ﯽ ود ﺪ
رود ة 6 رﺎﻤﺷ ، ة 3
ﺰﻴﻳﺎﭘ 1393
ص . 522 - 503
ﻄﺑار رد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺔﻄﺳاو ﺶﻘﻧ ﻦﻴﻴﺒﺗ ﺔ
نﺎﻴﻣ
شﺮﮕﻧ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ و ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ
ﺖﻤﺸﺣ يﺪﻌﺳ ﻪﻟا
،1
ﻲﻃﺎﻴﺧ يﺪﻬﻣ
2
هﺪﻴﻜﭼ : ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﻠﺻا فﺪﻫ
، ﻞﻳﺪﺒﺗ يﺎﻫرﺎﻜﻫار ﻲﺳرﺮﺑ دﺎـﻬﺟ نﺎﻣزﺎﺳ نﺪﺷ
يزروﺎـﺸﻛ
هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎـﺳ ﻚﻳ ﻪﺑ نﻼﻴﮔ نﺎﺘﺳا
، و ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ يﺪﻧوﺮﻬـﺷ يﺎـﻫرﺎﺘﻓر ﺖـﻳﻮﻘﺗ ﻖـﻳﺮﻃ زا
شﺮﮕﻧ نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ ﺖﺳا
. ﺑ
رﻮـﻈﻨﻣ ﻦـﻳا ياﺮ
ﻊـﻳزﻮﺗ ﺎـﺑ ﻪﻣﺎﻨـﺸﺳﺮﭘ يا نﺎـﻴﻣ 159 زا ﺮـﻔﻧ
نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻪﻧﻮﻤﻧ شور ﻪﺑ ﻪﻛ ﻲﻓدﺎﺼﺗ يﺮﻴﮔ
ـ ﻪﻘﺒﻃ ،ﺪﻧﺪـﺷ بﺎﺨﺘﻧا يا تﺎـﻋﻼﻃا
ﻊـﻤﺟ مزﻻ يروآ
ﺪﺷ . ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ياﻮﺘﺤﻣ ﻲﻳاور هﺮﻬﺑ ﺎﺑ
ﺮﻈﻧ زا ﻲﻳﻮﺟ ﺼﺼﺨﺘﻣ
ﺎ ن
ﺪﻴـﺳر ﺪـﻴﻳﺄﺗ ﻪـﺑ نآ ﻲﻳﺎـﻳﺎﭘ و
ﺎـﺑ
ياﺮﺟا خﺎﺒﻧوﺮﻛ يﺎﻔﻟآ نﻮﻣزآ ﺪﺷ تﺎﺒﺛا
. ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺗ زا ﺄ شﺮـﮕﻧ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﻴﺛ نﺎﻣزﺎـﺳ ﺮـﺑ ﻲﻠﻐـﺷ يﺎـﻫ
ﻲﻣ ﺖﻳﺎﻤﺣ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺪﻨﻛ
.
ﻄـﺳاو ﺶـﻘﻧ ﺔ
ﺰـﻴﻧ ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ يﺪﻧوﺮﻬـﺷ يﺎـﻫرﺎﺘﻓر ـﻄﺑار رد
ﺔ نﺎـﻴﻣ
شﺮﮕﻧ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ و ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ ﺗﺄ
ﺪﻴﻳ ﺪـﺷ . ناﺪـﺟو ،ﺖـﻛاﺰﻧ و بدا يﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ
ﻣ و هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎـﺳ و ﻲﻠﻐـﺷ ﺖﻳﺎـﺿر نﺎـﻴﻣ طﺎـﺒﺗرا رد ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا بادآ و يرﺎﻛ ﺆ
ﻪـﻔﻟ يﺎـﻫ
و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا بادآ ،يدﺮﻤﻧاﻮﺟ عﻮﻧ
ـﻄﺑار رد ﻲﺘﺳود ﺔ
هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎـﺳ و ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ ﺪـﻬﻌﺗ نﺎـﻴﻣ
،
نﻮﭽﻤﻫ ﻄﺳاو ﺔ ﻲﻣ ﻞﻤﻋ ﻲﺋﺰﺟ ﺪﻨﻨﻛ
.
هژاو يﺎﻫ يﺪﻴﻠﻛ : يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر شﺮﮕﻧ ،هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ
ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ .
1 . ﻲﻠﻋﻮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﻛ شزﻮﻣآ و ﺞﻳوﺮﺗ رﺎﻴﺸﻧاد ناﺮﻳا ،ناﺪﻤﻫ ،ﺎﻨﻴﺳ
2 . يﻮﺠﺸﻧاد ﻲﻠﻋﻮﺑ هﺎﮕﺸﻧاد ،يزروﺎﺸﻛ ﺔﻌﺳﻮﺗ يﺮﺘﻛد ناﺮﻳا ،ناﺪﻤﻫ ،ﺎﻨﻴﺳ
رﺎﺗ ﻳ ﺦ رد ﻳ ﺖﻓﺎ ﻪﻟﺎﻘﻣ : 28 / 08 / 1392
رﺎﺗ ﻳ ﺦ ﺬﭘ ﻳ شﺮ ﺎﻬﻧ ﻲﻳ ﻪﻟﺎﻘﻣ : 17 / 04 / 1393
ﻮﻧ ﻳ ﺪﻨﺴ ة لﻮﺌﺴﻣ ﻪﻟﺎﻘﻣ : ﺖﻤﺸﺣ يﺪﻌﺳ ﻪﻟا
E-mail:[email protected]
ﻪﻣﺪﻘﻣ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ مﻮﻬﻔﻣ ﺗﺎﻋﻮﺿﻮﻣ زا ﻲﻜﻳ
ﻲ ﺖـﺳا ﻪـﻛ نﺎـﻘﻘﺤﻣ نآ ﻪـﺑ
نﺎـﺸﻧ يرﺎﻴـﺴﺑ ﺔـﻗﻼﻋ
ﻲﻣ ﺪﻨﻫد و ﻪﻨﻴﻣز رد
ﻌـﺳﻮﺗ و ﺖﻳﺮﻳﺪـﻣ نﻮـﭽﻤﻫ ﻲﻳﺎـﻫ ﺔ
نﺎﻣزﺎـﺳ رد ﻲﻧﺎـﺴﻧا ﻊﺑﺎـﻨﻣ ،ﻲـﺘﻟود يﺎـﻫ
و ﻲﺻﻮﺼﺧ ﻪﺴﺳﺆﻣ
يﺎﻫ ﻲﻋﺎﻔﺘﻧاﺮﻴﻏ
، هﺪﻨﻳاﺰﻓ لﺎﺒﻗا ﺎﺑ ﺖﺳا هﺪﺷ ﻪﺟاﻮﻣ يا
) ،ﮓﻧﻮﺳ 2009 ،ندﺎـﻣ ؛
2012 ،ﻢﻴﻟ ؛ 2010 و كرﺎﭘ 2008 .(
ﻢﺸﭼ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد ياﺮﺑ ﻲﻌﻤﺟ ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ﻲﻋﻮﻧ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ
ﺖـﺳا ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ كﺮﺘـﺸﻣ زاﺪﻧا .
ﻢﻴﺗ ﺐﻟﺎﻗ رد نﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻀﻋا ﻲﻣ رﺎﻛ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺎﺑ ﻲﻳﺎﻫ
ﻪـﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘـﺳد ياﺮﺑ و ﺪﻨﻨﻛ و كﺮﺘـﺸﻣ فاﺪـﻫا
ﺖﻴﻟﺎﻌﻓ ،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ بﻮﻠﻄﻣ يﺎﻫدروﺎﺘﺳد هﻮﻴﺷ ﺎﺑ ار نﺎﻣزﺎﺳ ﺞﻳار يﺎﻫ
و ﻞـﺑﺎﻘﺘﻣ دﺎﻤﺘﻋا ،توﺎﻔﺘﻣ يﺎﻫ
ﻲﻣ مﺎﺠﻧا ﺮﮕﻳﺪﻤﻫ ﻚﻤﻛ ﺪﻨﻫد
) ،ﻲـﻟ و ﮓـﻧﺎﭼ 2007
.(
ﻌـﺳﻮﺗ و يﺮﻴﮔدﺎـﻳ ﺔ
ﻪـﺑ ﻖﻳﻮـﺸﺗ ،ﺮﻤﺘـﺴﻣ
ود ﺮﻫ رد يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺎﺳ و يدﺮﻓ ﺢﻄﺳ
ﺖـﻴﻗﻼﺧ و يروآﻮﻧ ﺮﺑ ﺰﻛﺮﻤﺗ و ﻲﻧﺎﻣز ﻲـﮔﮋﻳو ،
ﻲـﺳﺎﺳا يﺎـﻫ
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ
دﻮﺷ . هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ مﻮﻬﻔﻣ ار
ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ رﺎﺑ ﻪﮕﻨـﺳ ﺮـﺘﻴﭘ )
1990 (
بﺎﺘﻛ رد ﻞﺻا ﻢﺠﻨﭘ : ﺮﻨﻫ و ﻞﻤﻋ نﺎﻣزﺎﺳ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ حﺮﻄﻣ1
دﺮﻛ ) مدرا ،ﻮﻠﮕﻧﻮﻣﻮﺳ و
،مدرا 2012 و
،ﻲﻧاﺪﻴﺳ و ﻲﻟﺎﻤﺟ 2008
.(
ـﺑ نآ نﺎـﻨﻛرﺎﻛ ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻪ
ﺮﻤﺘـﺴﻣ رﻮـﻃ
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﻲﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ بﻮﻠﻄﻣ ﺞﻳﺎﺘﻧ دﺎﺠﻳا ياﺮﺑ ار نﺎﺸﻳﺎﻫ نآ رد ﺮـﻜﻔﺗ ﻦﻳﻮﻧ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﻪﻛ ﻲﻳﺎﺟ ،ﺪﻨﻫد
ﻲﻣ شروﺮﭘ ﺑ يﺮﻴﮔاﺮﻓ ﻲﻌﻤﺟ نﺎﻣرآ ،ﺪﺑﺎﻳ
ﻪ ﻲﻣ دﻮﺟو ﻲﻣ ﻪﺘﺳﻮﻴﭘ نﺎﻨﻛرﺎﻛ و ﺪﻳآ ﺪﻧزﻮﻣآ
ﻪﻧﻮﮕﭼ رﺎﻨﻛ رد
دﺎﻳ ﺮﮕﻳﺪﻜﻳ ﺪـﻧﺮﻴﮕﺑ
) ،ﻪﮕﻨـﺳ 1990 : 75 ،كرﺎـﭘ ؛ 2008
ﻞـﻳو ،وﺎـﺳ ؛ يد
و ،ترﺎـﻫ 2010 ،ندﺎـﻣ ؛
2012 .(
ﻪﭼﺮﮔا ﻪﺑ ،نآ لﻮﺻا ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد و هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻠﺧ نﺎﻣزﺎﺳ ياﺮﺑ هﮋﻳو
ﻲﺘﻟود يﺎﻫ راﻮﺷد
ﺖﺳا ، نﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻟﺎﺳر ﻖﻘﺤﺗ ياﺮﺑ ﻪﺑ ﻲﺑﺎﻴﺘﺳد و ﺎﻫ
ﻌﺳﻮﺗ فاﺪﻫا ﺔ
ﻲـﻣ ﺮـﻈﻧ ﻪـﺑ يروﺮﺿ ﻲﻠﻣ ـﺳر
ﺪ
) ،نﻮﺳﺮﺘﭘ 1998 .(
ﻪﭽﻧآ نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد زا ﺶﻴﺑ ﻪﻌﺳﻮﺗ لﺎﺣ رد يﺎﻫرﻮﺸﻛ ﺐﻠﻏا رد ﻲﺘﻟود يﺎﻫ
نﺎﻣزﺎـﺳ ﻦـﻳا ﻒﻴﻌـﺿ دﺮﻜﻠﻤﻋ ،ﺖﺳا دﻮﻬﺸﻣ ﻪﻤﻫ ﺎﻫ
ﺖـﺳ ) ،ندﺎـﻣ 2012 ( نﺎﻣزﺎـﺳ .
ﻲـﺘﻟود يﺎـﻫ
ﺖﺳد ﻪﻌﺳﻮﺗ رﺎﻛرﺪﻧا
، و ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ ﻲﺨﻳرﺎﺗ ناﻮﻳد
رﻻﺎﺳ ﺪﻧراد زﺎﻴﻧ ﻪﺑ و هوﺮﮔ زا ﺖـﻳﺎﻤﺣ ياﺮـﺑ ﻪﻛ ﻲﻳﺎﻫ
هﺪﺷ ﻞﻴﻜﺸﺗ ﺎﻬﻧآ
ﺖﺳا ﻲﻤﻧ ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ ﺦﺳﺎﭘ ، ﺪﻨﻫد
) ،نﻮﺴﻨﻴﻛرﺎﭘ 2010
.(
يزروﺎﺸﻛ دﺎﻬﺟ نﺎﻣزﺎﺳ ﻢﻬﻣ
نﺎﺘﺳا ﺢﻄﺳ رد يزروﺎﺸﻛ ﺶﺨﺑ ﻲﻟﻮﺘﻣ ﻦﻳﺮﺗ ﺎﻫ
ﻪﺑ ﻲﻣ رﺎﻤﺷ و دور
ﻌﺳﻮﺗ رد ﻲﻤﻬﻣ ﺶﻘﻧ ﺔ
ﺮﺑ يزروﺎﺸﻛ و ﻲﻳﺎﺘﺳور راﺪﻳﺎﭘ دراد هﺪﻬﻋ
. ور يﺎﻫزﺎﻴﻧ
ﻪﺑ ﺶﻳاﺰﻓا لﺎـﺣ رد و
يذ ﺮﻴﻴﻐﺗ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ ﺮﻤﺘﺴﻣ دﻮﺒﻬﺑ ،نﺎﻣزﺎﺳ ﻦﻳا نﺎﻌﻔﻧ ﻪـﺑ ﺦـﺳﺎﭘ ياﺮـﺑ ار نآ نﺎـﻨﻛرﺎﻛ يﺮﻴﮔدﺎـﻳ يﺎﻫ
ﻲﻣ بﺎﺠﻳا نﺎﺒﻃﺎﺨﻣ يﺎﻫزﺎﻴﻧ ﺪﻨﻛ
. ،يﺮﻴﮔدﺎﻳ رد نﺎﻣزﺎﺳ ﻦﻳا ﻲﻧاﻮﺗﺎﻧ ﺖﺳا ﻲﻬﻳﺪﺑ رﺎـﺛآ
ﺮـﺑ ﻲـﺑﺮﺨﻣ
ﺖﺷاد ﺪﻫاﻮﺧ يزروﺎﺸﻛ ﺶﺨﺑ نﻼﻏﺎﺷ و نﺎﻴﻳﺎﺘﺳور ﻲﮔﺪﻧز .
و ﺎـﻫرﺎﺘﻓر ﻪـﻛ ﺖـﺳا ﻲﻟﺎـﺣ رد ﻦـﻳا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. The Fifth Discipline: The Art and Practice of the Learning Organization
شﺮﮕﻧ نﺎﻨﻛرﺎﻛ يﺎﻫ ﻪﻛ
ﻢﻬﻣ ﻞﻴﻜﺸﺗ ﺮﺻﺎﻨﻋ ﻦﻳﺮﺗ ﺪﻨﻫد
ة نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺑ ﻲـﻣ رﺎﻤﺷ ﺪـﻧور
ﺖـﻴﻓﺮﻇ ، و ﺎـﻫ
هﺰﻴﮕﻧا ياﺮﺑ ار ﺎﻬﻧآ يﺎﻫ دﺎﺠﻳا
ﺖﺤﺗ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻴﺛﺄﺗ
ﺮ ﻲﻣ راﺮﻗ ﺪﻫد .
ﺖﻛرﺎﺸﻣ ندﺮﻜﻧ دﺮﺘﺴﮔ عﻮﻴﺷ ،كﺎﺧ ﺶﻳﺎﺳﺮﻓ ،بآ ﻊﺑﺎﻨﻣ ﺖﻳﺮﻳﺪﻣ رد نازروﺎﺸﻛ ة
تﺎـﻓآ ﻲﺧﺮﺑ
ﻪﻗﺎﺳ مﺮﻛ ﺪﻨﻧﺎﻣ نﺎـﺳﻮﻧ ،نﻮﺘﻳز ﺲﮕﻣ و ﺞﻧﺮﺑ راﻮﺧ
يﺎـﻫ و يزروﺎـﺸﻛ تﻻﻮـﺼﺤﻣ ﺖـﻤﻴﻗ ﺪﻳﺪـﺷ
ﻠﻴﭘ ﺪﻨﻧﺎﻣ تﻻﻮﺼﺤﻣ ﻲﺧﺮﺑ ﺪﻴﻟﻮﺗ ﻚﺴﻳر ﺶﻳاﺰﻓا ﺔ
،يﺎﭼ و ﻢﺸﻳﺮﺑا ﻂﻘﻓ
ﺶﻟﺎﭼ زا ﻲﺸﺨﺑ ﻲﻳﺎﻫ
ﺖﺳا
يذ و نﻼﻴﮔ نﺎﺘﺳا يزروﺎﺸﻛ دﺎﻬﺟ نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﻛ ﻪﺟاﻮﻣ نآ ﺎﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻦﻳا نﺎﻌﻔﻧ
ا ﺪﻧ . ﺮـﮕﻳد يﻮﺳ زا
،
ﺎﺴﻣ زا يرﺎﻴﺴﺑ ﺋ
دﺎﻳ ﻞ هﺪﺷ يدﺎﺼﺘﻗا يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ
ـ ﻲﭘ رد ﻲﻧاواﺮﻓ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﺪـﻧراد
ﻲـﺧﺮﺑ و ﺮـﮕﻳد رد
هزﻮﺣ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا يﺎﻫ
ـ ﻪﺸﻳر يدﺎﺼﺘﻗا هﺪﻧاود
ﺪﻧا . ﻪﺑ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ﺮﺜﻜﺘﻣ ،هﺪﻴﭽﻴﭘ ﺖﻴﻫﺎﻣ ﻞﻴﻟد
و ﺪﻨﭼ يﺪﻌﺑ
ﺰﻴﻧ و
، ﻢﻫ ﺮﺛا ﺎﺴﻣ عﻮﻗو ﻲﻧﺎﻣﺰﻤﻫ زا ﻲﺷﺎﻧ ﻲﻳاﺰﻓا ﺋ
ﺶﻴـﭘ ﻞ ،ور ﻦـﻳا زا ﺲـﭘ و ﻲﺘﻨـﺳ يﺎـﻫرﺎﻜﻫار
ﺎﺑ ﻲﻳورﺎﻳور رد ﻪﻛ ﻲﮕﺸﻴﻤﻫ ﻞﺋﺎﺴﻣ
ًﺎﻓﺮﺻ ﻲﻜﺘﻣ ﻲﻨﻓ يﺎﻫدﺮﻜﻳور ﻪﺑ ا
ﺪﻧ هار ،
دﻮـﺑ ﺪـﻨﻫاﻮﺨﻧ ﺎﺸﮔ .
زا
ـﻬﺟاﻮﻣ ياﺮﺑ ،يزروﺎﺸﻛ دﺎﻬﺟ نﺎﻣزﺎﺳ دراد تروﺮﺿ ور ﻦﻳا ﻪ
ﺎـﺑ ﻞﺋﺎـﺴﻣ ﺶﻴـﭘ زا ﻦﺘﺧﻮـﻣآ ﺎـﺑ ،ور
ﻌﺳﻮﺗ و ﺶﻧاد ﺶﺨﺑﺮﺛا و ﻊﻳﺮﺳ رﺎﺸﺘﻧا ،ﻪﺘﺷﺬﮔ برﺎﺠﺗ ﺔ
ﻪﺑ ،ﻚﻴﺗﺎﻤﺘﺴﻴﺳ ﺮﻜﻔﺗ ﻧﺎﻣزﺎﺳ
ﻲ هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ
ﻞﻳﺪﺒﺗ دﻮﺷ . ﻦﻳا ﻤﻴﻤﺼﺗ ﻲ ﻪﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ياﺮﺑ يدﺮﺒﻫار ﻲﻣ رﺎﻤﺷ
يدﺮـﺒﻫار ﻢﻴﻤـﺼﺗ ﺮـﻫ ياﺮﺟا و دور
ﻞﻳﺎﻤﺗ مﺰﻠﺘﺴﻣ ﺔﻧﺎﺒﻠﻃواد
ﺖﺒـﺴﻧ ﺎـﻬﻧآ ﺪـﻬﻌﺗ و ﻞﻐـﺷ ﻲﻤﺳر تﺎﻣاﺰﻟا زا ﺮﺗاﺮﻓ يرﺎﻜﻤﻫ ﻪﺑ نﺎﻨﻛرﺎﻛ
ﻪﺑ نﺎﻣزﺎﺳ تﺎﻤﻴﻤﺼﺗ و فاﺪﻫا ﺖﺳا
.
ﺎﺑ دﻮﺟو ﻦﻳا نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﻛ دراد دﻮﺟو ﻲﻛﺪﻧا ﻲﺑﺮﺠﺗ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ، ار ﻪﻌـﺳﻮﺗ ﻲﻟﻮـﺘﻣ يﺎـﻫ
نﻮـﭽﻤﻫ
نﺎﻣزﺎﺳ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ يﺎﻫ ﻲﺳرﺮﺑ
هدﺮﻛ ﺷﺎﺑ ﺪ ) ،نﻮﺴﻨﻴﻛرﺎﭘ 2010
.(
ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﻠﺻا فﺪﻫ سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ
ﻞﻳﺪﺒﺗ يﺎﻫرﺎﻜﻫار ﻲﺳرﺮﺑ ،ﺮﺿﺎﺣ ﻪﺑ نﻼﻴﮔ نﺎﺘﺳا يزروﺎﺸﻛ دﺎﻬﺟ نﺎﻣزﺎﺳ نﺪﺷ
ﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ هﺪﻧﺮ
شﺮﮕﻧ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺖﻳﻮﻘﺗ ﻖﻳﺮﻃ زا نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ
ﺖﺳا .
ﺶﻫوﮋﭘ يﺮﻈﻧ ﺔﻨﻴﺸﻴﭘ
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ
هﺎﮔﺪﻳد زا يدﺮﺒﻫار
نﺎﻣزﺎﺳ ، ﻪﺘﻓﺎﻳرد ﺎﻫ ﺪﻧا
تﺎﻋﻼﻃا ﺮﺼﻋ رد يﺮﻴﮔدﺎﻳ
ﺎـﺒﻗر ﺮـﺑ ﻪـﺒﻠﻏ ياﺮﺑ
، ﺖـﻳﺰﻣ
ﻲﺘﺑﺎﻗر ﻢﻫاﺮﻓ ﻲﻣ ﺪﻨﻛ ) ،ندﺎﻣ 2012 ،تﺎﮔرﻮﺗرا و ﻚﺗا ؛ 2010
.(
ﻦﻳا زا ﺪﻳد ﻞـﻣاﻮﻋ ﻊﻳﺮـﺳ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ،
مﺎﻬﺑا و ﻲﮔﺪﻴﭽﻴﭘ ،ﻲﻄﻴﺤﻣ ﺖﻴﻌﺿو
نﺎﻣزﺎﺳ ياﺮﺑ ار ﺶﻳاﺰﻓا ﺎﻫ
ﻲﻣ ﺪﻫد ﺎـﺑ ار ناﺮﻳﺪـﻣ ﻪـﺠﻴﺘﻧ رد و
ﺶﻟﺎﭼ ﻪﺟاﻮﻣ يﺪﺟ يﺎﻫ ﻲﻣ
ﺪﻨﻛ ) ،ﻲﻜﻧﻼﻛ و يﺮﻔﻌﺟ 2012
( نﺎﻣزﺎﺳ دراد تروﺮﺿ ﻦﻳاﺮﺑﺎﻨﺑ ، د ﺎـﻫ
ر
نﺎﻣزﺎﺳ ﺎﺑ ﻪﺴﻳﺎﻘﻣ رﺎﮔزﺎﺳ تاﺮﻴﻴﻐﺗ ﺎﺑ ﻲﺑﻮﺧ ﻪﺑ ،ﺪﻧزﻮﻣﺎﻴﺑ يﺮﺘﺸﻴﺑ ﻲﺸﺨﺑﺮﺛا ﺎﺑ ،ﺐﻴﻗر يﺎﻫ
ﺪﻧﻮﺷ ﻪﺑ و
ﺪﻨﻫد ﺦﺳﺎﭘ ﺖﻋﺮﺳ ﻪﺑ ،نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ نﺎﺒﻃﺎﺨﻣ يﺎﻫزﺎﻴﻧ .
ﺖﻴﻤﺳا ) 1997 ( ﻲﻣ نﺎﻴﺑ تﺎـﻴﺑدا رد ﻪـﻛ ﺪـﻨﻛ
ﺖﻳﺰﻣ ،هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﺑ ﻖﻳﺮﻃ زا ﻲﺘﺑﺎﻗر يﺎﻫ
ﺖـﻴﻠﺑﺎﻗ و ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ يﺮﻴﮔدﺎـﻳ لﻮـﺻا يﺮﻴﮔرﺎـﻛ
نﺎﻣزﺎﺳ قﺎﺒﻄﻧا
ـﺑﺮﺠﺗ ﻖـﻳﺮﻃ زا ،ﻲﻄﻴﺤﻣ لﻮﺤﺘﻣ ﻂﻳاﺮﺷ ﺎﺑ ﺎﻫ ﺔ
ﻪـﺘﻓﺮﮔاﺮﻓ لﻮـﺻا ﻢﻴﻘﺘـﺴﻣ و هﺪـﺷ
ﻪﺑ ﻲﻌﻤﺟ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻲﻣ ﺖﺳد
ﺪﻳآ ) ،ندﺎﻣ 2012 .(
ﺖﻴﺘﭘ و ﺮﭘار )
2002 ( ﻲﻣ نﺎﻴﺑ ﺪﻨﻨﻛ ﻪﻧ يﺮﻴﮔدﺎﻳ داﺮﻓا ياﺮﺑ ﺎﻬﻨﺗ
هدﺎﺳ رﺎﻛ
،ﺖﺴﻴﻧ يا ياﺮـﺑ ﻪـﻜﻠﺑ
زﺎﺳ نﺎﻣ ﺰﻴﻧ ﺎﻫ راﻮﺷد ﺖﺳا . دﺮﻴﺑ و ساﺮﻛ )
1999 ( ﻮﻴﺷ زا لﺎﻘﺘﻧا ﺪﻨﻣزﺎﻴﻧ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﺪﻧﺪﻘﺘﻌﻣ ة
ةدﺎﺳ ﻚﻧﺎﺑ رد نآ ﺖﺷﺎﺒﻧا و ﺶﻧاد يروآدﺮﮔ نآ رد ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﺘﻴﻌﺿو ﻪﺑ ﻲﺗﺎﻋﻼﻃا يﺎﻫ
، هﻮﻴﺷ يﺎﻫ
ﻖﻳﻮﺸﺗ ﺶﻧاد دازآ لﺎﻘﺘﻧا ﻒﻠﺘﺨﻣ ﻲﻣ
دﻮﺷ نﺎﻣزﺎﺳ دﺮﻜﻠﻤﻋ ﺮﺑ و ﺮﻴﺛﺄـﺗ
ﻲـﻣ دراﺬـﮔ ) ،ندﺎـﻣ 2012 .(
ﻪﻳﺎﭘ ﺮﺼﻨﻋ ﺞﻨﭘ ﻪﮕﻨﺳ ﻞﻜﺷ رد ار يا
ﻲـﻣ ﻲﻳﺎـﺳﺎﻨﺷ هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ يﺮﻴﮔ ﺪـﻨﻛ
) ،ﻲـﻟ و ﮓـﻧﺎﭼ
2007 ،ﻚﻣﺮﭼ ،ﻮﺟ ،ﮓﻧﻮﺳ ؛ 2009
:(
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ يدﺮﻓ يﺎﻫ :1
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻂﻘﻓ
ﻲﻣ دﺎﻳ ﻪﻛ يداﺮﻓا ﻖﻳﺮﻃ زا
ﻲـﻣ ﻖـﻘﺤﻣ ،ﺪـﻧﺮﻴﮔ دﻮـﺷ
.
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺮﻴﮔدﺎﻳ يدﺮﻓ يﺮﻴﮔدﺎﻳ ﻪﭼﺮﮔا ﻲﻤﻧ ﻦﻴﻤﻀﺗ ار
ﺪـﻨﻛ
، هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎـﺳ ﺰـﻴﻧ نآ نوﺪـﺑ
ﺑ ﻪ ﻲﻤﻧ دﻮﺟو ﺪﻳآ
) ،ﻼﻴﺟﺎﻣ 2012 .(
ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ
ﻲـﻣ هرﺎـﺷا ﻲﻣﺎﻈﻧ ﻪﺑ يدﺮﻓ يﺎﻫ دﺮـﻓ نآ ﻲـﻃ ﻪـﻛ ﺪـﻨﻛ
ﻢﺸﭼ ﻦﺷور ار دﻮﺧ زاﺪﻧا ﻲﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ و هدﺮﻛ ﺮﺗ
ﻲﻣ ﺰﻛﺮﻤﺘﻣ ار دﻮﺧ يوﺮﻴﻧ ،ﺪﻫد ار دﻮـﺧ يرﺎﺑدﺮﺑ ،ﺪﻨﻛ
ﻲﻣ ﺶﻳاﺰﻓا ﺖﻴﻌﻗاو ﻲﻫﺎﮕﻧ و ﺪﻫد
اﺮﮔ ﻲﻣ ﺶﻴﭘ رد دﺮﻴﮔ
) ،كرﺎﭘ 2008 ،ندﺎﻣ ؛ 2012 .(
ﻲﻨﻫذ يﺎﻫﻮﮕﻟا :2
ﺖﺷﺎﮕﻧا و تﺎﺿوﺮﻔﻣ يﺎﻫ
ﻪـﺸﻳر راد ـﻘﻴﻤﻋ و ﺎـﻴﻧد زا ﺎـﻣ ﻢـﻬﻓ ﺮـﺑ ﻪـﻛ ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﻲ
نآ ﺮﺑاﺮﺑ رد ﺎﻣ ﺶﻨﻛ ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﻲﻣ ﺪﻧراﺬﮔ ) ،كرﺎﭘ 2008 ،ندﺎﻣ ؛ 2012 .(
كﺮﺘﺸﻣ نﺎﻣرآ :3
ﺑ ﺖﺳﺎﻨﻌﻣ ﻦﻳا ﻪ و داﺮﻓا ﻪﻛ
ﻢﺸﭼ و فاﺪﻫا ياراد نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻛﺮﺘﺸﻣ زاﺪﻧا
ﺪﻧا ) ،كرﺎﭘ
2008 .(
ﻪﻋﻮﻤﺠﻣ كﺮﺘﺸﻣ نﺎﻣرآ و ﺎـﻫراﺰﺑا زا يا
شور ﻲﻳﺎـﻫ
ﻚـﻳدﺰﻧ ياﺮـﺑ ﺖـﺳا فاﺪـﻫا ندﺮـﻛ
ـﻗﻼﻋ درﻮـﻣ و كﺮﺘـﺸﻣ تﺎﻋﻮﺿﻮﻣ لﻮﺣ نﻮﮕﻤﻫﺎﻧ ﺔ
ﺎـﻬﻧآ ) ،ﻼﻴﺟﺎـﻣ 2012 .(
ﺮﻳﻮـﺼﺗ نﺎـﻣرآ ﻦـﻳا
ﻲﻣ دﺎﺠﻳا هﺪﻨﻳآ زا ﻲﻛﺮﺘﺸﻣ ﻲﻣﺮﺑ ار داﺮﻓا ﺪﻬﻌﺗ ﺮﺘﺸﻴﺑ ﻪﻛ ﺪﻨﻛ
ار ﺎﻬﻧآ يوﺮﻴﭘ ﺎﺗ دﺰﻴﮕﻧا )
،ندﺎﻣ 2012 .(
ﻲﻤﻴﺗ يﺮﻴﮔدﺎﻳ :4
ﻢﻴﺗ ﻦﻳا ﺖﺳا ﺪﻘﺘﻌﻣ ﻪﮕﻨﺳ ﻲﻣ ﻪﻛ ﺪﻨﺘﺴﻫ ﺎﻫ
نﺎﻣزﺎﺳ ﻪﻧ و ﺪﻧزﻮﻣﺎﻴﺑ ﺪﻨﻧاﻮﺗ )
،ﻪﮕﻨـﺳ
1990 : 112 (.
هﺎـﮕﻧ ياﺮﺑ ار داﺮﻓا زا ﻲﻫوﺮﮔ ترﺎﻬﻣ ﻲﻤﻴﺗ يﺮﻴﮔدﺎﻳ زا ﺮـﺗاﺮﻓ يﺮﻳﻮـﺼﺗ ﻪـﺑ ندﺮـﻛ
ﻢﺸﭼ ﻲﻣ ﻪﻌﺳﻮﺗ ،يدﺮﻓ زاﺪﻧا ﺪﻫد
) ،ﻼﻴﺟﺎﻣ 2012 ( ﻨﻌﻣ ﻪﺑ و ﺎ ﻌﺳﻮﺗ ي ﺔ ﺖﻴﻓﺮﻇ ﺮـﺳ ﺖـﺸﭘ ياﺮﺑ ﻢﻴﺗ
ﺶﻴﭘ ﻦﺘﺷاﺬﮔ يرواد
دازآ ﺮﻜﻔﺗ ﻪﺑ ﺪﻬﻌﺗ و ﺎﻫ ﺖﺳا
) ،ندﺎﻣ 2012 .(
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. Personal Mastery
2. Mental Models 3. Shared Vision 4. Team Learning
ﻲﻤﺘﺴﻴﺳ ﺮﻜﻔﺗ :1
ﻞﺻا ﻦﻳا ﻤﻫ
ﺔ ﺶﻴﭘ لﻮﺻا ﻲﻣ ﺪﻧﻮﻴﭘ ﻢﻫ ﻪﺑ ار ﻪﺘﻔﮔ
هﮋﻳو بﻮﭼرﺎﭼ و ﺪﻫد ياﺮﺑ يا
ﺪﻫﺎﺸﻣ ة ﺑ ﺎﻬﻧآ نﺎﻴﻣ ﻂﺑاور ﻪ
ﻲﻣ دﺎﺠﻳا ﻞﻛ ﻚﻳ ترﻮﺻ ﺪـﻨﻛ
) ،ندﺎـﻣ 2012 ،كرﺎـﭘ ؛ 2008
.(
ﺮـﻜﻔﺗ
ﻪﻄﺑﺎﺿ ﻲﻤﺘﺴﻴﺳ ﻣ ﻪﻛ ﺖﺳا يا
ﺆ ﻪﻔﻟ ار ﺮﮕﻳد يﺎﻫ ﺮﻜﻴﭘ رد
ة
ﻞـﻤﻋ و ﻪـﻳﺮﻈﻧ زا ﻲﻤﺠـﺴﻨﻣ
، ﺐـﻴﻛﺮﺗ
ﻲﻣ ﺪﻨﻛ ) ،لوﺪﻟﺎﻛ 2012 .(
ﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬ
2
،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ رﺎﺘﻓر تﺎﻴﺑدا رد ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ
رﺎﺑ نﺎﮔرا ) 1988 ( ار يﺪﻧوﺮﻬﺷ رﺎﺘﻓر حﻼﻄﺻا ﻪﺑ
رﺎﻛ دﺮﺑ . ﺮﺑ يو
مﻮﻬﻔﻣ سﺎﺳا
» يرﺎﻜﻤﻫ ﻪﺑ ﻞﻳﺎﻤﺗ
« دﺮﻧرﺎﺑ ﺮﺘﺴﭼ )
1938 ( ﺰـﺘﻛ ﻞﻴﻧاد ﻪﻛ يﺰﻳﺎﻤﺗ و )
1964 ( نﺎـﻴﻣ
و ﺶﻘﻧ دﺮﻜﻠﻤﻋ
» يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻪﺘﺨﻴﮕﻧادﻮﺧ و ﻪﻧاروآﻮﻧ
« ﺎﻗ ﺋ ار ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ رﺎﺘﻓر ،ﺖﺳا هﺪﺷ ﻞ
ﻒﻳﺮﻌﺗ يرﺎﻴﺘﺧا و يدﺮﻓ يرﺎﺘﻓر ﻲﻣ
ﺪﻨﻛ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ و ارﺎﻜﺷآ ﻪﻛ ﻖﻳﺮﻃ زا
ﻢﺘﺴﻴﺳ شادﺎﭘ ﻲﻤﺳر يﺎﻫ
حﺮﻃ و ﻪﺘﺧﺎﻨﺷ نﺎﻣزﺎﺳ رد هﺪﺸﻧ يﺰﻳر
ﺖـﺳا و
ﺐـﺟﻮﻣ هراﻮـﻤﻫ نﺎﻣزﺎـﺳ يﺎـﻫدﺮﻛرﺎﻛ ﻲـﺸﺨﺑﺮﺛا
ﻲﻣ دﻮﺷ ) ،يﺪﻤﺣا ،ﻲﻗﺪﻨﺟ ،ﻲﻧاﻮﻟا ،ﻦﻴﺘﻣ ﻲﻋراز 1389
،چاﺮﭼﺎـﺑ ،ﻦﻴـﭘ ،يﺰﻨﻜﻣ ،ﻒﻛﺎﺳدﻮﭘ ؛ 2000
.(
،دراﺪﻧ دﻮﺟو نﺎﻘﻘﺤﻣ ﻦﻴﺑ ﻲﻠﻣﺎﻛ ﻖﻓاﻮﺗ زﻮﻨﻫ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر دﺎﻌﺑا ﺎﺑ ﻪﻄﺑار رد ﺎﻣا
دﺎﻌﺑا ﻪﻛ ار ي
،هدﺮﻤﺷﺮﺑ نﺎﮔرا ﺮﺘﺸﻴﺑ
ﺐﻠﺟ دﻮﺧ ﻪﺑ ار ﻪﺟﻮﺗ ﻦﻳ هدﺮﻛ
ﺖﺳا . ﺞﻨـﭘ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر وا ﻒﻳﺮﻌﺗ رد
ﻲﻣﺮﺑ رد ار ﺪﻌﺑ ﺮﻴﮔ
ﻧ ﺪ : يرﺎﻛ ناﺪﺟو يدﺮﻤﻧاﻮﺟ ،3
عﻮﻧ ،4
ﻲﺘـﺳود ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا بادآ ،5
ﺖـﻛاﺰﻧ و بدا ،6
.7
يرﺎﻛ ناﺪﺟو ﺖﺳﺎﻨﻌﻣ ﻦﻳا ﻪﺑ
ﻲﻣ مﺎﺠﻧا ار ﻲﺻﺎﺧ يﺎﻫرﺎﺘﻓر نﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻀﻋا ﻪﻛ ﻪﻛ ﺪﻨﻫد
زا ﻞﻗاﺪﺣ
ﺎﻬﻧآ ﺶﻘﻧ تارﺎﻈﺘﻧا ا ﺮﺗاﺮﻓ
ﺖﺳ . ﺖﻴﻌﻗﻮﻣ ﺮﺑاﺮﺑ رد ﻲﻳﺎﺒﻴﻜﺷ ﻪﺑ ،يدﺮﻤﻧاﻮﺟ ،ﺪﻋﺎﺴﻣﺎﻧ و بﻮﻠﻄﻣﺎﻧ يﺎﻫ
ﻲﻣ هرﺎﺷا ﻲﺘﻳﺎﺿرﺎﻧ زاﺮﺑا نوﺪﺑ ﺪﻨﻛ
. عﻮﻧ ﻪﺑ ﻚﻤﻛ ﻪﺑ ﻲﺘﺳود يﺎﻀﻋا
ﺮﮕﻳد رد نﺎﻣزﺎﺳ ﻞﺑﺎﻘﻣ
ﻒﻳﺎﻇو
ﺗﻼﻜﺸﻣ ﺎﻳ ﻲﻣ هرﺎﺷا نﺎﺸ
ﺪﻨﻛ . ار نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا ﻲﮔﺪﻧز رد ﺖﻛرﺎﺸﻣ ﻪﺑ دﺮﻓ ﻪﺟﻮﺗ ،ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا بادآ
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ و ﺪﻫد
،ﺖﻳﺎﻬﻧرد ﻪﺑ ﺖﻛاﺰﻧ و بدا
ﻨﻌﻣ ﺎ تﺎﻣاﺪـﻗا ﻪﻧﻮﮕﭼ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻪﺘﻜﻧ ﻦﻳا ﻪﺑ نﺪﻴﺸﻳﺪﻧا ي
ناﺮﮕﻳد ﺮﺑ دﺮﻓ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﻲﻣ دراﺬﮔ ) ﺖﻋارز ،رﺎﮕﺘﺳر ،ثراو ،ﻲﺘﺷﻻآ ﻲﺘﻌﻓر ،رﺎﻛ
1388 .(
ﺗ رد ﻦﻴﻴﺒ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻞﻜﺷ ﺮﺑ نﺎﻨﻛرﺎﻛ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻲﻣ ،هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ يﺮﻴﮔ
ﻦﻴـﻨﭼ ناﻮﺗ
لﻻﺪﺘﺳا دﺮﻛ ﻲﻣ ﺮﻴﻴﻐﺗ ناﺮﻳﺪﻣ ﻪﻛ ﻲﻣ داﺮﻓا و ﺪﻨﻨﻛ
ﻲﻣ و ﺪﻨﻳآ ﻪﺘﺧﻮﻣآ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻲﺧﺮﺑ ﺎﻣا ،ﺪﻧور
،هﺪﺷ
شزرا و ﺎﻫرﺎﺠﻨﻫ ،ﻲﻨﻫذ يﺎﻫﻮﮕﻟا ﺎﻫ
، روﺮﻣ ﺎﺑ ﻈﻓﺎﺣ رد نﺎﻣز ﺔ
ﻲـﻣ ﻲﻗﺎـﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﺪـﻧﺎﻣ
. ،ور ﻦـﻳا زا
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. System Thinking
2. Organizational Citizenship Behaviors 3. Conscientiousness
4. Sportsmanship 5. Altruism 6. Civic Virtue 7. Courtesy
ﺟرد ﺔ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ندﻮﺑ نآ نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻪﺑ
ﻲﮕﺘﺴﺑ ،ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ يﺮﻴﮔدﺎﻳ زا مﺎﮔ ﻦﻴﺘﺴﺨﻧ رد و دراد
ﺪﺷﺎﺑ ﻪﺘﺷاد دﻮﺟو نﺎﻨﻛرﺎﻛ يﺎﻫرﺎﺘﻓر زا ﻲﺒﺳﺎﻨﻣ كرد ﺪﻳﺎﺑ .
نﺎﻣزﺎﺳ تﺎﻴﺣ ﺎﻫ
ﻪﺑ تﺪـﺷ يداﺮـﻓا ﻪـﺑ
ﺶﻘﻧ تﺎﻣاﺰﻟا زا ﺮﺗاﺮﻓ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻪﺘﺴﺑاو ـﻫ
ـﻣ ﺖﻛرﺎـﺸﻣ ﻪـﺑ ﻞـﻳﺎﻤﺗ ،ﻲﻤـﺳر يﺎ ﺆ
يﺎـﻫدﺮﻛرﺎﻛ رد ﺮﺛ
ﺪﻧراد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ )
،ندﺎﻣ 2012 ،ﺮﻛرﻮﺗ ؛ 2003 ﺎﻳﺎﺤﻳ ؛ نارﺎﻜﻤﻫ و ،
2011 .(
شﺮﮕﻧ ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ 1
هزﺎـﺳ ﻦﻳﺮﺗدﺮﺑرﺎﻛﺮﭘ زا درﻮﻣ ود ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ و ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر ﻪـﻛ ﺪﻨﺘـﺴﻫ ﻲﻠﻐـﺷ شﺮـﮕﻧ يﺎـﻫ
هدﺮﺘﺴﮔ تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ ﻧآ يور يا
ﺎﻬ ﺖـﺳا ﻪﺘﻓﺮﮔ مﺎﺠﻧا )
،سﺎـﻴﮔﺎﻬﻛ ،ﺲﻴﻜﻳدﺮـﭘ ،ﻮﻴـﺳودﻮﺌﺗ ،ﺎﻴﻜﻴـﺴﺗﺎﻛ
2011 ،اوﻮﻛﺎﺑ ،ﻪﭼﻮﻣﺎﻛ ،نﺎﻣﺎﻣ ؛ 2012
ﻚـﻣ ،ﺐﻣﺎﻜﺴﭙﻴﻟ ،ﻚﻴﻟﺎﮔ ،ﻚﻴﻨﺳر ،يﺮﻧﻼﻓ ؛ ،لﻮﺋﺎـﻓ
2012 ؛
،ﮓـﻧاژ ،ﮓـﻧژ ،ﻲﻟﻮـﻓ ،يﻮـﻟ ،ﻮﮕﻧا 2013
( . ﻫ ﻟﺎﻄﻣ رد ﻦﻴـﻨﭽﻤ
يرﺎﻴـﺴﺑ تﺎـﻌ
هﺪـﺷ دﺎـﻳ ﻢﻴﻫﺎـﻔﻣ
،
ﺶﻴﭘ ﻲﻨﻴﺑ ةﺪﻨﻨﻛ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ رﺎﺘﻓر
هﺪـﺷ ﻪـﺘﻓﺮﮔ ﺮﻈﻧ رد ﺖـﺳا
) ،ﻦﻴـﭘ ،يﺰـﻨﻜﻣ ،ﻒﻛﺎـﺳدﻮﭘ
،چاﺮﭼﺎﺑ 2000 ،ﺪﻨﻟرﺎﻫ و ﻦﻣرﻮﻣ ؛ 2002
،ﮓﻨﻴﻟﻮﺑ ؛ 2010
،سﺎﺘﻜﺑ و ﻞﺳﻮﻳ ؛ 2012
.(
ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر
، ﻲﻔﻃﺎﻋ ﺖﻟﺎﺣ ﻲﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻲﺘﺒﺜﻣ
ﺠﻴﺘﻧ رد ﻪﻛ دﻮﺷ ﺔ
ﻲﻠﻐﺷ برﺎﺠﺗ و ﻞﻐﺷ ﻲﺑﺎﻳزرا
ﻲﻣ دﺎﺠﻳا دﺮﻓ رد دﻮﺷ
، ﻪﺟرد ﺎﻳ ﺖﺒﺜﻣ تﺎﺳﺎﺴﺣا زا يا و
ﻪﺒﻨﺟ ﻪﺑ ﺖﺒﺴﻧ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻔﻨﻣ و ﻲﻧورد يﺎﻫ
ﻲﻣ ﻞﻜﺷ دﺮﻓ رد ﻞﻐﺷ ﻲﻧوﺮﻴﺑ دﺮﻴﮔ
) ﺎﻴﻜﻴﺴﺗﺎﻛ نارﺎﻜﻤﻫ و ،
2011 ﻮﮕﻧا ؛
،نارﺎﻜﻤﻫ و 2013
ﻞـﺳﻮﻳ ؛
،سﺎﺘﻜﺑ و 2012
.(
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ ﺷﺮﮕﻧ
ﺖﺳا ﻲ ةرﺎﺑرد ﻲﻋﻮـﻧ ﺰـﻴﻧ و نﺎﻣزﺎـﺳ ﻪﺑ نﺎﻨﻛرﺎﻛ يرادﺎﻓو
ﻲـﻣ نﺎﻣزﺎـﺳ زا ار دﻮـﺧ ﺖـﻳﻮﻫ دﺮـﻓ ،نآ سﺎـﺳا ﺮـﺑ ﻪﻛ ﺖﺳا ﻲﻧاور و ﻲﻔﻃﺎﻋ ﻲﮕﺘﺴﺑاو زا ،دﺮـﻴﮔ
ﻲﻣ تﺬﻟ نﺎﻣزﺎﺳ رد ﺖﻳﻮﻀﻋ و دﺮﺑ
ﺎﺑ ﺖﺻﺮﻓ دﻮﺟو يﺎﻫ
نﺪﻧﺎﻣ ﻪﺑ ﻞﻳﺎﻤﺗ ،نﺎﻣزﺎﺳ زا جرﺎﺧ رد ﻲﻠﻐﺷ
دراد نﺎﻣزﺎﺳ رد .
يﺮﮕﻳد ﻒﻳﺮﻌﺗ رد
، ﻪﺟرد ﻪﺑ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ يا
ﻲﻣ قﻼﻃا دﻮﺷ
و فاﺪـﻫا دﺮـﻓ ﻪـﻛ
شزرا روﺎﺑ ار نﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫ ﻲﻣ
ﺪﻨﻛ ﻞﻳﺎﻤﺗ ، دراد نﺎﻣزﺎﺳ زا يﻮﻀﻋ ﺪﺷﺎﺑ
و شﻼﺗ
ﺮﻴﮕﻤـﺸﭼ يﺎـﻫ ي
ياﺮﺑ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻣ مﺎﺠﻧا ﺪﻫد ) ،يﺪﻧورز ،ﻲﻗﺪﻨﺟ ،ﻲﻤﻴﻘﻣ ،ﺮﻔﻴﻨﺧ 1388
ﻦﺴﺣ ،ﻲﻠﻏﻮﻣ ؛ ﻦﺴﺣ ،رﻮﭘ
،رﻮﭘ
1388 ،سﺎﺘﻜﺑ و ﻞﺳﻮﻳ ؛ 2012
ﺎﻴﻜﻴﺴﺗﺎﻛ ؛ نارﺎﻜﻤﻫ و
، 2011 .(
ﺶﻫوﮋﭘ ﺞﻳﺎﺘﻧ نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ يﺎﻫ
هﺪﻳا ﻦﻳا زا ﻪﻛ
ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ
، ﺮﻴﻐﺘﻣ ود ﺮﻴﺛﺄﺗ راﺬﮔ
ﺪﻨﺘﺴﻫ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺎﻫﺪﻣﺎﻴﭘ ﺮﺑ ﻪﺑ ،
ﻲﻣ ﺖﻳﺎﻤﺣ تﺪﺷ ﺪﻨﻨﻛ
. ﻦﻳاﺮﺑﺎـﻨﺑ
،
دﺎﻳ يﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ زا ﻪـﭽﻧﺎﻨﭼ هﺪـﺷ
ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻨﻌﻣ ﺎ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ دﺎﺠﻳا ﺮﺑ يراد )
ﻪﺑ ﺔﺑﺎﺜﻣ ﻲﺟوﺮﺧ زا ﻲﻜﻳ نﺎﻣزﺎـﺳ يﺎﻫ
( طﺎﺒﻨﺘـﺳا
،دﻮـﺷ
ﻲﻣ ناﻮﺗ نآ دﺮﺑرﺎﻛ ياﺮﺑ ﻲﻳﺎﻨﺒﻣ ﻪﺑ
رﻮﻈﻨﻣ ﻢﻫاﺮـﻓ هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎـﺳ يﻮﺳ ﻪﺑ ﺖﻛﺮﺣ دروآ
) ،ﻢﻴـﻟ
2010 .(
مﺎﺠﻧا تﺎﻌﻟﺎﻄﻣ سﺎﺳا ﺮﺑ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
،ﻪﺘﻓﺮﮔ يﺪﻧوﺮﻬﺷ رﺎﺘﻓر ﺮﺑ ﻲﻠﻐﺷ شﺮﮕﻧ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﺖﺳا راﺬﮔ .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1. Job Attitudes
ﻧﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻪﻛ ﻲ ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ ﺪـﻬﻌﺗ و ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر دﺎـﻳز
ﺪـﻧراد ي ، زا بﻮـﻠﻄﻣ رﺎـﺘﻓر و يرﺎـﻛ ناﺪـﺟو
ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا درﻮﺧﺮﺑ ار ﻲﻣ و ﺪﻧ ﻨﻴﻣز ﺪﻨﻧاﻮﺗ ﺔ
ﻞﻜﺷ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ يﺮﻴﮔ ار
ﻢﻫاﺮﻓ ﺪﻨﻨﻛ .
ﻨﻴﺸﻴﭘ ﻲﺑﺮﺠﺗ ﺔ ﺶﻫوﮋﭘ
نارﺎﻜﻤﻫ و ﮓﻧﺎﭼ )
2012 ( ﺔﻌﻟﺎﻄﻣ ﻪﺑ ﻄﺳاو ﺶﻘﻧ
ﺔ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ـﻄﺑار رد
ﺔ نﺎـﻴﻣ
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ ﺪﻨﺘﺧادﺮﭘ
. ﻦﻳا ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺶﻫوﮋﭘ
داد نﺎﺸﻧ و يﺪﻧوﺮﻬـﺷ يﺎـﻫرﺎﺘﻓر
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ
، ﺮﻴﺛﺄﺗ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﺮﺑ ﻲﺘﺒﺜﻣ ﺪـﻧراد
. يﺎـﻫرﺎﺘﻓر ﺮـﺑ ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ ﺪـﻬﻌﺗ ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ
ﻲﺠﻧﺎﻴﻣ ﺶﻘﻧ رد يﺪﻧوﺮﻬﺷ
، ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺘﺒﺜﻣ داد نﺎﺸﻧ ﻲ .
ﻢﻴﻟ ) 2010 ( ﺰﻴﻧ ﻲﺸﻫوﮋﭘ مﺎﺠﻧا ﺎﺑ ﻪﺠﻴﺘﻧ
ﺖﻓﺮﮔ
نﺎﻣزﺎﺳ رد ﺮﻛ ﻲﺻﻮﺼﺧ ﺶﺨﺑ يﺎﻫ
ة هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﮓﻨﻫﺮﻓ دﻮﺟو ،ﻲﺑﻮﻨﺟ ـﻄﺑار
ﺔ ﺎـﺑ ﻲـﺘﺒﺜﻣ
دراد ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر .
ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫوﮋﭘ ﻦﻳا يﺎﻫ ﺖـﺒﺜﻣ ﺔﻄﺑار دﻮﺟو
نﺎـﻴﻣ مﺎـﻤﺗ ﺪـﻬﻌﺗ دﺎـﻌﺑا
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ) ﻪﺑ ﺮﻤﺘﺴﻣ ﺪﻬﻌﺗ يﺎﻨﺜﺘﺳا (
هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎـﺳ ﺎﺑ
دﺮـﻛ ﺪـﻴﻳﺄﺗ ار .
ﺶﻫوﮋـﭘ ﺞﻳﺎـﺘﻧ و ﻚـﺗا
تﺎﮔرﻮﺗرا )
2010 ( زا ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﻲـﻣ ﺖـﻳﺎﻤﺣ هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﺮﺑ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ ﺖﺒﺜﻣ ﺪـﻨﻛ
. و ﻢﻠـﺴﻳا
نارﺎﻜﻤﻫ )
2012 ( ﺪـﻨﺘﻓﺎﻳرد يرﺎﺘﺧﺎﺳ تﻻدﺎﻌﻣ ﻢﺘﺴﻴﺳ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ نﺎﻣزﺎـﺳ ﮓـﻨﻫﺮﻓ
هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ
ﻄﺑار ﺔ رد يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر و دراد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺎﺑ ﻲﺘﺒﺜﻣ ﺔﻄﺑار
ﮓـﻨﻫﺮﻓ نﺎـﻴﻣ
ﺶﻧاد ﻢﻴﻬﺴﺗ و هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ،
نﻮﭽﻤﻫ ﻲﻣ ﻞﻤﻋ ﻲﺠﻧﺎﻴﻣ ﻛ
ﺪﻨ . نﺎـﺧ نﺎـﻤﺣر و ﻢﻠﺴﻳا )
2012 (
ﺪﻧداد نﺎﺸﻧ يﺮﮕﻳد ﺶﻫوﮋﭘ رد ،يﺪﻧوﺮﻬـﺷ يﺎـﻫرﺎﺘﻓر و ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر
ـﻄﺑار رد ﺔ نﺎﻣزﺎـﺳ نﺎـﻴﻣ
ﺖﻣﺪﺧ كﺮﺗ ﻪﺑ ﻞﻳﺎﻤﺗ و هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ
، ﺶﻘﻧ ﻲﺠﻧﺎﻴﻣ ﻲﻣ ﺎﻔﻳا ار ﺪﻨﻨﻛ
. نﻮﺴﻧﺎﺟ و زِرا ،ﻦﻴﭙﻟ )
2002 ( ﺰﻴﻧ
ﻣ ﻞﻣاﻮﻋ زا ﻲﻠﻴﻠﺤﺗاﺮﻓ رد ﺆ
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺮﺑ ﺮﺛ
، ﻲـﺳرﺮﺑ ﺎـﺑ 133
ﺪـﻨﺘﻓﺎﻳرد ﻪـﻌﻟﺎﻄﻣ
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ و ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر
، ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺮﺑ ﻲﺘﺒﺜﻣ ﺪﻧراد
.
ﻨﻴﺸﻴﭘ و يﺮﻈﻧ ﻲﻧﺎﺒﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺔ
ﻪﻴﺿﺮﻓ ،ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻪﺑ حﺮﺷ ﻦﻳوﺪﺗ ﺮﻳز ﺖﺳا هﺪﺷ
:
1 . ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺮﺑ نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﺖﺳا راﺬﮔ
؛
2 . ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺮﺑ نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﺖﺳا راﺬﮔ
؛
3 . هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻠﺧ ﺮﺑ نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ رﺎﺘﻓر ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﺖﺳا راﺬﮔ
؛
4 . هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻠﺧ ﺮﺑ نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﺖﺳا راﺬﮔ
؛
5 . هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻠﺧ ﺮﺑ نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﺖﺳا راﺬﮔ
؛
6 . ﺐـﺟﻮﻣ ،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻖﻳﺮﻃ زا نﺎﻨﻛرﺎﻛ ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ
ﻞﻜﺷ ﻲﻣ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ يﺮﻴﮔ دﻮﺷ
.
ﺖﻳﺎﻬﻧرد ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ لﺪﻣ ، ﺶﻫوﮋﭘ
ﻪﻴﺿﺮﻓ سﺎﺳا ﺮﺑ
ﻦﻴـﻴﺒﺗ ﻂـﺑاور و ﺎـﻫ يﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ نﺎـﻴﻣ هﺪـﺷ
نﻮﮔﺎﻧﻮﮔ
، ﻞﻜﺷ ﺐﻟﺎﻗ رد 1
ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .
ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ لﺪﻣ .1 ﻞﻜﺷ
شور ﻲﺳﺎﻨﺷ ﺶﻫوﮋﭘ
يدﺮﺑرﺎﻛ ،فﺪﻫ ﺮﻈﻧ زا ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ ﺖﺳا
؛ ﻪـﺑ
ـﺟرد ظﺎـﺤﻟ ﺔ
ﻲﻧاﺪـﻴﻣ عﻮـﻧ زا ،ترﺎـﻈﻧ و لﺮـﺘﻨﻛ
ﻲﻣ بﻮﺴﺤﻣ دﻮﺷ
ﺒﻨﺟ زا و ﺔ هداد يروآدﺮﮔ عﻮﻧ زا ،ﺎﻫ
ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ ﻲﻔﻴﺻﻮﺗ ـ ﻪـﺑ ﻲﮕﺘﺴﺒﻤﻫ رﺎﻤـﺷ
ﻲﻣ دور . ﻌﻣﺎﺟ ﺔ ﺮﺿﺎﺣ ﺶﻫوﮋﭘ يرﺎﻣآ )
680
N = ( ار ﺔﻴﻠﻛ نﺎﺘـﺳا يزروﺎﺸﻛ دﺎﻬﺟ نﺎﻣزﺎﺳ نﺎﻨﻛرﺎﻛ
ﻲﻣ ﻞﻴﻜﺸﺗ نﻼﻴﮔ ﻪﻛ ﺪﻨﻫد
159 ﻪـﻧﻮﻤﻧ شور ﻪﺑ و ناﺮﻛﻮﻛ لﻮﻣﺮﻓ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﺎﻬﻧآ زا ﺮﻔﻧ يﺮـﻴﮔ
ﻪﻘﺒﻃ ﺪﻧﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا ﻲﻓدﺎﺼﺗ يا .
هداد يﺎﻫ ﻪﺑ ﺶﻫوﮋﭘ راﺰﺑا ﻚﻤﻛ
ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻪﺑ
ﺪـﻣآ ﺖﺳد .
ﻦـﻳا ﺮـﺑ
سﺎﺳا
، ﻪﺑ
ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ يﺪﻧوﺮﻬـﺷ يﺎـﻫرﺎﺘﻓر ﺶﺠﻨﺳ رﻮﻈﻨﻣ
ﻲـﺣاﺮﻃ سﺎـﻴﻘﻣ زا ﺪـﺷ
ة و ﻒﻛﺎـﺳدﻮﭘ
ﺶﻧارﺎﻜﻤﻫ )
1990 ( هﺮﻬﺑ ﻲﻳﻮﺟ ﺪﺷ . ﻲﺗﺎﻴﻠﻤﻋ ياﺮﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻦﻳا
ِندﺮﻛ
ﺑ ﺞﻨﭘ
ﺪﻌ
ِرﺎـﺘﻓر
ِيﺪﻧوﺮﻬـﺷ
ِﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻓﺮﻌﻣ نﺎﮔرا ةﺪﺷ )
1988 (
، ﻞﻣﺎﺷ عﻮﻧ ،يدﺮﻤﻧاﻮﺟ ،يرﺎﻛ ناﺪﺟو و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا بادآ ،ﻲﺘﺳود
ﺖﻛاﺰﻧ و بدا
، ﺖﺳا هﺪﺷ ﻲﺣاﺮﻃ .
هزاﺪﻧا ياﺮﺑ لﻮـﺻا سﺎـﺳا ﺮـﺑ هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ مﻮﻬﻔﻣ يﺮﻴﮔ
ﺞﻨﭘ ﺔﻧﺎﮔ ﻪﮕﻨﺳ ﺮﺘﻴﭘ )
1990 ( ﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ زا ، ﺔ
ﻦﻳوﺪﺗ ﺪﺷ ة كرﺎﭘ ) 2008 (
ﺪـﺷ هدﺎﻔﺘـﺳا .
ﺖﺧﺎـﺳ ياﺮـﺑ
،ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ سﺎﻴﻘﻣ زا
ﺐﻴﻛﺮﺗ ﺳﺎﻴﻘﻣ ود ﻲ ﻪﻛ ﻘﻘﺤﻣ نﺎ رد تﺎـﻌﻟﺎﻄﻣ ﻦﻴـﺸﻴﭘ
ﻲـﻓﺮﻌﻣ هدﺮـﻛ ﺪـﻧا
،
ﺖﺳا هﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا .
ﺖﺸﻫ سﺎﻴﻘﻣ ﻪﻳﻮﮔ
ِﻲﻔﻃﺎﻋ ﺪﻬﻌﺗ يا ﺮِﻴﻣ و ﻦﻟآ
) 1990 ( هدزاود سﺎﻴﻘﻣ و ﻪﻳﻮﮔ
يا
ﺮﺗرﻮﭘ و زﺮﻴﺘﺳا ،يدﻮﻣ )
1979 (
، ود ﻪﻧﻮﻤﻧ سﺎـﻴﻘﻣ ﻦﻳﺮﺗدﺮﺑرﺎﻛﺮﭘ زا ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ ﺪـﻬﻌﺗ ﺶﺠﻨـﺳ يﺎـﻫ
ﺪﻨﺘﺴﻫ . دﺎﻳ سﺎﻴﻘﻣ ود ﻖﻴﻔﻠﺗ ﺎﺑ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳﺪﺑ ﺒﺳﺎﻨﻣ سﺎﻴﻘﻣ ،هﺪﺷ
ياﺮﺑ ﻲ
ِﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ ﺶﺠﻨﺳ ﻦﻳا
ﻪﻌﻟﺎﻄﻣ ﺪﺷ بﺎﺨﺘﻧا .
سﺎـﻴﻘﻣ ﺐﻴﻛﺮﺗ زا ﺰﻴﻧ ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر ﺶﺠﻨﺳ سﺎﻴﻘﻣ رﺎﻬﭼ
ﻪـﻳﻮﮔ ،ﻞـﻴﭼﺮﭼ يا
ﺮﻛاو و درﻮﻓ )
1974 ( رﺎﻬﭼ سﺎﻴﻘﻣ و ﻪﻳﻮﮔ
ﻲﻜﺳﻮﻨﻛ و نﺎﮔرا يا )
1989 ( ﻪﺑ ﺪﻣآ ﺖﺳد . ﻪﻳﻮﮔ ﻲﻣﺎﻤﺗ ﺎﻫ
ﺞﻨﭘ سﺎﻴﻘﻣ زا هدﺎﻔﺘﺳا ﺎﺑ ﻪﺟرد
تﺮﻜﻴﻟ يا )
ًﻼﻣﺎﻛ زا
ًﻼﻣﺎﻛ ﺎﺗ ﻢﻘﻓاﻮﻣ ﻢﻔﻟﺎﺨﻣ
( هزاﺪﻧا هﺪﺷ يﺮﻴﮔ ﺪﻧا
.
ﻪﺑ ﺳ ﻲﻳاور نﻮﻣزآ رﻮﻈﻨﻣ لاﺆ
ﺎﻫ
ﺪـﺷ هدﺎﻔﺘـﺳا ﻲﻠﻣﺎﻋ رﺎﺒﺘﻋا زا ﻢﻫ و اﻮﺘﺤﻣ رﺎﺒﺘﻋا زا ﻢﻫ .
ياﺮـﺑ
سﺎﻴﻘﻣ ﺖﺴﺨﻧ ،ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻲﻳاﻮﺘﺤﻣ رﺎﺒﺘﻋا ﺶﺠﻨﺳ دﺎﻳ يﺎﻫ
ﻪﻤﺟﺮﺗ هﺪﺷ ﺪﻧﺪﺷ
ﺮﻈﻧ ﺐﺴﻛ زا ﺲﭘ و
نادﺎﺘﺳا ﺎﻬﻧآ ياﻮﺘﺤﻣ ﻲﻳاور ،مزﻻ تﺎﺣﻼﺻا لﺎﻤﻋا و هﺎﮕﺸﻧاد
، ﻪـﺑ ﺗﺄ
ﺐﺣﺎـﺻ ﺪـﻴﻳ ناﺮـﻈﻧ
ﺪﻴـﺳر و
يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻠﺧ H3
H1
H2
H5
H4
ﻞﺻﺎﺣ نﺎﻨﻴﻤﻃا ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻦﻳﺪﺑ ﺪﺷ
ﻪﻳﻮﮔ ﻪﻛ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ يﺎﻫ ﻣ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ
ﻪـﺑ ار نﺎـﻘﻘﺤﻣ ﺮﻈﻧ ﺪ ﻲﺘـﺳرد
هزاﺪﻧا ﻲﻣ يﺮﻴﮔ ﺪﻨﻨﻛ
. ﻲﻠﻣﺎـﻋ ﻞـﻴﻠﺤﺗ ﻖـﻳﺮﻃ زا ﻪـﻛ ﺖـﺳا هزﺎﺳ رﺎﺒﺘﻋا زا ﻲﺗرﻮﺻ ﺰﻴﻧ ﻲﻠﻣﺎﻋ رﺎﺒﺘﻋا
ﻪﺑ ﻲﻣ ﺖﺳد ﺪﻳآ .
،ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ ﻲﻠﻣﺎﻋ رﺎﺒﺘﻋا نﻮﻣزآ ياﺮﺑ ﻲﻠـﺻا ﻢﻴﻫﺎـﻔﻣ زا ﻚـﻳ ﺮـﻫ ﻪـﺑ طﻮﺑﺮﻣ دﺎﻌﺑا
،ﺶﻫوﮋﭘ نﺎﻣﺰﻤﻫ ﺖﺤﺗ ﻪـﺑ ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا ﻲﻠﻣﺎﻋ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﻮﻴـﺷ
ة ﻣ ﺆ ﻪـﻔﻟ عﻮـﻧ زا ﺶﺧﺮـﭼ و ﻲﻠـﺻا يﺎـﻫ
ﺲﻛﺎﻤﻳرو ﺪﻨﺘﻓﺮﮔ راﺮﻗ
. نﺎﻳﺎﺷ ﺖﺳا ﺮﻛذ ﻪﻳﻮﮔ ﻲﺧﺮﺑ
ﻪﺑ ﺎﻫ ﻢﻛ ﻲﻠﻣﺎﻋ رﺎﺑ ﻞﻴﻟد
، ﺪﻧﺪﺷ فﺬﺣ .
ﻪﺑ راﺰﺑا ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ ﺶﺠﻨﺳ رﻮﻈﻨﻣ ﺶﻫوﮋﭘ
ﻧﻮﻤﻧ ، ﺔ ﻪﻴﻟوا ﻞﻣﺎﺷ يا 50
هﺪﻫﺎﺸﻣ ـﻌﻣﺎﺟ نﺎﻴﻣ ﺔ
يرﺎـﻣآ
ﺶﻴﭘ نﻮﻣزآ ﺪﺷ . ﺳ ﻲﻳﺎﻳﺎﭘ ﺐﻳﺮﺿ لاﺆ
ﺎﻫ هﺪـﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎـﺳ سﺎـﻴﻘﻣ ياﺮﺑ خﺎﺒﻧوﺮﻛ يﺎﻔﻟآ شور ﺎﺑ
769 / 0 ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ رﺎﺘﻓر ياﺮﺑ ، 876
/ 0 شﺮﮕﻧ ياﺮﺑ و ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ
800 / 0 ﻪﺑ ﻪـﻛ ﺪﻣآ ﺖﺳد
ﻪﻳﻮﮔ دﺎﻤﺘﻋا ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ زا ﻲﻛﺎﺣ ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ ﺶﺠﻨﺳ ياﺮﺑ ﻪﻣﺎﻨﺸﺳﺮﭘ يﺎﻫ
ﺖﺳا ﺶﻫوﮋﭘ .
لوﺪﺟ 1 . ﻲﻠﺻا ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ ياﺮﺑ خﺎﺒﻧوﺮﻛ يﺎﻔﻟآ نﻮﻣزآ و ﻲﻓﺎﺸﺘﻛا ﻲﻠﻣﺎﻋ ﻞﻴﻠﺤﺗ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺶﻫوﮋﭘ
ﺶﻫوﮋﭘ ﻲﻠﺻا ﻢﻴﻫﺎﻔﻣ ﻦﻴﻴﺒﺗ ﺲﻧﺎﻳراو ﺪﺻرد
ﺪﺷ ة ﻚﻳ ﺮﻫ
زا ﻞﻣاﻮﻋ ﻞﻛ ﺲﻧﺎﻳراو و رﺎﻣآ
ة
KMO
نﻮﻣزآ ﺖﻠﺗرﺎﺑ
(χ2)
يﺎﻔﻟآ خﺎﺒﻧوﺮﻛ
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﺖﻴﻠﺑﺎﻗ
يدﺮﻓ يﺎﻫ ) 8 / 21 ( ﻲﻨﻫذ يﺎﻫﻮﮕﻟا ،
) 4 / 9 ( كﺮﺘــﺸﻣ نﺎــﻣرآ ، )
9 / 5 ( يﺮﻴﮔدﺎــﻳ ،
ﻲﻤﻴﺗ ) 7 / 6 ( ﻲﻤﺘـﺴﻴﺳ ﺮـﻜﻔﺗ ، )
13 ( ﻞـﻛ ،
ﺲﻧﺎﻳراو ) 8 / 56 ( 721
/ 0
***
09 /
*** 964 769 / 0
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر يرﺎﻛ ناﺪﺟو
) 5 / 22 (
، يدﺮﻤﻧاﻮـﺟ ) 6 / 13 (
،
ﻲﻋﺎــــﻤﺘﺟا بادآ )
7 / 9 ( ﺖــــﻛاﺰﻧ و بدا ،
) 6 / 7 ( عﻮﻧ ، ﻲﺘـﺳود ) 8 / 6 ( ﺲﻧﺎـﻳراو ﻞـﻛ ،
) 2 / 60 ( 705
/ 0
***
86 /
*** 1821 876 / 0
شﺮﮕﻧ ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ ﻲﻠﻐــﺷ ﺖﻳﺎــﺿر
) 3 / 16 ( ﻲﻠﻐــﺷ ﺪــﻬﻌﺗ ،
) 7 / 31 ( ﺲﻧﺎﻳراو ﻞﻛ ، )
48 ( 723
/ 0
***
22 /
*** 114 800 / 0
01 / <0
***P
ﻊﺒﻨﻣ : ﻪﺘﻓﺎﻳ يﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ
ﻪﺘﻓﺎﻳ يﺎﻫ ﺶﻫوﮋﭘ
ﻪﺑ ﻪﻴﺿﺮﻓ نﻮﻣزآ رﻮﻈﻨﻣ ﻄﺑار ﻲﺳرﺮﺑ و ﺎﻫ
ﺔ ﻲﻠـﺻا يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ نﺎﻴﻣ ﻲﻠﻋ ﺶﻫوﮋـﭘ
ﻞـﻴﻠﺤﺗ شور زا ،
ﻪﻠﺴﻠﺳ نﻮﻴﺳﺮﮔر دروآﺮﺑ و ﺮﻴﺴﻣ ﺪﺷ هدﺎﻔﺘﺳا ﻲﺒﺗاﺮﻣ
ﺖـﺳا ه . ﺮـﻴﻐﺘﻣ ﺶـﻘﻧ ﻦﻴـﻴﺒﺗ ياﺮـﺑ ﻦﻴـﻨﭽﻤﻫ
ﻄﺳاو ﺔ ﺶﻫوﮋﭘ ،ﻪﺘـﺴﺑاو و ﻞﻘﺘـﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺎﺑ نآ طﺎﺒﺗرا ﻲﮕﻧﻮﮕﭼ و زا
ﻪـﺳ ﺖـﻓﺎﻴﻫر ﻪـﻠﺣﺮﻣ
يا
ﻲﻨﻛ و نورﺎﺑ )
1986 ( هﺮﻬﺑ ﻲﻳﻮﺟ ﺪﺷ . سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ
، ﻪﺑ ﺖﺴﺨﻧ ﻲﺑﺎﻳزرا
ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺮﻴﻐﺘﻣ ) يﺎـﻫ ( ﻞﻘﺘـﺴﻣ
ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺮﺑ ) يﺎﻫ ( ﻪﻄﺳاو ﻲﻣ ﻪﺘﺧادﺮﭘ دﻮﺷ
، ﺲﭙﺳ ﺮﻴﺛﺄﺗ ﺮﻴﻐﺘﻣ ) يﺎﻫ ( ﺮـﻴﻐﺘﻣ ﺮﺑ ﻞﻘﺘﺴﻣ )
يﺎـﻫ ( ﻪﺘـﺴﺑاو
ﻲﻣ ﻲﺳرﺮﺑ دﻮﺷ
و ﺖﻳﺎﻬﻧرد ﺮﻴﺛﺄﺗ نﻮـﻣزآ ﻪﺘـﺴﺑاو ﺮـﻴﻐﺘﻣ ﺮـﺑ ﻪﻄـﺳاو و ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ نﺎﻣﺰﻤﻫ
ﺪﺷ ﺪﻫاﻮﺧ .
ـﻄﺑار ،ﻪـﻠﺣﺮﻣ ﻪـﺳ ﺮـﻫ رد هﺪـﺷ دروآﺮﺑ ﻲﻧﻮﻴﺳﺮﮔر تﻻدﺎﻌﻣ ﺮﮔا ﺔ
ﺎـﻨﻌﻣ نﺎـﻴﻣ ار يراد
يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺶﻫوﮋﭘ
،ﺪﻨﻫد نﺎﺸﻧ ﻄﺳاو ﺶﻘﻧ زا ﻲﻛﺎﺣ
ﺔ ﻲﺠﻧﺎـﻴﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ ياﺮﺑ ﻲﺋﺰﺟ ﺖـﺳا
رد ﺮـﮔا و
ﻠﺣﺮﻣ ﺔ ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺐﻳاﺮﺿ ،مﻮﺳ )
يﺎﻫ ( ﻨﻌﻣ ﻞﻘﺘﺴﻣ ﺎ
،ﺪﻨﺷﺎﺒﻧ راد ﻪﺑ
حﻼﻄﺻا ﻲﻣ ﻪﺘﻔﮔ ﻲﺠﻧﺎـﻴﻣ ﺮـﻴﻐﺘﻣ دﻮﺷ
ﻄﺑار رد ﺔ ﺑ ﻪﺘﺴﺑاو و ﻞﻘﺘﺴﻣ ﺮﻴﻐﺘﻣ نﺎﻴﻣ ﻪ
ﻄﺳاو ترﻮﺻ ﺔ
ﺖـﺳا هدﺮـﻛ ﻞﻤﻋ ﻞﻣﺎﻛ )
،ﻲـﻨﻛ و نورﺎـﺑ
1986 و ،ﺮﻓﺎﺷ و تاو 2005
.(
لوﺪﺟ 2 . ﺮﻴﺛﺄﺗ شﺮﮕﻧ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻠﺧ ﺮﺑ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر و ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻠﺧ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر
يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ
ﻞﻘﺘﺴﻣ / ﻪﻄﺳاو ﻟدﺎﻌﻣ
ﺔ 4
H6
ﺔﻟدﺎﻌﻣ 3
H5 4 و
H
ﺔﻟدﺎﻌﻣ 2
H3
ﻟدﺎﻌﻣ ﺔ 1
H2 1 و
H
16***
/
0 0/34*** - 0/28*** ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر
15***
/
0 0/40*** - 0/40*** ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ
62***
/
0 - 0/72*** - يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر
40***
/
68 29/77*** 177/84*** 24/63*** F
75 /
0 0/53 0/73 0/49 R
57 /
0 0/28 0/53 0/24 R2
01 / <0
***P
ﻊﺒﻨﻣ : ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
لوﺪﺟ ﻲﻧﻮﻴﺳﺮﮔر تﻻدﺎﻌﻣ ﺞﻳﺎﺘﻧ 2
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ و ﻲﻠﻐـﺷ ﺖﻳﺎـﺿر ﻞﻘﺘـﺴﻣ يﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻪﻛ ﺪﻨﻫد
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ
، ﻪﺑ ياراد ﺐﻴﺗﺮﺗ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ناﺰﻴﻣ ﻪﺑ ﺖﺒﺜﻣ 28
/ 0 و 4 / 0 ﻄﺳاو ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺮﺑ ﺔ
يﺪﻧوﺮﻬـﺷ رﺎﺘﻓر
ﺪﻨﺘﺴﻫ . ﻨﻌﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺎ
ﺢﻄﺳ رد ﺐﻳاﺮﺿ ندﻮﺑ راد 01
/ 0
، ﻪﻴﺿﺮﻓ ﺎﻫ
H1ي
2و ﻲﻣ ﻪﺘﻓﺮﻳﺬﭘH
ﺪﻧﻮـﺷ .
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺎﺑ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻦﻳا نرﺎﻜﻤﻫ و ﻦﻣرﻮﻣ يﺎﻫ
) 1993 ( مﺎـﻫاﺮﮔ و ﻦﻳد نو ، )
1994 ( ﺪـﻨﻟرﺎﻫ و ﻦﻣرﻮـﻣ ،
) 2003 ( ﻲﭼ و نارﺎﻜﻤﻫ و ﮓﻨﭼ )
2011 ( ﻤﻫ ﺖﺳا ﻮﺴ .
ﻲﺳرﺮﺑ ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﺘـﺴﺑاو ﺮـﻴﻐﺘﻣ ﺮﺑ ﻪﻄﺳاو ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺔ
ﺶﻫوﮋـﭘ ﺖـﺳا نآ يﺎـﻳﻮﮔ ﺰـﻴﻧ
) ﺔـﻟدﺎﻌﻣ 2 ( ﻪـﻛ
ياراد يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﺮﻴﺛﺄﺗ
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻠﺧ ﺮﺑ ﻲﺘﺒﺜﻣ ﺖﺳا
. ﻨﻌﻣ ﺎ ﻦـﻳا ﺐﻳﺮﺿ ندﻮﺑ راد
ﺢﻄﺳرد ﺮﻴﻐﺘﻣ 01
/ 0 زا ﺖـﻳﺎﻤﺣ ياﺮـﺑ ﻲﻓﺎـﻛ ﺪﻫاﻮﺷ ،ﺪﺻرد ﺔﻴـﺿﺮﻓ
H3
ار
ﻲـﻣ ﺖـﺳد ﻪـﺑ ﺪـﻫد
.
رد ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ و ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر ﺐﻳاﺮﺿ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ ﻟدﺎﻌﻣ
ﺔ 3
، ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻨﻌﻣ و ﺖﺒﺜﻣ ﺎ
يراد ار ﻖـﻠﺧ ﺮـﺑ
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻲﻣ نﺎﺸﻧ
ﺪﻨﻫد . ﻪﻴﺿﺮﻓ ور ﻦﻳا زا يﺎﻫ
H4
و
H5
ﻧ ﺰﻴ ﻲﻣ ﺪﻴﻳﺄﺗ ﻪﺑ ﺪﻨﺳر
. ،ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻦﻳا
ﻪﺘﻓﺎﻳ ﻪﺑﺎﺸﻣ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
مﺎﺠﻧا يﺎﻫ ﺔـﺘﻓﺮﮔ
ﻲـﭼ نارﺎـﻜﻤﻫ و ﮓـﻨﭼ )
2011 ( و ﻚـﺗا و تﺎـﮔرﻮﺗرا
) 2010 ( ﺖﺳا .
ﻪﺑ ﻴﺿﺮﻓ نﻮﻣزآ رﻮﻈﻨﻣ
6 ﺔ H
ـﻄﺑار ﻲـﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ﺔ
شﺮـﮕﻧ ﻦﻴـﺑ نﺎﻣزﺎـﺳ ﻖـﻠﺧ و ﻲﻠﻐـﺷ يﺎـﻫ
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ ،ﻲﻧﺎﻣزﺎـﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ
ـﻟدﺎﻌﻣ ﺔ 4 دروآﺮـﺑ ﺪـﺷ . ﻦـﻳا رد ﻪـﻟدﺎﻌﻣ ﻪـﻛ
ﺑ ﻪﻄﺳاو و ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻪ
ﺪﻧﺪﺷ لﺪﻣ دراو نﺎﻣﺰﻤﻫ رﻮﻃ
، ﻲﻣ نﺎﺸﻧ لﺪﻣ ﺐﻳاﺮﺿ ﻢـﻫ ﻪﻛ ﺪﻨﻫد
ﻪﻄﺳاو ﺮﻴﻐﺘﻣ ﻢﻫ و ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ياراد
ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻪﺘﺴﺑاو ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺮﺑ ﻲﺘﺒﺜﻣ ﺪﻧا
ﻦﻳا ﻪﻛ ﺮﻴﺛﺄﺗ ظﺎـﺤﻟ ﻪﺑ
ﺢﻄﺳ رد يرﺎﻣآ 01
/ 0 ﻨﻌﻣ ﺎ ﺖﺳا راد . ﻲﻣ ور ﻦﻳا زا ناﻮﺗ
لﻻﺪﺘـﺳا دﺮـﻛ
يﺪﻧوﺮﻬـﺷ يﺎـﻫرﺎﺘﻓر ﻪـﻛ
ﻦﻤﺿ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺮﻴﺛﺄﺗ
رد ،هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻘﺤﺗ رد ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺔﻄﺑار
شﺮـﮕﻧ نﺎـﻴﻣ و ﻲﻠﻐـﺷ يﺎـﻫ
ﺰﻴﻧ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻠﺧ نﻮﭽﻤﻫ
ﻄـﺳاو ﺮـﻴﻐﺘﻣ ﺔ
هدﺮـﻛ ﻞـﻤﻋ ﻲـﺋﺰﺟ ﺖـﺳا
و زا ﺶـﺨﺑ ﺮﻴﺛﺄـﺗ
شﺮﮕﻧ ﻞﻘﺘﻨﻣ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻖﻳﺮﻃ زا هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﺮﺑ ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ ﻲﻣ
دﻮﺷ .
ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﺛا ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﻴﻏ ﺮﺛا
ﻞﻜﺷ 2 . رﺎﺛآ شﺮﮕﻧ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﻴﻏ و ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ نﺎﻣزﺎﺳ لﻮﺻا ﺮﺑ ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ
ﻖﻴﻗد ﻲﺳرﺮﺑ ياﺮﺑ ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ لﺪﻣ رد ﻪﻄﺳاو ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺶﻘﻧ ﺮﺗ
ﺶﻫوﮋﭘ ، ﺮﻴﺛﺄﺗ رﺎﺘﻓر دﺎﻌﺑا زا ﻚﻳ ﺮﻫ
ﺰﻴﻧ و هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻠﺧ ﺮﺑ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ ﺮﻴﺛﺄﺗ
شﺮﮕﻧ ،ﻪﻄـﺳاو ﺮﻴﻐﺘﻣ دﺎﻌﺑا ﺮﺑ ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ
ﻪﺑ ﻚﻤﻛ لﺪﻣ دروآﺮﺑ يﺮﮕﻳد ﻲﻧﻮﻴﺳﺮﮔر يﺎﻫ ﺪﺷ
لوﺪﺟ رد نآ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻪﻛ 3
ﺖﺳا هﺪﺷ شراﺰﮔ .
يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر
ﺪﻬﻌﺗ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ
لﻮﺻا نﺎﻣزﺎﺳ هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ 34
/ 0
40 / 0
28 / 0
25 / 0
40 / 0
17 / 0
72 / 0
لوﺪﺟ 3 . ﺞﻳﺎﺘﻧ تﻻدﺎﻌﻣ نﻮﻴﺳﺮﮔر ياﺮﺑ ﻲﺑﺎﻳزرا ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ شﺮﮕﻧ يﺎﻫ ﻲﻠﻐﺷ ﺮﺑ يﺎﻫرﺎﺘﻓر يﺪﻧوﺮﻬﺷ
ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ يﺪﻧوﺮﻬﺷ يﺎﻫرﺎﺘﻓر
ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ
عﻮﻧ
ﻲﺘﺳود ﺖﻛاﺰﻧ و بدا ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا بادآ يدﺮﻤﻧاﻮﺟ يرﺎﻛ ناﺪﺟو
شﺮﮕﻧ ﻲﻠﻐﺷ يﺎﻫ 11ns
/
0 0/34*** 0/15*** 0/04ns 0/29*** ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر
2**
/
0 0/09ns 0/31*** 0/42*** 0/06ns ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ
17***
/
4 11/26*** 10/61*** 16/97*** 7/70*** F
22 /
0 0/35 0/34 0/42 0/30 R
05 /
0 0/13 0/12 0/18 0/09 R2
ns: Non Significant **P<0/05 ***P<0/01
ﻊﺒﻨﻣ : ﻪﺘﻓﺎﻳ ﺶﻫوﮋﭘ يﺎﻫ
ﺶﻴﭘ ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر ،سﺎﺳا ﻦﻳا ﺮﺑ ﻲﻨﻴﺑ
ﺪﻨﻨﻛ ة ﻨﻌﻣ ﺎ و ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا بادآ ،يرﺎـﻛ ناﺪﺟو ياﺮﺑ يراد
ﺪﻌﺑ ود ﺮﺑ ﻪﻜﻴﻟﺎﺣ رد ،ﺖﺳا ﺖﻛاﺰﻧ و بدا و يدﺮﻤﻧاﻮﺟ
عﻮﻧ ﻲﺘﺳود ﺮﻴﺛﺄﺗ ﻨﻌﻣ ﺎ ﻲـﻤﻧ نﺎﺸﻧ يراد ﺪـﻫد
.
ﺶﻴﭘ ﺰﻴﻧ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ ﻲﻨﻴﺑ
ﺪﻨﻨﻛ ة ﻨﻌﻣ ﺎ
عﻮـﻧ و ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا بادآ ،يدﺮﻤﻧاﻮﺟ دﺎﻌﺑا ياﺮﺑ يراد ﻲﺘـﺳود
ﻪﺑ ﻲﻣ رﺎﻤﺷ ﺖﻛاﺰﻧ و بدا و يرﺎﻛ ناﺪﺟو ﺪﻌﺑ ود ﺮﺑ ﺎﻣا ،دور ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﻨﻌﻣ ﺎ دراﺪﻧ يراد .
ﻲﻣﻮﻬﻔﻣ لﺪﻣ ﻪﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﺶﻫوﮋﭘ
ﻪﺳ ﺖﻓﺎﻴﻫر و ﻪﻠﺣﺮﻣ
ﺮـﺛا ﻲـﺳرﺮﺑ زا ﺲـﭘ ،ﻲـﻨﻛ و نورﺎﺑ يا
يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺮﺑ ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﻪـﺑ ،ﻪﻄﺳاو
رﺎـﺘﻓر ﻒـﻠﺘﺨﻣ دﺎـﻌﺑا ﺶـﻘﻧ ﺖﺧﺎﻨـﺷ رﻮـﻈﻨﻣ
ﻲﺠﻧﺎﻴﻣ رد يﺪﻧوﺮﻬﺷ
ﻪﺘـﺴﺑاو و ﻞﻘﺘـﺴﻣ يﺎـﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻦﻴﺑ يﺮﮔ ،
ﻲـﺳرﺮﺑ ﻪـﺑ ﺪـﻳﺎﺑ ﺮﻴﺛﺄـﺗ
نﺎـﻣﺰﻤﻫ
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻠﺧ ﺮﺑ ﻪﻄﺳاو و ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﺖﺧادﺮﭘ
.
ـﻟدﺎﻌﻣ ﻦـﻳا ﺞﻳﺎﺘﻧ ﺔ
رد ﻲﻧﻮﻴـﺳﺮﮔر
ﻪﻟدﺎﻌﻣ 3 لوﺪﺟ 4 ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .
لوﺪﺟ ﺞﻳﺎﺘﻧ ﻞﻴﻠﺤﺗ يﺎﻫ
3 و 4 ﻄﺳاو ﺶﻘﻧ ﺔ
ناﺪﺟو يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻲﺋﺰﺟ
و ﻲﻋﺎـﻤﺘﺟا بادآ ،يرﺎﻛ
هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ و ﻲﻠﻐﺷ ﺖﻳﺎﺿر نﺎﻴﻣ طﺎﺒﺗرا رد ار ﺖﻛاﺰﻧ و بدا ﻲﻣ ﺪﻴﻳﺄﺗ
ﺪﻨﻛ . ﺪﻫاﻮـﺷ ﻦﻴﻨﭽﻤﻫ
ﻲﻣ نﺎﺸﻧ زا ﻲﺸﺨﺑ ﺪﻨﻫد ﺮﻴﺛﺄﺗ
ﻣ ﻖﻳﺮﻃ زا ،هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﺮﺑ ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ ﺆ
ﻪﻔﻟ ،يدﺮﻤﻧاﻮﺟ يﺎﻫ
عﻮﻧ و ﻲﻋﺎﻤﺘﺟا بادآ ﻲﻣ لﺎﻘﺘﻧا ﻲﺘﺳود
ﺶﻘﻧ زا ﻲﻛﺎﺣ ﻪﻛ ﺪﺑﺎﻳ ﺔﻄﺳاو
ﻣ ﻲﺋﺰﺟ ﺆ ﻪﻔﻟ رد هﺪﺷ دﺎﻳ يﺎﻫ
ﺖﺳا هﺪﻧﺮﻴﮔدﺎﻳ نﺎﻣزﺎﺳ ﻖﻠﺧ و ﻲﻧﺎﻣزﺎﺳ ﺪﻬﻌﺗ نﺎﻴﻣ طﺎﺒﺗرا .
ﺶﻴـﭘ ﺐـﻟﺎﻄﻣ ﻪـﺑ ﻪﺟﻮﺗ ﺎﺑ ﻪـﺘﻔﮔ
رﺎـﺛآ ،
ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺰﻴﻧ و ﻪﻄﺳاو و ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ يﺎﻫﺮﺛا
ﻪﺘـﺴﺑاو ﺮﻴﻐﺘﻣ ﺮﺑ ﻞﻘﺘﺴﻣ يﺎﻫﺮﻴﻐﺘﻣ ﻢﻴﻘﺘﺴﻣ ﺮﻴﻏ
رد ﻞﻜﺷ يﺎﻫ 3 و 4 ﺖﺳا هﺪﺷ هداد نﺎﺸﻧ .
