ﯽﻫﺎﯿﮔ شﻮﻨﻣد ﺪﯿﻟﻮﺗ نﺎﮑﻣا ﯽﺳرﺮﺑ ﻦﯿﺳ
ﯽﻨﺳﺎﮐ ﻪﯾﺎﭘ ﺮﺑ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﺐﯿﺳ و ﺮﯿﺳ ،
ﯽﻨﯿﻣز ﻂﺳﻮﺗ ﯽﺷﺮﺗ
ﺎﺑ يﺮﺘﮐ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ يﺎﻫ
ﻤﻈﻨﻣ ﻪﯿﻤﺳ
1ﯽ رﻮﭘﺮﻔﻌﺟ ﻦﯿﺸﻓا ،
2
*
1 - ﺶﻧاد ﯽﺳﺪﻨﻬﻣ و مﻮﻠﻋ ﺪﺷرا ﯽﺳﺎﻨﺷرﺎﮐ ﻪﺘﺧﻮﻣآ ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ
هﺎﮕﺸﻧاد ، رﺎﺴﻣﺮﮔ ﺪﺣاو ﯽﻣﻼﺳا دازآ
، نﺎﻨﻤﺳ نﺎﺘﺳا دراﺪﻧﺎﺘﺳا سﺎﻨﺷرﺎﮐ .
2 - ﯿﻫ ﯽﻣﻼﺳا دازآ هﺎﮕﺸﻧاد ،ﯽﯾاﺬﻏ ﻊﯾﺎﻨﺻ و مﻮﻠﻋ ﯽﻤﻠﻋ ﺖﺌ ،
رﺎﺴﻣﺮﮔ ﺪﺣاو .
تﺎﻋﻼﻃا ﻪﻟﺎﻘﻣ
ﮑﭼ
ﯿ هﺪ
رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺎﻫ ي ﻪﻟﺎﻘﻣ :
رﺎﺗ ﯾ ﺦ رد ﯾ ﺖﻓﺎ : 11 / 01 / 1400
رﺎﺗ ﯾ ﺦ ﺬﭘ ﯾ شﺮ : 22 / 04 / 1400
تﺎﻤﻠﮐ ﻠﮐ ﯿ ﺪ ي :
،شﻮﻨﻣد
،ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ
،ﺮﯿﺳ
،ﯽﻨﺳﺎﮐ ﻠﯿﺳﺎﺑﻮﺘﮐﻻ سﻮﻠﯿﻓوﺪﯿﺳا سﻮ .
DOI: 10.52547/fsct.18.09.01
لﻮﺌﺴﻣ
تﺎﺒﺗﺎﮑﻣ : [email protected]
داﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﻪﮐ ﻪﺑ رﻮﻃ نﺎﻣﺰﻤﻫ يوﺎﺣ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ هﺪﻧز يﺎﻫ
و تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ يﺮﭘ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﺪﻨﺘﺴﻫ رد حﻼﻄـﺻا
» ﻦﯿﺳ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ « ﯽﻣ ﺪﻨﯾﻮﮔ . يﺮﭘ زا ﯽﮑﯾ ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ
ﯽﻣ ﺎﻫ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ ﻢﻬﻣ ﺮﺗ ﻦﯾ ﻊﺒﻨﻣ جاﺮﺨﺘﺳا ﯽﺘﻌﻨـﺻ
نآ
ﯽﻨﺳﺎﮐ ، هﺪﻏ ﺐﯿﺳ ﯽﻨﯿﻣز ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻣ ﺮﯿﺳ و ﺪﺷﺎﺑ
. فﺪﻫ ﺎﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا ،ﯽﻨﺳﺎﮐ زا ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻫﺪﺻرد ﻦﯿﯿﻌﺗ
ﻦﯿـﺳ ﯽﻫﺎﯿﮔ شﻮﻨﻣد ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺖﻬﺟ ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ و ﺮﯿﺳ ﯽـﮔﮋﯾو ﺎـﺑ ﮏـﯿﺗﻮﯿﺑ
،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿـﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎـﻫ
ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺷ مﺎﺠﻧا بﻮﻠﻄﻣ ﯽﺴﺣ و .
د زا ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﻦﯿﺳ شﻮﻨﻣد ﻪﯿﻬﺗ ﺖﻬﺟ ﯽﻨـﺳﺎﮐ يﺎﻫﺪـﺻر
) 10 و 20
(%
ﯽـﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ ، )
10 و 20 (%
ﺮﯿـﺳ و ) 5 /0 و 1 (%
ﺢﯿـﻘﻠﺗ زا ﺲـﭘ و ﺪـﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘـﺳا يﺮﺘﮐﺎـﺑ
سﻮﻠﯿﻓوﺪﯿﺳا سﻮﻠﯿﺳﺎﺑﻮﺘﮐﻻ )
100 (%
، يﺎﻣد ﺎﺑ بآ ﺎﺑ 55
- 60 تﺪـﻣ ﻪـﺑ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎـﺳ ﻪـﺟرد 10
ﻪـﻘﯿﻗد
ﯽﺑآ جاﺮﺨﺘﺳا
و هﺪﯾدﺮﮔ ﯽﮔﮋﯾو ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫ )
،تروﺪﮐ ،ﺲﮑﯾﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ﺗ ،pH
ﯽـﺘﻧآ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ و تﺎﺒﯿﮐﺮ
ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا ( ﺪﯾدﺮﮔ ﯽﺳرﺮﺑ شﻮﻨﻣد ﯽﺴﺣ و ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ، .
هﺎﯿﺳ هﺮﯾز نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ )
16 /0 مﺮﮔ ( ﻪـﻧﻮﺑﺎﺑ ،
) 3 مﺮﮔ ( ﻦﯿﭼراد ، )
12 /0 مﺮﮔ ( ﻪﻧﺎﯾزار ، ) 2 /0 مﺮﮔ ( عﺎﻨﻌﻧ ، ) 3 مﺮﮔ ( نﺎﯿﺑ ﻦﯾﺮﯿﺷ و )
1 /0 مﺮﮔ ( ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ
ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا شﻮﻨﻣد ﻪﯿﻬﺗ رد هﺪﻨﻨﮐﺮﭘ .
د ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ هدا
ﯽﻓدﺎﺼـﺗ ﻼﻣﺎﮐ حﺮﻃ ﺐﻟﺎﻗ رد ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ
ﺎﺑ ،راﺮﮑﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ راﺰﻓا مﺮﻧ زا هدﺎﻔﺘﺳا
ﻪﺨﺴﻧ SPSS 24 ﻪﻨﻣادﺪﻨﭼ نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ و يا
ﺪﯾدﺮﮔ مﺎﺠﻧا ﻦﮑﻧاد .
ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ و ﺲﮑﯾﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ،ﯽﻨﺳﺎﮐ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ
يﺎـﻫ
ﯽﻟﺎﺣ رد ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و ﺲﮑﯾﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ﺮﯿﺳ و ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ ﻪﮐ
يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺖﺷاد ﺶﻫﺎﮐ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ يﺎﻫ .
ناﺰـﯿﻣ ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ و ﺮﯿﺳ ،ﯽﻨﺳﺎﮐ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
،تروﺪﮐ ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ ﺖﯿﻓﺮﻇ و ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ،pH
. و ﺮﯿـﺳ ،ﯽﻨـﺳﺎﮐ ناﺰﯿﻣ
ﯽﮔﮋﯾو ﺮﺑ ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ ﯽﺴﺣ يﺎﻫ
) ﻮﺑ و ﮓﻧر ،ﻢﻌﻃ (
شﻮﻨﻣد ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺎﻫ .
يوﺎـﺣ رﺎﻤﯿﺗ 20
%
و ﯽﻨﺳﺎﮐ 1 % و ﺮﯿﺳ 20 % ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ياراد ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ دﻮﺑ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ و ﯽﺴﺣ ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﺮﺗﺮﺑ رﺎﻤﯿﺗ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ و ددﺮﮔ
.
ﻪﻠﺠﻣ
مﻮﻠﻋ و ﺎﻨﺻ ﯾ ﻊ اﺬﻏ ﯽﯾ اﯾ ناﺮ
www.fsct.modares.ac.ir:ﻪﻠﺠﻣﺖﯾﺎﺳ
ﻪﻟﺎﻘﻣ ﻤﻠﻋ ﯽ ﺸﻫوﮋﭘ_ ﯽ
1 - ﻪﻣﺪﻘﻣ
هزوﺮﻣا يدﺎﯾز ﺶﯾاﺮﮔ ﻪﺑ
ﯽﯾاﺬﻏ داﻮﻣ فﺮﺼﻣ ﺪﻨﻣدﻮﺳاﺮﻓ
ﯽﻨﻌﯾ1
يﺎﻫاﺬﻏ ياراد شزرا ﯽﯾوراد و ﻪﯾﺬﻐﺗ يا هﮋﯾو هوﻼﻋ ﺮﺑ صاﻮﺧ
ﻪﯾﺬﻐﺗ يا
،ﻪﯾﺎﭘ ﻪﺑ دﻮﺟو هﺪﻣآ ﺖﺳا . زا ﻦﯾﺮـﺘﻤﻬﻣ اﻮـﻣ
د ﯽﯾاﺬـﻏ
ﺪﻨﻣدﻮﺳاﺮﻓ ﯽﻣ
ﺪﻧاﻮﺗ ﻪﺑ يﺎﻫاﺬـﻏ يوﺎـﺣ ﻢﺴـﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ يﺎـﻫ
هرﺎـــﺷا ﮏـــﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ دﺮـــﮐ
1] و 2 . [ ﮏـــﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ ﺎـــﻫ
ﻢﺴﯿﻧﺎﮔراوﺮﮑﯿﻣ يﺎﻫ
هﺪﻧز يا ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻪﮐ ﻆﻔﺣ ﺎﺑ ﺎﯾ دﻮﺒﻬﺑ لدﺎـﻌﺗ
ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ هدور ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﺖﻣﻼﺳ تاﺮﺛا ﯽﺸﺨﺑ
ياﺮﺑ نﺎﺑﺰﯿﻣ دﻮﺧ
ﻪﺑ هاﺮﻤﻫ ﻪﺘﺷاد ﺪﻨﺷﺎﺑ . ﻪﻠﻤﺟ زا تاﺮﺛا ﺖﻣﻼﺳ ﺶﺨﺑ ﯽﻣ ناﻮﺗ ﻪﺑ
صاﻮﺧ ﺪﺿ ﺶﻬﺟ از و ﺪﺿ نﺎﻃﺮﺳ
،از ﮏـﯾﺮﺤﺗ ﻢﺘﺴـﯿﺳ ،ﯽـﻨﻤﯾا
لوﺮﺘﺴﻠﮐ ﺶﻫﺎﮐ
،نﻮﺧ ﺶﻫﺎﮐ مﺪﻋ ﻞﻤﺤﺗ زﻮﺘﮐﻻ ﻢﯿﺴﻠﮐ بﺬﺟ
ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو ﺰﺘﻨﺳ و ﻤﻣ
يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﺷر زا ﺖﻌﻧﺎ اﺰﯾرﺎﻤﯿﺑ يﺎﻫ
، صاﻮـﺧ
ﺪــﺿ ﺖــﻧﻮﻔﻋ و
شزرا ﺶﯾاﺰــﻓا ﻪــﯾﺬﻐﺗ
يا هرﺎــﺷا دﻮــﻤﻧ .
سﻮﻠﯿﺳﺎﺑﻮﺘﮐﻻ مﻮﯾﺮﺘﮐﺎﺑوﺪﯿﻔﯿﺑ و
زا ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ ﻪﻧﻮﮔ يﺎﻫ ﯽﯾﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑ
درﻮﻣ رد هدﺎﻔﺘﺳا تﻻﻮﺼﺤﻣ
ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ ﺪﻨﺘﺴﻫ
3] . [
سﻮﻠﯿﺳﺎﺑﻮﺘﮐﻻ سﻮﻠﯿﻓوﺪﯿـﺳا
ﯽـﺑ ، ﺖـﺒﺜﻣ مﺮـﮔ نوﺪـﺑ ،يزاﻮـﻫ
ﻪﻠﯿﻣ و ﯽﻔﻨﻣ زﻻﺎﺗﺎﮐ ،ﺖﮐﺮﺣ ﻪـﮐ ﺖـﺳا ﻮﯿﺗﺎﺘﻧﺎﻣﺮﻓﻮﻤﻫ ،ﻞﮑﺷ يا
ﻦﯿﺑ نآ ﺪﺷر ﻪﻨﯿﻬﺑ تراﺮﺣ ﻪﺟرد 38
- 35 ﯽﺘﻧﺎـﺳ ﻪﺟرد و داﺮـﮔ
ﻦﯿﺑ ﻪﻨﯿﻬﺑ pH 6/
5 - 5 ﺖـﺳا . ﺮـﺛا ﮏـﯾ ياراد ﻪـﺑ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣﺪـﺿ
،ﮏﯿﺘﮐﻻﺪﯿـﺳا ﯽـﻨﻌﯾ ﯽـﻟآ يﺎﻫﺪﯿﺳا ﻞﯿﮑﺸﺗ ﺖﻠﻋ ،ﮏﯿﺘـﺳاﺪﯿﺳا
ﺪﯿﻟﻮﺗ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ o2
H2
ﯽـﺘﻧآ داﻮﻣ و ﺪـﻨﻧﺎﻣ ﮏـﯿﺗﻮﯿﺑ
،ﻦﯾﺪﯿـﺳﻮﺘﮐﻻ
،ﻦﯿﻠﯿﻓوﺪﯿـــﺳا دراد ﻦﯿـــﺳوﺪﯿﺳا
. ﻪـــﺠﯿﺘﻧ رد سﻮﻠﯿـــﺳﺎﺑﻮﺘﮐﻻ
سﻮﻠﯿﻓوﺪﯿﺳا ﺖﻧﻮﻔﻋ
هدور يﺎﻫ يرﺎﻤﯿﺑ و يا ﯽﻣ ار ﺎﻫ
ﺖﺤﺗ ﺪﻧاﻮﺗ
ﺎﻣرد ﯽﻔﻨﻣ تاﺮﺛا و هدروآرد لﺮﺘﻨﮐ ﯽﺘﻧآ ﺎﺑ ن
ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﯽـﻣ ﺎﻫ ﺪـﻧاﻮﺗ
دﻮﺷ فﺬﺣ 4]
. [
ﻪﺑ ﯽﻣ ﺪﻨﻣدﻮﺳاﺮﻓ يﺎﻫاﺬﻏ ﯽﻠﮐرﻮﻃ
،داﻮﻣ ﻪﺘﺳد ود يوﺎﺣ ﺖﺴﯾﺎﺑ
ﺪﻨـﺷﺎﺑ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯾﺰﯿﻓ ﺮﻈﻧزا لﺎﻌﻓ داﻮﻣ و ﻪﯾﺎﭘ يﺬﻐﻣ داﻮﻣ ﻞﻣﺎﺷ .
ﻪﺑ ﻪﮐ ﺖﺳا ﯽﺋﺰﺟ مود ﻪﺘﺳد
نآ ﻪـﺑ اﺬﻏ ندﺮﮐ ﺪﻨﻣدﻮﺳاﺮﻓ رﻮﻈﻨﻣ
ﯽﻣ هدوﺰﻓا ﯽﻣ و ،دﻮﺷ
زا ﯽﻔﻠﺘﺨﻣ لﺎﮑﺷا ﻪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ ﺖـﺷرد ﻞـﯿﺒﻗ
يﺬـــﻐﻣ ) ﻪﺘﺳﺎﺸـــﻧ ( يﺬـــﻐﻣﺰﯾر ، )
ﻦﯿﻣﺎـــﺘﯾو ﺎـــﻫ ( يﺬـــﻐﻣﺮﯿﻏ ،
) بوﺮــﮑﯿﻣ هﺪــﻧز يﺎــﻫ
( اﺬــﻏ شزرا ﺪــﻗﺎﻓ ﺎــﯾ يروﺮــﺿ ﯽﯾ
) ﺎﻫﺪﯾرﺎﮐﺎﺳﻮﮕﯿﻟا (
ﺪﺷﺎﺑ . ﻪﺑ ﻪﺘﺳد نآ زا داﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﻪﮐ ﻪﺑ رﻮـﻃ
نﺎﻣﺰﻤﻫ يوﺎﺣ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ هﺪﻧز يﺎﻫ
و تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ يﺮـﭘ ﮏـﯿﺗﻮﯿﺑ
ﺪﻨﺘﺴﻫ رد حﻼﻄﺻا
» ﻦﯿﺳ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ « ﯽﻣ ﺪﻨﯾﻮﮔ 5] . [
ﻪﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ناﺰﯿﻣ هﺪﻧز ﯽﻧﺎﻣ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ ﺎﻫ
رد ﻢﺘﺴﯿﺳ يﺎـﻫ
1. Functional food
نورد
2ﺖﺴﯾز و نوﺮﺑ
3ﺖﺴﯾز
، زا تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ يﺮﭘ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ هدﺎﻔﺘﺳا
ﯽﻣ دﻮﺷ 6] . [ زا ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ يﺮﭘ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ يﺎﻫ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﯽـﻣ ناﻮـﺗ ﻪـﺑ
ﺎﻫﺪﯾرﺎﮐﺎﺳﻮﮕﯿﻟا ﻮﺘﮐوﺮﻓ (FOSs4)
هرﺎﺷا دﺮﮐ . ﻦﯾا تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ زا
ﺮﻈﻧ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ ﺎﺘﺑ يد نﺎﺘﮐوﺮﻓ 5
ﻨﺘﺴﻫ ﺪ ﻪﮐ ﻪﭽﻧﺎﻨﭼ ﻪﭼرد يﺮﻤﯿﻠﭘ
ﺎﻬﻧآ 60 - 20
،ﺪﺷﺎﺑ ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا هﺪﯿﻣﺎﻧ ﯽﻣ ﺪﻧﻮـﺷ . رد نﺎـﯿﻣ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ
ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا FOS ﻦﯾﺮﺘﺸﯿﺑ ﺮﺛا ار دراد 7] . [ نﺎﺘﮐوﺮﻓ ﯽﻠﭘ ﻪﻠﻤﺟ زا ﺎﻫ
تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ نﺎـﻫﺎﯿﮔ رد هﺪـﻤﻋ رﻮـﻃ ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﯽﻌﯿﺒﻃ يﺎﻫ
ﮏﺗ هداﻮﻧﺎـﺧ زا ﻪـﭙﻟود ﺎـﯾ ﻪـﭙﻟ و ﻪـﻨﯿﻣاﺮﮔ ،ﻪـﺳﺎﯿﻠﯿﻟ نﻮـﭼ ﯽﯾﺎـﻫ
ﺘﯾزﻮﭙﻣﺎﮐ ﯽﻣ ﺖﻓﺎﯾ ﻪ زﺎـﯿﭘ ﺎﯾ هﺪﻏ ،ﻪﺸﯾر رد ﺖﺳا ﻦﮑﻤﻣ و ﺪﻧﻮﺷ
ﺪﻨﺷﺎﺑ هﺪﺷ هﺮﯿﺧذ هﺎﯿﮔ 9]
و 8 . [ ،دﻮـﺟﻮﻣ تﺎﺷراﺰﮔ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
رد يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﺪـﺷر ناﺰـﯿﻣ ﻪـﮐ ﺪـﺳر ﯽـﻣ ﺮﻈﻧ ﻪﺑ ﻦﯿﻨﭼ ﺺﺨﺸﻣ يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﻪـﻧﻮﮔ ﻪـﺑ ،ﺪﯾرﺎﮐﺎـﺳﻮﮕﯿﻟاﻮﺘﮐوﺮﻓ ﻒـﻠﺘﺨﻣ عاﻮﻧا رﻮﻀﺣ درﻮﻣ ﺖﺳا ﻪﺘﺴﺑاو هدﺎﻔﺘﺳا 10]
. [ ﯽﻧﺎﻫﺎﯿﮔ ،ﻪـﺑﻮﭼرﺎﻣ نﻮـﭽﻤﻫ
ﺳ ﯽـﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ ،ﯽﻨﺳﺎﮐ ﻪﺸﯾر ،ﯽﮕﻧﺮﻓﺮﮕﻨﮐ ،زﺎﯿﭘ ،ﯽﮕﻧﺮﻓ هﺮﺗ ،ﺮﯿ ﺪﻨﺘﺴﻫ نﺎﺘﮐوﺮﻓ ﯽﻠﭘ يوﺎﺣ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﻪﻠﻤﺟ زا هﺮﯿﻏ و ﯽﺷﺮﺗ
11] و[ ﻢﻬﻣ ﻦﯾﺮﺗ ﻊﺒﻨﻣ جاﺮﺨﺘﺳا ﯽﺘﻌﻨـﺻ ﻦﯿﻟﻮـﻨﯾا ﻪﺸـﯾر يﺎـﻫ
هﺪﻏ ،ﯽﻨﺳﺎﮐ ﺐﯿﺳ
ﯽﻨﯿﻣز ﻪﺑ ﺮﯿﺳ و ﯽﺷﺮﺗ رﺎﻤﺷ
ﯽـﻣ دور ﻪـﮐ ﺎـﺑ
ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﻂﯾاﺮﺷ بآ و ﯽﯾاﻮﻫ
،ناﺮﯾا ﺖﺸﮐ ﻣز ﺐﯿﺳ ﯽﻨﯿ ﯽﺷﺮﺗ
رد رﻮﺸﮐ ﺮﺴﯿﻣ و نﺎﮑﻣا جاﺮﺨﺘﺳا ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا يرﺎﺠﺗ و يزﺎـﺳ نآ
دﻮﺟو دراد 12] . [
ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا ياراد ﺪﻧﻮﯿﭘ ﺎﺘﺑ ) 1 - 2 ( هدﻮﺑ و
ًﺎﺒﯾﺮﻘﺗ مﺎﻤﺗ لﻮﮑﻟﻮﻣ يﺎـﻫ
نآ ﻪﺑ يﺎﻫﺪﺣاو ﺰﮐﻮﻠﮔ
ﻢﺘﺧ ﯽﻣ دﻮﺷ . يﺎﻫﺪﺣاو ﻞﯿﮑﺸﺗ
هﺪﻨﻫد
زﻮﺘﮐوﺮﻓ ،نآ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ 13] . [ تاﺮﺛا ﺮﺑ هوﻼﻋ يﺮﭘ
،ﯽﮑﯿﺗﻮـﯿﺑ ﺎـﺑ
ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ لﻮﻃ هﺮﯿﺠﻧز و ﻪـﺟرد نﻮﯿـﺳاﺰﯾﺮﻤﯿﻠﭘ ياراد
صاﻮـﺧ
ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﻨﮑﺗ هﺪﻧزرا
يا ﺪﻨﻧﺎﻣ ﯽﻨﯾﺰﮕﯾﺎﺟ
،ﯽﺑﺮﭼ ماﻮﻗ ،ﯽﮔﺪـﻨﻫد
ﻦﯾﺰﮕﯾﺎﺟ ﺪﻨﻗ و هﺮﯿﻏ رد ﻊﯾﺎﻨﺻ ﯽﯾاﺬﻏ ﺪﻨﺘﺴﻫ 14] . [ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
صاﻮﺧ ﯽﺘﻧآ ﻦﯿﻟﻮـﻨﯾا ﯽﻧاﺪﯿﺴـﮐا رد
تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﯽﻨﯿﻟﺎـﺑ
ﺮـﺑ يور
لﻮﻠﺳ يﺎـﻫ ﺪـﺒﮐ 15] [ لﻮﻠـﺳ و يﺎـﻫ ﻪـﭽﯿﻫﺎﻣ يا هدور 16] [
شراﺰﮔ هﺪﺷ ﺖﺳا .
ﻪﻓﺎﺿا ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا نﺪﺷ ﻪﺑ
ﯽﻧﺪﯿﺷﻮﻧ نآ ار ﻪﺑ ﮏﯾ هدﺎﻣ ﺪﻨﻣدﻮـﺳاﺮﻓ
ﻞﯾﺪﺒﺗ هدﻮﻤﻧ يﺎﻫدﻮﺒﻤﮐ و نآ
ار زا ﺖﻬﺟ هدﺎـﻣ يﺮـﺒﯿﻓ ءﺎـﻘﺗرا
ﯽﻣ ﺪﺸﺨﺑ 17] . [ ،ﯽﻨﺳﺎﮐ هﺎﯿﮔ زا ﯽﻃﻮﻠﺨﻣ ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ درﻮﻣ شﻮﻨﻣد
ﺐﯿﺳ و ﺮﯿﺳ
ﯽﻣ ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز
رد ﯽﺗﺎﺤﯿﺿﻮﺗ رﺎﺼﺘﺧا ﻪﺑ ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ
ﻮﺷ ﯽﻣ هداد ﮏﯾ ﺮﻫ درﻮﻣ د.
ﯽـﻤﻠﻋ مﺎﻧ ﺎﺑ ﯽﻨﺳﺎﮐ .L
intybus Cichorium
زا ﯽﻫﺎـﯿﮔ
2. In vivo 3. In vitro
4. Fructo-oligosaccharides 5. β-D-fructan
هرﺎﺘﺳ ﻞﮔ هداﻮﻧﺎﺧ ﻪـﺑ نآ عﺎﻔﺗرا و هدﻮﺑ ﯽﻔﻠﻋ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﻪﮐ ﺖﺳا 1
ﯽﻣ ﺮﺘﻣ ﮏﯾ ﻪﺑ ﻂﺳﻮﺘﻣ رﻮﻃ ﻞﮔ ،ﺪﺳر
رد و دراد ﻦﺷور ﯽﺑآ يﺎﻫ
ﯽﻣ ﻪﺘﻔﮑﺷ رﻮﯾﺮﻬﺷ ﺎﺗ ﺮﯿﺗ يﺎﻫ هﺎﻣ
دﻮﺷ . هﺎـﯿﮔ ﯽﻠـﺻا تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ
وﻼﻓ ،ﮏﯾرﻮﮑﯿﺷ ﺪﯿﺳا ،ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا ﻞﻣﺎﺷ ﯽﻨﺳﺎﮐ ،ﺎـﻫ ﻞﻨﻓ ﯽﻠﭘ ،ﺪﯿﺋﻮﻧ
زﻮﺘﮐوﺮﻓﻮﮕﯿﻟا و ﺪﯾزﻮﮑﯿﻠﮔ ،ﻦﯿﺘﮑﭘ 18]
. [ ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو يﺎﻫ ،A B1
،
B2
، ،B و K وC ﯽﻧﺪﻌﻣ حﻼﻣا )
ﻢﯿﺴـﻠﮐ - ﺮﻔﺴـﻓ - ﻢﯿـﺳﺎﺘﭘ -
ﻢﯾﺪـﺳ - ﻢﯾﺰـﯿﻨﻣ - ﺲــﻣ و ﺰـﻨﮕﻨﻣ (
ﺪـﺷﺎﺑ ﯽـﻣ )
19 .(
زا ﯽــﮑﯾ
ﯽـﺘﻧآ ﺖﯿـﺻﺎﺧ ﯽﻨـﺳﺎﮐ رﺎﺛآ ﻦﯾﺮﺗزرﺎﺑ و ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ
نآ ﯽﻧاﺪﯿﺴـﮐا
ﯽﻣ ﯽﻣ ﺮﻈﻨﺑ ،ﺪﺷﺎﺑ
ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﯿﺳر ﯽﻠﭘ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ رﻮﻀﺣ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺮﺛا
ﺪﺷﺎﺑ هﺎﯿﮔ ﻦﯾا رد دﺪﻌﺘﻣ ﯽﻠﻨﻓ 20]
و 21 . [
Fig 1 Chemical chair structure of inulin
Table 2Physicochemical proprties of chicory inulin
Chicory inulin
Attributes
White Colour
Neutral Taste
No off flavour
Flavour
None Sweetness(v.sucrose=100)
Moderately
Solubility 100 mg/ml at 25 C
Colourless
Colour
Clear to Hazy
Turbidity
5.84 pH value(10%w/w)
0.2 Ash
ﺮﯿﺳ ﺎﺑ مﺎـﻧ ﯽـﻤﻠﻋ Allium sativum L.
ﻖـﻠﻌﺘﻣ ﻪـﺑ هﺮـﯿﺗ
Alliaceae ﯽﻫﺎﯿﮔ
ﯽﻔﻠﻋ ةداﻮﻧﺎﺧ زا زﺎﯿﭘ
هدﻮﺑ ﻪﮐ زا ﺮﻈﻧ ﺪﯿﻟﻮﺗ
ﯽﻧﺎﻬﺟ رد ﻦﯿﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ يزﺎﯿﭘ ﺲﭘ زا زﺎﯿﭘ ﯽﮐارﻮﺧ ﮥﺒﺗر مود ار ﻪﺑ
صﺎﺼﺘﺧا دﻮﺧ هداد
ﺖـﺳا 22] . [ ياراد ﺮﯿـﺳ داﻮـﻣ
ﯽـﯾوراد
ﺪﻨﻧﺎﻣ يﺮﺛﺆﻣ ﻦﻏور
يﺎﻫ
،راﺮﻓ
،ژﻼﯿﺳﻮﻣ حﻼﻣا
،ﯽﻧﺪﻌﻣ ،ﻦﯿـﺌﯿﻟآ
،ﻦﯿﺴـﯿﻟآ ﻢﯾﺰـﻧآ ،زﺎـﻨﯿﻟآ
،ﻦﯿﻟﻮــﻨﯾا ﻦﯿﻣﺎـﺘﯾو يﺎــﻫ ،A و B C
ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ 23] . [ ﺮﯿﺳ ياراد ﺖﯿﺻﺎﺧ ﯽﺘﻧآ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا هدﻮـﺑ و ﺮـﺑ
يور ﯽﺧﺮﺑ نﺎﻃﺮﺳ ﺎـﻫ ﺮـﺛا ﯽﻧﺎـﻣرد دراد 25] و 24 . [ تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻪﮐ ﺪﻧا هداد نﺎﺸﻧ
،تراﺮﺣ
ًﻻﺎﻤﺘﺣا داﻮﻣ ﺮﺛﺆﻣ ﺎﯾ ﻢﯾﺰﻧآ يﺎﻫ ﺮﺛﺆﻣ
1. Asteraceae
رد ﻮﺗ ﺪﯿﻟ داﻮﻣ هﺮﺛﺆﻣ ار ﻢﮐ هدﺮﮐ ﺖﺳا و رد ﺮﯿﺳ
،هزﺎﺗ ﺖـﺻﺮﻓ
يﺮﺘﺸﯿﺑ ﻪﺑ ﻢﯾﺰﻧآ
،زﺎﻨﯿﻟآ ﺮﺑ يا ﺪـﯿﻟﻮﺗ ﻦﯿﺴـﯿﻟآ هداد هﺪـﺷ ﺖـﺳا .
ﻊﺒﻨﻣ يﺎﻫ هدﺎﻔﺘﺳا ﻒﻠﺘﺨﻣ از
ﻦـﯾا هﺎـﯿﮔ ﯽـﯾوراد ياﺮـﺑ ﺶﻫﺎـﮐ
لوﺮﺘﺴﻠﮐ ﻢﯿﻈﻨﺗ ،نﻮﺧ
،نﻮﺧرﺎﺸﻓ نﺎﻣرد
ﯽﺘﺣارﺎﻧ يﺎﻫ ﯽـﺒﻠﻗ و
ﯽﮔدرﻮﺧﺎﻣﺮﺳ ،ﯽﻗوﺮﻋ و
اﺰﻧﻻﻮﻔﻧآ ﻪﯿﺻﻮﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا 26] . [
ﺐﯿﺳ ﯽﻨﯿﻣز ﯽﺷﺮﺗ ) (Helianthus tuberosus نﺎـﻫﺎﯿﮔ زا
هداﻮﻧﺎﺧ Asteraceae ﺎﯾ
نادﺮﮕﺑﺎﺘﻓآ هدﻮﺑ
و ياراد شزرا ﯽﯾاﺬﻏ
هﻮﻘﻟاﺎﺑ ياﺮﺑ يا ﺴﻧا نﺎ و ماد ﯽﻣ ﺪﺷﺎﺑ . زا ﺶﺨﺑ ﯽﯾاﻮﻫ و ﺰﯿﻧ هﺪﻏ
ﺐﯿﺳ
،ﯽﻨﯿﻣز ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻣ ناﻮﺗ رد ﻪﯾﺬﻐﺗ ماد ﺎﻫ هدﺎﻔﺘﺳا دﻮﻤﻧ 27] . [
ﻦﯿﻣﺎـﺘﯾو يوﺎﺣ مﺎﺧ ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ هﺰـﯾو ﻪـﺑ يدﺎـﯾز يﺎـﻫ
ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو يﺎﻫ A, C و ،B3 ﯽـﻣ ﺮﮕﯾد ﺪـﺷﺎﺑ . ﯽﯾاﺬـﻏ هدﺎـﻣ ﻦـﯾا
،ﺲـﻣ ،ﺮﻔﺴـﻓ ،ﻦﯿـﺳﺎﯿﻧ ،ﻦﯿﻣﺎـﯿﺗ ،ﻦـﻫآ ،ﻢﯿﺳﺎﺘﭘ يوﺎﺣ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﻨﻣ ﮏـﯿﻨﺗﻮﺘﻧﺎﭘ ﺪﯿﺳا و ﮏﯿﻟﻮﻓ ﺪﯿﺳا ،ﻢﯾﺰﯿ )
ﻦﯿﻣﺎـﺘﯾو (B5
ﺖـﺳا .
ﺐﯿﺳ رد دﻮﺟﻮﻣ ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا
ﯽﻣ ﻞﯾﺪﺒﺗ زﻮﺘﮐوﺮﻓ ﻪﺑ ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز دﻮﺷ
دﺎﺑ و ﺦﻔﻧ دﺎﺠﯾا ﺚﻋﺎﺑ سﺎﺴﺣ داﺮﻓا رد ﺪﻧاﻮﺗ ﯽﻣ ﻦﯿﻤﻫ ياﺮﺑ و دﻮﺷ . ﺐﯿﺳ ،ﻪﯾﺬﻐﺗ نﺎﺼﺼﺨﺘﻣ هﺪﯿﻘﻋ ﻪﺑ يژﺮـﻧا ﯽـﺷﺮﺗ ﯽـﻨﯿﻣز
از
ﯽﻧﻮﻔﻋﺪﺿ صاﻮﺧ و هدﻮﺑ دراد ﯽﮔﺪﻨﻨﮐ
28] . ا[ ﻦﯿﻟﻮﻨﯾ ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
ﮏﯾ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﯽﻌﯿﺒﻃ دﻮﺟﻮﻣ ﺐﯿﺳ رد ﯽﻨﯿﻣز ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ ﻪـﺑ
ناﻮﻨﻋ ﮏﯾ هدﺎﻣ ﺮﺛﻮﻣ يﺮﯿﮔﻮـﻠﺟ رد زا
ﺪـﺷر بوﺮـﮑﯿﻣ ﺎـﻫ رد
داﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﻪﺑ رﺎﮐ دور 29] و 30 . [
ﯽﻧﺪﯿﺷﻮﻧ ﻪﯾودا و ﯽﯾوراد نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﻞﺻﺎﺣ يﺎﻫ
تﺎـﺟ شﻮـﻨﻣد
ﯽﻣ هﺪﯿﻣﺎﻧ دﻮﺷ . ﯽﻧﺪﯿﺷﻮﻧ ﯽﻋﻮﻧ شﻮﻨﻣد زا ﯽﺋﺰﺟ نآ رد ﻪﮐ ﺖﺳا
نﺎﻫﺎﯿﮔ ﺮﮕﯾد ياﺰﺟا ﺎﯾ هﻮﯿﻣ ﺖﺳﻮﭘ ،ﻪﻧاد ،ﻪﺸﯾر ،ﻪﻗﺎﺳ ،گﺮﺑ ،ﻞﮔ هزﺎـﺗ ﺎـﯾ ﮏﺸـﺧ ترﻮﺻ ﻪﺑ ،ﺖﺳا بآ رد ﻞﺣ ﻞﺑﺎﻗ ﻪﮐ ﯽﺋوراد ﯽﻣ راﺮﻗ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ دﺮﯿﮔ
31] . [
ﯽﺘﻧآ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ هدﺎﻣ ناﺪﯿﺴﮐا داﻮـﻣ نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴـﮐا ﻊﻧﺎـﻣ ﻪـﮐ ﺖـﺳا
ﯽﻣ ﺮﮕﯾد ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ
دﻮﺷ . ﯽﺘﻧآ ناﺪﯿﺴﮐا لﻮﻠﺳ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ زا ﯽﺧﺮﺑ ﺎﻫ
ر ﯽﺜﻨﺧ ﺎﺑ ا لﺎﮑﯾدار بﺮﺨﻣ تاﺮﺛا ندﺮﮐ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻪﮐ ،دازآ يﺎﻫ
ﯽـﻣ ﺖـﻈﻓﺎﺤﻣ ،ﺖﺳا لﻮﻠﺳ ﻢﺴﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﯽﻌﯿﺒﻃ
ﺪـﻨﯾﺎﻤﻧ 32] . [ ﺎـﺑ
ﺲﻔﻨـﺗ و ﻢﺴـﯿﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﯽـﻃ رد هﺪﻧز تادﻮﺟﻮﻣ نﺪﺑ ﻪﮑﻨﯾا دﻮﺟو ﯽﺘﻧآ ،دﻮﺧ يدﺎﻋ يزاﻮﻫ
ناﺪﯿﺴﮐا ﺎـﺑ ﻪﻠﺑﺎﻘﻣ ﺖﻬﺟ ار ﯽﻌﯿﺒﻃ يﺎﻫ
مﺮﻓ ﯽﻣ ﺪﯿﻟﻮﺗ نﮋﯿﺴﮐا لﺎﻌﻓ يﺎﻫ
ﯽﺧﺮﺑ ﺎﻣا ،ﺪﻨﮐ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ زا ﺮﮕﯾد
ﯽﺘﻧآ ﯽﯾاﺬـﻏ ﻢﯾژر ﻖﯾﺮﻃ زا ﯽﻋﻮﻨﺼﻣ ﺎﯾ ﯽﻌﯿﺒﻃ ﺄﺸﻨﻣ ﺎﺑ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا
ﯽﻣ نﺪﺑ بﺬﺟ ﺪﻧﻮﺷ
33] .[
ﺶﻫوﮋﭘ رد ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ يﺎﻫ لﺎﺳ
2018 ﺎﺑ ﻪﻄﺑار ﯽﻨﻏ يزﺎـﺳ بآ
رﺎﻧا ﺎﺑ ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا جاﺮﺨﺘﺳا هﺪﺷ زا ﺐﯿﺳ ﯽﻨﯿﻣز ﯽﺷﺮﺗ ﻂـﺳﻮﺗ ﮏـﻟ
نارﺎــﮑﻤﻫ و هداز 17]
و[ Gupta (2013) ، ياﻮــﺘﺤﻣ ﯽــﺳرﺮﺑ
ﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﯽـﺘﻧآ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ و ﺎﻫﺪـﯿﺋﻮﻧوﻼﻓ ﻞـﮐ راﺪـﻘﻣ ،ﻞـﮐ ﯽـﻠﻨﻓ ت
ﺴﮐا ﯽﻧاﺪﯿ ) نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ و DPPH
(FRAP يﺎﻫ ﻪﯾودا
فﺮﺼﻣ ﺮﭘ )
ﻪﻧﺎﯾزار ،ﺰﯿﻨﺸﮔ ،هﺎﯿﺳ هﺮﯾز ،هﺮﯾز ،هﺎﯿﺳ ﻞﻔﻠﻓ ،ﻦﯿﭼراد
ﮏﺨﯿﻣ ﻞﮔ و (
ﺪﻨﻫ رﻮﺸﮐ يﺰﭙﺷآ رد ﻂﺳﻮﺗ
34]
، [ ﯽـﺳرﺮﺑ ﺮـﺛا
ﯽﻨـﺳﺎﮐ هرﺎﺼـﻋ ﯽﻧاﺪﯿﺴـﮐا ﯽﺘﻧآ ﻂـﺳﻮﺗ
El-Sayed لﺎـﺳ رد
2015 35] ﻂـــﺳﻮﺗ ﻦﯿـــﻨﭽﻤﻫ و[ Iraporda
نارﺎـــﮑﻤﻫ و
(2019) تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ﺮﯿﺛﺄﺗ
ﺐﯿـﺳ ﻦﯿﻟﻮـﻨﯾا زا ﯽـﻨﻏ يﺎﻫ ﯽـﻨﯿﻣز
ﯽﺷﺮﺗ ﻪﯾﻮـﺳ ﯽﮑﯿﺗﻮـﯿﺑوﺮﭘ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ سﻮﻠﯿـﺳﺎﺑﻮﺘﮐﻻ يﺎـﻫ
36] هﺪــﻣآ ﺖــﺳﺪﺑ ﯽﻬﺟﻮــﺗ ﻞــﺑﺎﻗ ﺞﯾﺎــﺘﻧ و ﻪــﺘﻓﺮﯾﺬﭘ ترﻮــﺻ[
ﺖﺳا . ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ لﺎﺳ رد ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ يﺎﻫ
1397 ﺎـﺑ ﻪﻄﺑار رد
ﺷﻮﻧ يزﺎﺳ ﯽﻨﻏ و ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﻦﯿﺳ ﺖﻟﺎﻣ ﯽﻧﺪﯿ
ﻪﻧﻮﮔ
،سﻮﻠﯿﺳﺎﺑ ﻮﺘﮐﻻ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫ ﯽﮐز و يﺪﻧو باﺮﻬﺳ ﻂﺳﻮﺗ
ﯽـﺘﻧآ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ و ﯽـﻠﻨﻓ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ ناﺰـﯿﻣ ﻪـﮐ يدﺎـﺑآ ﻢﯿـﺣر رﻮﭘ ﺪـﺷ ﯽـﺳرﺮﺑ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا .
داد نﺎﺸـﻧ و ﻪﯾﻮـﺳ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎـﺑ
يﺎـﻫ
،ﺐﺳﺎﻨﻣ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ ﮏـﯿﺗﻮﯿﺑ ﻦﯿـﺳ ﺖﻟﺎﻣ ﯽﻧﺪﯿﺷﻮﻧ
صاﻮـﺧ ﺎـﺑ
ﯿﻤﯿﺷﻮﯿﺑ ﯽﯾﺎ دﺮﮐ ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺐﺳﺎﻨﻣ يا ﻪﯾﺬﻐﺗ و .
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﯾا زا فﺪﻫ و ﺮﯿﺳ ،ﯽﻨﺳﺎﮐ زا ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻫﺪﺻرد ﻦﯿﯿﻌﺗ
ﻂﯾاﺮـﺷ و ﺢﯿـﻘﻠﺗ ﺐـﺳﺎﻨﻣ ناﺰـﯿﻣ ﻦﯿـﯿﻌﺗ و ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ هﺪﻧز يﺮﺘﮐﺎﺑ ﯽﻧﺎﻣ
ﺖـﻬﺟ يرﺎﮔﺪـﻧﺎﻣ نﺎـﻣز ﯽﻃ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ يﺎﻫ
ﻦﯿــﺳ ﯽﻫﺎــﯿﮔ شﻮــﻨﻣد ﺪــﯿﻟﻮﺗ ﯽــﮔﮋﯾو ﺎــﺑ ﮏــﯿﺗﻮﯿﺑ
يﺎــﻫ
ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ ﺣ و
بﻮﻠﻄﻣ ﯽﺴ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ .
2 - شور و داﻮﻣ ﺎﻫ
2 - 1 - ﻪﯿﻟوا داﻮﻣ
،ﯽﻨـﺳﺎﮐ ﻞﯿﺒﻗ زا ﯽﻫﺎﯿﮔ شﻮﻨﻣد ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺖﻬﺟ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ داﻮﻣ و ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ ،عﺎﻨﻌﻧ ،ﻪﻧﻮﺑﺎﺑ ،هﺎﯿﺳ هﺮﯾز ،ﻦﯿﭼراد ،ﻪﻧﺎﯾزار ﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ ﺺﻟﺎﺧ ترﻮﺻ ﻪﺑ رﺎﺴﻣﺮﮔ ﯽﻠﺤﻣ رازﺎﺑ زا ﺮﯿﺳ .
نﻮـﻣزآ
ﺘﺳﺮﻬﺷ دراﺪﻧﺎﺘﺳا هرادا هﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ رد ﺎﻫ هﺎﻣ رد رﺎﺴﻣﺮﮔ نﺎ
يﺎـﻫ
ﺮﯿﺗ و دادﺮﺧ 99
ﺖﻓﺮﯾﺬﭘ ترﻮﺻ .
درﻮﻣ ﯽﻫﺎﮕﺸﯾﺎﻣزآ داﻮﻣ ﻪﯿﻠﮐ
نﻮﻣزآ مﺎﺠﻧا ﺖﻬﺟ زﺎﯿﻧ ﻪﯾﺰﺠﺗ صﻮﻠﺧ ﻪﺟرد ﺎﺑ ،ﺎﻫ
ﺖﮐﺮﺷ زا يا
ﺪــﻧﺪﯾدﺮﮔ يراﺪــﯾﺮﺧ نﺎــﻤﻟآ كﺮــﻣ .
سﻮﻠﯿــﺳﺎﺑ ﻮــﺘﮐﻻ يﺮﺘﮐﺎــﺑ
سﻮﻠﯿﻓوﺪﯿﺳا )
La5
( هﺪﺷ يراﺪﯾﺮﺧ ،كرﺎﻤﻧاد ﻦﺴﻧﺎﻫ ﺖﮐﺮﺷ زا
ﺖﺳا .
2 - 2 - ﺳ ﯽﻧﺪﯿﺷﻮﻧ ﻪﯿﻬﺗ شور ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﻦﯿ
و ﺮﯿﺳ ،ﯽﻨﺳﺎﮐ طﻮﻠﺨﻣ ،ﻖﯿﻘﺤﺗ يﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﺐﯿﺳ
ﯽـﻨﯿﻣز ،ﯽـﺷﺮﺗ
لوﺪﺟ ﻖﺒﻃ 2
ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﯿﻬﺗ .
ﻪﺑ ﺎـﺑ بآ زا شﻮـﻨﻣد ﻪـﯿﻬﺗ رﻮـﻈﻨﻣ يﺎﻣد
55 ﯽﻟا 60 تﺪﻣ ﻪﺑ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد 10
ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻘﯿﻗد
مﺎﺠﻧا ﯽﺑآ جاﺮﺨﺘﺳا ﺎﺗ
ﺪﯾدﺮﮔ . نﺎـﻫﺎﯿﮔ زا ﻪـﮐ ﺖﺳا ﺮﮐذ ﻪﺑ مزﻻ
هﺎﯿﺳ هﺮﯾز )
16 /0 مﺮﮔ ( ﻧﻮﺑﺎﺑ ، ﻪ ) 3 مﺮﮔ ( ﻦﯿﭼراد ، ) 12 /0 مﺮـﮔ ( ،
ﻪﻧﺎﯾزار ) 2/
0 مﺮﮔ ( عﺎﻨﻌﻧ ، ) 3 مﺮﮔ ( نﺎﯿﺑ ﻦﯾﺮﯿﺷ و )
1/
0 مﺮﮔ ( ﻪﺑ
ﺪﺻرد ﻪﮐ يرﻮﻄﺑ ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا شﻮﻨﻣد ﻪﯿﻬﺗ رد هﺪﻨﻨﮐﺮﭘ ناﻮﻨﻋ دﻮـﺑ ﺖـﺑﺎﺛ و ﺮﯿﯿﻐﺗ نوﺪﺑ ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ ﯽﻣﺎﻤﺗ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﯾا .
ناﺰـﯿﻣ
ﺖﺒﺴـﻧ ﻪـﺑ هدﺎﻔﺘﺳا درﻮﻣ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ يﺮﺘﮐﺎﺑ 2/
0 ﻪـﺑ 2 زا مﺮـﮔ
ناﺰﯿﻣ ﻪﺑ ﻪﮐ دﻮﺑ شﻮﻨﻣد ردﻮﭘ 10
ﯽﻣ ﺪﺻرد ﺪﺷﺎﺑ
. يﺮﺘﮐﺎـﺑ داﺪﻌﺗ
ﯽـﻠﯿﻣ ﺮـﻫ رد سﻮﻠﯿﻓوﺪﯿﺳاﻮﺘﮐﻻ شﻮـﻨﻣد ﻪـﯿﻟوا ﺮـﺘﯿﻟ
108 - 1010
ﺖﺳا هدﻮﺑ ﺮﯿﻐﺘﻣ .
ﻪـﻧﻮﻤﻧ ياﺮـﺑ ﺲﻧﺎـﯾراو ﻪـﯾﺮﺠﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ يﺎـﻫ
ﻦﯿﺳ ﯽﻫﺎﯿﮔ شﻮﻨﻣد ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﻣز ورﺎﻤﯿﺗﺮﺛا ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ
ﺎﻌﻓ ناﺰﯿﻣ ﺮﺑ نﺎﻣز ورﺎﻤﯿﺗ ﻞﺑﺎﻔﺘﻣ ﺮﺛا و ﯽـﻨﻌﻣ ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺖـﯿﻟ
راد
ﺪﺷ . Table 2 Treatments of reserch
2 - 3 - نﻮﻣزآ ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ
2 - 3 - 1 - ﻣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ناﺰﯿ ﯽﺘﻧآ
ناﺪﯿﺴﮐا
ﯽـﻠﻨﻓ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ ﻞـﮐ راﺪـﻘﻣ يﺮﯿﮔ هزاﺪﻧا ياﺮﺑ )
ﯽـﺘﻧآ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ
ناﺪﯿﺴﮐا ( ﻦﯿﻟﻮـﻓ شور زا -
ﺪـﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘـﺳا ﻮﺘﻟﺎﮐﻮﯿـﺳ و
ًﺎـﺘﯾﺎﻬﻧ
رد ﺎـــﻫ لﻮـــﻠﺤﻣ بﺬـــﺟ 765
هﺎﮕﺘـــﺳد ﻂـــﺳﻮﺗ ﺮﺘﻣﻮﻧﺎـــﻧ
هزاﺪﻧا ﺮﺘﻣﻮﺗﻮﻓوﺮﺘﮑﭙﺳا
ﺪﯾدﺮﮔ يﺮﯿﮔ .
رد دﻮـﺟﻮﻣ ﻞـﮐ ﻞﻨﻓ راﺪﻘﻣ
ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻟﺎﮔ ﺐﺴﺣﺮﺑ ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺺﻟﺎـﺧ ﯽـﻠﻨﻓ ﺐـﯿﮐﺮﺗ ﮏـﯾ ﻪﮐ
ﯽﻣ ﻦﯿﻟﻮﻓ شور ﻪﺑ نآ دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﯽﻨﺤﻨﻣ يور زا ،ﺪﺷﺎﺑ -
ﻮﺘﻟﺎﮐﻮﯿﺳ
ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ﺪﺷ 37] و 38 .[
2 - 3 - 2 - ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﯽﺘﻧآ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا ﻦﯿﺳ شﻮﻨﻣد
ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﺎـﺑ
شور DPPH دازآ لﺎﮑﯾدار رﺎﻬﻣ ﻖﯾﺮﻃ زا DPPH1
،ﯽﺸـﯾﺎﻣزآ يﺎـﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﺑ
جﻮـﻣ لﻮـﻃ رد رﻮـﻧ بﺬﺟ ناﺰﯿﻣ رد ﺮﯿﯿﻐﺗ 517
ﺮﺘﻣﻮﻧﺎـﻧ درﻮـﻣ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ .
ﺪﺻرد رﺎﻬﻣ لﺎﮑﯾدرا DPPH ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا
1. 1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl
Chicory (%) Garlic
(%) Jerusalem
artichoke (%)
Treatments
20 1
20 T1
20 0.5
20 T2
10 1
20 T3
10 0.5
20 T4
20 1
10 T5
10 1
10 T6
20 0.5
10 T7
10 0.5
10 T8
ﻪﻄﺑار 1 ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ، 39]
و 40 .[
ﻪﻄﺑار 1:
× 100 IC50= [(AB-AS) / AB]
دراﺪﻧﺎﺘﺳا ﺎﯾ ﻪﻧﻮﻤﻧ بﺬﺟ =AS
،ﺪﻫﺎﺷ بﺬﺟ =
AB
IC50
رﺎﻬﻣ ﺐﺟﻮﻣ ﻪﮐ ﺖﺳا ﻢﺴﺟ زا ﯽﺘﻈﻠﻏ ناﺰﯿﻣ 50
ﺪـﺻرد
دﻮﺷ ﯽﻣ دازآ لﺎﮑﯾدار 39]
و 40 .[
2 - 3 - 3 - ﯽﺑﺎﯾزرا تروﺪﮐ
تروﺪﮐ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﺎﻫ ﺎﺑ هﺎﮕﺘﺳد ﺞﻨﺳ تروﺪﮐ )
ﺪﻧﺎﺒﯾوﻻ لﺪـﻣ SN-
10/14W -
نﺎﻤﻟآ ( هزاﺪﻧا ﺪﺷ يﺮﯿﮔ ﻪﮐ
ﺎﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﻪﺑ ﺖﯿﻤﻫا ﻦﯾا
رﻮﺘﮐﺎﻓ رد يﺪﻨﺴﭘرازﺎﺑ لﻮﺼﺤﻣ
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ 41]
.[
2 - 3 - 4 - ناﺰﯿﻣ pH
نﻮﻣزآ ﺖﻬﺟ pH
ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻪﻧﻮﻤﻧ يﺎﻫ ﻒﻠﺘﺨﻣ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا pH
ﺮﺘﻣ لﺎﺘﯿﺠﯾد يﺰﯿﻣور ) ﺖﮐﺮﺷ لﺪﻣ ﺎﻣزآ ﻦﻓ Mtt65
- ناﺮﯾا ( رد
يﺎﻣد 20 داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد مﺎﺠﻧا
ﺪﯾدﺮﮔ 42] .[
2 - 3 - 5 - ﺲﮑﯾﺮﺑ
هزاﺪﻧا يﺮﯿﮔ داﻮﻣ ﺪـﻣﺎﺟ لﻮـﻠﺤﻣ ﻂـﺳﻮﺗ ﺮﺘﻣﻮـﺘﮐاﺮﻓر )
ﺖﮐﺮـﺷ
لﺪﻣ ﻮﮔﺎﺗآ RX-5000
- ﻦﭘاژ ( ﺮﺑ ﺐﺴﺣ ﻪـﺟرد ﺲﮑﯾﺮـﺑ رد
يﺎﻣد 20 ﻪﺟرد مﺎﺠﻧا داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﺪﯾدﺮﮔ
42] .[
2 - 3 - 6 - ﺎﻤﺷ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ يﺮﺘﮐﺎﺑ شر
ﺖﺸﮐ ﻂﯿﺤﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ يﺮﺘﮐﺎﺑ شرﺎﻤﺷ MRS-
رد Agar رد نﺎﻣز يﺎﻫ و مﻮﺳ ﻪﺘﻔﻫ ،مود ﻪﻨﻔﻫ ،لوا ﻪﺘﻔﻫ ،ﺮﻔﺻ
يراﺪﻬﮕﻧ مرﺎﻬﭼ ﻪﺘﻔﻫ )
يﺎﻣد رد 25 داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ ﻪﺟرد (
ﺪﺷ مﺎﺠﻧا .
ﺖـﯿﻠﭘ رﻮﻈﻨﻣ ﻦﯾا ياﺮﺑ
يﺎـﻣد رد ﺎـﻫ ﻪـﻧﻮﻤﻧ يوﺎـﺣ يﺎـﻫ 37
تﺪﻣ ﻪﺑ و داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ 72
ﻋﺎﺳ رﻮﺗﺎﺑﻮﮑﻧا رد ﺖ )
تﺮـﻤﻣ ﺖﮐﺮـﺷ
لﺪﻣ D23498 -
نﺎﻤﻟآ ( ،تﺪـﻣ ﻦـﯾا زا ﺲﭘ و هﺪﺷ هداد راﺮﻗ
ﯽﻨﻠﮐ داﺪﻌﺗ ﺪﻧﺪﺷ شرﺎﻤﺷ ﺎﻫ
43] .[
2 - 3 - 7 - ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا
ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا )
شﺮﯾﺬـﭘ و ﻢـﻌﻃ ، ﮓـﻧر تﺪﺷ ﯽـﻠﮐ
( شﻮـﻨﻣد
ﻦﯿﺳ ﻂﺳﻮﺗ ،هﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ 20
رد هﺪﺷ ﺮﮐذ شور ﻪﺑ بﺎﯾزرا
هرﺎﻤـﺷ ﻪﺑ ناﺮﯾا ﯽﻠﻣ دراﺪﻧﺎﺘﺳا 3442
ﺖـﻓﺮﮔ ترﻮـﺻ .
هوﺮـﮔ
ﺮﺑ ار ﺎﻫ ﻪﻧﻮﻤﻧ ﮏﯿﻧوﺪﻫ يﺪﻨﺑ ﻪﺟرد سﺎﺳا ﺮﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ بﺎﯾزرا ﺎﺗ يزﺎﯿﺘﻣا ﻪﺟرد تﺪﺷ سﺎﺳا 9
ﺪﻧداد راﺮﻗ ﯽﺑﺎﯾزرا درﻮﻣ زﺎﯿﺘﻣا
44] .[
2 - 4 - ﺎﻫ هداد ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ
راﺰـﻓا مﺮـﻧ زا هدﺎﻔﺘـﺳا ﺎﺑ ﻞﯿﻠﺤﺗ و ﻪﯾﺰﺠﺗ ﻪﺨﺴـﻧ SPSS
24 و
نﻮﻣزآ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻦﯿﮕﻧﺎﯿﻣ ﻪﺴﯾﺎﻘﻣ ﻪﻨﻣادﺪﻨﭼ
مﺎـﺠﻧا ﻦـﮑﻧاد يا
ﺪﺷ . مﺮـﻧ زا ﺎﻫرادﻮﻤﻧ ﻢﺳر ياﺮﺑ راﺰـﻓا
Excel 2010 هدﺎﻔﺘـﺳا
ﺪﺷ . تﺎﻔﺻ مﺎﻤﺗ ياﺮﺑ ﺎﻄﺧ ﺢﻄﺳ 05
/0 ﺪﺷ ﻪﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد .
3 - ﺚﺤﺑ و ﺞﯾﺎﺘﻧ
3 - 1 - ناﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و ناﺰﯿﻣ
ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و ناﺰﯿﻣ رد ناﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ
ﻞﮑﺷ 2 نﺎﺸـﻧ هداد
ﺖﺳا هﺪﺷ .
ﮔ ﺺﺨﺸﻣ ﻪﮐ ﺪﯾدﺮ
و ﺮﯿـﺳ ،ﯽﻨـﺳﺎﮐ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻧﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ناﺰﯿﻣ ،ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ .
ﯽﺘﻧآ ﺖﯿﺻﺎﺧ ﯽﻨﺳﺎﮐ رﺎﺛآ ﻦﯾﺮﺗزرﺎﺑ و ﻦﯾﺮﺘﻤﻬﻣ زا ﯽﮑﯾ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا
ﯽﻣ نآ ﻦﯾا رد دﺪﻌﺘﻣ ﯽﻠﻨﻓ ﯽﻠﭘ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ رﻮﻀﺣ ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﻪﮐ ،ﺪﺷﺎﺑ
ﺪﺷﺎﺑ هﺎﯿﮔ 20]
و 21
،[ ﻮـﺑ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ ﺖﯿﺻﺎﺧ ياراد ﺮﯿﺳ هد
نﺎﻃﺮﺳ ﯽﺧﺮﺑ يور ﺮﺑ و دراد ﯽﻧﺎﻣرد ﺮﺛا ﺎﻫ
25] و 24 .[ دﻮـﺟو
يدﺮﮔﻮـﮔ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ و
ﻦﯿﺌﺘﺴـﯿﺳ راد
رد ،ﺮﯿـﺳ ﺚـﻋﺎﺑ فﺬـﺣ
لﺎﻌﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ نﮋﯿﺴﮐا
راد و نژوﺮﺘﯿﻧ راد ﯽﻣ دﻮﺷ . رد ﻪﺠﯿﺘﻧ ﺮﺠﻨﻣ
ﺖﻇﺎﻔﺣ ﻪﺑ ﯽﻟﻮﻠﺳ
رد ﻞﺑﺎﻘﻣ لﺎﮑﯾدار يﺎﻫ دازآ ﯽـﻣ ددﺮـﮔ 45] . [
ﺖﻤﺴﻗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻢﻈﻋا يرﻮﻔﻟﻮـﺳ
زا ﻦﯿﺴـﯿﻟآ و تﺎـﯿﺒﯿﮐﺮﺗ يد
ﻞﯿﯿﻟآ ﺪﯿﻔﻟﻮﺳ يد و
يد ﻞﯿﻟآ يﺮﺗ ﺪﯿﻔﻟﻮﺳ ﻞﯿﮑﺸﺗ هﺪﺷ ﺖﺳا ﻪﮐ
ياراد ﺖﯿﺻﺎﺧ ﯽﺘﻧآ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا و ﺪﺿ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ هدﻮﺑ ﺮﺠﻨﻣ و ﻪﺑ
ﻢﻌﻃ يﺪﻨﺗ رد ﻦﯾا هﺎﯿﮔ ﯽﻣ ددﺮﮔ 46] . [ ﻦﯿﺴـﮑﻟآﻮﺘﯿﻓ هوﻼـﻋ ﻪﺑ 1
ﻪﻠﻤﺟ زا ﺰﯿﻧ ﻪـﮐ ﺖﺳا ﺮﯿﺳ رد راﺪﯾﺎﭘﺎﻧ و يرﻮﻔﻟﻮﺳﺮﯿﻏ ﯽﺗﺎﺒﯿﮐﺮﺗ
ﺎﮔ ﯽﺘﻠﮑــﺳا رﺎﺘﺧﺎــﺳ ياراد تاﺮــﺛا ياراد و هدﻮــﺑ نوﺮــﯿﭘ ﺎــﻣ
ﯽﺘﻧآ ﯽﻣ يرﻮﻣﻮﺗ ﺪﺿ و ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺿ صاﻮﺧ و ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا ﺪـﺷﺎﺑ
47] . [ ﻦﯿﻟﻮــﻨﯾا ﻦﯾرﺎــﻣﻮﮐ ، ،هﺪﺸــﻧ عﺎﺒــﺷا بﺮــﭼ يﺎﻫﺪﯿــﺳا ،ﺎــﻫ
ﻦﭘﺮﺗ ﯽﯾﻮﮐﺰﺳ و ﯽﻠﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ،ﻦﻠﯿﺘﺳا ﯽﻠﭘ تﺎﻘﺘﺸﻣ ﺎﻫ
ﻪﺑ ناﻮﻨﻋ
ﮏﯾ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﯽﻌﯿﺒﻃ دﻮﺟﻮﻣ ﺐﯿﺳ رد ﯽﻨﯿﻣز ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ ﻪـﺑ
ناﻮﻨﻋ ﮏﯾ هدﺎﻣ ﺮﺛﻮﻣ يﺮﯿﮔﻮـﻠﺟ رد زا
ﺪـﺷر بوﺮـﮑﯿﻣ ﺎـﻫ رد
داﻮﻣ ﯽﯾاﺬﻏ ﻪﺑ رﺎﮐ دور 29] و 30 .[ هﺪﺷ ﺮﮐذ ﻞﯾﻻد ﻪﺑ ﺎﻨﺑ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ
ﯽـﺘﻧآ تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ ناﺰـﯿﻣ زا ،شﻮـﻨﻣد رد نﺎـﻫﺎﯿﮔ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ ﺮﮕﻧﺎـﯿﺑ ﻪـﮐ ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ﺮﯾﺎﺳ ﺎﺑ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﮐ ﺪﺷ ﻪﺘﺳﺎﮐ ناﺪﯿﺴﮐا
،ﺪﻧدﻮﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ رد ناﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ دﻮﺟو ﺪﻣآ ﺖﺳد
.
ﻞﻨﻓ ﯽﻣ و ﺪﻧا يدﺮﮑﻠﻤﻋ ﺪﻨﭼ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫ ﻞﻣاﻮﻋ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ
ﯽـﺑ و تاﺰﻠﻓ هﺪﻨﻨﮐ ﯽﻟﺎﮕﻨﭼ ،هﺪﻨﻨﮐﺎﯿﺣا يﺎـﻫ لﺎـﮑﯾدار هﺪـﻨﻨﮐﺮﺛا
ﺪـﻧدﺮﮔ نﻮﯿﺳاﺪﯿﺴـﮐا ﺶﻫﺎـﮐ ﺚـﻋﺎﺑ و ﺪـﻨﻨﮐ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ نﮋﯿﺴﮐا .
ﻢﯾﺰﻧآ ﺪﯿﻟﻮﺗ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻦﯾا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﮏـﯾﺮﺤﺗ ار ﻮﯿﺗاﺪﯿﺴـﮐا يﺎـﻫ
ﯽﻣ ﻫ ﻢﯾﺰﻧآ ﺪﯿﻟﻮﺗ زا ﺎﯾ و ﺪﻨﻨﮐ ﻞﺜﻣ ﻮﯿﺗاﺪﯿﺴﮐا يﺎ
زﺎﻧﮋﯿﺴﮐاﻮﻠﮑﯿﺳ
2
ﯽﻣ يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑ يﺎﻫ ﻢﺘﺴﯿﺳ رد ﺪﻨﻨﮐ
48] . [
1 . Allixin 2 Cyclooxygenase
[]
[]
[]
[]
[] []
[] []
150 160 170 180 190 200 210
amount of antioxidant (%)
Data 204.77 180.61 196.81 177.33 204.31 196.38 180.08 177.04
T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8
Fig 2 Comparison of the average amount of antioxidant compounds in different treatments of synbiotic herbal tea
Means with at least one similar letter are not statistically significant.
Fig 3 Comparison of the average antioxidant capacity in different treatments of synbiotic herbal tea Means with at least one similar letter are not statistically significant.
لﻮﻤﻌﻣ آ ﻦﯾﺮﺗ ﯽﺘﻧ ناﺪﯿﺴﮐا تﺎـﺒﯿﮐﺮﺗ ﻞﻣﺎـﺷ نﺎـﻫﺎﯿﮔ ﯽـﻠﻨﻓ يﺎـﻫ
ﻦﯾرﺎﻣﻮﮐ ،ﺪﯿﺳا ﮏﯿﻣﺎﻨﯿﺳ تﺎﻘﺘﺸﻣ ،ﺪﯿﺋﻮﻧوﻼﻓ
لوﺮﻓﻮﮐﻮﺗ ،ﺎﻫ
و ﺎﻫ
ﺪﻨﺘﺴـﻫ ﯽـﻟآ يﺎﻫﺪﯿﺳا 49]
.[ ﯽـﻠﭘ ﻞـﻨﻓ ﺎـﻫ ) و ﯽـﻠﻨﻓ يﺎﻫﺪﯿـﺳا
ﺎﻫﺪﯿﺋﻮﻧوﻼﻓ (
ﯽﻧاﺪﯿﺴـﮐا ﯽـﺘﻧآ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ ﺎﺑ ﯽﻫﺎﯿﮔ ﯽﻠﺻا تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ
ﺪﻨﺘﺴﻫ 50] و 51 .[ ﻞﮑـﺷ رد هﺪـﺷ ﺮـﮐذ ﺞﯾﺎـﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ 2
،
ﯽـﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ و ﺮﯿﺳ ،ﯽﻨﺳﺎﮐ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ ﯽﺘﻧآ ﺖﯿﻓﺮﻇ ناﺰﯿﻣ ،ﯽﺷﺮﺗ ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا
. ﺐﯿـﺳ ردﻮـﭘ
ﯽﻨﯿﻣز ﯽﻣ ﺪﯾرﺎﮐﺎﺳﻮﮕﯿﻟاﻮﺘﮐوﺮﻓ يﻻﺎﺑ ناﺰﯿﻣ ﺎﺑ ﯽﺷﺮﺗ ﻦﯾا ﻪﮐ ﺪﺷﺎﺑ
ﺪﻨﻫد ﯽﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ار نآ يدﺮﮑﻠﻤﻋ صﺎﺧ ،تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ .
تارﺪـﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ﻞﮐ زا
ﺐﯿـﺳ يﺎـﻫ ﯽـﻨﯿﻣز
دوﺪـﺣ ،ﯽـﺷﺮﺗ 65
- 60
ار نآ ﺪﺻرد )
ﮏﺸﺧ هدﺎﻣ ﺐﺴﺣ ﺮﺑ (
نﺎـﺘﮐوﺮﻓ ﯽﻠﭘ هوﺮـﮔ يﺎـﻫ
ﯽﻣ ﻞﯿﮑﺸﺗ ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا ﺪﻨﻫد
52] .[
3 - 2 - تروﺪﮐ
ﺮـﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ زا هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ )
رد هﺪـﺷ ﺮـﮐذ
ﻞﮑﺷ 4 ( و ﺮﯿـﺳ ،ﯽﻨـﺳﺎﮐ ناﺰـﯿﻣ ﺶﻫﺎـﮐ ﺎﺑ ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ تروﺪﮐ ناﺰﯿﻣ ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ .
ﻪﮐ ﯽﻣ ﺪـﻧاﻮﺗ
ﯽﺷﺎﻧ زا ﺮﺛا ﻠﻏ ﺖﻈ ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا و ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﺪﺿ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺷﺎﺑ نآ .
Fig 4 Comparison of the average amount of turbidity in different treatments of synbiotic herbal tea Means with at least one similar letter are not statistically significant.
ﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻂﯿـﺤﻣ رد هﺪـﺷ دﺎـﺠﯾا تروﺪﮐ و يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﺷر زا ﯽﮐ
ﺖﺸﮐ ﯽﻨﺳﺎﮐ ،ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ يﺎﻫﺪﯾرﺎﮐﺎﺳﻮﮕﯿﻟا يوﺎﺣ يﺎﻫ ﻪﺑ ار نﺎﺘﮐوﺮﻓ ﺖﺳا ردﺎﻗ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﻦﯾا ﻪﮑﻨﯾا ﻞﯿﻟد ﻪﺑ ﺖﺳا ﺮﯿﺳ و دﺎـﺠﯾا ﺐﺒـﺳ و ﺪـﻫد راﺮـﻗ هدﺎﻔﺘـﺳا درﻮـﻣ ﯽـﻨﺑﺮﮐ ﻊﺒﻨﻣ ناﻮﻨﻋ ددﺮﮔ شﻮﻨﻣد رد تروﺪﮐ .
ﻊﺑﺎـﻨﻣ ﺎـﺑ يﺎـﻫ نﺎـﺘﮐوﺮﻓ ﯽﻠﮐرﻮـﻄﺑ
ﺎﯿﮔ يﺎـﻫ ﻪﺧﺎـﺷ داﺪـﻌﺗ ،نﻮﯿـﺳاﺰﯾﺮﻤﯿﻠﭘ ﻪـﺟرد رد ،ﻒﻠﺘﺨﻣ ﯽﻫ
ﯽـﻣ ﺮـﻣا ﻦـﯾا و ﺪﻨﺗوﺎﻔﺘﻣ ﻢﻫ ﺎﺑ صﻮﻠﺧ ﻪﺟرد و هﺮﯿﺠﻧز ﺪـﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ راﺬﮔﺮﯿﺛﺎﺗ ﺎﻬﻧآ ﯽﮑﯿﺗﻮﯿﺑ يﺮﭘ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧﺮﺑ 12]
.[
3 - 3 - pH
ﻞﮑﺷ 5 تاﺮﯿﯿﻐﺗ ﯽـﻃ ﮏـﯿﺗﻮﯿﺑ ﻦﯿﺳ شﻮﻨﻣد رد ار pH
4 ﻪـﺘﻔﻫ
ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ يراﺪﻬﮕﻧ .
ـﯿﻣ ﺶﻫﺎـﮐ ﺎﺑ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ناﺰ
ناﺰـﯿﻣ ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ و ﺮﯿﺳ ،ﯽﻨﺳﺎﮐ ﺖـﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎـﮐ pH
.
ناﺰﯿﻣ دوﺪﺣ ﺮﯿﺳ pH 05
/6 ﺖﺳا 53] و 47 .[
Fig 5 Comparison of mean pH in different treatments of synbiotic herbal tea Means with at least one similar letter are not statistically significant.
3 - 4 - ﺲﮑﯾﺮﺑ
رد ﻞﮑﺷ 6 ﺮﯿﺛﺄﺗ ﺲﮑﯾﺮـﺑ ناﺰـﯿﻣ ﺮﺑ نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻒﻠﺘﺨﻣ يﺎﻫﺪﺻرد
ﺖﺳا هداد نﺎﺸﻧ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﻦﯿﺳ ﯽﻧﺪﯿﺷﻮﻧ .
ﺐﯿـﺳ ناﺰـﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ ناﺰـﯿﻣ ﺶﻫﺎـﮐ ﺎـﺑ و ﺶﻫﺎـﮐ ﺲﮑﯾﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ﺮﯿﺳ و ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز
ناﻮـﺗ ﯽـﻣ ار نآ ﺖـﻠﻋ ﻪﮐ ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﺲﮑﯾﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ،ﯽﻨﺳﺎﮐ ﯾا رد دﻮﺟﻮﻣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ناﺰﯿﻣ ﺖﺴﻧاد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦ
.
T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8
Data 0.1983 0.2367 0.2493 0.1467 0.194 0.221 0.2027 0.215
[] [] []
[]
[] []
[] []
0.1 0.12 0.14 0.16 0.18 0.2 0.22 0.24 0.26
Birx (g/100g)
Fig 6 Comparison of the average amount of Brix in different treatments of synbiotic herbal tea Means with at least one similar letter are not statistically significant.
3 - 5 - ﺗﻮﯿﺑ ﻦﯿﺳ شﻮﻨﻣد رد ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﮏﯿ
يراﺪﻬﮕﻧ ﻪﺘﻔﻫ رﺎﻬﭼ ﯽﻃ
هﺪﻧز ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ
ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ ﯽﻧﺎﻣ
ﻪﻧﻮﻤﻧ رد ﺎﻫ يدراﻮﻣ ﻪﺑ ﯽﯾاﺬﻏ يﺎﻫ
ﺪـــﻨﻧﺎﻣ يﺎـــﻣد ،نﮋﯿﺴـــﮐا ناﺰـــﯿﻣ ،يراﺪـــﻬﮕﻧ يﺎـــﻣد ،pH
ﻪــﻧﺎﺨﻣﺮﮔ رﻮﻀــﺣ ،ﯽﻟﺎــﭽﺨﯾ يراﺪــﻬﮕﻧ نﺎــﻣز و ﺎــﻣد ،يراﺬــﮔ
هﺪــﻧزﺰﯾر ﺖــﺑﺎﻗر يﺎــﻫ دراد ﯽﮕﺘﺴــﺑ هﺪــﻧرادزﺎﺑ و هﺪــﻨﻨﮐ
54] . [
داﻮﻣ نﻮﯿﺳﻻﻮﻣﺮﻓ عﻮﻧ ﻦﯾاﺮﺑﺎﻨﺑ ﯽﻧﺎـﻣ هﺪـﻧز و ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ رد ﯽﯾاﺬﻏ
دراد ﺖـﯿﻤﻫا ﯽﻧﻻﻮـﻃ نﺎـﻣز تﺪﻣ رد ﺎﻫ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ 55]
. [ ﺎـﺑ
رد هﺪﺷ ﺮﮐذ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ لوﺪﺟ
3 ﺎـﺑ ﻪـﮐ ﺪـﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸـﻣ
يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﯽﻨﺳﺎﮐ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ و ﺶﯾاﺰﻓا ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ يﺎﻫ
يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ ﯽـﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ و ﺮﯿﺳ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ يﺎـﻫ
ﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ ﺖ
. ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ﯽﻠﮐ رﻮﻄﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ
ﯽـﻨﻌﻣ رﻮـﻄﺑ مرﺎـﻬﭼ ﻪـﺘﻔﻫ ﺎﺗ لوا زور زا نﺎﻣز ﺖﺷﺬﮔ ﺎﺑ يراد
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ سﻮﻠﯿﻓوﺪﯿﺳا سﻮﻠﯿﺳﺎﺑﻮﺘﮐﻻ .
ياﺮﺑ ﺪﺷر ﻪﺑ ﻂﯿﺤﻣ
يﺬﻐﻣ ﯽﻠﻣﺎﮐ ﻞﻣﺎﺷ يﺎﻫﺪﯿﺳا ﻪﻨﯿﻣآ
،ناواﺮﻓ ﻦﯿﻣﺎﺘﯾو
،ﺎﻫ
يﺎﻫرﻮﺘﮐﺎﻓ ﺪﺷر
تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ و يﺎﻫ
ﻞـﺑﺎﻗ ﺮـﯿﻤﺨﺗ زﺎـﯿﻧ دراد
56] [ يﺮﺘﮐﺎـﺑ زﺎـﯿﻧ درﻮـﻣ يﺬـﻐﻣ داﻮـﻣ ﺮـﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ رد ﻪﮐ
سﻮﻠﯿﻓوﺪﯿﺳا سﻮﻠﯿﺳﺎﺑﻮﺘﮐﻻ دﻮﺑ سﺮﺘﺳد رد و دﻮﺟﻮﻣ
. تﻻﺎﻘﻣ
يدﺪﻌﺘﻣ ﻪﺑ ﺖﯿﺻﺎﺧ لﺎﯾﺮﺘﮐﺎﺑﺪﺿ ،
ﯽﭼرﺎﻗﺪﺿ و
سوﺮﯾوﺪﺿ ﺰﯿﻧ
رد درﻮﻣ هرﺎﺼﻋ ﺮﯿﺳ شراﺰﮔ هﺪﺷ ﺖﺳا 57] . [ رد ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد
ﺶﯾاﺰـﻓا ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ ،ﺮﯿﺳ ناﺰﯿﻣ ﺶﯾاﺰﻓا ﺎﺑ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺎﯾ ﯽﻣ نآ ﺖﻠﻋ ﻪﮐ ﻪﺘﻓ دﻮـﺟﻮﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﺮﯾﺎﺳ دﻮﺟو ﺪﻧاﻮﺗ
ﺪﺷﺎﺑ شﻮﻨﻣد رد .
دﻮـﺟﻮﻣ ﯽـﻌﯿﺒﻃ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﮏﯾ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا ﺐﯿﺳ رد
ﯽﻣ ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز رد ﺮﺛﻮـﻣ هدﺎـﻣ ﮏـﯾ ناﻮـﻨﻋ ﻪـﺑ ﺪـﻧاﻮﺗ
بوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺷر زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ
داﻮﻣ رد ﺎﻫ ﻪﺑ ﯽﯾاﺬﻏ دور رﺎﮐ ﺮﯿﻤﺨﺗ .
ﺮﺠﻨﻣ ﺮﯿﺠﻧز هﺎﺗﻮﮐ يﺎﻫﺪﯿﺳا ﺪﯿﻟﻮﺗ و ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا ﺶﻫﺎﮐ ﻪﺑ
رد و pH
بوﺮﮑﯿﻣ ﺪﺷر زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ ﻪﺠﯿﺘﻧ
ﯽﻣ ﺎﻫ ددﺮﮔ . ﺮـﺛا ﯽﻠﮐ رﻮﻃ ﻪﺑ
ﯽﻠﭘ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣﺪﺿ
ﯽﻣ ﯽﻫﺎﯿﮔ يﺎﻫﺪﯾرﺎﮐﺎﺳ
ﺎـﺑ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﻞﯿﻟﺪﺑ ﺪﻧاﻮﺗ
ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ ﺮـﯿﯿﻐﺗ و ﯽﻤـﺳﻼﭘﻮﺘﯿﺳ ﺎﺸـﻏ ﻪـﯾﺰﺠﺗ و ﯽﯾﺎﺸﻏ يﺎﻫ
رﺎﺑ ﺪـﯿﻟﻮﺗ زا يﺮﯿﮔﻮﻠﺟ و لﻮﻠﺳ نورد داﻮﻣ دﺎﻘﻌﻧا و لﻮﻠﺳ ﯽﻧﻮﯾ
ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ لﻮﻠﺳ رد ﻢﯾﺰﻧآ ﯽﻣ
ﺪﺷﺎﺑ 30] و 29 .[
Table 3 Comparison of mean microbial activity between different treatments Treatments First day
First week 2th week
3th week 4th week
T1 3.4 ×108 fA
3.23 ×107 cA 1.767×107 Aa
2.1 ×106 aA 3.1 ×105 aA
T2 1.1 ×109 fA
1.1 ×108 cB 2.23 ×106 aB
1.23 ×106 aB 1.1 ×104 aB
T3 3.13 ×109 eA
2.1 ×108 cB 7.1 ×106 aB
7.1 ×105 aB 2.03×104 aB
T4 5 ×108 fA
4.8 ×107 cA 1.4 ×107 aA
1.1 ×105 aA 3.1 ×104 aA
T5 3.1 ×1010 aA
3.1 ×109 aB 1.77 ×107 aC
1.1 ×105 aC 1.1 ×104 aC
T6 1.16 ×1010 dA
1.2 ×109 bB 3.6 ×107 aC
7.1 ×105 aC 2.03 ×104 aC
T7 2.1 ×1010 bA
2.1 ×109Bb 1.237 ×107 aC
2.23 ×106 aC 1×104 aC
T8 1.167×1010cA.l0?:”
1.77 ×109 bB 1.77 ×107 aC
3.1 ×106 aC 1.1 ×105 aC
Means with at least one similar lowercase letter in the column based on Duncan test do not differ significantly (P> 0.05)
Means with at least one similar uppercase letter in a row based on Duncan test are not significantly different (P> 0.05).
بﺮﭼ يﺎﻫﺪﯿﺳا ،ﺎﻫﻦﯾرﺎﻣﻮﮐ ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣزﺐﯿﺳ رد ﺮﺛﻮﻣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ﻨﻓ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ،ﻦﻠﯿﺘﺳا ﯽﻠﭘ تﺎﻘﺘﺸﻣ ،هﺪﺸﻧ عﺎﺒﺷا ﯽﯾﻮﮐﺰﺳ و ﯽﻠ
ﻦﭘﺮﺗ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺎﻫ 58]
.[ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺖﻈﻠﻏ ﻞﻗاﺪﺣ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ يﺎﻫ
ﺪﯿﻔﻣ تاﺮﺛا ندﺮﮐ ﻢﻫاﺮﻓ ياﺮﺑ 106
ﺎﯾ مﺮﮔ ﺮﺑ هﺪﻧز لﻮﻠﺳ
ﯽﻠﯿﻣ ﻒﯾﺮﻌﺗ فﺮﺼﻣ ﻪﻈﺤﻟ رد لﻮﺼﺤﻣ ﺮﺘﯿﻟ ﺖﺳا هﺪﺷ
. ﺮﺑ هوﻼﻋ
هﺪﻧز هﺪﻧز ،فﺮﺼﻣ ﻪﻈﺤﻟ ﺎﺗ لﻮﺼﺤﻣ رد ﺎﻫ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ ﯽﻧﺎﻣ ﯽﻧﺎﻣ
نآ ﯿﻧ فﺮﺼﻣ ﻪﻈﺤﻟ رد ﺎﻫ ﯽﻣ ﺖﺨﺳ رﺎﯿﺴﺑ ﺰ
ﺪﺷﺎﺑ 43] رد ﻪﮐ [
شﻮﻨﻣد ﺪﯿﻟﻮﺗ نﺎﮑﻣا زا ﯽﮐﺎﺣ هﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ زاﺪﻌﺑ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ يﺎﻬﯾﺮﺘﮐﺎﺑ يوﺎﺣ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﻦﯿﺳ 4
ﻪﺘﻔﻫ
دﻮﺑ يراﺪﻬﮕﻧ .
ﻢﻫ ،ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ خﺮﻓ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﺎﺘﺳار
لﺎﺳ رد ﺶﻧارﺎﮑﻤﻫ و 1398
دﻮﺑ . نارﺎﮑﻤﻫ و خﺮﻓ )
1398 ( هﺪﻧز
ﻮﺘﮐﻻﯽﻧﺎﻣ سﻮﻠﯿﻓوﺪﯿﺳا سﻮﻠﯿﺳﺎﺑ ﯽﺋزﺎﮐ سﻮﻠﯿﺳﺎﺑﻮﺘﮐﻻ و
رد
ﻪﻣﺎﺧ ﻞﯾﺮﺘﺳا يﺮﯿﻤﺨﺗ و يﺮﯿﻤﺨﺗﺮﯿﻏ ﻦﯿﺳ
يوﺎﺣ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ
ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا ) ،ﺮﻔﺻ 5/
1 و 3 ﯽﻧزو ﺪﺻرد -
ﯽﻧزو ( ﯽﻃ نﺎﻣز يراﺪﻬﮕﻧ
ﺪﻧداد راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ درﻮﻣ ار .
ندوﺰﻓا ﺪﻧدﻮﻤﻧ نﺎﯿﺑ ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا
ﺐﺒﺳ
ﻰﻨﻌﻣ تاﺮﯿﯿﻐﺗ دﺎﺠﯾا ىراد
ناﺰﯿﻣ ﺮﺑ ﺖﯿﻠﺑﺎﻗ ﯽﺘﺴﯾز ﻪﯾﻮﺳ يﺎﻫ
ﺪﺷ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ .
ﺶﯾاﺰﻓا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﺢﻄﺳ
ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا ﺮﺛا ﯽﻨﻌﻣ يراد ﺮﺑ
ﺶﯾاﺰﻓا داﺪﻌﺗ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ ﺖﺷاد ﺎﻫ
. ﺞﯾﺎﺘﻧ نﺎﺸﻧ داد ﻪﮐ ندوﺰﻓا
يﺮﭘ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ ﯽﯾﺎﻫ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا ﯽﻣ ﺪﻧاﻮﺗ ﺶﻘﻧ ﯽﻤﻬﻣ ار رد
ﺶﯾاﺰﻓا
هﺪﻧز ﯽﻧﺎﻣ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ ﺎﻫ
ﻪﻣﺎﺧ رد دﻮﺟﻮﻣ ي ﺎﻔﯾا
ﺪﯾﺎﻤﻧ
59] . [ Peter et al., (2018) ﯿﺛﺄﺗ
ردﻮﭘ طﻼﺘﺧا ﺮ ﯽﻨﺳﺎﮐ
ﺮﺑ
ﯽﮔﮋﯾو ﺖﺳﺎﻣ ﯽﮑﯾژﻮﻟﻮﯿﺑوﺮﮑﯿﻣو ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ
ﻦﯿﺳ ﺪﻤﺠﻨﻣ يوﺎﺣ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ
S. thermoPHillus و
L.
bulgaricus ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﯽﺳرﺮﺑ ار
. ﺎﺑ رﺎﻤﯿﺗ ﻪﺳ ﺎﺑ T3
5/
2 ﺪﺻرد
و ﯽﻨﺳﺎﮐ ردﻮﭘ ﺎﺑ T2
5/
1 و ﯽﻨﺳﺎﮐ ردﻮﭘ ﺪﺻرد ﺎﺑ T1
5/
0
ﺪﻧﺪﺷ ﻪﯿﻬﺗ ﯽﻨﺳﺎﮐ ردﻮﭘ ﺪﺻرد .
ﺐﯿﮐﺮﺗ 5/
2 ﯽﻨﺳﺎﮐ ردﻮﭘ ﺪﺻرد
شرﺎﻤﺷ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ار ﻪﺠﯿﺘﻧ ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ﺪﻤﺠﻨﻣ ﺖﺳﺎﻣ رد يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺖﺷاد هﺪﻧز يﺎﻫ 60]
. [ ﺖﻬﺑﺎﺸﻣ ﺮﺿﺎﺣ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ
ﺖﺷاد . ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ ﻦﯿﻘﻘﺤﻣ ﻦﯾا ﺞﯾﺎﺘﻧ ﺎﺑ ﯽﻬﺑﺎﺸﻣ ﺞﯾﺎﺘﻧ .
Iraporda et al., (2019) تارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ﺮﯿﺛﺄﺗ
زا ﯽﻨﻏ يﺎﻫ
ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا ﺐﯿﺳ ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز وﺮﭘ تﺎﯿﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ
ﻪﯾﻮﺳ ﯽﮑﯿﺗﻮﯿﺑ يﺎﻫ
ﺪﻧدﻮﻤﻧ ﯽﺳرﺮﺑ ار سﻮﻠﯿﺳﺎﺑﻮﺘﮐﻻ .
يﺎﻫ ﻪﻧﻮﮔ ﻪﮐ داد نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ
L. paracasei BGP1 و
L. plantarum
CIDCA8327 ﺐﯿﺳ يﺎﻫ هﺪﻏ زا ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا ﺮﯿﻤﺨﺗ ﻪﺑ ردﺎﻗ
ﯽﻨﯿﻣز
ﺪﻧدﻮﺑ ﯽﺷﺮﺗ .
هرﺎﺼﻋ ﻦﯾا هﻮﻘﻟﺎﺑ دﺮﺑرﺎﮐ زا ﯽﮐﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ
هدﺎﻣ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ ﻦﯿﻟﻮﻨﯾا زا ﯽﻨﻏ ﯽﺗارﺪﯿﻫﻮﺑﺮﮐ ﺳا يا
ﺎﻬﻨﺗ ﻪﻧ ﻪﮐ ﺖ
يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺪﺷر ﯽﻣ دﻮﺒﻬﺑ ار ﺎﻫ
ﺮﺑاﺮﺑ رد ار نآ ﺖﻣوﺎﻘﻣ ﻪﮑﻠﺑ ،ﺪﺸﺨﺑ
ﺪﻨﮐ ﯽﻣ ﺖﯾﻮﻘﺗ ﺰﯿﻧ ﯽﺷراﻮﮔ ﻂﯾاﺮﺷ 36]
.[
3 - 6 - ﯽﺴﺣ ﯽﺑﺎﯾزرا
ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ لوﺪﺟ
4 و ﺮﯿـﺳ ،ﯽﻨـﺳﺎﮐ ناﺰﯿﻣ ﻪﮐ ﺪﯾدﺮﮔ ﺺﺨﺸﻣ
شﻮـﻨﻣد ﻮـﺑ و ﮓـﻧر ،ﻢـﻌﻃ ﺮـﺑ ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ
ﺮﯿﺛﺎـﺗ ﺎـﻫ
ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ . ﻨﯾا ﯽﻌﯿﺒﻃ ﻊﺒﻨﻣ ﮏﯾ ﯽﻨﺳﺎﮐ ﻦﯿﻟﻮ
) ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ يﺮﭘ (
ﺖﺳا
ﯽﻣ نآ ﺦﻠﺗ ﻢﻌﻃ و ﺪﯾﺪﺷ و يﻮﻗ ﮓﻧر ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪﮐ رد ﺪـﻧاﻮﺗ
ﻦﯿﯾﺎﭘ ﺢﻄﺳ
ﺮـﮕﯾد داﻮـﻣ ﻢـﻌﻃ ﺎﺑ يدوﺪﺣ ﺎﺗ ﻪﮐ دﻮﺷ ﺐﯿﮐﺮﺗ ﺮﺗ
هﺪـﻨﻨﮐﺮﭘ ﺮـﮕﯾد ﻦﯿـﻨﭽﻤﻫ و ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ و ﺮﯿﺳ ﺪﻨﻧﺎﻣ ﺎـﻫ
) هﺎﯿـﺳ هﺮـﯾز ،نﺎـﯿﺑ ﻦﯾﺮﯿﺷ ،ﻦﯿﭼراد ،ﻪﻧﺎﯾزار (
ﻞـﺑﺎﻗ شﻮـﻨﻣد رد
ﺖﺳا لدﺎﻌﺗ .
Table 4 Comparison of the average amount of taste, color and odor in different treatments of synbiotic herbal tea
Treatments Taste
Color
Odor
T1 4a±00
4.33 a±0.58 3.33 a±0.58
T2 3.33 a±0.58
4.33 a±0.58 3 a± 00
T3 3 a±1
3.67 a±0.58 3 a± 00
T4 3.33 a±0.58
3.67 a±0.58 3 a± 00
T5 3.33 a±0.58
4 a± 00 3 a± 00
T6 3.33 a±0.58
4 a± 00 3 a± 00
T7 2.76a±0.58
3.67 a±0.58 3 a± 00
T8 4 a± 1
4 a± 00 3 a± 00
Means with at least one similar letter are not statistically significant.
ﯽﻠﮐ يﺮﯿﮔ ﻪﺠﯿﺘﻧ - 4
فﺪﻫ ﺎﺑ ﻖﯿﻘﺤﺗ ﻦﯾا ﯿﯿﻌﺗ
زا ﺐﺳﺎﻨﻣ يﺎﻫﺪﺻرد ﻦ ﺮﯿﺳ ،ﯽﻨﺳﺎﮐ
و
ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ ﻦﯿﺳ ﯽﻫﺎﯿﮔ شﻮﻨﻣد ﺪﯿﻟﻮﺗ ﺖﻬﺟ ﯽﺷﺮﺗ
ﺎـﺑ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑ
ﯽﮔﮋﯾو مﺎـﺠﻧا بﻮـﻠﻄﻣ ﯽﺴﺣ و ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷﻮﮑﯾﺰﯿﻓ يﺎﻫ
ﺪﺷ . توﺎـﻔﺘﻣ يﺎﻫﺪـﺻرد زا ﮏـﯿﺗﻮﯿﺑ ﻦﯿﺳ شﻮﻨﻣد ﻪﯿﻬﺗ ﺖﻬﺟ
ﯽﻨﺳﺎﮐ ) 10 و 20 (%
ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ ، )
10 و 20 (%
ﺮﯿـﺳ و
) 5/
0 و 1 (%
ﺪﯾدﺮﮔ ﻪﯿﻬﺗ يﺎـﻣد ﺎـﺑ بآ ﺎـﺑ و
55 ﯽـﻟا 60 ﻪـﺟرد
تﺪﻣ ﻪﺑ داﺮﮕﯿﺘﻧﺎﺳ 10
ﯽـﺑآ جاﺮﺨﺘـﺳا ﻪﻘﯿﻗد
ﺲﭙـﺳ و هﺪـﯾدﺮﮔ
ﺢﯿﻘﻠﺗ يﺮﺘﮐﺎﺑ سﻮﻠﯿﻓوﺪﯿﺳا سﻮﻠﯿﺳﺎﺑﻮﺘﮐﻻ )
10 (%
مﺎﺠﻧا ﺪﯾدﺮﮔ
ﯽﮔﮋﯾو و ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫ )
،تروﺪﮐ ،ﺲﮑﯾﺮﺑ ناﺰﯿﻣ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ pH
ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و (
درﻮـﻣ شﻮـﻨﻣد ﯽﺴـﺣ و ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ ،
ﺖﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﯽﺳرﺮﺑ .
نﺎﻫﺎﯿﮔ زا ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ هﺎﯿﺳ هﺮﯾز
) 16 /0 مﺮﮔ ( ،
ﻪﻧﻮﺑﺎﺑ ) 3 مﺮﮔ ( ﻦﯿﭼراد ، ) 12 /0 مﺮﮔ ( ﻪﻧﺎﯾزار ، ) 2/
0 مﺮﮔ ( عﺎﻨﻌﻧ ،
) 3 مﺮﮔ ( نﺎﯿﺑ ﻦﯾﺮﯿﺷ و )
1/
0 مﺮﮔ ( ﻪـﯿﻬﺗ رد هﺪـﻨﻨﮐﺮﭘ ناﻮـﻨﻋ ﻪﺑ
ﯽﻣﺎﻤﺗ رد نﺎﻫﺎﯿﮔ ﻦﯾا ﺪﺻرد ﻪﮐ يرﻮﻄﺑ ﺪﯾدﺮﮔ هدﺎﻔﺘﺳا شﻮﻨﻣد
دﻮﺑ ﺖﺑﺎﺛ و ﺮﯿﯿﻐﺗ نوﺪﺑ ﺎﻫرﺎﻤﯿﺗ .
د نﺎﺸﻧ ﺞﯾﺎﺘﻧ ﻪـﮐ دا
ﺶﻫﺎـﮐ ﺎـﺑ
ناﺰﯿﻣ ﯽﻨﺳﺎﮐ يﺮﺘﮐﺎﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و ﺲﮑﯾﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ، ﮏـﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ يﺎـﻫ
ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ ﻪﮐ ﯽﻟﺎﺣ رد ﺖﻓﺎﯾ ﺶﯾاﺰﻓا ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ
و
ﺮﯿﺳ يﺮﺘﮐﺎـﺑ ﺖﯿﻟﺎﻌﻓ و ﺲﮑﯾﺮﺑ ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎـﮐ ﮏـﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ يﺎـﻫ
ﺖﺷاد . ناﺰﯿﻣ ﺶﻫﺎﮐ ﺎﺑ ﻦﯿﻨﭽﻤﻫ ﯽﻨﺳﺎﮐ
ﺮﯿـﺳ ، و ﯽـﻨﯿﻣز ﺐﯿـﺳ
ﯽﺷﺮﺗ ،تروﺪﮐ ناﺰﯿﻣ ﻧآ تﺎﺒﯿﮐﺮﺗ ،pH
ﺖـﯿﻓﺮﻇ و ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘ
ﺖﻓﺎﯾ ﺶﻫﺎﮐ ﯽﻧاﺪﯿﺴﮐا ﯽﺘﻧآ .
ناﺰﯿﻣ ﯽﻨﺳﺎﮐ ﺮﯿﺳ ، ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ و
ﯽﺷﺮﺗ ﯽﮔﮋﯾو ﺮﺑ ﯽﺴﺣ يﺎﻫ
) ﻮﺑ و ﮓﻧر ،ﻢﻌﻃ (
شﻮﻨﻣد ﺮﯿﺛﺎﺗ ﺎﻫ
ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ . ﺎـﺑ ﯽـﺑوﺮﮑﯿﻣ ﺖـﯿﻟﺎﻌﻓ ﺶﻫﺎـﮐ ﺎـﺑ ﻪـﮐ ﺖـﺳا ﺮﮐذ ﻞﺑﺎﻗ نﺎﮑﻣا زا ﯽﮐﺎﺣ ﺞﯾﺎﺘﻧ ،مرﺎﻬﭼ ﻪﺘﻔﻫ ﺎﺗ لوا زور زا نﺎﻣز ﺖﺷﺬﮔ
ﻮﯿﺑ ﻦﯿﺳ شﻮﻨﻣد ﺪﯿﻟﻮﺗ زاﺪـﻌﺑ ﮏﯿﺗﻮﯿﺑوﺮﭘ يﺎﻬﯾﺮﺘﮐﺎﺑ يوﺎﺣ ﮏﯿﺗ
4 دﻮﺑ يراﺪﻬﮕﻧ ﻪﺘﻔﻫ .
يوﺎﺣ رﺎﻤﯿﺗ 20
ﯽﻨﺳﺎﮐ % و 1 ﺮﯿﺳ% و 20
ﯽﺷﺮﺗ ﯽﻨﯿﻣز ﺐﯿﺳ% ﯽﮔﮋﯾو ﻦﯾﺮﺘﻬﺑ ياراد
ﯽﺴﺣ ،ﯽﯾﺎﯿﻤﯿﺷ يﺎﻫ
ددﺮﮔ ﯽﻣ ﯽﻓﺮﻌﻣ ﺮﺗﺮﺑ رﺎﻤﯿﺗ ناﻮﻨﻋ ﻪﺑ و دﻮﺑ ﯽﺑوﺮﮑﯿﻣ و .
5 - ﻊﺑﺎﻨﻣ
[1] Anal, A. K. & Singh, H. 2007. Recent advanced in microencapsulation of probiotic for industrial applications and targeted delivery. Trends in Food Science and Technology, 18, 240-251.
[2] Buriti, F. C. A., Okazaki. T. Y., Alegro, J.
H. A. & Saad, S. M. I. 2007. Effect of a probiotic mixed culture on texture profile and sensory performance of minas fresh cheese in comparison with the traditional products. ArchivosLatinoamericanos De Nutricion, 57, (2), 179-185.
[3] Sheehan,V.M., Ross, P. & Fitzgeraid, G.F.
2007. Assessing The Acid Tolerance And The Technological Robustness of Probiotic Cultures For Fortification In fruit Juices, Innovation Food Science Emery Technol, 8, 279-284.
[4] Yerlikaya, O.O. 2014. Starter Cultures Used in Probiotic Dairy Product Preparation
