١
ﻲﺳرﺮﺑ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ ﺪﺷرونﺪﺷﺰﺒﺳ تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﺑ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻪﺘﻓﺎﻳ لاوزروﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﮓﻧﺮﻠﮔ
) Carthamus tinctorius L. ﻲﻜﺸﺧ و يرﻮﺷ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗﺶﻨﺗ ﺖﺤﺗ(
شوﺎﻴﺳ ﻲﺘﻤﺸﺣ
1
يﺮﺒﻛاسﺎﺒﻌﻣﻼﻏ،*
ﻲﻧﺎﻄﻠﺳسﺎﻴﻟا،2
،3
ﻲﻘﻫدﻲﻨﻴﻣاﺪﻴﺠﻣ ﺰﻴﺧﺮﻴﻣاﻲﺤﺘﻓناﻮﻴﻛو4
5
،1 و2 اﺲﻳدﺮﭘ،تﺎﺗﺎﺒﻧحﻼﺻاوﻲﻋارزمﻮﻠﻋهوﺮﮔ،رﺎﻳدﺎﺘﺳاورﺎﻴﺸﻧاد،ﺖﻋارزيﺮﺘﻛديﻮﺠﺸﻧاد :ﺐﻴﺗﺮﺗﻪﺑ3
،نﺎﺤﻳرﻮﺑ د ﺮﻬﺗهﺎﮕﺸﻧا نا
و4 ﺐﻴﺗﺮﺗﻪﺑ5 رﺎﻴﺸﻧاد : ﺖﻋارزيﺮﺘﻛديﻮﺠﺸﻧادو يزروﺎﺸﻛمﻮﻠﻋهﺪﻜﺸﻧاد،تﺎﺗﺎﺒﻧحﻼﺻاوﺖﻋارزهوﺮﮔ،
ﮕﺸﻧاد، ﻫﺎﺷهﺎ ﺪ
هﺪﻴﻜﭼ
ﻪﺑ ﺪﺷ ﺰﺒﺳ و ﻲﻧز ﻪﻧاﻮﺟ تﺎﻴﺻﻮﺼﺧ ﺮﺑ ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﺑ ﮓﻧﺮﻠﮔ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻪﺘﻓﺎﻳ لاوز روﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﻲﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﺖﺤﺗ ن
ﺗ ﺶﻨ
ﻲﻜﺸﺧو يرﻮﺷ ﻲﺒﻴﻛﺮﺗ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔ رد ﻲﺸﻳﺎﻣزآ،
لﺎﺳ رد ،ناﺮﻬﺗ هﺎﮕﺸﻧادنﺎﺤﻳرﻮﺑا ﺲﻳدﺮﭘﻲﺸﻫوﮋﭘ ﻲﺷزﻮﻣآ يﺎﻫ ا 1396
مﺎﺠﻧ
.ﺖﻓﺮﮔ كﻮﻠﺑحﺮﻃﺐﻟﺎﻗ رد ﻞﻳرﻮﺘﻛﺎﻓ ترﻮﺻﻪﺑ ﺶﻳﺎﻣزآ آ يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ .دﻮﺑ راﺮﻜﺗ رﺎﻬﭼ ﺎﺑ ﻲﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﻛيﺎﻫ
ﻲﺸﻳﺎﻣز ﻋ ترﺎﺒ
) رﺬﺑ ﺖﻴﻔﻴﻛ زا ﺪﻧدﻮﺑ 1
ﺎﻳ لاوز روﺬﺑ- و ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻪﺘﻓ
2
،(ﺪﻳﺪﺟ روﺬﺑ- ﭘ
) رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮ 1
دﺮﺑرﺎﻛ مﺪﻋ - ﭘ
رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮ 2
-
ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ 3
ﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ- ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺎ
1 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0 4
ﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ- ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ
5 / 0 ) ﺶﻨﺗو (رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ 1
ﺪﻫﺎﺷ- 2 ﺶﻨﺗ -
ﻲﻜﺸﺧ 3 ويرﻮﺷﺶﻨﺗ- 4
ﺗ- رديرﻮﺷوﻲﻜﺸﺧنﺎﻣﺰﻤﻫعﻮﻗوﻂﻳاﺮﺷردﻪﻛدادنﺎﺸﻧﺞﻳﺎﺘﻧ .(ﻲﻜﺸﺧويرﻮﺷﺶﻨﺗﺐﻴﻛﺮ
ﺖﻈﻠﻏردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ زاهدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑنﺪﺷﺰﺒﺳ ﺪﺻردﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ،ﻪﺘﻓﺎﻳلاوزروﺬﺑ 1
/ ﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0 ﺪﻣآﺖﺳﺪﺑ رﻻ رد ﺎﻣا.
) ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺖﻈﻠﻏ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ نﺪﺷﺰﺒﺳ ﺖﻋﺮﺳ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ،ﻂﻳاﺮﺷ ﻦﻴﻤﻫ 5
/ ﻣآ ﺖﺳﺪﺑ (رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ 0 ﻲﻠﻛ رﻮﻃ ﻪﺑ .ﺪ
ﻲﻣ ﺶﻨﺗﻪﻛﻲﻧﺎﻣز ردﻪﻛﺖﻓﺮﮔﻪﺠﻴﺘﻧناﻮﺗ زاهدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ،ﺪﻧﻮﺷﻲﻣ دﺎﺠﻳانﺎﻣﺰﻤﻫرﻮﻄﺑ ﻲﻜﺸﺧويرﻮﺷيﺎﻫ
ﻣ شور ﻪﺑنوﺮﻘ
ﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﻪﻓﺮﺻ ﻲﻣ ،ﻲﻬﺟﻮﺗﻞﺑﺎﻗ رﺎﻴﺴﺑ ﺪﺣ ﺎﺗ ،ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﺑرﺬﺑ ﮓ
ﺖﺤﺗ ارروﺬﺑلاوز زاﻲﺷﺎﻧ ﺐﻴﺳآ ناﻮﺗ ا
اﺮﺷ ﻦﻳ ﻦﻴﻜﺴﺗ ،ﻂﻳ
داد . يﺪﻴﻠﻛتﺎﻤﻠﻛ ﻲﻳﺎﻴﻤﻴﺷﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ:
، ﻪﻧاﻮﺟﺖﻋﺮﺳ،رﺬﺑلاوز ﻲﻧز
، ﻚﺸﺧهدﺎﻣ
ﻪﻣﺪﻘﻣ
ﻜﺸﺧ ﻲ رﻮﺷو ي
، ﺮﺘﻤﻬﻣ ﻳ ﻦ ﺤﻣﻞﻣاﻮﻋ ﻴ
ﻄ ﻲ ﮔدﺮﻜﻠﻤﻋﻪﻛﺪﻨﺘﺴﻫ ﻴ
نﺎﻫﺎ ﻋارز ﻲ ﺛﺎﺗﺖﺤﺗار ﻴﺮ
ﺐﺟﻮﻣوهدادراﺮﻗ ﻛ
ﻮﺗﺶﻫﺎ ﻟﻴ تاﺪ
زروﺎﺸﻛ ي نﺎﻬﺟ ﺮﺳﺎﺗﺮﺳرد و هﺪﺷ
لﺎﺜﻣ ﺎﻫ ي ﺴﺑ ﻴ رﺎ ﺑﻮﺧ ﻲ ﺶﻨﺗزا ﺎﻫ ﻲﻳ ﻪﺑﻪﻋرﺰﻣ ردﺖﺳاﻦﻜﻤﻣﻪﻛﺪﻨﺘﺴﻫ نﺎﻣﺰﻤﻫرﻮﻃ
ر خ
ﺪﻨﻫد
Nxele et al., 2017) نﺪﺷﺰﺒﺳ.(
نﺎﻫﺎﻴﮔﺪﻴﻟﻮﺗﻪﻛﺪﻨﺘﺴﻫﻲﻧاﺮﺤﺑﻞﻣاﻮﻋﻪﭽﻫﺎﻴﮔراﺮﻘﺘﺳاورﺬﺑﻊﻳﺮﺳ ز
ﺷردارﻲﻋار ﻂﻳاﺮ
ﻲﻣراﺮﻗﺮﻴﺛﺎﺗﺖﺤﺗﺖﺨﺳ ﺪﻨﻫد
Ibrahim, 2016) (
ﭘﻴ . ﺮ ي ﺮﺨﺗﺐﺟﻮﻣرﺬﺑ ﻳ
ﺐ ﺻﻮﺼﺧوﺎﺸﻏمﺎﻜﺤﺘﺳا ﻴ
تﺎ دﺮﻜﻠﻤﻋ ي رد ﻣﺎﻤﺗ ﻲ
ماﺪﻧا ﻣ لﻮﻠﺳ گﺮﻣﻪﺑ ﺮﺠﻨﻣو هﺪﺷﺎﻫ ﻲ
دﻮﺷ ﻦﻳاﻪﻛ ﺑزاﺎﺑ ﻴ ﻦ ﻗ ﻦﺘﻓر ترﺪ ﺳو رﺬﺑ ﻣﺎﻧهﻮﻗﺲﭙ ﻴﻪ
زرا ﻳﺑﺎ ﻲ ﺷ ﻮﺑ هﺪ ﺳ ﻴ ﺔﻠ ﻧاﻮﺗ ﺎ ﻲﻳ
ندز ﻪﻧاﻮﺟ ﺖﺳا هاﺮﻤﻫ
Kibinza et al., 2011) اﺮﭘ .(
ﻳﻤ ﻴ ﮓﻨ
،رﺬﺑ ﻳ ﻚ ﺗﻴ رﺎﻤ لﺮﺘﻨﻛ ﻞﻣﺎﺷ ﻪﻛ ﺖﺳا ﺖﺷﺎﻛ زا ﻞﺒﻗ ﻫﻴ
ﺳارﺪ ﻴ نﻮ
ﻣهزﺎﺟاﻪﻛﺖﺳاﺎﻫرﺬﺑ ﻲ
ﺪﻫد ﺎﻗوﺎﺗ ﻳ ﻊ ﻟﻮﺑﺎﺘﻣ ﻴ ﻜ ﻲ ﻧزﻪﻧاﻮﺟزاﻞﺒﻗ ﻲ
ﻟﺎﺣردﺪﻫدخر ﻲ
ﮔﺪﻣآﺮﺑزاﻪﻛ ﻲ
رﻳ ﺸ ﻪ ﻪﭼ ﮔﻮﻠﺟ ﻴﺮ ي ﻣ ﻲ ﺪﻨﻛ
Wojtyla et al., 2016) .(
ﻧﻮﺗﻼﻣ ﻴ ﻦ
N) ﺘﺳا- ﻴ ﻞ 5 ﺴﻛﻮﺘﻣ- ﻲ ﺮﺗ ﻳ ﻣﺎﺘﭙ ﻴ ﻦ ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻦﻴﻣآ لوﺪﻨﻳالﻮﻜﻟﻮﻣ ( ﻪﻛﺖﺳا
ﺑﻪ رﻮﻃ هدﺮﺘﺴﮔ ا ي رد ﺖﻈﻠﻏ ﺎﻫ ي ﻒﻠﺘﺨﻣ رد
ﮔﻴ نﺎﻫﺎ و دراد دﻮﺟو ﺑﻪ
ﻪﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ ﻲﺑﺎﻳزرا درﻮﻣ ﺪﺷر ةﺪﻨﻨﻛ ﻚﻳﺮﺤﺗ لﻮﻜﻟﻮﻣ ﺎﻳ ﻲﺘﺴﻳز كﺮﺤﻣ ناﻮﻨﻋ ﺖﺳا
Arnao and )
Hernández-Ruiz, 2014
ﮓﻧﺮﻠﮔ .(
Carthamus tinctorius L.) ﻪﺑ (
ﻪﺑ طﺎﻘﻧ زايرﺎﻴﺴﺑ رد ،هرﻮﻈﻨﻣ ﺪﻨﭼ هﺎﻴﮔ ﻚﻳ ناﻮﻨﻋ هﮋﻳو
ﻲﻣﺪﺷرنﺎﻬﺟﻚﺸﺧﻪﻤﻴﻧوﻚﺸﺧﻖﻃﺎﻨﻣ وﺪﻨﻛ
ﺎﻧاﻮﺗ ﻲﻳ زﻳ دﺎ ي اﺮﺑ ي ﻖﺑﺎﻄﺗ ﺎﺑ اﺮﺷ ﻳ ﻂ ﺤﻣ ﻴ ﻄ ﻲ ﻒﻠﺘﺨﻣ نﺎﺸﻧ هداد ﺖﺳا
Zaoui )
٢
et al., 2016
تﺎﻴﺻﻮﺼﺧﺮﺑ ،ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﺑﻪﺘﻓﺎﻳ لاوزروﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘﺮﻴﺛﺎﺗ ﻲﺳرﺮﺑ،ﻖﻴﻘﺤﺗ ﻦﻳازافﺪﻫ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ .(
نﺪﺷﺰﺒﺳ و
ﻪﭽﻫﺎﻴﮔﺪﺷر .دﻮﺑﻲﻜﺸﺧويرﻮﺷﻲﺒﻴﻛﺮﺗﺶﻨﺗﻂﻳاﺮﺷﺖﺤﺗﮓﻧﺮﻠﮔ
شوروداﻮﻣ ﺎﻫ
ﻪﺑ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ،ﻲﻜﺸﺧ و يرﻮﺷ ﻂﻳاﺮﺷ رد وﻪﻧﺎﺨﻠﮔ ردﮓﻧﺮﻠﮔ نﺪﺷ ﺰﺒﺳ و ﻲﻧزﻪﻧاﻮﺟتﺎﻴﺻﻮﺼﺧ ﻲﺳرﺮﺑ رﻮﻈﻨﻣ ﻪﺑ
ﺻ ترﻮ
ﺑاﺲﻳدﺮﭘ ﻲﺸﻫوﮋﭘﻲﺷزﻮﻣآيﺎﻫ ﻪﻧﺎﺨﻠﮔردراﺮﻜﺗ رﺎﻬﭼ ﺎﺑﻲﻓدﺎﺼﺗ ﻞﻣﺎﻛيﺎﻫكﻮﻠﺑحﺮﻃﺐﻟﺎﻗ ردﻞﻳرﻮﺘﻛﺎﻓ نﺎﺤﻳرﻮ
هﺎﮕﺸﻧاد
لﺎﺳ رد ،ناﺮﻬﺗ 1396
) رﺬﺑ ﺖﻴﻔﻴﻛ زا ﺪﻧدﻮﺑ ترﺎﺒﻋ ﻲﺸﻳﺎﻣزآ يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ .ﺖﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا 1
ﺎﻳ لاوز روﺬﺑ- و ﻲﻌﻴﺒﻃ ﻪﺘﻓ
2 روﺬﺑ-
) رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ،(ﺪﻳﺪﺟ 1
ﺮﺑرﺎﻛ مﺪﻋ - د
رﺬﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ
، 2 ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ-
، 3 ﺎﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ - ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ
1 / ﻲﻠﻴﻣ 0 رﻻﻮﻣ و 4 -
ﺎﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ
5 / ﻲﻠﻴﻣ 0 رﻻﻮﻣ ) ﺶﻨﺗ و ( 1
ﺷ- (يرﻮﺷ نوﺪﺑ و ﻲﻋارز ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺪﺣ رد يرﺎﻴﺑآ) ﺪﻫﺎ
، 2 ﻲﻜﺸﺧ ﺶﻨﺗ -
ﺎﺗيرﺎﻴﺑآ) 65
% (ﻲﻋارزﺖﻴﻓﺮﻇ
، 3 ﺗ- ) يرﻮﺷﺶﻨ 12
(ﺮﺘﻣﺮﺑﺲﻨﻤﻳزﻲﺳد و
4 ﺷﺶﻨﺗﺐﻴﻛﺮﺗ - ﺎﺑ يﺎﻬﻧاﺪﻠﮔ .(ﻲﻜﺸﺧويرﻮ
عﺎﻔﺗراوﺮﻄﻗ ﻪﻋرﺰﻣكﺎﺧ،ﺎﻬﻧاﺪﻠﮔردهدﺎﻔﺘﺳادرﻮﻣكﺎﺧ .ﺪﺷهدﺎﻔﺘﺳارﻮﻈﻨﻣﻦﻳاياﺮﺑﺮﺘﻣﻲﺘﻧﺎﺳ15
ﺑ يارادﻪﻛدﻮ ﻣﻮﻟﺖﻓﺎﺑ
،ﻲ
ﻲﻜﻳﺮﺘﻜﻟا ﺖﻳاﺪﻫ 74
/ عﺎﺒﺷاﺪﺻرد ،6 ﻪﺘﻳﺪﻴﺳا و 23
75 / ﻋا ﺖﺷﺎﻛ ياﺪﺘﺑا زا يرﻮﺷ و ﻲﻜﺸﺧ يﺎﻫ ﺶﻨﺗ .دﻮﺑ 7 ﺪﻧﺪﺷ لﺎﻤ
.
ﺮﺑ اركﺎﺧ ﺖﺑﻮﻃر ياﻮﺘﺤﻣ راﺪﻘﻣ شور ﻦﻳا .ﺪﺷ ﻦﻴﻴﻌﺗ كﺎﺧ ﺖﺑﻮﻃر يزﺎﺳدازآ ﻲﻨﺤﻨﻣ سﺎﺳاﺮﺑ كﺎﺧ بآ ياﻮﺘﺤﻣ سﺎﺳا
ﻲﻣ ﻦﻴﻴﻌﺗ ،كﺎﺧ ﺖﻓﺎﺑ داﺪﻌﺗ .ﺪﻨﻛ
ﺖﻋﺮﺳ و ﺪﺻرد ﻪﺒﺳﺎﺤﻣ ياﺮﺑ .ﺪﺷ ﺖﺸﻛ ﺎﻬﻧاﺪﻠﮔ رد رﺬﺑ دﺪﻋ 25 نﺪﺷ ﺰﺒﺳ
ا ﻪﻣﺎﻧﺮﺑ ز
Germin V2.0
ﻔﺘﺳا ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ ،ﺖﺸﻛ زاﺲﭘ هﺎﻤﻜﻳ .ﺪﺷهدﺎ رﻮﻣﺎﻬﻧآ ﻚﺸﺧنزو و ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ لﻮﻃ و ﺪﻧﺪﺷ ﺖﺷادﺮﺑ ﺎﻫ
زاﺪﻧا د ه
.ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ يﺮﻴﮔ ياﺮﺑ
تﺎﺒﺳﺎﺤﻣ
،يرﺎﻣآ مﺮﻧ راﺰﻓا
RStudio
ﻪﺨﺴﻧ
1.1.453
ﺮﺑ يور ﺖﻠﭘ مﺮﻓ ﻪﺨﺴﻧ R
و 3.5
ﻪﺘﺴﺑ
agricolae
دﻮﺟﻮﻣ رد ﻦﻳا مﺮﻧ
،راﺰﻓا درﻮﻣ هدﺎﻔﺘﺳا راﺮﻗ ﺖﻓﺮﮔ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ . ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ﺎﻫ ﺎﺑ هدﺎﻔﺘﺳا زا شور مﺎﺠﻧاLSD
ﺖﻓﺮﮔ ﺲﭘ . زا
ﻲﻨﻌﻣ راد نﺪﺷ تاﺮﺛا
،ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ ياﺮﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ تاﺮﺛا
،ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ شﺮﺑ ﻲﻫد تاﺮﺛا ﻞﺑﺎﻘﺘﻣ
eraction)
slicing int
ﺎﺑ ( هدﺎﻔﺘﺳا زا
رﻮﺘﺳد
() subset
راﺰﻓامﺮﻧرد مﺎﺠﻧاR
ﺖﻓﺮﮔ
.
ﺘﻧ ﺞﻳﺎ :ﺚﺤﺑو
ﺪﺻردﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ،ﺪﻫﺎﺷروﺬﺑرد ﻲﻜﺸﺧﻂﻳاﺮﺷ رد نﺪﺷ ﺰﺒﺳ
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘﺎﺑ ﺖﻈﻠﻏرد
1 / ﻲﻠﻴﻣ0 ﻣ رد ﻪﻛدﻮﺑ رﻻﻮ
ارﻲﻧزﻪﻧاﻮﺟﺪﺻرد ،ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘمﺪﻋ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ 73
.داد ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﺻرد ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﻪﺘﻓﺎﻳ لاوزروﺬﺑرد ﺰﻴﻧ
ﺑ ﻪﻧاﻮﺟ راﺪﻘﻣﻦﻳﺮﺘﺸﻴ
ﺖﻈﻠﻏ ردﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﻪﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣﻲﻧز 1
/ ﻲﻧز ﻪﻧاﻮﺟﺪﺻرد ،ﺪﻫﺎﺷﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ردﻪﻛ دﻮﺑ رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0 ار
د 154 داد ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﺻر
لوﺪﺟ) 1 ( ﺪﺻرد ﺮﻴﮕﻤﺸﭼﺶﻫﺎﻛﺐﺟﻮﻣيرﻮﺷ ﺶﻨﺗ. نﺪﺷﺰﺒﺳ
روﺬﺑردﻪﻜﻳرﻮﻃ ﻪﺑ .ﺪﺷرﺬﺑ ﺖﻴﻔﻴﻛ عﻮﻧود ﺮﻫ رد
،ﺪﻫﺎﺷ
ﺖﻈﻠﻏردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘﻪﺑﻖﻠﻌﺘﻣراﺪﻘﻣﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ 5
/ رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0 ﺎﻣا .دﻮﺑ
ﻓﺎﻳلاوزروﺬﺑرد ﺪﺻردﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ،ﻪﺘ
نﺪﺷﺰﺒﺳ
ﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘﻂﺳﻮﺗ ﺖﻈﻠﻏردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ
1 / ﺎﺑرﻻﻮﻣ ﻲﻠﻴﻣ0 ﺪﺻرد50
نﺪﺷﺰﺒﺳ ﻔﺗ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘمﺪﻋﺎﺑﻪﻛدﻮﺑ
.ﺖﺷادﻲﺸﺣﺎﻓتوﺎ
ﺮﺜﻛاﺪﺣ ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ ،يرﻮﺷ و ﻲﻜﺸﺧ نﺎﻣﺰﻤﻫ عﻮﻗو ﺎﺑ نﺪﺷﺰﺒﺳ
دﺮﻛ اﺪﻴﭘ ﺖﻓا تﺪﺷ ﻪﺑ رﺬﺑ ﺖﻴﻔﻴﻛ ﺢﻄﺳ ود ﺮﻫ رد وﺬﺑ رد .
ر
ﺖﻈﻠﻏ رد ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ،ﺪﻫﺎﺷ 5
/ ﻗو ﻂﻳاﺮﺷ رد رﻻﻮﻣ ﻲﻠﻴﻣ 0 هﺪﺷ ﺐﺟﻮﻣ يرﻮﺷ و ﻲﻜﺸﺧنﺎﻣﺰﻤﻫ عﻮ
ﺪﺻرد ﺎﺗ
نﺪﺷﺰﺒﺳ ردﻪﻜﻳرﻮﻃ ﻪﺑ ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد يﺮﻴﮕﻤﺸﭼ ﺶﻳاﺰﻓا ،ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ مﺪﻋ ﺎﺑﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رد
ﺻ ﺪ نﺪﺷﺰﺒﺳ يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗرد
ﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﺎﺑ ﮓ
ﺖﻈﻠﻏرد ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 5
/ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ مﺪﻋ و رﻻﻮﻣ ﻲﻠﻴﻣ0 و 68
ﺎﻳ لاوزروﺬﺑرد .ﺪﻧدﻮﺑﺪﺻرد 10 ﺑﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﻣا ،ﻪﺘﻓ
ﺎ
ﺖﻈﻠﻏ 5 / ﻳﺮﺘﺸﻴﺑ و ﺖﺷاﺪﻧ ﻂﻳاﺮﺷ ﻦﻳا رد ﻲﻧز ﻪﻧاﻮﺟ ﺪﺻرد ﺶﻳاﺰﻓا رد يﺮﻴﺛﺎﺗ رﻻﻮﻣ ﻲﻠﻴﻣ 0 ﻦ
ﺪﺻرد نﺪﺷﺰﺒﺳ ﺑ
ﻳﺮﺘﻤﻛ ﺎ ﻦ
ﻲﻨﻌﻳﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺖﻈﻠﻏ 1
/ ﻳﺮﺘﻤﻛو ﺪﺷﻞﺻﺎﺣ رﻻﻮﻣ ﻲﻠﻴﻣ0 ﻦ
راﺪﻘﻣ نﺪﺷﺰﺒﺳ و ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫيﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ رد
ﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ مﺪﻋ ﮓ
ﺘﻓﺮﮔراﺮﻗ ﺰﻴﻧ يرﺎﻣآ هوﺮﮔ ﻚﻳرد ﻪﻛ ﺪﺷهﺪﻫﺎﺸﻣ ﻨ
ﺪ لوﺪﺟ) 1 ( اﺮﭘ ﻪﻛ ﺖﺳاهﺪﺷ ﺺﺨﺸﻣ . ﻳﻤ
ﻴ ﮓﻨ ﻬﺑ ﺐﺟﻮﻣرﺬﺑ ﺳآ دﻮﺒ
ﻴ ﺐ
لاوزروﺬﺑ ﻳ
ﻪﺘﻓﺎ ﻣ ﻲ دﻮﺷ
Butler et al., 2009) هﺎﻴﮔندﺮﻛ رﺎﻤﻴﺗﻪﻛ هﺪﺷشراﺰﮔﻦﻴﻨﭽﻤﻫ .(
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺎﺑ ﮕﻨﻫ
ﻣﺎ ﻲ ضﺮﻌﻣ ردﻪﻛ
ﻜﺸﺧﺶﻨﺗ ﻲ
راﺮﻗ
،دراد ﺶﻳاﺰﻓاﺐﺟﻮﻣ ﻣﻴ
ناﺰ ﻧزﻪﻧاﻮﺟ ﻲ رﺪﺷرو ﻳ ﺸ ﻲﻣﻪ دﻮﺷ
Zhang et al., 2013) .(
٣
،ﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ رﻮﻄﺑ،ﺪﻫﺎﺷ روﺬﺑردﻲﻜﺸﺧﺶﻨﺗﻂﻳاﺮﺷرد ﺖﻋﺮﺳ
نﺪﺷﺰﺒﺳ
،ﺶﻨﺗ نوﺪﺑﻂﻳاﺮﺷﺎﺑﻪﺴﻳﺎﻘﻣرد د 57
ﺻر ﺪ ﺶﻫﺎﻛ
ﺖﻋﺮﺳ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ،ﺪﻫﺎﺷ روﺬﺑرد ،ﻂﻳاﺮﺷﻦﻳا رد .داد نﺎﺸﻧ نﺪﺷﺰﺒﺳ
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘزا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ رد
ﺖﻈﻠﻏ 5 / ﻲﻠﻴﻣ 0
ﺑ ،ﻪﺘﻓﺎﻳ لاوز روﺬﺑ رد .ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ يراد ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ حﻮﻄﺳ ﺮﮕﻳد و ﺪﺷ ﻞﺻﺎﺣ رﻻﻮﻣ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴ
ﺖﻋﺮﺳ
نﺪﺷﺰﺒﺳ ﺖﻈﻠﻏ ردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ زاهدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ
5 / ﻳﺎﻘﻣ ردﻪﻜﻳرﻮﻃ ﻪﺑ ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ رﻻﻮﻣ ﻲﻠﻴﻣ 0
،ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ مﺪﻋ ﺎﺑﻪﺴ
ﻂﻳاﺮﺷرد .ﺖﺷادﻲﺸﺣﺎﻓتوﺎﻔﺗ ﺖﻋﺮﺳﻦﻳﺮﺘﻤﻛ،يرﻮﺷ
نﺪﺷﺰﺒﺳ ﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫو ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘمﺪﻋﻪﺑﻖﻠﻌﺘﻣ ﻴﺑودﻮ
ﻦﻳﺮﺘﺸ
ﺖﻋﺮﺳراﺪﻘﻣ نﺪﺷﺰﺒﺳ
ردويرﺎﻣآهوﺮﮔﻚﻳردودﺮﻫﻪﻛﺪﻣآﺖﺳﺪﺑنآﺖﻈﻠﻏودﺮﻫردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣهدﺎﻣﺎﺑ ﺟ
ﺮﺑهﺎﮕﻳﺎ رديﺮﺗ
ﺖﻋﺮﺳﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ،ﻪﺘﻓﺎﻳلاوزروﺬﺑرد .ﺪﻨﺘﻓﺮﮔراﺮﻗﺮﮕﻳدحﻮﻄﺳودﺎﺑﻪﺴﻳﺎﻘﻣ نﺪﺷﺰﺒﺳ
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺎﺑ 1
/
،ﺪﺷﻞﺻﺎﺣرﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
ﺖﻋﺮﺳ،ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘمﺪﻋﺎﺑﻪﺴﻳﺎﻘﻣردﻪﻜﻳرﻮﻄﺑ نﺪﺷﺰﺒﺳ
ردﻦﻴﻨﭽﻤﻫ .داد ﺶﻳاﺰﻓايدﺎﻳزرﺎﻴﺴﺑ ناﺰﻴﻣﻪﺑار ﻂﻳاﺮﺷ
و ﺎﻣﺰﻤﻫعﻮﻗ ن
راﺪﻘﻣﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ،ﺪﻫﺎﺷروﺬﺑردويرﻮﺷوﻲﻜﺸﺧ نﺪﺷﺰﺒﺳ
ﺻﺎﺣنآﺖﻈﻠﻏﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘﺎﺑ وﺪﺷﻞ
ﻫ ورﺪﻴ
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣوﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ 1
/ ﻨﺘﺷاﺪﻧﻢﻫﺎﺑيرادﻲﻨﻌﻣتوﺎﻔﺗوﺪﻨﺘﺷادراﺮﻗيﺪﻌﺑهﺎﮕﻳﺎﺟردرﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0 ﺬﺑردﺎﻣا .ﺪ
ﻓﺎﻳلاوزرو
،ﻪﺘ
ﺖﻈﻠﻏﺎﺑﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 1
/ ﺖﻋﺮﺳﺶﻳاﺰﻓاﺚﻋﺎﺑرﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0 نﺪﺷﺰﺒﺳ
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺮﺘﺸﻴﺑﺖﻈﻠﻏوﺪﺷ ﺳﺶﻫﺎﻛﺚﻋﺎﺑ
ﺖﻋﺮ نﺪﺷﺰﺒﺳ
.ﺪﺷ ﻧﻮﺗﻼﻣ ﻴ ﻦ اﻳ ﺮﮔﺎﻔ ﺎﻫدﺮﻜﻠﻤﻋ ي
روﺮﺿ ي ﻈﻨﺗ رد ﻴ ﻢ ﮔﻮﻤﻧوﺪﺷر ﻴ
هﺎ آﺮﻓﻞﻣﺎﺷ ﻳ ﺎﻫﺪﻨ ي ﺮﺤﺗ ﻳ ﻚ ورﺪﺷر ﻳ ﺸ ﻲ
، ﻮﺟ زﻪﻧا ﻧ ﻲ
، رﻳ ﻪﺸ
ﻫد ﻲ ﻫﺪﻠﮔو ﻲ ﻣ ﻲ ﺪﺷﺎﺑ
Arnao and Hernandez-Ruiz, 2014) (
.
مﺪﻋ ﺎﺑﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ردﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗ،ﻪﺘﻓﺎﻳلاوزﺰﻴﻧ و ﺪﻫﺎﺷروﺬﺑرد ﺶﻨﺗنوﺪﺑﻂﻳاﺮﺷردﻪﻛ داد نﺎﺸﻧ ﺶﻳﺎﻣزآﻦﻳا ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺮﻫ ردﺎﻣا،ﺖﺷاﺪﻧ دﻮﺟويراد ﻲﻨﻌﻣتوﺎﻔﺗ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘيﺎﻫرﺎﻤﻴﺗﻦﻴﺑﺪﻨﭼﺮﻫ،ﺪﻧﺪﺷ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔعﺎﻔﺗراﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ،ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﻮﻣ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ورﺪﻴﻫ،رﺬﺑ ﺖﻴﻔﻴﻛ عﻮﻧ ود و ﺪﻫﺎﺷ روﺬﺑرد ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ عﺎﻔﺗرا ،ﻲﻜﺸﺧﻂﻳاﺮﺷ رد .ﺪﺷ عﺎﻔﺗرا ﺮﺘﺸﻴﺑ ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺟ
رد ﻪﭽﻫﺎﻴﮔعﺎﻔﺗراﻪﻜﻳرﻮﻃﻪﺑ .ﺖﻓﺎﻳﺶﻫﺎﻛتﺪﺷﻪﺑ ،ﺶﻨﺗنوﺪﺑﻂﻳاﺮﺷﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ردﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘمﺪﻋ يﺎﻫرﺎﻤﻴﺗردﻪﺘﻓﺎﻳلاوز ﺐﻴﺗﺮﺗﻪﺑ،ﻪﺘﻓﺎﻳلاوزوﺪﻫﺎﺷروﺬﺑ و56
،ﺶﻨﺗنوﺪﺑﻂﻳاﺮﺷﺎﺑﻪﺴﻳﺎﻘﻣردﺪﺻرد51 ﻪﭽﻫﺎﻴﮔعﺎﻔﺗراﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ .ﺪﻨﺘﺷادﺶﻫﺎﻛ
رد
ﺖﻈﻠﻏرد ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ و ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ورﺪﻴﻫ ﺎﺑﺪﻫﺎﺷ روﺬﺑ 5
/ ﻢﻫ ﺎﺑ يراد ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﻛ ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑ رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ 0
ﻄﺑﺪﺷدﺎﺠﻳاﺖﻈﻠﻏودﺮﻫردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘﻂﺳﻮﺗﺎﻬﻨﺗﻪﭽﻫﺎﻴﮔعﺎﻔﺗراﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ،ﻪﺘﻓﺎﻳلاوزروﺬﺑردﺎﻣاﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﻪﻜﻳرﻮ
ﺎﺑعﺎﻔﺗرا ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ 133
/ ﺖﻈﻠﻏ ردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﻪﺑدﻮﺑ ﻖﻠﻌﺘﻣﺮﺘﻣ ﻲﺘﻧﺎﺳ 7 1
/ رد يرﻮﺷﻂﻳاﺮﺷ رد .دﻮﺑ رﻻﻮﻣ ﻲﻠﻴﻣ0
هوﻼﻋ،ﻪﺘﻓﺎﻳلاوزروﺬﺑردﺎﻣا .ﺪﺷدﺎﺠﻳاﺖﻈﻠﻏودﺮﻫردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘزاهدﺎﻔﺘﺳاﺎﺑهﺎﻴﮔعﺎﻔﺗراﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ،ﺪﻫﺎﺷروﺬﺑ ﻧﻮﺗﻼﻣﺖﻈﻠﻏودﺮﺑ لاوزروﺬﺑردﻪﭽﻫﺎﻴﮔعﺎﻔﺗراﺰﻴﻧﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣرﻮﻄﺑ .ﺪﺷﻪﭽﻫﺎﻴﮔعﺎﻔﺗراﺶﻳاﺰﻓاﺐﺟﻮﻣﺰﻴﻧﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ،ﻦﻴ
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﺎﻬﻨﺗ،ﺪﻫﺎﺷروﺬﺑرد ،يرﻮﺷوﻲﻜﺸﺧنﺎﻣﺰﻤﻫ عﻮﻗوﺎﺑ .داد نﺎﺸﻧﺶﻫﺎﻛ ﺪﻫﺎﺷ روﺬﺑﺎﺑﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ردﻪﺘﻓﺎﻳ ﺪﺷﻪﭽﻫﺎﻴﮔعﺎﻔﺗراﺶﻳاﺰﻓاﺐﺟﻮﻣنآﺖﻈﻠﻏﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑرد ناﺰﻴﻣﻪﺑارﻪﭽﻫﺎﻴﮔعﺎﻔﺗرا،ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘمﺪﻋﺎﺑﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ردﻪﻛيرﻮﻃﻪﺑ
روﺬﺑرد ﺎﻣا داد ﺶﻳاﺰﻓا ﺪﺻرد 79 ﻪﺑ ،ﻪﺘﻓﺎﻳ لاوز
ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ،بآ ﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﻲﺗرﺎﺒﻋ ﻪﺑ ﺎﻳ و ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫﺎﻬﻨﺗ ،ﻲﺒﻟﺎﺟ رﻮﻃ
ﻴﻤﻳاﺮﭘمﺪﻋﺎﺑﺖﻈﻠﻏودﺮﻫردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘودﺮﻛدﺎﺠﻳاارعﺎﻔﺗراناﺰﻴﻣ .ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧيرادﻲﻨﻌﻣتوﺎﻔﺗ،ﮓﻨ
هﺪﺷشراﺰﮔ
ﻧﻮﺗﻼﻣ زاهدﺎﻔﺘﺳا ﻪﻛ ﻴ
ﻦ اﺮﺷرد ﻳ ﻂ رﻮﺷ ي
، اﺰﻓاﺐﺟﻮﻣ ﻳ
ﺶ رﻮﺷﻪﺑﻞﻤﺤﺗ ي
ﮔ رد ﻴ ﻪﭽﻫﺎ ﺎﻫ ي ﺖﺳا هﺪﺷترذ
Jiang et al., )
2016
.(
٤
لوﺪﺟ 1 ﻪﭽﻫﺎﻴﮔتﺎﻴﺻﻮﺼﺧونﺪﺷﺰﺒﺳﺮﺑﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺎﺑﻪﺘﻓﺎﻳلاوزروﺬﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘﺮﺛاﻞﺑﺎﻘﺘﻣتاﺮﺛاﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣﻪﺴﻳﺎﻘﻣ-
ﻪﻧﺎﺨﻠﮔردﻲﻜﺸﺧويرﻮﺷيﺎﻫﺶﻨﺗﺖﺤﺗﮓﻧﺮﻠﮔ
ﺶﻨﺗ رﺬﺑﺖﻴﻔﻴﻛ
ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ﺮﺜﻛاﺪﺣ
نﺪﺷﺰﺒﺳ ﺖﻋﺮﺳ
نﺪﺷﺰﺒﺳ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔعﺎﻔﺗرا
ﻚﺸﺧنزو
ﺪﻫﺎﺷ
a c 89
7055 / 0
b 132 / 10
a 750 / 42
ﺪﻳﺪﺟ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ
a bc 93
8117 / 0
a 487 / 13
a 258 / 52
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 1 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a a 97
212 / 1
a 233 / 12
a 333 / 51
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 5 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a b 92
8477 / 0
a 295 / 13
a 500 / 46
ﺶﻨﺗنوﺪﺑ ﺪﻫﺎﺷ
a b 67
4672 / 0
b 454 / 9
b 458 / 40
ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ
a a 69
6670 / 0
a 462 / 13
a 875 / 50
ﻢﻳﺪﻗ ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ
1 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a b 71
5082 / 0
a 000 / 12
b 541 / 45
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 5 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a b 63
4917 / 0
a 825 / 12
ab 033 / 49
ﺪﻫﺎﺷ
c b 57
2952 / 0
c 479 / 4
b 367 / 24
ﺪﻳﺪﺟ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ
b b 90
3830 / 0
a 891 / 10
a 135 / 48
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 1 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a ab 99
3942 / 0
b 292 / 7
b 194 / 26
ﻲﻜﺸﺧﺶﻨﺗ
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 5 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a a 92
4810 / 0
a 450 / 10
a 280 / 48
ﺪﻫﺎﺷ
b c 22
0100 / 0
c 860 / 3
b 564 / 19
ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ
a b 52
2335 / 0
b 358 / 4
b 363 / 22
ﻢﻳﺪﻗ ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ
1 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a b 56
2830 / 0
a 133 / 7
b 208 / 22
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 5 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a a 51
4465 / 0
a 150 / 6
a 945 / 29
ﺪﻫﺎﺷ
b b 9
0100 / 0
c 250 / 10
c 500 / 32
ﺪﻳﺪﺟ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ
b b 18
0100 / 0
b 250 / 12
b 200 / 55
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 1 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a a 54
313 / 0
a 462 / 14
b 200 / 52
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 5 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a a 59
342 / 0
a 250 / 15
a 700 / 65
يرﻮﺷﺶﻨﺗ
ﺪﻫﺎﺷ
c c 1
0100 / 0
b 037 / 9
c 658 / 29
ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ
b bc 21
098 / 0
ab 833 / 9
b 116 / 46
ﻢﻳﺪﻗ ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ
1 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a a 51
393 / 0
a 206 / 11
b 116 / 52
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 5 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
b ab 24
145 / 0
a 000 / 11
a 435 / 61
ﺪﻫﺎﺷ
c c 10
0100 / 0
c 787 / 6
c 345 / 32
ﺪﻳﺪﺟ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ
b b 42
2207 / 0
b 925 / 9
c 000 / 43
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 1 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
b b 38
2160 / 0
b 100 / 10
b 291 / 46
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 5 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a a 68
3360 / 0
a 137 / 12
a 825 / 58
يرﻮﺷوﻲﻜﺸﺧ
ﺪﻫﺎﺷ
c c 4
0100 /
b 0 570 / 9
c 833 / 26
ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫ
c c 13
0100 / 0
a 150 / 12
a 116 / 47
ﻢﻳﺪﻗ ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ
1 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
a a 51
3555 / 0
b 275 / 9
b 500 / 29
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 5 / رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0
b b 27
2005 / 0
b 195 / 10
a 425 / 49
ﺮﻫرد ﺮﻫونﻮﺘﺳ رﺎﻤﻴﺗﺢﻄﺳ
ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘحﻮﻄﺳردرﺬﺑﺖﻴﻔﻴﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫكﺮﺘﺸﻣفوﺮﺣيارادﻪﻛﻲﻳﺎﻫﻦﻴﮕﻧﺎﻴﻣ،
، نﻮﻣزآسﺎﺳاﺮﺑ شﺮﺑ
ﻞﺑﺎﻘﺘﻣﺮﺛاﻲﻫد رد
ﺪﻧراﺪﻧيرادﻲﻨﻌﻣفﻼﺘﺧاﺪﺻردﺞﻨﭘلﺎﻤﺘﺣاﺢﻄﺳ .
:ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑﻚﺸﺧنزووﻪﭽﻫﺎﻴﮔعﺎﻔﺗرا،نﺪﺷﺰﺒﺳﺖﻋﺮﺳ،نﺪﺷﺰﺒﺳﺮﺜﻛاﺪﺣﺪﺣاو ﻲﺘﻧﺎﺳ،ﺖﻋﺎﺳرد،ﺪﺻرد
ﻲﻣمﺮﮔﻲﻠﻴﻣوﺮﺘﻣ ﺪﺷﺎﺑ
٥
رد ،ﻲﻜﺸﺧ ﻂﻳاﺮﺷ رد ﺎﺑ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ ﻚﺸﺧ نزو ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ،ﺪﻫﺎﺷ روﺬﺑ
280 / و 40 135 / ﺎﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ مﺮﮔ ﻲﻠﻴﻣ48 ﭘ
ﺎﺑ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮ
ﺖﻈﻠﻏردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ 5
/ ﻴﻤﻳاﺮﭘمﺪﻋﺎﺑﻪﺴﻳﺎﻘﻣردﻪﻛيرﻮﻃﻪﺑ .ﺪﺷﻞﺻﺎﺣ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘورﺪﻴﻫو رﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0 ﻴﺗﺮﺗﻪﺑ،ﮓﻨ
ﺐ و 98
ﺪﻧداد نﺎﺸﻧﺶﻳاﺰﻓا ﺪﺻرد97 لوﺪﺟ)
1 ﺗ،ﻪﺘﻓﺎﻳلاوزروﺬﺑردﺎﻣا .( نآﺖﻈﻠﻏﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺎﻬﻨ
ﺗ ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺖﺴﻧاﻮ نزو
ﻳاارﻪﭽﻫﺎﻴﮔﻚﺸﺧ ﺠ
،ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘمﺪﻋ ﺎﺑﻪﺴﻳﺎﻘﻣردﻪﻛﺪﻨﻛدﺎ يرﻮﺷﻂﻳاﺮﺷرد .دادنﺎﺸﻧ ﺶﻳاﺰﻓاﺪﺻرد53
راﺪﻘﻣﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑﺎﻣا
ﺬﺑردﻪﻜﻳرﻮﻃﻪﺑ .ﺪﻣآ ﺖﺳﺪﺑﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣ ﺖﻈﻠﻏﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺎﺑ ،ﻪﺘﻓﺎﻳلاوزوﺪﻫﺎﺷ روﺬﺑردﻪﭽﻫﺎﻴﮔﻚﺸﺧنزو رو
ﻫﺎﺷ لاوز وﺪ
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ،ﻪﺘﻓﺎﻳ 5
/ ﺗﻪﺑار ﻪﭽﻫﺎﻴﮔﻚﺸﺧنزو،ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘمﺪﻋ ﺎﺑﻪﺴﻳﺎﻘﻣ ردرﻻﻮﻣﻲﻠﻴﻣ0 ﺐﻴﺗﺮ
و102 رد107 ﺪﺻ
ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ،ﺪﻫﺎﺷروﺬﺑرد،ﺪﻧﺪﺷدﺎﺠﻳاﻢﻫﺎﺑيرﻮﺷوﻲﻜﺸﺧﻪﻛﻲﻣﺎﮕﻨﻫرد .ﺪﻧدادﺶﻳاﺰﻓا د
ﺘﺸﻴﺑر ﺖﻈﻠﻏﻦﻳﺮ آ
،ن
ﺎﺑ 82 /
،مﺮﮔ ﻲﻠﻴﻣ 58
،ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ مﺪﻋ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رد ﻪﻛ دﺮﻛ دﺎﺠﻳا ارﻪﭽﻫﺎﻴﮔ ﻚﺸﺧ نزو ﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ ﺪﺻرد 82
.ﺖﺷاد ﺶﻳاﺰﻓا
ﺖﻈﻠﻏردﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣﺎﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘﻪﺑهدﻮﺑﻖﻠﻌﺘﻣﻪﭽﻫﺎﻴﮔﻚﺸﺧنزوﻦﻳﺮﺘﺸﻴﺑ،ﻪﺘﻓﺎﻳلاوزروﺬﺑردﻦﻴﻨﭽﻤﻫ 5
/ ﻣ0 ﺰﻴﻧورﻻﻮﻣﻲﻠﻴ
ﻣ رد و ﺪﻨﺘﺷاﺪﻧ ﻢﻫ ﺎﺑ يراد ﻲﻨﻌﻣ توﺎﻔﺗ ﻪﻛ ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ ورﺪﻴﻫ ﺰﻴﻣ ﻪﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻪﺑ ،ﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘ مﺪﻋ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘ
نا و 75
،ﺪﺻرد 84
ﺪﻧﺪﺷ ﻪﭽﻫﺎﻴﮔ ﻚﺸﺧ نزو ﺶﻳاﺰﻓا ﺐﺟﻮﻣ لوﺪﺟ)
1 ( ﺶﻨﺗ ﻪﺑ ﻞﻤﺤﺗ ﺶﻳاﺰﻓا . زا ﻲﺷﺎﻧ ،ﻲﻄﻴﺤﻣ يﺎﻫ
ﺑ ﻻﺎ ﺎﻧاﻮﺗ ندﺮﺑ ﻲﻳ
ﺘﻧآ ﻲ
ﺴﻛا ﻴ ﺘﻧاﺪ ﻲ ﮔﻴ هﺎ ) ﺖﺳا
Arnao and Hernandez-Ruiz, 2015
( ﻪﺑ. ﻲﻠﻛرﻮﻃ ﻲﻣ
نوﺮﻘﻣشورزاهدﺎﻔﺘﺳاﻪﻛﺖﻔﮔ ناﻮﺗ وﻪﻓﺮﺻﻪﺑ
لﺎﻜﻳدارندﺮﺑﻦﻴﺑزاﻲﻳﺎﻧاﻮﺗﻞﻴﻟد ﻪﺑ،ﻦﻴﻧﻮﺗﻼﻣهدﺎﻣﺎﺑصﻮﺼﺨﺑ،رﺬﺑﮓﻨﻴﻤﻳاﺮﭘيآرﺎﻛرﺎﻴﺴﺑ ﻟﻮﺗدازآيﺎﻫ
ردهﺪﺷﺪﻴ ﻃ
،ﺶﻨﺗ ﻲ
ﻲﻣدﺎﺠﻳارﺬﺑراﺮﻘﺘﺳاياﺮﺑيﺮﺘﻬﺑﻂﻳاﺮﺷ .ﺪﻨﻛ
:ﻊﺑﺎﻨﻣ
Arnao, M. B. and J. Hernandez-Ruiz., 2014. Melatonin: plant growth regulator and/or biostimulator during stress? Trends in Plant Science. 19:789–797.
Arnao M. B. and Hernandez-Ruiz J., 2015.Functions of Melatonin in Plants: a review. Journal of Pineal Research. 59:133–150.
Butler, L. H., F. R. Hay, R. H. Ellis., R. D. Smith and T. B. Murray., 2009. Priming and re-drying improve the survival of mature seeds of Digitalis purpurea during storage. Annals of Botany. 103(8): 1261–1270.
Ibrahim, E.A., 2016. Seed priming to alleviate salinity stress in germinating seeds. Journal of Plant Physiology.
192: 38–46.
Jiang C., Cui Q., Feng K., Xu D., Li C. and Zheng Q., 2016. Melatonin improves antioxidant capacity and ion homeostasis and enhances salt tolerance in maize seedlings. ActaPhysiologiaePlantarum. 38:82. DOI 10.1007/s11738-016-2101-2
Kibinza S., Bazin J., Bailly C., Farrant J. M., Corbineau., El-Maarouf-Bouteau H., 2011. Catalase is a key enzyme in seed recovery from ageing during priming. Plant Science. 181:309–315.
Nxele X., Klein A. and Ndimba B. K., 2017. Drought and salinity stress alters ROS accumulation, water retention, and osmolyte content in sorghum plants. South African Journal of Botany. 108: 261-266.
Wojtyla L., Lechowska K., Kubala S. and Garnczarska M., 2016. Molecular processes induced in primed seeds − increasing the potential to stabilize crop yields under drought conditions. Journal of Plant Physiology.
http://dx.doi.org/10.1016/j.jplph.2016.04.008.
Zaoui, S., H. Gautier., D. Bancel., G. Chaabani., H. Wasli., M. Lachaâl and N. Karray-Bouraoui., 2016.
Antioxidant pool optimization in Carthamus tinctorius L. leaves under different NaCl levels and treatment durations. Acta Physiologiae Plantarum. 38:187.
Zhang L., Zhang L., Sun J., Zhang Z., Ren H. and Sui X., 2013. Rubisco gene expression and photosynthetic characteristics of cucumber seedlings in response to water deficit. Scientia Horticulturae. 161:81-87.
٦
The study of seed priming of naturally aged seed of safflower (Carthamus tinctorius L.) by melatonin on emergence and seedling characteristics under
salinity and drought combination
and Kayvan Fathi Amirkhiz5
Majid Amini Dehaghi4
, , E. Soltani3
, GH. A. Akbari2
S. Heshmati1*
1,2 and 3 respectively: PH.D. candidate, Associate Professor and Assistant Professor, Department of Agronomy and Plant Breeding Sciences, Aburaihan Campus, University of Tehran, Pakdasht, Tehran, Iran 4 and 5 respectively: Associate Professor and PH.D. candidate, Department of Agronomy and Plant Breeding,
Faculty of Agriculture, ShahedUniversity, Tehran, Iran
* [email protected] Abstract
In order to study the seed priming of safflower naturally aged seed by melatonin on seedling emergence and growth of safflower under combination of salinity and drought stresses, an experiment was conducted at the research greenhouse of the Aburaihan Campus, University of Tehran in 2017. The experimental design was factorial arrangement in randomized complete block design with four replicates. The treatments consist of seed quality (1-naturally aged seed and 2- new seed) and seed priming (1-without priming, 2- hydropriming, 3- Melatonin 0.1 mM and 4- Melatonin 0.5mM) and stress (1-control, 2-drought stress, 3-salinity stress and 4- combination of salinity and drought). The results indicated that when combination of salinity and drought occurred simultaneously at naturally aged seed, the highest amount of seedling emergence obtained by melatonin at 0.1 mM concentration but at same condition the highest rate of emergence observed by melatonin at 0.5 Mm concentration. In general, when salinity and drought occurred simultaneously using of seed priming as a cost- effective method could ameliorate the detrimental effect of seed aging at this condition.
Keywords: Chemical priming, dry matter, emergence rate, seed aging
