻮﻠﻋ ،ﻪﻔﺴﻠﻓ هﮋﻳو ﻪﻌﻣﺎﺟ
ﺖـﻳرﺎﻋ ﻪﺑ دﺎﺼﺘﻗا و ﻲﺳﺎﻨﺷ
ﺪـﺷ ﻪـﺘﻓﺮﮔ .
و ﻲﮔدﺮﺘـﺴﮔ
زﻮﺣ ﻲﮔﺪﻨﻛاﺮﭘ ة
رادا ة ﻚﻳ زا ﻲﻣﻮﻤﻋ رﻮﻣا زﻮﺣ ﺖﻴﻟﻮﻔﻃ و ﻮﺳ
ة ﻲﻤﻠﻋ رد ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ةرود
ﻲﻧﺎﻳﺎﭘ
ﻢﻫدزﻮﻧ نﺮﻗ ﺮﮕﻳد ﻲﻳﻮﺳ زا
ﺘﺷر ﻦﻳا ﺖﻴﻫﺎﻣ ، ﺔ
ﻪﺟاﻮﻣ ﺖﻳﻮﻫ ناﺮﺤﺑ ﺎﺑ ار ﺎﭘﻮﻧ دﺮﻛ
ﻪﻳﺮﻈﻧ حﺮﻃ ﻪﺑ و
هﺪﻳا و رد ﺐﻴﻗر و ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﻗ
وﺮﻤﻠ رادا ة ﺮـﺠﻨﻣ ﻲﻣﻮـﻤﻋ رﻮﻣا ﺪـﺷ
)
رﻮـﭘ ﻢﻴﻫاﺮـﺑا و ﻲﻫزرﻻﺎـﺳ
،
1391 ( . ترﺎﻬﻧد ) 2000 (
ﻲـﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻋﺪﻣ
، ﺪـﻳﺎﺑ
يﺎـﺟ ﻪـﺑ ﺮـﺑ ﺰـﻛﺮﻤﺗ
نﺎﻣزﺎﺳ ﺮﺑ ﻲﺘﻟود يﺎﻫدﺎﻬﻧ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ دﻮﺷ ﺰﻛﺮﻤﺗ ﻲﺘﻟود يﺎﻫ
. ار ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﺪﻳﺎﺑ ،ﺮﮕﻳد ﻦﺨﺳ ﻪﺑ
ﻪﺑ ﻚـﻳ نورد ﻪﻛ ﻲﺘﻴﻟﺎﻌﻓ ﻪﻧ ﺪﻳد ﺪﻨﻳاﺮﻓ ناﻮﻨﻋ ـﺴﺳﺆﻣ
ﺔ
ﻲـﻣ خر ﻲـﺘﻟود ﺪـﻫد
. رد ترﺎـﻬﻧد ﻪـﺠﻴﺘﻧ
شزرا يﺮﻴﮕﻴﭘ رد ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻪﺑ ار ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ درﻮﻣ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﻒـﻳﺮﻌﺗ ﻲﻣﻮـﻤﻋ ﻖـﻓاﻮﺗ
ﻲﻣ ﺪﻨﻛ . شزرا ياﺮﺟا و ﻲﺣاﺮﻃ ﺶﻘﻧ رد ار ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هﺎﮔﺪﻳد ﻦﻳا ﻲﻣ راﺮﻗ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ﺪـﻫد
ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ياﺮﺑ ار ﻲﻗﻼﺧا يﺎﻨﺒﻣ ﻲﻋﻮﻧ و ﺪـﻨﻛ
)
ـﺒﺤﻣ و درﻮـﻨﻫر ﻲ
، 1395 .(
وﺪـﻟاو
) 1975 ( زا و ﺖﺳا ﻪﻓﺮﺣ ﻲﻋﻮﻧ ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ ﻪﺘﺷر
هﺎﮔﺪـﻳد و ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ يﺎـﻫ
ﻲﻣ ﺖﺌﺸﻧ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ دﺮﻴﮔ
. زا ﺮﻓ ﺮﻈﻧ ي ﻞـﺼﻓﺮﺳ ﺲﻧﺎﺠﺘﻣﺎﻧ ﺖﻴﻫﺎﻣ ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ هرود و ﺎـﻫ
ﺎـﻫ ي
هﺎﮕﺸﻧاد رد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻲﺷزﻮﻣآ ﺎﻫ
ي ﻪﻓﺮﺣ و ﻒﻠﺘﺨﻣ
ﺎﻨﻣ تﺎﻋﻮـﺿﻮﻣ زا ﻲـﻳاﺮﮔ ﻪـﺸﻗ
زﻮـﺣ رد ﺰـﻴﮕﻧاﺮﺑ ة
ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا
ﻪﻓﺮﺣ شﻼﺗ و ﻲﻳاﺮﮔ
ﻪـﻓﺮﺣ ياﺮـﺑ يا
رﺎـﻜﻫار ار ﻲـﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ ندﺮـﻛ
ﻮﺗ ﻪﺘﺷر ﻦﻳا ﺖﻳﻮﻫ زاﺮﺣا ياﺮﺑ ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ ﻒﻴﺻ
ﻣ ﻲ ﺪﻨﻛ ) ﻫزرﻻﺎـﺳ ﻲ ﻫاﺮـﺑا و ﻢﻴ ،رﻮـﭘ 1391 .(
ﺶـﻧاد
ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻪﺑ
ﻟد ﻞﻴ ﻦﺘﻓﺮﮔ هﺮﻬﺑ زا
،ﻒﻠﺘﺨﻣ مﻮﻠﻋ ﻲﻳﺎـﻧاﻮﺗ زا ﻪـﻌﻣﺎﺟ ﻞﺋﺎـﺴﻣ ﻞﺣ رد
هﻮﻘﻟﺎـﺑ ا ي
ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ )
،يﺮـﻟوا و مﺎـﻬﮕﻨﻴﺑ 2015
.(
ار ﻲـﻠﻣ ﻊﻓﺎـﻨﻣ ﻪـﻛ ﻲﻠﻜـﺸﻣ ﺖـﺳا ﺪـﻘﺘﻌﻣ تﺰﻋرﻮـﭘ
ﺖﺤﺗ عﺎﻌﺸﻟا راﺮﻗ ﻣ ﻲ ﺪﻫد
، عﻮﺿﻮﻣ رﻮﺤﻣ ﺖﺳا هرادا ﻢﻠﻋ رد ﻲﺳﺎﻨﺷ
) ،تﺰﻋرﻮﭘ 1395
.(
يرﺎﺠﺗ ﻞﻣاﻮﻋ يزﺎﺳ
،ﺎﻫدﺮﻜﻳور ﺎﺑ يرﺎﻴﺴﺑ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺒﻨﺟ
ﺎﻫ ﻪﺘﺳد و يﺪﻨﺑ ﻫ يرﺎﺠﺗ ﻪﺑ ﻲﻔﻠﺘﺨﻣ يﺎ ﻪـﺘﺧادﺮﭘ يزﺎﺳ
ﺪـﻧا . رد
ﻧارﺎﻜﻤﻫ و يزردﻮﮔ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﺶ
، رﺎـﻬﭼ ﺮـﺼﻨﻋ
ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ و ﻞـﺣاﺮﻣ
يرﺎـﺠﺗ يﺎـﻫ يذ ،يزﺎـﺳ
نﺎـﻌﻔﻧ
نورد نوﺮﺑ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺶﻘﻧ ﻞﻣاﻮﻋ ﺰﻴﻧ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ
نورد ﻦﻳﺮﻓآ نوﺮﺑ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ
ﺪـﻨﻳاﺮﻓ ﺮـﺑ ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ
يرﺎﺠﺗ ﺪﻨﺘﺴﻫ راﺬﮔﺮﺛا يروﺎﻨﻓ يزﺎﺳ )
يزردﻮﮔ
،
ﻲﻓﻮـﺻ داﺪـﻣﺎﺑ
،
يﺮـﻴﻣا و ﻲـﺑاﺮﻋا
، 1392 .(
طﺎـﻴﺧ
مﺎﻣﻮﻳ زا ﻞﻘﻧ ﻪﺑ رﺎﮕﺘﺳر و مﺪﻘﻣ )
2008 ( يرﺎﺠﺗ دﺮﺒﻫار بﺎﺨﺘﻧا ﻞـﻣاﻮﻋ ﺔﺘـﺳد رﺎـﻬﭼ رد ار يزﺎـﺳ
ﺖﺳا هداد راﺮﻗ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ و ﻲﺼﺨﺷ ﻞﻣاﻮﻋ ،يدﺎﻬﻧ ﻞﻣاﻮﻋ ،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ .
سﺎـﺳا ﺮﺑ ،لﺪـﻣ ﻦـﻳا
يرﺎﺠﺗ دﺮﺒﻫار بﺎﺨﺘﻧا ﺮﺑ ﻪﻛ ﻲﻄﻴﺤﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﻲﻣ ﺮﻴﺛﺄﺗ يزﺎﺳ
ﺗ ﻞﻣﺎﺷ دراﺬﮔ ﺖﻛﺮﺷ ﻞﻴﻜﺸ
ﺪﻟﻮﻣ يﺎﻫ
ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﻳﺎﻣﺮﺳ يراﺬﮔ
و يﺮﻜﻓ ﻲﻳاراد زا ﺖﻇﺎﻔﺣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻦﻴﻧاﻮﻗ ،ﺖﺧﺎﺳﺮﻳز ،ناراﺬﮔ
ﻲﮔﮋﻳو ﺖﺳا ﺖﻌﻨﺻ يﺎﻫ .
و فاﺪﻫا ،يﺮﺒﻫر ﻞﻣﺎﺷ يدﺎﻬﻧ ﻞﻣاﻮﻋ ﺖﻳرﻮﻣﺄﻣ
ﺎﻫ
ﺖﻨـﺳ و ﻪﻨﻴـﺸﻴﭘ ، ،ﺎـﻫ
ﺖﺳﺎﻴﺳ ،هﺎﮕﺸﻧاد ﮓﻨﻫﺮﻓ ﺖﺳا شادﺎﭘ و ﺎﻫ
. ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻞﻣاﻮﻋ ترﺎﺒﻋ
ﺪﻧا ﺤﻣ زا دﻮﺟو ،ﺺﺼﺨﺘﻣ نﺎﻘﻘ
نﺎﻴﻣ ﻲﺗﺎﻘﻴﻘﺤﺗ ﺰﻛاﺮﻣ ﻪﺘﺷر
،يروﺎـﻨﻓ لﺎـﻘﺘﻧا ﺪـﻧور ،لﺎـﻘﺘﻧا يروﺎـﻨﻓ و ﻊﺑﺎـﻨﻣ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﮔﮋﻳو ،يا
ﺖﻬﺟ يﺮﻴﮔ ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،يرﺎﺠﺗ ةﺪﻤﻋ يﺎﻫ هﺎﮕﺸﻧاد ﺪﺷر ﺰﻛاﺮﻣ دﻮﺟو و شزﻮﻣآ يﺎﻫ
. ﻲـﺼﺨﺷ ﻞـﻣاﻮﻋ
ﮕﺸﻧاد دﺮﺒﻫار بﺎﺨﺘﻧا رد ﻪﻤﻫ ﻪﻛ ﺖﺳا نﺎﻘﻘﺤﻣ ﺔﻜﺒﺷ و ﻲﻠﻐﺷ ﺔﺑﺮﺠﺗ ،هﺰﻴﮕﻧا ﻞﻣﺎﺷ ﺰﻴﻧ ﺪـﻧﺮﺛﺆﻣ هﺎ
.
ﻪﺑ ار ﻲﻧﻮﻧﺎﻗ و يرﺎﺘﺧﺎﺳ ،ﻲﻄﻴﺤﻣ ،ﻲﺘﻳﺮﻳﺪﻣ ﺪﻌﺑ رﺎﻬﭼ دﻮﺧ ﻖﻴﻘﺤﺗ رد رﺎﮕﺘﺳر و مﺪﻘﻣ طﺎﻴﺧ ناﻮـﻨﻋ
ﻞﻴﻬﺴﺗ هﺪﻨﻨﻛ يرﺎﺠﺗ يﺎﻫ ﺪﻧدﺮﻛ حﺮﻄﻣ يزﺎﺳ
)
رﺎﮕﺘـﺳر و مﺪـﻘﻣ طﺎﻴﺧ
، 1393 .(
نرﻮﺒﻛﺎـﻛ يﺎـﻫ و
ﺖﻴﻤﺳا ) 2001 ( ﻘﺤﺗ رد ﻘﻴ
،ﻲ يرﺎﺠﺗ ﻊﻧاﻮﻣ زﻮﺣ رد يزﺎﺳ
ة ﻧﺎـﺴﻧا مﻮﻠﻋ ﻲ
ﺪـﺑ ار ﻦﻳ
ﺎـﺳﺎﻨﺷ حﺮـﺷ ﻳ
ﻲ
ﺪﻧدﺮﻛ : دﻮﺒﻧ ﻧاﻮﻗ ﻦﻴ ﺎﻤﺣ ﺖﻳ ةﺪﻨﻨﻛ يرﺎﺠﺗ ،ﺶﻧاد يزﺎﺳ ﻲﺑ
ﺗ ﻬﺟﻮ ﻲ ﭘ ﻪـﺑ يﺎﻫﺪـﻣﺎﻴ يرﺎـﺠﺗ
رد يزﺎـﺳ
هزﻮﺣ ﺎﻫ ي ،مﺮﻧ يروﺎﻨﻓ دﻮﺒﻧ
شور ﺎﻫ ي ﻘﺤﺗ ﻖﻴ ﻪﺘﺷرﺪﻨﭼ ا ي ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ يرﺎﺠﺗ مﻮﻬﻔﻣ ﺎﺑ ،ﺶﻧاد يزﺎﺳ
دﻮﺒﻧ ﻪﻘﻠﺣ ﺎﻫ ي ﻃﺎﺒﺗرا ﻲ ا رد ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻦﻳ
هزﻮﺣ . ﺶﻳردآ چﺎﺒﻠﻴﻛ و ﻪﺘﻧﻮﺑ ، )
2008 (
، ﺮﺛﺆـﻣ دﺪﻌﺘﻣ ﻞﻣاﻮﻋ
ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ دﺮﺒـﺸﻴﭘ ﺮﺑ
يرﺎـﺠﺗ يﺎـﻫ ﻪـﺑ ار ﺶـﻧاد يزﺎـﺳ
ود
ﻪﺘـﺳد هوﺮـﮔ
ﺪـﻧدﺮﻛ يﺪـﻨﺑ :
1 . ﻞـﻣاﻮﻋ
نورد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ : ﻪﺑ ،هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻧورد ﻂﻴﺤﻣ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺔﻴﻠﻛ ﻞﻣﺎﺷ ياراد نﺎﻣزﺎـﺳ ﻚـﻳ ناﻮﻨﻋ
هﮋﻳو يﺎﻫﺪﻨﻳاﺮﻓ و ﮓﻨﻫﺮﻓ ،رﺎﺘﺧﺎﺳ ﻪﻛ
ا ترﺎﺒﻋ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﻪﺘﺳد ﻦﻳ ﺖﺳﺎﻴﺳ زا ﺪﻧا
اد يﺎـﻫ ،ﻲﻫﺎﮕـﺸﻧ
ﺖﻌﻨـﺻ ﺎـﺑ طﺎﺒﺗرا و زﺎﻴﺘﻣا يراﺬﮔاو رد لﻮﺌﺴﻣ يﺎﻫدﺎﻬﻧ دﺮﻜﻠﻤﻋ
هﺎﮕـﺸﻧاد ﻲـﮔﮋﻳو و و
2 . ﻞـﻣاﻮﻋ
نوﺮﺑ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ :
و ﻲﻧﻮﻧﺎـﻗ ،يدﺎـﺼﺘﻗا ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ،ﻲﮕﻨﻫﺮﻓ ،ﻲﺳﺎﻴﺳ ﻞﻣاﻮﻋ ﺔﻴﻠﻛ ﻞﻣﺎﺷ ...
ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ
ﻂﻴﺤﻣ هدﺮﺘﺴﮔ ﺮﺗ ﻲﻨﻌﻳ ، ﻪﻌﻣﺎﺟ ا ﻊﻗاو نآ رد هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﻛ ي ﺖﺳا هﺪﺷ
.
يرﺎﺠﺗ ﺪﻣ يزﺎﺳ ﺖﻳﺮﻳ
ﺘﻟود ﻲ
يرﺎﺠﺗ زا ﻲﻠﻋ ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ رد تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ يزﺎﺳ ﺪﺷر رد مﻮﻠﻋ ﻦﻳا هﺎﮕﻳﺎﺟ و ﺖﻴﻤﻫا ﻢﻏر
ﻦـﻳا و هﺪـﺷ ﺖـﻠﻔﻏ ،يﺮﺸﺑ ﻊﻣاﻮﺟ ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ و
ﻲﻧﺎـﻣز ﻪﻠﺌـﺴﻣ كﺎـﻧدرد
ﺮـﺗ ﻲـﻣ ﺔـﻟﻮﻘﻣ ﻪـﻛ دﻮـﺷ
يرﺎﺠﺗ ﺔـﻄﻴﺣ رد ﻲﻋﻮﺿﻮﻣ ،نآ ﻲﺑﺎﻳرازﺎﺑ و ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ،نﺎﻣزﺎﺳ ،يزﺎﺳ ﻪﺘـﺷر
ﺎـﻫ و ﻲﻧﺎـﺴﻧا مﻮـﻠﻋ ي
ﻋﺎﻤﺘﺟا ﺪﺷﺎﺑ ﻲ . هﺪﻴﺷﻮﭘ ﻲﺴﻛ ﺮﺑ ﻊﻣاﻮﺟ ﺔﻌﺳﻮﺗ و ﺪﺷر رد ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ هﺎﮕﻳﺎﺟ و ﺖﻴﻤﻫا
ﺖﺴﻴﻧ ) رﻮﭘدﻮﻤﺤﻣ نارﺎﻜﻤﻫ و
، 1391 ( . و نﺎـﺴﻧا ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ و ﺖﺧﺎﻨـﺷ ،ﻲﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ فﺪﻫ و وﺮﻤﻠﻗ
ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ رد ﻲﻧﺎﺴﻧا ﺔﻌﻣﺎﺟ ﻪﺑ و ﺖﺳا يدﺮﻓ و ﻲﻌﻤﺟ ﻲﮔﺪﻧز نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ
،فﺪـﻫ ﻦﻳا ﻖﻘﺤﺗ رﻮﻈﻨﻣ
ﺬﮔ ﺔﻫد ﺪﻨﭼ ﻲﻃ ﻪﺧﺎﺷ ،مﻮﻠﻋ ﺔﻌﺳﻮﺗ و ﺪﺷر ﺎﺑ نﺎﻣﺰﻤﻫ ،ﻪﺘﺷ
ﻪﺘـﺷر و ﺎـﻫ مﻮـﻠﻋ زا ﻲﻧﻮﮔﺎـﻧﻮﮔ يﺎـﻫ
ناور ،ﻲﺘﻴﺑﺮﺗ مﻮﻠﻋ ﻪﻠﻤﺟ زا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻪﻌﻣﺎﺟ ،ﻲﺳﺎﻨﺷ
و قﻮـﻘﺣ ،ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ،دﺎﺼﺘﻗا ،ﻲﺳﺎﻨﺷ ...
دﻮﺟو ﻪﺑ ﺖﺳا هﺪﻣآ .
ﻪـﺿﺮﻋ ياﺮـﺑ سﻮﻤﻠﻣ ﻲﻳﻻﺎﻛ و لﻮﺼﺤﻣ ﻪﺑ ﻞﻳﺪﺒﺗ ياﺮﺑ ،ﺖﺧﺎﻨﺷ ﻦﻳا ﻪﭼﺮﮔا
و شوﺮﻓ و رازﺎﺑ رد نآ ،ﺪﻣآرد ﺐﺴﻛ
ﻦﻳا ،دراد يﺮﺘﻤﻛ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ،ﺖﺳا ﺞﻳار ﻲﻌﻴﺒﻃ مﻮﻠﻋ رد ﻪﻛ رﻮﻃ
ﻲﻣ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﺖﻌﻨﺻ رد ﻪﻛ ﺖﺳا نﺎﺴﻧا ﻲﻣ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ نﺎﻣزﺎﺳ رد ،ﺪﻨﻛ
ﻲـﻣ ﺪـﻳﺮﺧ رازﺎـﺑ رد ،ﺪـﻨﻛ و ﺪـﻨﻛ
...
ﺶﺨﺑ مﺎﻤﺗ ﻲﻠﺻا ﺮﮕﻳزﺎﺑ نﺎﺴﻧا ﺖﺳا ﻪﻌﻣﺎﺟ يﺎﻫ
. ﻲﻣ ﺎﻬﻧآ هاﺮﻤﻫ رﺎﺘﻓر و ناﺮﮕﻳزﺎﺑ ﻦﻳا ﺖﺧﺎﻨﺷ ﺪﻧاﻮﺗ
و ﺖﻴﻘﻓﻮﻣ ﻪﺑ ﺶﺨﺑ ﻦﻳا ﺔﻌﺳﻮﺗ
و ﻲﻧﺎـﺴﻧا مﻮـﻠﻋ تﺎـﻘﻴﻘﺤﺗ ﻲﻠـﺻا فﺪﻫ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ ﻲﻧﺎﻳﺎﺷ ﻚﻤﻛ ﺎﻫ
ﺖﺳا ﻦﻴﻤﻫ ﺰﻴﻧ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا .
ﺖﺧﺎﻨﺷ ﻦﻳا زا
شزرا ﻪـﺑ ﻞﻳﺪﺒﺗ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ لﺎـﻘﺘﻧا
ﺮﻳﺬـﭘ و ﺪـﻳﺮﺧ و رﺎـﺸﺘﻧا ،
شوﺮﻓ ﺖﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ و
ﻲﻣ ناﻮﺗ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ مﻮﻠﻋ
ﻲﻧﺎﺴﻧا ار ﺮﺑ ﺎﻨﺒﻣ ﻦﻴﻤﻫ ﻪـﺑ
يرﺎـﺠﺗ ﺖﻤـﺳ يزﺎـﺳ
قﻮﺳ داد ﺎﺗ ﻢﻫ هﺎﮕﺸﻧاد ﺎﻫ و ﺰـﻛاﺮﻣ ﻲﺗﺎـﻘﻴﻘﺤﺗ زا
ﺪـﻣآرد نآ ﻊـﻔﺘﻨﻣ هﺪـﺷ و ﻖـﻳﺮﻃ زا ﻢـﻫ شزرا
هدوﺰﻓا ﺎﻫ ﻲﻳ ﻪﻛ دﺎﺠﻳا ﻲﻣ
،ﺪﻨﻨﻛ ﻪﻌﻣﺎﺟ زا نآ هﺮﻬﺑ ﺪﻨﻣ دﻮـﺷ و رد ﺮﻴـﺴﻣ ﺪـﺷر
دﺮـﻴﮔ راﺮـﻗ ﻪﻌـﺳﻮﺗ و
) رﻮﭘدﻮﻤﺤﻣ نارﺎﻜﻤﻫ و
، 1391 .(
يﻮﺳﻮﻣ ) 1394 ( رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ ، ﺳﺄﺗ
ﺲﻴ ﺎﺳ ز نﺎﻣ ﺎﻫ
،ﺪـﻳﺪﺟ ي
ﻪﻜﺒﺷ ﺎﺳ يز و يﺮﻴﮔدﺎﻳ يﺎﻫ ﻣ ﺘ رد ﻪﻧﻼﻣﺎﻌ مﺎﻈﻧ
ﻧ روآﻮ ي ﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ
،ﻲ ﺎﻫدﺮﻛرﺎﻛ ي ﻤﻬﻣ ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﻲ و
ﻧا ﺎﻈﺘ ﻣ ر ﻲ دور ﻟﺎﻌﻓ ﺖﻴ يﺎﻫ ﺎﻤﺣ ﻲﺘﻳ ﻂﺳﻮﺗ مﺎﺠﻧا ﺖﻟود دﻮﺷ
. درﻮﻔﭼار ﻧ و ﺰﻟﻮـﻜﻴ ) 1996 ( ـﻌﻟﺎﻄﻣ رد ﺔ
ﺖﻟود ﻪﻛ ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ دﻮﺧ اﺮﺟا ﻞﻣاﻮﻋ و ﺎﻫ
ﻲﻳ ﻘﺤﺗ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ تﺎﻘﻴ
ﻣ ﻲ ﺪـﻨﻧاﻮﺗ ﮔﺪـﻧز ﻲ ار يﺮـﺘﻬﺑ
نﺎﺴﻧا ياﺮﺑ ﺒﺑ كراﺪﺗ ﺎﻫ
ﺪﻨﻨﻴ ﺪﻨﻨﻛ فﺮﻃﺮﺑ ار ﺎﻬﻧآ تﻼﻜﺸﻣ و .
دﺎﺠﻳا ﺎﻫﺮﺘﺴﺑ ﻲﻳ اﺮﺑ ي يرﺎﺠﺗ يزﺎـﺳ
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﻫ ي ﻘﺤﺗ ﻲﺗﺎﻘﻴ ﺿﺮﻋ و ﺔ شزرا ندروآ ﻢﻫاﺮﻓ ﺮﺑ هوﻼﻋ ،ﻪﻌﻣﺎﺟ و رازﺎﺑ ﻪﺑ ﺶﻧاد ﺎﻫ
ي دﺎـﺼﺘﻗا ي
نﺎﻳﺎﺷ اﺮﺑ ﻪﺟﻮﺗ ي نﺎﻣزﺎﺳ ﻘﺤﺗ يﺎﻫ
،ﻲﺗﺎﻘﻴ
دﺎـﺼﺘﻗا ﺪـﺷر ﻪﺑ ي
اﺰـﻓا و ﺶﻳ
ﻪـﻌﻣﺎﺟ هﺎـﻓر ﺰـﻴﻧ
ﺮـﺠﻨﻣ
ﻲﻣ دﻮﺷ ) ﺿﺎﻗ ﻲ رﻮﻧ ي ، 1384 .(
ﻲﻜﻳ يﻮﺳﻮﻣ ةﺪﻴﻘﻋ ﻪﺑ از
هار ﻗا هﻮﺟو ﺮﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ و ﻪﺟﻮﺗ يﺎﻫ ﺘ
دﺎﺼ ي
ﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ ﻲ
يروآﻮﻧ و ا ﺎﺑ ﻂﺒﺗﺮﻣ يﺎﻫ ﻦﻳ
مﻮﻠﻋ ذﺎﺨﺗا ، ور دﺮﻜﻳ مﺎﻈﻧ ﺪـﻨﻣ ﺖـﺳا . اﺮﻓ ﺪـﻨﻳ روآﻮـﻧ ي رد
ﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ ﻲ
ﻧﺎﻣ ﻨ يروآﻮﻧ ﺪ رد ﺖﺨﺳ يﺎﻫ مﻮﻠﻋ
ﻃ ﺒ ﻲﻌﻴ ﻬﻣ و ﻨ ﺳﺪ
،ﻲ ﻃ ﺒ ﻲـﺘﻌﻴ ـﻫوﺮﮔ ﻲ مﺎـﻈﻧ و ﺪـﻨﻣ
دراد . ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ ا يا ز ﺎﺑ ناﺮﮕﻳز ﻛ رد ﺎﻫدﺎﻬﻧ و ﻨ
رﺎ ﻢﻫ ا و ز ﻃ ﺮ ﻖﻳ
ـﺴﮔ تﻼﻣﺎـﻌﺗ ﺘ
هدﺮ
،
روآﻮـﻧ ﻪـﺑ ي
رد
ﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ ﻲ
ﻲﻣ ﻞﻜﺷ ﺪﻨﻫد ) يﻮﺳﻮﻣ
، 1394 .(
يرﺎﺠﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ تارﺮﻘﻣ و ﻦﻴﻧاﻮﻗ سﺎﺳا ﺮﺑ يزﺎﺳ
ﻪﺘﺷر ﻦﻳوﺪﺗ ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ و ﻲﻨﻓ يﺎﻫ هﺪﺷ
ﺪﻧا .
يرﺎـﺠﺗ شزرا ﻪـﺑ ﺎـﺗ هﺪـﺷ ﺚﻋﺎﺑ ﺮﻣا ﻦﻴﻤﻫ رد يزﺎـﺳ
هزﻮﺣ
ﻲـﺑ ﻲﻧﺎـﺴﻧا مﻮـﻠﻋ يﺎـﻫ ﻮـﺗ
دﻮـﺷ ﻲﻬﺟ .
ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ تارﺮـﻘﻣ و ﻦﻴﻧاﻮـﻗ ﻚـﻴﻜﻔﺗ ،يﺮﮕﻧزﺎـﺑ
يرﺎﺠﺗ ﺖﺌﻴﻫ يﺎﻀﻋا ﺶﻧاد يزﺎﺳ نورد ﻲﻤﻠﻋ
مﺎﻈﻧ ﺎﻫ ﻲـﻨﻓ يﺎـﻫدﺮﻜﻳور ﺎـﺑ هﺎﮕـﺸﻧاد ﻲﻗﻮﻘﺣ ي
ﻲﻣ و هدﻮﺑ ﻲﻣاﺰﻟا ﻪﻳﺎﭘ مﻮﻠﻋ و يزروﺎﺸﻛ ،ﻲﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ ،ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﺖـﻴﻟﺎﻌﻓ ﺔﻌﺳﻮﺗ كﺮﺤﻣ ﺪﻧاﻮﺗ
يﺎـﻫ
يرﺎﺠﺗ يﺎﻀﻋا يزﺎﺳ ﻫ
ﺖﺌﻴ ﻲﻤﻠﻋ ﺪﺷﺎﺑ . ﻪﺑ ﻧﺎﻴﺑ ﻲ يرﺎﺠﺗ مﻮﻬﻔﻣ ﺮﮕﻳد ﺖـﺳا هﺪﺷ ﻂﻠﺧ رﺎﭼد يزﺎﺳ
يرﺎﺠﺗ دراﻮﻣ ﺮﺘﺸﻴﺑ رد و
ﻪـﺑ و ﺎﻴـﺷا ،تﺎـﻌﻄﻗ ﺪﻴﻟﻮﺗ رد ﻂﻘﻓ يزﺎﺳ ﻪـﺑ طﻮـﺑﺮﻣ و سﻮـﻤﻠﻣ ترﻮـﺻ
ﻪﺘﺷر ﻲﻣ هﺪﻳد ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يﺎﻫ دﻮﺷ
. ﻪﺑ ﻚﺗ هﺎﮕﻧ ﻦﻴﻤﻫ ﻞﻴﻟد يرﺎﺠﺗ ﻪﺑ يﺪﻌﺑ
ﻪﺑ نﻻﻮﺌﺴﻣ ،يزﺎﺳ
هزﻮﺣ ﻲﺑ ﻲﻧﺎﺴﻧا مﻮﻠﻋ يﺎﻫ ﻢﻛ و يﺮﻬﻣ
هدﺮﻛ ﻲﻬﺟﻮﺗ ﺪﻧا
كﻼﻣ ﺪﻳﺎﺑ ﻪﻛ يرﺎﺠﺗ ﻪﺑ طﻮﺑﺮﻣ يﺎﻫ
يزﺎﺳ
هزﻮﺣ ﺮﻫ رد ﺪﻧﻮﺷ ﻚﻴﻜﻔﺗ و ﻦﻳوﺪﺗ يا
) قازﺮﻟاﺪﺒﻋ ،يارﻮﻣ و
2017 .(
يروﺎﻨﻓ يﺎﻫ ﺎﻳ مﺮﻧ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺮﺑ
يروآﻮﻧ رد ﻪﺻﺮﻋ يﺎﻫ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﺪﻧراد ﺪﻴﻛﺄﺗ .
ﻲﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا
ﺶـﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ نﻮﭼ يدراﻮﻣ ﻪﺑ ناﻮﺗ
،1
ﻢﻴﻈﻨﺗ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﺮﺑ
ﺖﺳاﻮﺧ يﺎﻨﺒﻣ فﺮﺼﻣ
ﻲﺣاﺮﻃ ،هﺪﻨﻨﻛ ﺐﺳﺎﻨﺘﻣ
ﺎﺑ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ يﺎﻫ
،ﻲـﺴﺣ دﺎـﺠﻳا
يﺎﻫراﺰﺑا يﺮﻈﻧ ﺐﺳﺎﻨﻣ لﺪﻣ ياﺮﺑ
2يزﺎﺳ ﻪﻴﺒﺷ ،
3يزﺎﺳ
، ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ يﺮﻴﮔدر دﺎﺠﻳا ،1
بﻮﭼرﺎﭼ ﺎﻫ ياﺮـﺑ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. Knowledge Management
2. Modelling 3. Simulation
ﻲﮕﻨﻫﺎﻤﻫ رد
نﺎﻣزﺎﺳ و نآ ﺮﻳﺎﻈﻧ هرﺎﺷا دﺮﻛ . ﺶﺨﺑ يروﺎﻨﻓ ﻢﻈﻋا
،مﺮﻧ يﺎﻫ ﻲﻜﺘﻣ
ﺮﺑ ﺶـﻧاد ﻲﻳﺎـﻫ
ﺖﺳا ﻪﻛ مﻮﻠﻋ ةزﻮﺣ رد ﻲﻧﺎﺴﻧا
ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا و ﻂﺴﺑ
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺪﻧا ) ﺤﻣ رﻮﭘدﻮﻤ نارﺎﻜﻤﻫ و
، 1391 .(
يرﺎﺠﺗ مﻮﻬﻔﻣ ﺶﻫوﮋﭘ رد يزﺎﺳ
ﺎﻫ ي ﺪﻣ ﺖﻳﺮﻳ ﺘﻟود
،ﻲ نﺎﻤﻫ رﺎﻌﺗ رد ﻪﻛ رﻮﻃ ﻒﻳ
نآ ﺑ نﺎـﻴ ،ﺪـﺷ
اﺮﻓ ﻪﺑ ﻂﻘﻓ ﺪﻨﻳ
ا هﺪﻳ ﻟﻮﺗ ﺎﺗ ﺪﻴ ﻤﻧ قﻼﻃا لﻮﺼﺤﻣ ﻲ
،دﻮﺷ ﻪﻜﻠﺑ ﻞﻣﺎﺷ اﺮﻓ ﺪﻨﻳ ا هﺪﻳ
ـﺋارا ﺎـﺗ ﺔ ﻣﺪـﺧ تﺎ و
ﻟﺎﻌﻓ ﺖﻴ ﻲﻳﺎﻫ ﺒﻨﺟ ﻪﻛ ﺔ ﻏ ﺮﻴ ﻟﻮﺗ يﺪﻴ راد ﻧ ﻧ ﺪ ﺰﻴ ﻲﻣ دﻮﺷ . ﺎﺑ ا ﻦـﻳ د هﺎﮔﺪـﻳ ندﻮـﺑ توﺎـﻔﺘﻣ ﻪـﺑ ﻪـﺟﻮﺗ ﺎـﺑ
شزرا ﻮﻤﻋ تﺎﻣﺪﺧ و ﺎﻫ ﻲﻣ
ﺘﻟود ﺶﺨﺑ ﻪﻛ ﻲ
ﺪﻣ و ﺖﻳﺮﻳ ﺘﻟود ﻲ ﺘﺧا رد رﺎـﻴ
ﻲـﻣ راﺮـﻗ ﻪـﻌﻣﺎﺟ ﺪـﻨﻫد
،
فﺪﻫ
، ﻟﺎﻣ ﺖﻌﻔﻨﻣ ﺐﺴﻛ ﻲ
اﺮﺑ ي ـﺘﻟود ناراﺰﮔرﺎﻛ ﻲ
ﻧ
،ﺖـﺴﻴ
ـﺳر ﻪـﻜﻠﺑ نﺪﻴ
ﻮـﻤﻋ فاﺪـﻫا ﻪـﺑ ﻲﻣ
و
ﺸﺨﺑﺮﺛا ﻲ ﻋﺎﻤﺘﺟا هﺎﻓر ﻪﺑ ﻪﻛ ﺎﻬﻧآ
،ﻲ هﺮﻬﺑ رو ي ﺘﻟود
،ﻲ ﺑ ﺶﻫﺎـﻛ
،يرﺎـﻜﻴ
ﻮﮕﺨـﺳﺎﭘ و دﺎـﻤﺘﻋا ﻲﻳ
رد
ﺎﻘﺗرا ،دﺮﻜﻠﻤﻋ دﻮﺒﻬﺑ ،ﺖﻟود ي
هﺮﻬﺑ ﺢﻄﺳ رو
ي و ...
ﺮﺠﻨﻣ ﻲﻣ دﻮﺷ
، ﻮﻟوا زا ﺖﻳ ﻻﺎﺑ ﻲﻳ ﺖـﺳا رادرﻮﺧﺮﺑ .
ﻪﺑ ﻲﻧﺎﻴﺑ ﺎﺑ هﺎﮕﺸﻧاد رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻚﻳ مﺎﺠﻧا ﺮﮕﻳد هﺮﻬﺑ
ﮔ ﺞﻳﺎـﺘﻧ ﻪـﻛ ﻲـﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ ﺶـﻧاد زا يﺮﻴ
نآ زا ﻞﺻﺎﺣ درﻮﻣ
ﻧ ﻚـﻳ زا ﺖﺳا ﻪﻌﻣﺎﺟ نادﺮﻤﺘﻟود و ﺖﻟود زﺎﻴ
ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا يروآﻮـﻧ ﻪـﺑ ﻮـﺳ ﺮـﺠﻨﻣ2
ﻲﻣ ﺮﮕﻳد يﻮﺳ زا و دﻮﺷ ﮔدﺮﺘﺴﮔ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ﻲ ﻟﺎﻌﻓ ﺖﻴ ﺔﺘﺷر ﺪـﻣ ﺖﻳﺮﻳ ـﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ ﺔـﺻﺮﻋ رد ﻲ
ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ،ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻊﺑﺎﻨﻣ نﺎﻣزﺎﺳ ،ﺶﻧاد ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ،يﺰﻳر
ﻂﺧ ،ﻲﻫد ﻲﺸﻣ
،يراﺬﮔ مﺎـﻈﻧ ﺎـﻫ و ﻲﺑﺎـﻳزرا ي ...
ﻲﻣ ﻢﻫاﺮﻓ ار نﺎﻜﻣا ﻦﻳا ،هزﻮﺣ ﻦﻳا ناﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ و هﺎﮕﺸﻧاد ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
ﺎﺘﻧ ﺞﻳ ﺸﻫوﮋﭘ ﻲ دﻮـﺧ
ـﺑ ﻪـﻛ ار ﻪ
ﻚﻳ روآﻮﻧ ي ﺪﺟ ﺪﻳ ﺮﺠﻨﻣ ﻲﻣ هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎﺑ و ﺪﻨﻧﺎﺳﺮﺑ ﺖﺒﺛ ﻪﺑ ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ و ﻲﻨﻓ مﻮﻠﻋ ﺮﻳﺎﺳ ﺪﻨﻧﺎﻤﻫ ،دﻮﺷ
يرﺎﺠﺗ يﺎﻫرﺎﻛوزﺎﺳ زا يزﺎﺳ
زا ﻪﻠﻤﺟ ﺳﺄﺗ ﺖﻛﺮﺷ ﺲﻴ ﺶﻧاد يﺎﻫ
ﺖـﺒﺛ و ﻲﺗﺎـﻘﻴﻘﺤﺗ ةژوﺮـﭘ ،نﺎـﻴﻨﺑ
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد ﺰﻴﻧ يدﺎﺼﺘﻗا ﺖﻌﻔﻨﻣ ﻪﻛ ﺪﻨﻨﻛ زﺎﻏآ ار ﻲﺘﻴﻟﺎﻌﻓ ،يﺮﻜﻓ ﺖﻴﻜﻟﺎﻣ .
ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ دراﻮﻣ
ﻻﺎﺑ ﻣ ﻲ ناﻮﺗ ﻪﻛ ﺖﻔﮔ يرﺎﺠﺗ رد يزﺎﺳ ﺶـﻧاد
ﺪـﻣ ﺖﻳﺮﻳ ـﺘﻟود
،ﻲ ار ﻪﺘـﺳد ود
ﻣﺮﺑرد ﻲ دﺮﻴﮔ :
1 . هﺮﻬﺑ رادﺮﺑ : هﺮﻬﺑ رادﺮﺑ ﻲـﺘﻟودﺮﻴﻏ و ﻲـﺘﻟود ﺶﺨﺑ ود ﻪﺑ ،ﺶﻫوﮋﭘ ﺞﻳﺎﺘﻧ زا ي ﻪﺘـﺳد
يﺪـﻨﺑ
ﻲﻣ دﻮﺷ . ﻪﺑ ،ﻲﺘﻟود ﺶﺨﺑ رد اﺮﻓ
يﺪﻨﻳ ﻲﻣ هرﺎﺷا ﺪﻨﻛ ﺮﻃ زا ﻪﻛ ﻖـﻳ ﺎـﺘﻧ ،نآ ﺞﻳ زا ﻞـﺻﺎﺣ
ﻖﻴﻘﺤﺗ ، ﺘﺳد ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴ زا ﻪﻌﻣﺎﺟ و ﺖﻟود فاﺪﻫا
ﻋﺎـﻤﺘﺟا هﺎـﻓر ﻪـﻠﻤﺟ
،ﻲ اﺰـﻓا ﺶﻳ ﻲﻳارﺎـﻛ ،
ﺎﺿر ﺖﻳ و مدﺮﻣ ...
ﺮﺠﻨﻣ دﻮﺷ
، وﺰﻟ ﻪﻛ ﻲﻣ دراﺪـﻧ ا ﻦـﻳ
ﺘﻗا ًﺎﻓﺮـﺻ فاﺪـﻫا ﺐـﺴﻛ و يدﺎـﺼ
ﺖﻌﻔﻨﻣ ﺪﺷﺎﺑ . ﺰﻴﻧ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يروآﻮﻧ ،ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ عﻮﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ تﺎﻴﺑدا رد ﻲﻣ
ﺪـﻨﻳﻮﮔ . مود
ﻖﻴﻘﺤﺗ زا ﻞﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﻛ ﺖﺳا يﺪﻨﻳاﺮﻓ ﻏ ﺶﺨﺑ رد
ﻟودﺮﻴ ﻲﺘ ﺎﻳ ﺎﻨﺻ ﻊﻳ ﻪﺑ ﺐﺴﻛ ﺖﻌﻔﻨﻣ
اﺰﻓا و ﺶﻳ رﺎﻛ ا ﻲﻳ ﻲﻣ ﺪﻣﺎﺠﻧا .
1. Traceability
1 . روآﻮﻧ ي ﻋﺎﻤﺘﺟا
،ﻲ ﻟﺎﻌﻓ و تﺎﻣﺪﺧ ﺖﻴ
ﺎﻫ ي ﮕﻧا و فﺪﻫ ﺎﺑ ﻪﻧاروآﻮﻧ ﺰﻴ
ة ﻧ ﻪـﺑ ﺦﺳﺎﭘ زﺎـﻴ ﻋﺎـﻤﺘﺟا ﺖـﺳا ﻲ و ﻪـﺑ
هﺪـﻤﻋ رﻮـﻃ ﻂـﺳﻮﺗ
نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ ﻲﻳ فاﺪﻫا ﻪﻛ ﺎﻬﻧآ ﻮﻟوا رد ﺖﻳ ﻋﺎﻤﺘﺟا ،ﺖﺴﺨﻧ ﻲ
هدﻮﺑ ﺪﻧا
، شﺮﺘﺴﮔ ﻪﻌﺳﻮﺗ و ﻣ ﻲ ﺪﺑﺎﻳ .
2 . روآﻮﻧ : تﺎﻣﺪـﺧ و يروآﻮـﻧ ﻪـﺑ ،ﻖـﻴﻘﺤﺗ زا ﻞـﺻﺎﺣ ﺞﻳﺎﺘﻧ نآ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻪﻛ ﺖﺳا يﺪﻨﻳاﺮﻓ
ﻪﺑ يﺪﻳﺪﺟ ﻲﻣ ﺮﺠﻨﻣ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ و هﺎﮕﺸﻧاد ياﺮﺑ ﻲﻟﺎﻣ ﺖﻌﻔﻨﻣ ﺐﺴﻛ هاﺮﻤﻫ
دﻮﺷ .
شور ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﺳﺎﻨﺷ
ﻣاﻮﻋ ﻲﻳﺎﺳﺎﻨﺷ ﺮﺑ ﻲﻨﺒﻣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ﻲﻠﺻا فﺪﻫ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻞ
ﻞﻴﻬﺴﺗ ﺮﮔ يرﺎﺠﺗ يزﺎﺳ
ﺶﻫوﮋﭘ ﺎﻫ ﻲﺘﻟود ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ي تﺎﻴﺑدا رد عﻮﺿﻮﻣ ﻦﻳا ندﻮﺑ ﺪﻳﺪﺟ و
يرﺎﺠﺗ و ﻲﻔﻴﻛ دﺮﻜﻳور زا ،يزﺎﺳ
شور نﻮﻤﻀﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻲﻨﺘﺒﻣ
ﺮﺑ ﺒﺣﺎﺼﻣ ﺔ ﻪﻤﻴﻧ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﺘﻓﺎﻳرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻲﻣ
دﻮﺷ نﺎﻴﺑ و ﻞﻴﻠﺤﺗ ياﺮﺑ ﻪﻛ
هداد نورد دﻮﺟﻮﻣ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﻪﺑ ﺎﻫ
ﻲﻣ رﺎﻛ دور . هداد ،شور ﻦﻳا نﺎﻣزﺎﺳ ار ﺎﻫ
ﺐﻟﺎﻗ رد و هدﺮﻛ ﻲﻫد
ﻒﻴﺻﻮﺗ تﺎﻴﺋﺰﺟ ﻣ
ﻲ
،ﺪﻨﻛ ﺎﻣا ﻲﻣ ﺪﻧاﻮﺗ و ﻪﺘﻓر ﺮﺗاﺮﻓ ﺰﻴﻧ ﻦﻳا زا ﻪﺒﻨﺟ
ﺎﻫ
ﺮﻴﺴﻔﺗ ار عﻮﺿﻮﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ ي
ﺪﻨﻛ )
،كرﻼﻛ و ناﺮﺑ 2006
.(
ﻌﻣﺎﺟ ﺔ يرﺎﻣآ رد ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا ا ﺮﻔﻧ ود
و ﻲﻤﻠﻋ ﺖﻧوﺎﻌﻣ نﻻﻮﺌﺴﻣ ز
ةزﻮﺣ رد يرﻮﻬﻤﺟ ﺖﺳﺎﻳر يروﺎﻨﻓ لﺎﻘﺘﻧا
و يروﺎﻨﻓ يرﺎﺠﺗ
يزﺎﺳ ﺖﺳا ﻪﻛ زا ﻖﺑاﻮﺳ ﻲﻳاﺮﺟا
و هدﻮﺑ رادرﻮﺧﺮﺑ ﺖﺌﻴﻫ يﺎﻀﻋا زا يداﺪﻌﺗ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
غرﺎﻓ و ﻲﻤﻠﻋ
ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ يﺮﺘﻛد نﻼﻴﺼﺤﺘﻟا
هﺎﮕﺸﻧاد رد ﻲﺘﻟود ناﺮﻬﺗ ﺮﻬﺷ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﻪﻛ ﻪﺑ حﻼﻄﺻا هﺎﮔآ نﺎﮔﺮﺒﺧ ﺪﻧراد مﺎﻧ
. ﻧا بﺎﺨﺘ ﺔﺒﺣﺎﺼﻣ
ﻪﻤﻴﻧ ﻦﻳﺪﺑ ﻪﺘﻓﺎﻳرﺎﺘﺧﺎﺳ ﻪﻛ دﻮﺑ ﻞﻴﻟد
رد شور ﻦﻳا لدﺎﺒﺗ نﺎﻜﻣا ﺮﺑ هوﻼﻋ
ﻲﻣ ،ﺎﻫﺮﻈﻧ ناﻮﺗ
ﺚﺤﺑ
ةرﺎﺑرد عﻮﺿﻮﻣ ار رد ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد فاﺪﻫا ﻪﺑ دﺮﻛ ﺖﻳاﺪﻫ ﺶﻫوﮋﭘ
. زا ﺎﺠﻧآ هﺎﮕﻳﺎﭘ ﻪﻛ داد
ة ياﺮﺑ ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ
ﻦﻴﻴﻌﺗ ﻦﻳا اﺮﺑ ،دﻮﺒﻧ سﺮﺘﺳد رد نﺎﮔﺮﺒﺧ زا هوﺮﮔ ي
ﻛﺮﺗ زا ﻪﻧﻮﻤﻧ بﺎﺨﺘﻧا ﺐﻴ
شور
ﺪﻨﻤﻓﺪﻫ يﺎﻫ
ﺗوﺎﻀﻗ ﻲ شور و ﻲﻓﺮﺑ ﺔﻟﻮﻠﮔ ﺷور ﻪﻛ
ﻲ ﻏ ﺮﻴ ﻟﺎﻤﺘﺣا ﻲ ﺖﺳا
، هدﺎﻔﺘﺳا ﺖﺳا هﺪﺷ .
ا رد ﻦﻳ ﺎﺑ شور
زا رﺎﻛ ،ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ راﺰﺑا زا هدﺎﻔﺘﺳا يداﺮﻓا
ا نﺎﮔﺮﺒﺧ ﻪﻛ ﻦﻳ
هزﻮﺣ ﺪﻧا ﻌﻣ و يﺎﻫرﺎﻴ ار مزﻻ ﺪﻧراد
، زﺎﻏآ
هﺪﺷ و ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ زا ﺲﭘ
، ﺎﻬﻧآ زا ﻲﻣ ﺖﺳاﻮﺧرد دﻮﺷ
ﺎﺳ ﺮﻳ ﺐﺣﺎﺻ داﺮﻓا ا رد ﺮﻈﻧ
ﻦﻳ ﻣز ﻪﻨﻴ ار ﻲﻓﺮﻌﻣ
ﺪﻨﻨﻛ . ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳﺪﺑ ﻪﺑ
ﻪﻛ ﺖﺴﺨﻧ ﺮﻔﻧ ﺪﻨﭼ ﺰﺟ
ﻪﺑ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ترﻮﺻ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻖﻘﺤﻣ ﻂﺳﻮﺗ
يﺎﻫرﺎﻴﻌﻣ
بﺎﺨﺘﻧا ﺮﻈﻧﺪﻣ ﻲﻣ
ﺪﻧﻮﺷ نﺎﮔﺮﺒﺧ ، ﺮﮕﻳد
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ار ﻲﻣ ﻲﻓﺮﻌﻣ نﺎﮔﺪﻧﻮﺷ
ﺶﻫوﮋﭘ رد ﻪﻛ ﺪﻨﻨﻛ ﺮﺿﺎﺣ
ﺎﺑ داﺮﻓا ﻦﻳا داﺪﻌﺗ 14
ﻧﻮﻤﻧ ﻪ ﻞﻴﻤﻜﺗ ﺪﺷ . هداد ﻪﭼﺮﮔا ﺎﻫ
ي ﺮﻔﻧ زا ،ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ زا ﻞﺻﺎﺣ ﻢﻫدزاود
ﺪﻌﺑ ﻪﺑ
راﺮﻜﺗ ي ﻪﺑ و دﻮﺑ ﺮﻈﻧ عﺎﺒﺷا ﻪﺑ حﻼﻄﺻا ي
ﺳر
،ﺪﻴ ﺎﻣا ياﺮﺑ ﻤﻃا نﺎﻨﻴ ﺑ ﺮﺘﺸﻴ ا ﻦﻳ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺮﻔﻧ ﺎﺗ ﺎﻫ
ﭘ ﻪﻣادا ﻢﻫدرﺎﻬﭼ اﺪﻴ
دﺮﻛ .
،نﻮﻤﻀﻣ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ
هدﺮﺘﺴﮔ شور زا يا ﻣﺮﺑرد ار نﻮﻨﻓ و ﺎﻫ
ﻲ دﺮﻴﮔ
؛ شور ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻳا رد
ﺔﻜﺒﺷ ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ ﮓﻨﻴﻟﺮﺘﺳا ﻪﻛ لﺎﺳ رد
2001 داد ﻪﻌﺳﻮﺗ ار نآ
، شور ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ ياﺮﺑ ﻞﻴﻠﺤﺗ نﻮﻤﻀﻣ
ﺪﺷ هداد ﺺﻴﺨﺸﺗ .
ﻪﭽﻧآ ﺔﻜﺒﺷ ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ ﻪﺿﺮﻋ ﻲـﻣ ﺪـﻨﻛ
، ﻪـﺸﻘﻧ يا ﻪﻴﺒـﺷ
ﻪـﺑ ﺎـﻤﻧرﺎﺗ ﺔـﺑﺎﺜﻣ
ﻞـﺻا
نﺎﻣزﺎﺳ هﺪﻨﻫد و شور ﺶﻳﺎﻤﻧ ﺖﺳا . ﺔﻜﺒﺷ
،ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ ﺮﺑ
سﺎﺳا
،ﺺﺨﺸﻣ ﺪﻧور ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ
ﻪﻳﺎﭘ ) ﺎﻫﺪﻛ
تﺎﻜﻧ و يﺪﻴﻠﻛ ﻦﺘﻣ (
، ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ نﺎﻣزﺎﺳ هﺪﻨﻫد ) ﻪﺑ ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ ﺖﺳد
هﺪﻣآ زا ﺐﻴﻛﺮﺗ ﺺﻴﺨﻠﺗ و ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ
ﻪﻳﺎﭘ ( و ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ ﺮﻴﮔاﺮﻓ ) ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ ةﺪﻧﺮﻴﮔﺮﺑرد ﻲﻟﺎﻋ لﻮﺻا
ﻢﻛﺎﺣ ﺮﺑ ﻦﺘﻣ ﻪﺑ ﻞـﻛ ﺔﺑﺎﺜﻣ (
ار مﺎـﻈﻧ ﺪـﻨﻣ
ﻲﻣ
،ﺪﻨﻛ ﺲﭙﺳ ﻦﻳا ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ ﻪﺑ ترﻮﺻ ﻪﺸﻘﻧ يﺎﻫ ﺔﻜﺒﺷ
،ﺎﻤﻧرﺎﺗ ﻢﺳر و ﺔﺘﺴﺟﺮﺑ ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ ﺮﻫ
زا ﻚﻳ
ﻦﻳا ﻪﺳ ﺢﻄﺳ ﺎﺑ هاﺮﻤﻫ ﻂﺑاور نﺎﻴﻣ ﺎﻬﻧآ نﺎﺸﻧ هداد ﻲﻣ
.دﻮﺷ ﻪﻜﺒﺷ ﻦﻳا
ﻦﻴﻣﺎـﻀﻣ يﺎـﻫ ﻪـﺑ
ترﻮـﺻ
ﻲﻜﻴﻓاﺮﮔ و ﺎﻤﻧرﺎﺗ ﻪﻴﺒﺷ نﺎﺸﻧ
هداد ﻲﻣ ﺪﻧﻮﺷ ﺎﺗ رﻮﺼﺗ دﻮﺟو ﻪﻧﻮﮔﺮﻫ ﻪﻠﺴﻠﺳ ﺐﺗاﺮﻣ نﺎﻴﻣ ﺎـﻬﻧآ ﻦﻴـﺑ زا
ﺚﻋﺎﺑ و دوﺮﺑ يروﺎﻨﺷ
ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ دﻮﺷ ﺮﺑ ﺎﺗ ﻲﮕﺘﺴﺑاو و طﺎﺒﺗرا نﺎﻴﻣ ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ﻪﻜﺒﺷ
ﺪﻴﻛﺄﺗ دﻮﺷ ) يﺪﺑﺎﻋ
،هداز ﺦﻴﺷ و ﻲﻬﻴﻘﻓ ،ﻲﻤﻴﻠﺴﺗ ،يﺮﻔﻌﺟ 1390
.(
ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ زا ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ ياﺮﺑ نﻮﻣزآ زﺎﺑ
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﻫ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻲﻳاور ياﺮﺑ و
» دﺮﺒﻫار
هداد ﻲﻳاﺮﮔﺮﺜﻜﺗ
« ﺎﺑ هﺮﻬﺑ ﮔ هدﺎﻔﺘـﺳا ،هﺪـﻳﺪﭘ ﺮﺘﻬﺑ كرد ياﺮﺑ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻊﺑﺎﻨﻣ زا يﺮﻴ ﻪـﻛ ﺖـﺳا هﺪـﺷ
يﺎﻫﺮﻈﻧ 14 يرﺎﺠﺗ ةﺮﺒﺧ نﺎﺳﺎﻨﺷرﺎﻛ و ناﺮﻳﺪﻣ زا ﺮﻔﻧ يﺎﻀﻋا و يزﺎﺳ
ﻫ ﺖﺌﻴ هﺎﮕﺸﻧاد ﻲﻤﻠﻋ ﺎﻫ
ﺮـﺑ
ﺖﺳا هدوﺰﻓا ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳا رﺎﺒﺘﻋا ناﺰﻴﻣ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ ،مﺎﮔ ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ رد ﺎﺑ
ﺖﻳﺎﻋر ﻤﻫ ﺔ ﻲﻗﻼﺧا لﻮﺻا ﺶﻫوﮋـﭘ
ﻲـﻔﻴﻛ يﺎـﻫ ﺖﻳﺎـﺿر و
ﻞـﻣﺎﻛ
ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ نﺎﮔﺪﻧﻮﺷ ، ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﻫ ار دﺮﻛ ﻂﺒﺿ .
ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ اﺪﺘﺑا ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
ﻪﺑ ﻗد رﻮﻃ ﻖﻴ ﻪﺑ هﺪـﻧادﺮﮔﺮﺑ ﻦﺘﻣ
يراﺬﮔﺪﻛ و ﺪﺷ ﻪﺑ
ترﻮﺻ فاﺮﮔارﺎﭘ ﺮﮔارﺎﭘ ﻪﺑ مﺎﺠﻧا فا ﺖﻓﺮﮔ
. يﺪﻴﻠﻛ تﺎﻜﻧ ﺖﺴﺨﻧ ﺔﺒﺣﺎﺼﻣ رد
رد
يرﺎﺠﺗ رد ﺮﺛﺆﻣ ﻞﻣاﻮﻋ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار ﺶﻫوﮋﭘ يزﺎﺳ
ﺎﻫ ي ﺪﻣ ﺖﻳﺮﻳ ﺘﻟود ﻲ ﺎﺳﺎﻨﺷ يراﺬـﮔﺪﻛ زا ﺲـﭘ و ﻲﻳ
ﺖﻓﺎﻳ ﻪﻣادا ﻪﻳﺎﭘ ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ﺢﻄﺳ ﺎﺗ ﻪﻴﻟوا .
ﻪﺑ يﺮﻈﻧ عﺎﺒﺷا و ﻢﻫدرﺎﻬﭼ ﺔﺒﺣﺎﺼﻣ ﺎﺗ ﺪﻧور ﻦﻳا رﺎﻛ
ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ .
ﻪﻠﺣﺮﻣ ﻦﻳا رد ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﻦﺘﻣ زا
ﺎﻫ
، 113 ﺪﻛ ﻪﻴﻟوا ﻣﻮـﻬﻔﻣ ترﺪﻗ ﻪﻛ ﻲ
ﺑ ﺮﺘـﺸﻴ ي ،ﺪﻨﺘـﺷاد
ا جاﺮﺨﺘﺳ ﺪﺷ .
لوﺪﺟ 2 . زا ﻪﻴﻟوا يﺎﻫﺪﻛ يﺎﺼﺣا ﺔﻧﻮﻤﻧ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ
ﺎﻫ
ﻊﺒﻨﻣ ﺪﻛ ﻪﺒﺣﺎﺼﻣ ﺔﻧﻮﻤﻧ داﺪﻌﺗ
ﻊﺟاﺮﻣ ﺪﻛ
ﺪﻛ ﻒﻴﺻﻮﺗ
ﻟوا ﺪﻛ ﻪﻴ
P11 يزﻮﺴﻟد ﺎﺑ ﺪﻳﺎﺑ و
يرادﺎﻓو
، كﺮﺘـﺸﻣ نﺎـﻣرآ
ﻪﺒـﺳﺎﺤﻣ ﺮـﮔ زا كرد ي تﺎﻋﻮـﺿﻮﻣ ﻒـﻠﺘﺨﻣ
ﺪﺷﺎﺑ . 3
T3 ﻪﺑ ﻊﻣﺎﺟ كرد
عﻮﺿﻮﻣ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
ﺑ ﻦﻴ ﻪﺘﺷر يا
P8 نﺎﻣزﺎـﺳ ﺎـﺑ يدﺮـﻓ تﺎﻃﺎﺒﺗرا ﻒـﻠﺘﺨﻣ يﺎـﻫ
نﺎﺸﻧ
ﻲﻳﺎـﻧاﻮﺗ ةﺪـﻨﻫد ﻚـﻳ ﺐـﺴﻛ رد داﺮـﻓا
ﺮﺑ ﺮﺗﺮﺑ ﺖﻳﺰﻣ ﺮﻳﺎﺳ
ﺖﺳا داﺮﻓا . T22 3
داﺮﻓا ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا يراﺮﻗﺮﺑ نﺎﻣزﺎﺳ و ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا
نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ
رد ﻣﺎﻀﻣ ،مود مﺎﮔ ﻦﻴ
ﺎﭘ ﻪﻳ ﻪﻴﻟوا يﺎﻫﺪﻛ زا ﻣ جاﺮﺨﺘﺳا
ﻲ ﺪﻧﻮﺷ ﻪﻛ نﺎﻣﺰﻤﻫ و يﺮﻈﻧ عﺎﺒﺷا ﺎﺑ ﺎـﺑ
ﻌﺗ ﻦﻴﻴ ﺖﻫﺎﺒﺷ توﺎﻔﺗ و ﺎﻫ ﺎﺳﺎﻨﺷ ﻪﺑ ﺎﻫ
ﻲﻳ 26 ﺎﭘ نﻮﻤﻀﻣ ﻪﻳ
ﺮﺠﻨﻣ ﺪﺷ .
رد ﻣﺎﻀﻣ ،مﻮﺳ مﺎﮔ ﻦﻴ
ﺎﭘ ﻪﻳ ﻪﺘﺳد ﺪﻨﺑ ي هﺪﺷ ﻣﺎﻀﻣ و ﻦﻴ نﺎﻣزﺎﺳ
ـﻣ ﺎـﺼﺣا ﺎـﻬﻧآ زا هﺪﻨﻫد ﻲ
دﻮـﺷ .
آ ﻦﻴﺑ يرﺎﻴﺴﺑ ﻪﺑﺎﺸﻣ و يراﺮﻜﺗ يﺎﻫﺪﻛ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺎﻬﻧ
ﻣ هﺪﻫﺎﺸﻣ ﻲ
دﻮﺷ ﻨﻳا ياﺮﺑ ﺮﮕﺸﻫوﮋﭘ و ﺪﻧاﻮﺘﺑ ﻪﻜ
ﺖﻫﺎﺒـﺷ ﻦﻴـﻴﻌﺗ و رﺮﻜﻣ روﺮﻣ زا ﺲﭘ ،ﺪﻨﻛ رﺎﻛ يﺮﺘﻤﻛ يﺎﻫﺪﻛ داﺪﻌﺗ ﺎﺑ
توﺎـﻔﺗ و ﺎـﻫ
ﻣﺎـﻀﻣ ،ﺎـﻫ ﻦﻴ
ﺎﭘ ﻪﻳ ا ي ﺪﻨﺘﺷاد ﻲﻛﺮﺘﺸﻣ ياﻮﺘﺤﻣ ﻪﻛ ار
مﺎﻏدا ﻢﻫ رد ﺮﻛ
د ه ﻣﺎﻀﻣ ﺖﺤﺗ و ﻦﻴ
نﺎﻣزﺎﺳ زا ﻪـﻛ هﺪـﻨﻫد
ﻣﺎﻀﻣ ﻦﻴ ﺎﭘ ﻪﻳ ﻋاﺰﺘﻧا ﻲ ﺮﺗ مﺎﻧ ،ﺪﻧدﻮﺑ راﺬﮔ ي دﺮﻛ .
لوﺪﺟ .3 نﺎﻣزﺎﺳ ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ يﺎﺼﺣا ا هﺪﻨﻫد
ﻪﻳﺎﭘ ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ ز
ﺪﻛ ﻟوا ﺪﻛ
ﻪﻴ ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ
ﻪﻳﺎﭘ ﻦﻴﻣﺎﻀﻣ
نﺎﻣزﺎﺳ هﺪﻨﻫد
1 و يرﺎﻛ ﺔﺑﺮﺠﺗ ﺖﺴﻜﺷ
هدرﻮﺧ يرﺎﺠﺗ ﺶﻧاد ﻪﺑ ﻲﻳﺎﻨﺷآ ، ﻲﺑﺎـﻳرازﺎﺑ ﺶﻧاد ،يزﺎﺳ
ﺖﺌﻴﻫ يﺎﻀﻋا ﻲﻤﻠﻋ ﺔﺟرد و ﺖﻴﻔﻴﻛ ،ﻲﻗﻮﻘﺣ ﺶﻧاد ،هﺮﻛاﺬﻣ و ﻲﻫﺎـﮔآ ،ﻲﻤﻠﻋ
زا ﻲﺼﺼﺨﺗ ﺚﺣﺎﺒﻣ ﻪﺘﺷر
ﺶﻧاد و ﻪﺑﺮﺠﺗ
ﻪﻓﺮﺣ ا ي
،يدﺮـﻓ دﺎـﻤﺘﻋا ،ﺎﻫرﺎﻛنداد مﺎﺠﻧاﻊﻗﻮﻣﻪﺑ ،ﺖﻗاﺪﺻ ،ندﻮﺑ ﺮﻳﺬﭘلﻮﺌﺴﻣ و ﺪﻬﻌﺗ 2
،يراوﺪﻴﻣا ،يرادﺎﻓو ﻲﻗﻼﺧا و رﺎﺘﻓر ﺖﻣﻼﺳ
قﻼﺧا يراﺪﻣ
3 ر ﻚﺴﻳ
ﺖﻣﺎﻬـﺷ ،يوﺎـﻜﺠﻨﻛ ،يﺮﮕﺸﺳﺮﭘ ،ندﻮﺑ روآﻮﻧ و قﻼﺧ ،ندﻮﺑ ﺮﻳﺬﭘ رد
زاﺮﺑا ا هﺪﻳ يﺎﻫ ﻮﻧ ﺖﻴﻗﻼﺧ
4 ،ﺶﻫوﮋﭘ ياﺮﺑ نﺎﻣز ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ ﻪـﻣﺎﻧﺮﺑ
ر و يﺰـﻳ ﺖـﻳﻮﻟوا
ياﺮـﺑ يﺪـﻨﺑ ،ﺶﻫوﮋـﭘ
ﻫ فﺪ راﺬﮔ ،ﻞﻤﻋ لﻼﻘﺘﺳا ،ي آ
هﺪﻨﻳ ،نﺎﻘﻘﺤﻣ ندﻮﺑ ﺮﮕﻧ ﻂﻠﺴﺗ
ﻪﺑ ﻲﺴﻴﻠﮕﻧا ﻪﻴﻟوا ترﺎﻬﻣ
5 ،ﻞﻐـﺷ و رﺎـﻛ زا ﺖﻳﺎﺿر ،ﺖﻓﺮﺸﻴﭘ و ﻲﻳﺎﻓﻮﻜﺷ ﻪﺑ قﻮﺷ ،ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ةﺰﻴﮕﻧا ﻦﺘﺷاد
يرﺎﺠﺗ ﻪﺑ زﺎﻴﻧ سﺎﺴﺣا ،يزﺎﺳ
درﻮﻣ ماﺮﺘﺣا راﺮﻗ ،ﻦﺘﻓﺮﮔ ،ﻞﻤﻋ يدازآ دﺎﻤﺘﻋا ﻪﺑ
ﺲﻔﻧ داﺮﻓا ﻆﻔﺣ
ﻪﺘﺴﻳﺎﺷ ﻲﻧﺎﺴﻧا ﻊﺑﺎﻨﻣ
داﺮﻓا بﺬﺟ قﻼﺧ نﺎﻨﻛرﺎﻛ و نﺎﺼﺼﺨﺘﻣبﺬﺟ ،ﻪﺒﺨﻧ ﻲﻤﻠﻋ ﺖﺌﻴﻫ بﺬﺟ 6
ﻪﺘﺴﻳﺎﺷ
7 ﻞﻳﺎﻤﺗ ،ﺐﺳﺎﻨﻣ ﻲﺷزﻮﻣآ ﺔﻨﻴﺸﻴﭘ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻪﺑ
ﺖﺻﺮﻓ ،ﺮﻤﺘﺴﻣ ﺖﻛﺮﺷ ،ﻲﺗﺎﻌﻟﺎﻄﻣ
رد ﺖﻛﺮﺷ ،ﺶﻳﺎﻤﻫ و رﺎﻨﻴﻤﺳ رد هرود
ﺎﻫ ﻲﺷزﻮﻣآ ي ﺔﻌﺳﻮﺗ
ﻲﮕﺘﺴﻳﺎﺷ
8 ﺎﺑ طﺎﺒﺗرا نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﻫ ، ﻲﻤـﺳرﺮﻴﻏ و ﻲﻤـﺳر ﻂﺑاور ﻦﺘﺷاد نورد
ﻧﺎﻣزﺎـﺳ ،ﻲ كرد
تارﺎﻈﺘﻧا ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ ،ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ نﺪﺷ
زا يﻮﺳ ناﺮـﮕﻳد ) ﺖﻳرﻮﻬـﺸﻣ ( رد ﺖﻳﻮـﻀﻋ ،
ﻪﻜﺒﺷ ﺎﻫ ي ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﻃﺎﺒﺗرا ﺔﻜﺒﺷ
داﺮﻓا ﻲﻠﻣﺎﻌﺗ
9 ﻞﻴﻣ ،ﻲﻫوﺮﮔ رﺎﻛ ﻲﻳﺎﻧاﻮﺗ ﻪﺑ
يراﺮﻗﺮﺑ
ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا ﻂـﺑاور و
تﻼﻣﺎـﻌﺗ ،ﻲـﻫوﺮﮔ
رد نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ ﺖﻛرﺎﺸﻣ ﻤﺼﺗ
ﻢﻴ يﺮﻴﮔ ﺖﻛرﺎﺸﻣ
يﺮﻳﺬﭘ
10 ﺖﺌﻴﻫ و هﺎﮕﺸﻧاد كﺮﺘﺸﻣ نﺎﻣرآ ،هﺎﮕﺸﻧاد ﺖﻳرﻮﻣﺄﻣ و فاﺪﻫا ،ﺎﻫدﺮﺒﻫار ،ﻲﻤﻠﻋ
ﺖﻬﺟ يﺮﻴﮔ يدﺮﺒﻫار هﺎﮕﺸﻧاد رد يﺎﺘﺳار ﻖﻘﺤﺗ يرﺎﺠﺗ
ﺖـﺳﺎﻴﺳ ،يزﺎـﺳ
،ﺎـﻫ
ﻦﻴﻧاﻮﻗ و تارﺮﻘﻣ ﻲﺘﻳﺎﻤﺣ زا يرﺎـﺠﺗ مﺎـﻈﻧ ،
